InfoHub Logo

Aqtóbe oblysy, Baıǵanın aýdany,
Barshaqum orta mektebiniń bastaýysh synyp muǵalimi
Shambaeva Akzada Boranbaevna

Ádebıettik oqý 4 synyp
Sabaqtyń taqyryby: «Aldarkóseniń aldaýy.»

Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylardyń Aldarkóse týraly biletin aqparattaryn keńeıtý.
İzdendirý arqyly jańa taqyrypty meńgerýge yqpal etý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń ózindik izdenisin, oılaý qabiletin damytýǵa, sózdik qoryn molaıtýǵa, sóıleý mádenıetin damytýǵa, óz pikirin ashyq ta erkin jetkizýge jaǵdaı jasaý.
Tárbıelik: Oqýshy boıynda adamdyq izgi qasıetterdi qalyptastyrýǵa, jaqsy men jaman qasıetterdi ajyrata bilýge, adamgershilikke, adaldyqqa baýlýǵa orta qurý.

Sabaqtyń ádisi: suraq - jaýap, áńgimeleý, túsindirý, eki túrli kúndelik toltyrý, tirek syzbalar.
Sabaqtyń kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, «Ańyz adam» jýrnaly,
Sabaqtyń túri: Jańa sabaq

Pánaralyq baılanys: Matematıka, dúnıetaný

Sabaqtyń barysy: İ. Uıymdastyrý bólimi.
Psıhologıalyq daıyndyq. Amandasý, túgendeý, oqýshylardyń zeıinin, nazaryn oryndaý sabaqqa aýdarý
- Árbir adam - Týysym, dosym, juraǵat
- Árbir sabaq - Úırený, uǵý, ulaǵat
- Árbir isiń - Tirlik, tirek, adamdyq
- Árbir sóziń - Shyndyq, birlik, adaldyq

Jaqsy qasıetterdiń barlyǵyn boıymyzǵa sińire otyryp, búgingi sabaǵymyzdy bastaıyq.

İİ. Úı tapsyrmasyn suraý
Qojanasyr áńgimelerinen: A) Qırap qalǵan qıal
Á) Shóldegen ekensiń....
B) kitap eskirmeıdi?
Ótilgen sabaqty pysyqtaý
A) Qojanasyr qıalyndaǵy baılyǵyn esepteýge kómekteseıik.
Á) Qojanasyrdyń qıalyn iske asyra alady degenge sener me ediń?
Osy suraq arqyly Qojanasyrǵa minezdeme bereıik.
Qojanasyr
↓
Kúldire otyryp oılantady
Ańqaý adam keıipinde
Halyq aýyz ádebıeti murasy
Jamandyqtan aýlaq bolýǵa

B) Jıyrma tórt Qojanasyr. (kim Qojanasyrdy qalaı ataıdy?)
V) Ár elde qoıylǵan Qojanasyr eskertkishteri. Máskeý, Túrkıa, Buhara, Ankara, Belgıa, Alshehır
Qojanasyr jaıyndaǵy shyǵarmalar ómirdegi jáne adam minezindegi kemshilikterdi synap - mineıtindikten, tárbıelik mánge ıe. Tapqyr da kúlkili is-áreketteri arqyly jas urpaqty jamanǵa janaspaýǵa úıretedi.

İİİ. Jańa sabaqty túsindirý bólimi.
1. Kirispe. «Oı shaqyrý» strategıasy
Bul qaı keıipker sıpaty: Kúldirgi, kóńildi, bala minezdi, qyzyq, mundaı adamdy halyq jaqsy kóredi.
Qojanasyrmen birge aty atalatyn shyndyq úshin, ádilettilik úshin kúresip júretin halyqqa jaǵymdy keıipker bar. Ol kim?
(Jańa sabaqty habarlap, taqtaǵa jazý)

2. Jańa sabaqty túsindirý.
A) Aldarkóseniń alǵashqy qadamy.
«Qazaq ertegileri» (1964) jınaǵynyń úshinshi tomynda «ALDARDYŃ TÝYLÝY» degen ańyz bar. Osy ańyz áńgime boıynsha Aldardyń ákesi Aldan degen momyn kisi bolǵan. Adal eńbegine aqy almaı aldanyp, zaryn shaǵatyn ákim tappaı júrgende áıeli bir ul týypty. Aldan balanyń atyn «Qaraǵymnyń atyn Aldar qoıaıyn, aldaýshylar kóbeıgen zamanda týdy ǵoı. Meni aldaǵan arsyzdar mendeı qyp muny da aldamasyn, bolmasa kóp asaýǵa bir tusaý bolsyn, aldaýshylarǵa tusaý bolsyn» dep Aldar qoıypty.
«Adam óziniń azan shaqyryp qoıǵan atyna saı súredi» deıdi halyq. Jaratqan jappar ıemiz sony túsingen ǵoı, Aldar táı-táı basyp tili shyǵa bastaǵannan eshkimge esesin jibermeıtin aqyldy da, alǵyr bolyp ósipti.
Onyń maqsaty ne boldy? Kimderdi aldady?
Aldarkóse qoǵamdaǵy ózinen basqa eshkimdi oılamaıtyn, el - jurtyna paıdasy joq, sanasyz, sarań adamdardy aldaý arqyly solardan kegin aldy.

Á) Aldarkóse áńgimeleri nege ómirsheń?
Aldarkóse - halyqtyń ózi týdyrǵan kúresker beıne. Aldaý – keıipkerdiń kúres quraly. Aldarkóse - ári danyshpan, ári qarapaıym. Ol qarapaıym sózi men is - áreketi arqyly naqty adam boıyndaǵy kemshilikti, nadandyqty kelemejdeı otyryp óziniń danyshpandylyǵyn tanytqan aqyl ıesi. Onyń basty qarýy - sóz. Ol sóz qudireti arqyly kez kelgen jannyń kemshiligin moıyndatyp otyrady. Taǵy birde sózge sheshendigi, tapqyrlyǵy aqyldan týǵan. Sodan keıin ol - oıshyl da synshyl. Árbir is - áreketinde oı bar. Sondyqtan halyq óz oıyn, tilegin nıetin jetkizetin keıipkerdi jaqsy kóredi. Ol ár isin óz paıdasyna jaratsa ony halyq jaqsy kórer me edi.
Alǵyrlyq pen tapqyrlyqtyń, qýlyq pen aılakerliktiń jıyntyq beınesi

2. Oqýlyqpen jumys 1. İshteı oqý 2. Tizbekbeı oqytý
a) úsh som á) Aldardyń Shyǵaıbaıdy taǵy bir aldaýy

3. Sózderge túsinik
Sarań - eshkimge eshnárse bermeıtin adam.
Qorqaý – qomaǵaı, toıymsyz.

4. Mátin boıynsha suraqtarǵa jaýap berý
A) Aldarkóse úsh somǵa qoıdy qalaı satyp aldy?
Á) Onyń Shyǵaıbaıdy aldaǵanyna qalaı qaraısyz?
B) Aldarkóse qandaı adam?
V) Qojanasyr men Aldardy salystyr

5. Sergitý sáti: Men Aldarmyn, Aldarmyn,
Saqalyńdy taldarmyn.
Saqal túgil, murtta joq,
Mendeı qýlyq elde joq.
Men kósemin, kósemin
Sýsyz jerde ósemin
Ótirikti bósemin
Sondyqtanda kósemin.

6. Kórkem jazý
«Aldar aty – kúlki aty, kúlkige ólim joq» Endeshe, sol kúlki óshpeıtindeı Aldar da ólmes jan beınesinde áńgimelenýi shart. Akademık - jazýshy M. Áýezov

Adam balasy qashanda kúlkiniń taýsylmaýyn tileıdi. Óıtkeni kúlki bar jerde ómir bar. Kúlki – kúlli jamanshylyq ataýlyǵa, ártúrli dertke qarsy qoldanylatyn qýatty qarý. Kúlkiniń maqsaty – adamdarǵa baqyt syılaý, adamdy tárbıeleý. El basyna tóngen qıyn kúnderinde kúlki eńkish tartqan eńselerdi kóterýge, álsiregen rýhty kúsheıtýge kómektesken.
Alaıda kúlkiniń de túr - túri bar. Kúlkini úsh arsyzdyń birine jatqyzǵan ata - babamyz urpaǵyn beı - bereket kúlýden tyıa otyryp, kúlkiniń áleýmettik mániniń kúshti ekenine de asa mán bergen. onyń bir dáleli – halyq aýyzyndaǵy kúldirgi áńgimeler men kúldirgi keıipkerler. Sondaı keıipkerlerdiń biri de biregeıi - Aldarkóse. Aldarkóse áńgimeleri qoǵamdaǵy keleńsizdikterge, adam boıyndaǵy jat qylyqtarǵa qarsy kúresetin oıly kúlkige quryldy.

IV. Qorytyndy bólimi.
Shahmat Qusaıynov «Aldarkóse» pesasyn 1972 jyly jazdy. Shaken Aımanov – ártis, qazaq sahna óneriniń asqan sheberi. Qazaq kınosynyń negizin qalaǵan adym. 1964 jyly rejıser Sh. Aımanov senarı jazdy. Sh. Aımanov «Aldarkóse» fılminde Aldar beınesin somdaǵan. Keıin araǵa 47 jyl salyp túsirilgen bul týyndyda Baqytjan Álpeıisov oınady.
- Ózińizge erekshe unaǵan qandaı kadrlar boldy? Smaǵul Aqjúnis
- Kelesi bir akter «Aldardyń rólin raqattanyp oınadym»- deıdi Dáýren Serǵazın
- Olaı bolsa keıipkerlerińizdiń bir qyzyq oqıǵasyn áńgimelep berińiz. Sraj Rınat

Almaty qalasynda Aldarkóse atyndaǵy kóshe bar. Almaty qalasynda «Naýryzbaı men Qabanbaı saıabaǵynda Aldarkóseniń atynda eskertkish bar.
Eki túrli kúndelik
Mátindegi áser etken tustary Qandaı suraqtaryń bar?
«Hİİİ ǵasyradaǵy tarıhı jáne shyndyqqa jaqyn ómirsheń áńgimeler. Janymyzǵa jat dúnıeler
jan – jaǵymyzdan arbap jatyr. Aldarkóse aldamaıdy. Ultymyzdyń tól týyndysy túleı bersin»- degen tilekpen búgingi sabaǵymyzdy baǵalaǵym kelip otyr.

V. Úıge tapsyrma Úsh som. Aldardyń Shyǵaıbaıdy taǵy bir aldaýy
Vİ. Baǵalaý

Eki túrli kúndelik
Mátindegi áser etken tustary
Qandaı suraqtaryń bar?