InfoHub Logo

«Alash isi» — Keńes úkimetiniń Alash qozǵalysyna qatysýshylardy jazalaýǵa baǵyttalǵan isi.

Keńes úkimeti 1928 jyldan bastap Alash partıasy men Alashorda úkimetine múshe bolǵan jene olardy jaqtaǵandardy jappaı tutqynǵa aldy. Olarǵa Keńes úkimetine qarsy kúres júrgizdi, sheteldiktermen baılanysta boldy, t.b. kóptegen jalǵan aıyptar taǵylyp, tergeý isi júrgizildi.

1930 jyly 4 sáýirdegi OGPÝ (Birikken memlekettik saıası basqarma) úkimimen 35 adamǵa ár túrli jaza kesildi. Atap aıtqanda: A.Baıtursynuly, M.Dýlatov, M.Espolov, H.Gabbasov, D.Ádilov, J.Aımaýytov, G.Birimjanov, Á.Baıdildın, A.Dýlatov, T.Esmaǵanbetov, t.b. atý jazasyna buıyrylyp, ol úkim keıin 10 jyl merzimge jazalaý lagerinde otyrýmen almastyryldy. Ózgeleri soltústik ólkege jer aýdaryldy jáne jazalaý lagerlerine jiberildi.

1932 jyly 20 sáýirde OGPÝ úshtiginiń (IýGPÝ úshtigi - OGPÝ-diń úsh múshesinen (úsh adam birigip) quralǵan memlekettik qurylym) úkimimen Muhamedjan Tynyshbaev bastaǵan Alash qozǵalysynyń 20-dan astam múshesi jazalandy. Olardyń qatarynan Halel Dosmuhamedov, Jahansha Dosmuhamedov, Jaqyp Aqbaev, Qoshmuhamed (Qoshke) Kemeńgerov, Ahmet Tunǵanshın, Kárim Toqtabaev, t.b. bes jyl merzimge Reseıdiń Voronej oblysyna jer aýdaryldy.

1930 jáne 1932 jyldardaǵy OGPÝ-diń osy eki úkimimen sottalyp ketkenderden M.Dýlatov, J.Aımaýytov, D.Ádilov, Á.Baıdildın, A.Dýlatov, K.Toqtabaev elge qaıtyp oralmady. Al qaıtyp oralǵandary 1937-38 jyldary «halyq jaýy» degen jalǵan aıyppen túgelge jýyq atyldy.

Alash qaıratkerleriniń barlyǵy da joǵary bilimdi zıalylar edi. Olar Sankt-Peterbýrgtiń, Máskeýdiń, Qazannyń, Tomskiniń, t.b. qalalardyń joǵary oqý oryndaryn zańger, ekonomıs, dáriger, matematıka, taý-ken jáne temir jol ınjenerleri, t.b. mamandyqtar boıynsha bitirgen. Sonymen qatar olardyń basym kópshiligi óz mamandyqtary boıynsha jumys atqara júrip, ǵylymı-shyǵarmashylyq qyzmetpen de aınalysqan.

Búkil maǵynaly ómirin halqynyń táýelsizdik alyp, egemendi el bolýyna arnaǵan aıaýly azamattar sońǵy demi bitkenshe sol jolda ǵumyrlaryn sarp etti.

---