InfoHub Logo

Mahmutty eske túsirý

Sultanmahmut esh ýaqytta da óz aıtqanynan basqaǵa kóngisi kelmeıtin. Men bala kezimde Sultanmahmutty eki ret jolyqtyrdym. Uzyn boıly, qubasha jigit edi. Aýylǵa kelgende, ózin basqadan jekelep, ylǵı oıǵa batýmen, bir máselelerdi izdeýmen ýaqytyn alatyn. Sultanmahmutta eshbir jeńiltektik, bos sózge úıir bolý degen joq edi. Ol oqymaǵan jaı halyqtyń óz arasynda otyrsa da, ylǵı mádenıet máselesi týraly áńgime aıtyp otyratyn.

Ekinshi jaǵynan, Sultanmahmut aýylda júrgende dáıim adamnyń minezin, psıhologıasyn synap, kóńiline jaqpaǵan adamdar týraly otyrǵan jerinde bir-eki aýyz óleń jazyp, qaldyryp otyratyn. Sultanmahmuttyń bul tárizdi jazǵan óleńderiniń kóbi onyń shyǵarmalaryna kirmegen sıaqty.

Sultanmahmuttyń dúnıede jek kórgeni aramza baı men zalym bolystar edi. Bir jyly jaz kúni, men áli kúni umytqanym joq, meniń aýyl mektebinde oqyp júrgen bala kúnim edi, Mahmutty kórýge bir kórshiles aýylǵa bardym. Onda Mahmuttyń menimen isi joq, tek jınalǵan halyqtyń aldynda ımperıalıs soǵys jaıynda olarǵa áńgime aıtyp otyrǵanyn kórdim. Bir ýaqytta Mahmut pen biz qaraıtyn eldiń bolysy óziniń shabarmanynan hat jiberip, «bizdiń úıge kelip, qala jaıynan áńgime aıtsyn» dep Mahmutty shaqyrtypty. Mahmut hatty oqyp bolǵan soń, bolystyń shabarmanyna ashýlanyp qarady da:

— Men Poshtaı aýylyna baryp saýyn aıtatyn shapqynshy emespin, áńgime izdegen kisi ózi keler! - dedi.

Mahmuttyń bul sıaqty erkin sózi ol kezde jat bolatyn. Mahmutty tyńdap otyrǵan jurt qýanaryn da, qorqaryn da bilmedi. Biraq esikten shyǵyp bara jatqan bolystyń shabarmany óziniń ádetinshe:

— Shoqpyttyń balasy, bul da kisi bolǵan eken! - dedi.

Mahmut osy sıaqty biregeı aıtatyn sózin bógep qalmaıtyn týrashyl bolǵandyqtan, ony qalyń buqara óte jaqsy kórýshi edi.

Mahmut júrgen jer árqashan jıyn, bazar bolyp, oqýǵa talpynǵan jas jigitterdiń kóbi onyń tóńireginde júretin.

Mahmutty eń sońǵy ret 1919 jyly kórdim. Onda Mahmut aýrýdan ábden aryqtap júdegen. Men ol kezde ashyq esh nárseni aıyrmaıtynmyn. Oqýǵa túse almaı, Kerekýde Máshhúr -Júsiptiń Ámen degen balasynyń úıinde jatyr edim. Bir kúni Sultanmahmut keldi. Ámenmen sóılesip otyr:

— Úmit degen nárse qashan da bolsa adamnyń serigi ǵoı, men aýrýymdy jazyp, sendermen birge qyzmet istegim keledi, - dedi.

Ámen ol kezde qazaqtan shyqqan bólshevıkterdiń biri bolatyn.

Sultanmahmut meniń jaıymdy surap, bilip, oryssha oqyp júrgenime qatty shat bolyp, bizdiń aýylǵa bir bara almaı ketkenine ókindi. Budan keıin Mahmutty kórýge bolmady.

M. Álkeı 1940, 22 maı.

---