Altyn saqa («Alpamys batyr» jyry boıynsha oıyn sabaq)
Saıystyń taqyryby: «Altyn saqa» oıyny
(«Alpamys batyr» jyry boıynsha)
Saıystyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylardyń aýyz ádebıeti shyǵarmalarynan oqyǵandaryn eske túsirý. Oıly sóıleýge, óner – bilimge shaqyryp, alǵyrlyqqa tárbıeleý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń sóıleý tilin damytý, sóz maǵynasyn túsine bilý, oılaryn erkin jetkizýge daǵdylandyrý.
Tárbıeliligi: Oqýshylardy Otandy súıýge, Otan aldyndaǵy boryshy men mindetin aıqyn sezinetin, asqaq arman, bıik murattarǵa talpyna biletin ultjandy ulandar tárbıeleý.
Saıystyń ádisi: suraq – jaýap, baıandaý
Pánaralyq baılanys: tarıh, halyqtyq pedogogıka
Saıystyń kórnekiligi: naqyl sózder, plakat, batyrlar jyry, búkpeler, qorjyn, arba.
Saıystyń ótilý jospary:
1. Tabaldyryq
2. Áýdemjer
3. Qozykósh
4. Belasar
5. Jolaıryq
6. Altyn kómbe
İ. Kirispe:
«Alpamys batyr» jyry – qazaqtyń qaharmandyq eposy, batyrlar jyrynyń kóne ári kórkem úlgileriniń biri. Jyrdyń búgingi aıtylyp júrgen nusqalarynyń negizi – patrıarhaldyq – rýlyq qurylystyń ydyraýy kezinde paıda bolǵan. Keıingi zertteýlerde jyr oǵyzdarda, qońyrat taıpasynda, ekinshi jaǵynan qypshaqtar arasynda jyrlanǵan. Jyrdyń týýyna túrik qaǵanaty dáýirinde Altaıdyń Ońtústik betkeıin mekendegen taıpalar qatysty degen pikir bar.
Jyrda qazaq halqynyń turmys – kúıi, áleýmettik qarym – qatynasy, ádet – ǵurpy, dúnıetanymy aıqyn beınelengen. Jyrdyń negizgi ıdeıasy – halyqtyń táýelsizdigi, beıbit, tynysh ómiri, adamdar arasyndaǵy dostyq qarym – qatynas, ádilet adamgershilik jolyndaǵy kúres. Jyr qazaqtan basqa túrki tildes ózbek, qaraqalpaq, tatar, bashqurt, altaı, tájik t. b. kezdesedi. Jyr tuńǵysh ret 1899 jyly Qazanda «Qıssa – ı – Alfamysh» degen atpen basyldy. Jyrdy halyq arasynan jınap, bastyrýda, taratýda jáne nasıhattaýda Á. Dıvaev eńbekteriniń mańyzy erekshe.
... Ádebıet tiline negiz etip el aýzyndaǵy til alynbasa, ol ádebıet adasyp ketpek. El aýzyndaǵy til degenimizde neni úlgi, órnek etip alamyz? Árıne... jyrlardy, joqtaýlardy, maqaldardy, jumbaqtardy, ertegilerdi, óleńderdi aıtamyz. (A. Baıtursynov)
Búgingi bizdiń oıynymyz ádebı olımpıada túrinde bolmaq, ol «Altyn saqa» dep atalady. «Altyn saqa» oıyny 5 kezeńnen turady. Oqýshylar 4 túrli kúımege minedi. (Qyzyl, sary, kók, jasyl) Ózderi jóninde málimetter beredi. Kúımeniń túsine qaraı 4 asyq alynady. Birinshi jaýap berý úshin asyqtary ıiriledi. Qaı asyq alshysynan tursa, sol birinshi jaýap beredi.
1. Alshy 2. Táıke 3. Shik 4. Búk
Ár kúımede alty asyqtan bolady. Jaýap bere almaǵan nemese asyǵy alshysynan túspegen oqýshy oıynnan shyǵady jáne asyqtary hantalapaıǵa túsip, bólinip beriledi.
1. Tabaldyryq: (Suraq qoıý oqýshylardyń arasynan 4 oıynshyny tańdap alý)
Er úshin tókken erler qanyn jutqan,
Erlerdi umytsa da el, jer umytpas.
El úshin jannan etip, jaýdy qýǵan
Erlerdi umytpasa, el de umytpas.
2. Áýdem jer: Asyqty ıiremin, kimniń asyǵy alshy tursa, sol buryn bastaıdy. Asyq ıirý arqyly oıynshylar retin belgileımiz.
(Asyq ıiriledi. Asyq ıirý arqyly oıynshylardyń 1, 2, 3, 4 jaýap beretinderin tańdap alý);
Ár oıynshy ishinde suraǵy bar túrli – tústi konvertterdi tańdaıdy.
Suraqqa jaýap bere almaǵan oıynshy oıynnan shyǵady nemese asyǵy búk túsken oıynshy shyǵady.
Erlik, eldik, birlik, qaırat, baq ardyń,
Jaýyz taǵdyr joıdy bárin ne bardyń...
Altyn kúnnen baǵasyz bir belgi bop,
Nurly juldyz, babam tili, sen qaldyń!
Suraqtar
1. «Jalǵyz aǵań keldi!» dep,
Súıinshi surap bir adam
Qarlyǵashqa bildirdi.
Qarlyǵash súıinshige ne berdi? (Bir túıe, bir at minedi)
2. Taıshyq hanǵa járdem bergen mystan kempir qansha jasta edi?
(jasy 300 - ge jetken, ystyq ishken, suıyq tyshqan, kóringenmen urysqan, qabaǵy qatyp tyrysqan, dambaly butyna jabysqan, ózin týǵannan qudaı atqan, bir kez shırek boıy bar, adam tappas oıy bar, tizesine shekpen jetpegen, basynan jamanshylyq ketpegen, basy múıiz, kóılegi kıiz bir mystan kempir keldi)
3. Sen úshin bári qınaldy,
«Bir ul ber» dep osyǵan
Bir jaratqan qudanyń
Týra ózine jylady.
Mende turdym ishinde...
Jaratýshy jalǵyz - aq
Deńgeıine unady.
Unaǵanyn sodan bil
Bir qyz qosyp syılady.
Seksen segiz sárýar,
Toqsan toǵyz myń mashaıyq
Báriniń kóńilin qımady.
Meniń atym kim deıdi?
(meniń atym Shashty Ázız, Baba túkti Shashty Ázız)
4. Qarakózim bir kúni,
Keldi jetip hanyna
Aıtaıyn dep bir sózdi
Ákesiniń aldyna.
(«Alpamys batyr» jyry boıynsha)
Saıystyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylardyń aýyz ádebıeti shyǵarmalarynan oqyǵandaryn eske túsirý. Oıly sóıleýge, óner – bilimge shaqyryp, alǵyrlyqqa tárbıeleý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń sóıleý tilin damytý, sóz maǵynasyn túsine bilý, oılaryn erkin jetkizýge daǵdylandyrý.
Tárbıeliligi: Oqýshylardy Otandy súıýge, Otan aldyndaǵy boryshy men mindetin aıqyn sezinetin, asqaq arman, bıik murattarǵa talpyna biletin ultjandy ulandar tárbıeleý.
Saıystyń ádisi: suraq – jaýap, baıandaý
Pánaralyq baılanys: tarıh, halyqtyq pedogogıka
Saıystyń kórnekiligi: naqyl sózder, plakat, batyrlar jyry, búkpeler, qorjyn, arba.
Saıystyń ótilý jospary:
1. Tabaldyryq
2. Áýdemjer
3. Qozykósh
4. Belasar
5. Jolaıryq
6. Altyn kómbe
İ. Kirispe:
«Alpamys batyr» jyry – qazaqtyń qaharmandyq eposy, batyrlar jyrynyń kóne ári kórkem úlgileriniń biri. Jyrdyń búgingi aıtylyp júrgen nusqalarynyń negizi – patrıarhaldyq – rýlyq qurylystyń ydyraýy kezinde paıda bolǵan. Keıingi zertteýlerde jyr oǵyzdarda, qońyrat taıpasynda, ekinshi jaǵynan qypshaqtar arasynda jyrlanǵan. Jyrdyń týýyna túrik qaǵanaty dáýirinde Altaıdyń Ońtústik betkeıin mekendegen taıpalar qatysty degen pikir bar.
Jyrda qazaq halqynyń turmys – kúıi, áleýmettik qarym – qatynasy, ádet – ǵurpy, dúnıetanymy aıqyn beınelengen. Jyrdyń negizgi ıdeıasy – halyqtyń táýelsizdigi, beıbit, tynysh ómiri, adamdar arasyndaǵy dostyq qarym – qatynas, ádilet adamgershilik jolyndaǵy kúres. Jyr qazaqtan basqa túrki tildes ózbek, qaraqalpaq, tatar, bashqurt, altaı, tájik t. b. kezdesedi. Jyr tuńǵysh ret 1899 jyly Qazanda «Qıssa – ı – Alfamysh» degen atpen basyldy. Jyrdy halyq arasynan jınap, bastyrýda, taratýda jáne nasıhattaýda Á. Dıvaev eńbekteriniń mańyzy erekshe.
... Ádebıet tiline negiz etip el aýzyndaǵy til alynbasa, ol ádebıet adasyp ketpek. El aýzyndaǵy til degenimizde neni úlgi, órnek etip alamyz? Árıne... jyrlardy, joqtaýlardy, maqaldardy, jumbaqtardy, ertegilerdi, óleńderdi aıtamyz. (A. Baıtursynov)
Búgingi bizdiń oıynymyz ádebı olımpıada túrinde bolmaq, ol «Altyn saqa» dep atalady. «Altyn saqa» oıyny 5 kezeńnen turady. Oqýshylar 4 túrli kúımege minedi. (Qyzyl, sary, kók, jasyl) Ózderi jóninde málimetter beredi. Kúımeniń túsine qaraı 4 asyq alynady. Birinshi jaýap berý úshin asyqtary ıiriledi. Qaı asyq alshysynan tursa, sol birinshi jaýap beredi.
1. Alshy 2. Táıke 3. Shik 4. Búk
Ár kúımede alty asyqtan bolady. Jaýap bere almaǵan nemese asyǵy alshysynan túspegen oqýshy oıynnan shyǵady jáne asyqtary hantalapaıǵa túsip, bólinip beriledi.
1. Tabaldyryq: (Suraq qoıý oqýshylardyń arasynan 4 oıynshyny tańdap alý)
Er úshin tókken erler qanyn jutqan,
Erlerdi umytsa da el, jer umytpas.
El úshin jannan etip, jaýdy qýǵan
Erlerdi umytpasa, el de umytpas.
2. Áýdem jer: Asyqty ıiremin, kimniń asyǵy alshy tursa, sol buryn bastaıdy. Asyq ıirý arqyly oıynshylar retin belgileımiz.
(Asyq ıiriledi. Asyq ıirý arqyly oıynshylardyń 1, 2, 3, 4 jaýap beretinderin tańdap alý);
Ár oıynshy ishinde suraǵy bar túrli – tústi konvertterdi tańdaıdy.
Suraqqa jaýap bere almaǵan oıynshy oıynnan shyǵady nemese asyǵy búk túsken oıynshy shyǵady.
Erlik, eldik, birlik, qaırat, baq ardyń,
Jaýyz taǵdyr joıdy bárin ne bardyń...
Altyn kúnnen baǵasyz bir belgi bop,
Nurly juldyz, babam tili, sen qaldyń!
Suraqtar
1. «Jalǵyz aǵań keldi!» dep,
Súıinshi surap bir adam
Qarlyǵashqa bildirdi.
Qarlyǵash súıinshige ne berdi? (Bir túıe, bir at minedi)
2. Taıshyq hanǵa járdem bergen mystan kempir qansha jasta edi?
(jasy 300 - ge jetken, ystyq ishken, suıyq tyshqan, kóringenmen urysqan, qabaǵy qatyp tyrysqan, dambaly butyna jabysqan, ózin týǵannan qudaı atqan, bir kez shırek boıy bar, adam tappas oıy bar, tizesine shekpen jetpegen, basynan jamanshylyq ketpegen, basy múıiz, kóılegi kıiz bir mystan kempir keldi)
3. Sen úshin bári qınaldy,
«Bir ul ber» dep osyǵan
Bir jaratqan qudanyń
Týra ózine jylady.
Mende turdym ishinde...
Jaratýshy jalǵyz - aq
Deńgeıine unady.
Unaǵanyn sodan bil
Bir qyz qosyp syılady.
Seksen segiz sárýar,
Toqsan toǵyz myń mashaıyq
Báriniń kóńilin qımady.
Meniń atym kim deıdi?
(meniń atym Shashty Ázız, Baba túkti Shashty Ázız)
4. Qarakózim bir kúni,
Keldi jetip hanyna
Aıtaıyn dep bir sózdi
Ákesiniń aldyna.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
