Aldar kóse men Qojanasyr
Aldar kóse men Qojanasyr
1. ALDAR KÓSE
Aldar kóse men shaıtan birlesip bıdaı egedi. Egin pisken soń oryp, bastyryp, bıdaıyn bir bólek, salamyn bir bólek qoıypty da, shaıtanǵa kórsetip aıtypty:«Kóbin alasyń ba? Azyn alasyń ba?» – dep, shaıtan: «Kóbin alamyn!» – depti. Kóbi mynaý dep, salamdy shaıtanǵa berip, bıdaı bitkendi ózi alypty.
* * *
Bir kúni Aldar kóse men shaıtan ekeýi túlki qýyp soǵyp alyp, qaı jasy úlkenimiz alaıyq deıdi.
Aldar kóse shaıtanǵa: «Káni, sen neshedesiń? Jasyńdy aıt»,– deıdi. Shaıtan: «Men týǵanda kók tabaqtaı ǵana, jer kesedeı ǵana edi», – deıdi. Aldar kóse eńirep qoıa beredi. Shaıtan:
«Nege jylaısyń?» – deıdi. «Meniń úlken balam naq sol jyly týyp edi, qurdas eken - aý dep jylap turmyn», – depti. Súıtip, Aldar kóse úlken shyǵyp, túlkini alady.
2. QOJANASYR
Qojanasyr jarly bolǵan adam. Bir kúni jaıaý kire tasyp, kásip qylyp, tamaq asyramaq bolǵan. Bazarǵa kelip, jaıaý kireshilerdiń janynda turǵanda, bir sandyqkese, shyny - aıaq, tas tabaq sıaqty shetin nárselerdi alyp barýǵa jaldanbaqshy bolady. Nárse ıesi aıtady:«Alyp barý aqyńa men saǵan úshaýyz maǵynaly, qasıetti sóz úıretemin», – deıdi. Aqsha basqalardan da tabylady ǵoı, munyń qasıetti, zor maǵynaly sózderin estip qalaıyn degen oımen Qojanasyr jaraıdy deıdi.
Sandyqty kóterip ıesine erip kele jatyp, biraz jer júrgen soń: «Qáne, qasıetti maǵynaly sózderińizdi aıtsańyz eken», – deıdi. Jaldaýshy aıtady: «Birinshi sóz mynaý: egerde bireý ashtyq toqtyqtan jaqsy dese, esh ýaqytta nanbaǵaısyń!».
«Jaqsy, bul bek maǵynaly sóz eken», – deıdi Qojanasyr.
Taǵy biraz júrgen soń: «Endi ekinshi sózińdi aıtsań eken»,– deıdi. Jaldaýshy aıtady: «Ekinshi sóz mynaý: attydan jaıaý júrý janǵa tynysh dese, esh ýaqytta nanbaǵaısyń», – deıdi.
«Buda zor maǵynaly sóz eken», – deıdi Qojanasyr.
Úıdiń janyna kelip qaqpaǵa kirerdiń aldynda turyp: «Endi úshinshi sózińdi aıtsań eken», – deıdi. «Úshinshi sózim: egerde jaıaý kireshiniń senen de aqylsyzyraǵy bar deýshi bolsa, asylan nanbaǵaısyń», – deıdi.
Qojanasyr tóbesindegi sandyqty jerge alyp uryp: «Eger - de bireý bu sandyqtyń ishinde synbaı qalǵan nárse bar dese, eshýaqytta sen de nanbaǵaısyń», – deıdi.
1. QOJANASYR AQYLY
Jıyn úı. Jıylǵan jurt. Árkim minbege shyǵyp, jurtqa bilgen aqylyn, úgitin aıtyp jatyr. Bir ýaqytta minbege Qojanasyr shyǵyp: «Jamaǵat, meniń sóıleıin dep turǵanym ne nárseniń jaıy, bilesińder me?» – dedi. Jurt: «Joq, bilmeımiz», – deıdi. «Bilmeseńder, bilmeıtin nárseleriń jaıynan qalaı sóıleımin», – dep Qoja minbeden túsedi.
Jurt qamtama qalyp, bilmeımiz dep aǵat aıtqan ekenbiz, endi surasa, bilemiz dep aıtaıyq desedi.
Basqalar sóılep jatqan soń, Qoja shydap tura almaıdy, taǵy halyqtan suraıdy: «Jamaǵat, men ne jaıyn sóılemekpin, bilesińder me?» – deıdi. Jurttyń bári: «bilemiz, bilemiz», – dep shýlaı qoıa beredi.
«Ózderiń bilip tursańdar, men nesin aıtaıyn», – dep Qoja sóılemeıdi. Taǵy minbeden túsedi.
Jıynda bolǵan adamdar, Qoja endi suraı qalsa, biletinimiz de, bilmeıtinimiz de bar delik, onda ne der eken deıdi.
Basqalar minbege shyǵyp, anaý jaqsy, mynaý jaqsy, olaı etý kerek, bulaı etý kerek dep, aqyldaryn aıtyp jatqan soń, Qoja tózip otyra almaıdy, taǵy minbege shyǵady.
Jurttan úshinshi ret taǵy suraıdy. «Jamaǵat, men neni aıtaıyn dep turmyn, bilesińder me?» – dep. Jurt: biletinimiz de, bilmeıtinimiz de bar», – deıdi.
«Olaı bolsa, biletinderiń bilmeıtinderińdi úıretsin, bilmeıtinderiń biletinderińnen úırensin», – dep Qoja minbeden túsedi.
A. Baıtursynuly / "El - shejire"
1. ALDAR KÓSE
Aldar kóse men shaıtan birlesip bıdaı egedi. Egin pisken soń oryp, bastyryp, bıdaıyn bir bólek, salamyn bir bólek qoıypty da, shaıtanǵa kórsetip aıtypty:«Kóbin alasyń ba? Azyn alasyń ba?» – dep, shaıtan: «Kóbin alamyn!» – depti. Kóbi mynaý dep, salamdy shaıtanǵa berip, bıdaı bitkendi ózi alypty.
* * *
Bir kúni Aldar kóse men shaıtan ekeýi túlki qýyp soǵyp alyp, qaı jasy úlkenimiz alaıyq deıdi.
Aldar kóse shaıtanǵa: «Káni, sen neshedesiń? Jasyńdy aıt»,– deıdi. Shaıtan: «Men týǵanda kók tabaqtaı ǵana, jer kesedeı ǵana edi», – deıdi. Aldar kóse eńirep qoıa beredi. Shaıtan:
«Nege jylaısyń?» – deıdi. «Meniń úlken balam naq sol jyly týyp edi, qurdas eken - aý dep jylap turmyn», – depti. Súıtip, Aldar kóse úlken shyǵyp, túlkini alady.
2. QOJANASYR
Qojanasyr jarly bolǵan adam. Bir kúni jaıaý kire tasyp, kásip qylyp, tamaq asyramaq bolǵan. Bazarǵa kelip, jaıaý kireshilerdiń janynda turǵanda, bir sandyqkese, shyny - aıaq, tas tabaq sıaqty shetin nárselerdi alyp barýǵa jaldanbaqshy bolady. Nárse ıesi aıtady:«Alyp barý aqyńa men saǵan úshaýyz maǵynaly, qasıetti sóz úıretemin», – deıdi. Aqsha basqalardan da tabylady ǵoı, munyń qasıetti, zor maǵynaly sózderin estip qalaıyn degen oımen Qojanasyr jaraıdy deıdi.
Sandyqty kóterip ıesine erip kele jatyp, biraz jer júrgen soń: «Qáne, qasıetti maǵynaly sózderińizdi aıtsańyz eken», – deıdi. Jaldaýshy aıtady: «Birinshi sóz mynaý: egerde bireý ashtyq toqtyqtan jaqsy dese, esh ýaqytta nanbaǵaısyń!».
«Jaqsy, bul bek maǵynaly sóz eken», – deıdi Qojanasyr.
Taǵy biraz júrgen soń: «Endi ekinshi sózińdi aıtsań eken»,– deıdi. Jaldaýshy aıtady: «Ekinshi sóz mynaý: attydan jaıaý júrý janǵa tynysh dese, esh ýaqytta nanbaǵaısyń», – deıdi.
«Buda zor maǵynaly sóz eken», – deıdi Qojanasyr.
Úıdiń janyna kelip qaqpaǵa kirerdiń aldynda turyp: «Endi úshinshi sózińdi aıtsań eken», – deıdi. «Úshinshi sózim: egerde jaıaý kireshiniń senen de aqylsyzyraǵy bar deýshi bolsa, asylan nanbaǵaısyń», – deıdi.
Qojanasyr tóbesindegi sandyqty jerge alyp uryp: «Eger - de bireý bu sandyqtyń ishinde synbaı qalǵan nárse bar dese, eshýaqytta sen de nanbaǵaısyń», – deıdi.
1. QOJANASYR AQYLY
Jıyn úı. Jıylǵan jurt. Árkim minbege shyǵyp, jurtqa bilgen aqylyn, úgitin aıtyp jatyr. Bir ýaqytta minbege Qojanasyr shyǵyp: «Jamaǵat, meniń sóıleıin dep turǵanym ne nárseniń jaıy, bilesińder me?» – dedi. Jurt: «Joq, bilmeımiz», – deıdi. «Bilmeseńder, bilmeıtin nárseleriń jaıynan qalaı sóıleımin», – dep Qoja minbeden túsedi.
Jurt qamtama qalyp, bilmeımiz dep aǵat aıtqan ekenbiz, endi surasa, bilemiz dep aıtaıyq desedi.
Basqalar sóılep jatqan soń, Qoja shydap tura almaıdy, taǵy halyqtan suraıdy: «Jamaǵat, men ne jaıyn sóılemekpin, bilesińder me?» – deıdi. Jurttyń bári: «bilemiz, bilemiz», – dep shýlaı qoıa beredi.
«Ózderiń bilip tursańdar, men nesin aıtaıyn», – dep Qoja sóılemeıdi. Taǵy minbeden túsedi.
Jıynda bolǵan adamdar, Qoja endi suraı qalsa, biletinimiz de, bilmeıtinimiz de bar delik, onda ne der eken deıdi.
Basqalar minbege shyǵyp, anaý jaqsy, mynaý jaqsy, olaı etý kerek, bulaı etý kerek dep, aqyldaryn aıtyp jatqan soń, Qoja tózip otyra almaıdy, taǵy minbege shyǵady.
Jurttan úshinshi ret taǵy suraıdy. «Jamaǵat, men neni aıtaıyn dep turmyn, bilesińder me?» – dep. Jurt: biletinimiz de, bilmeıtinimiz de bar», – deıdi.
«Olaı bolsa, biletinderiń bilmeıtinderińdi úıretsin, bilmeıtinderiń biletinderińnen úırensin», – dep Qoja minbeden túsedi.
A. Baıtursynuly / "El - shejire"
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: M. Dýlatov (1885 - 1935) «Oıan, qazaq!» jınaǵyndaǵy óleńder
