Án padıshasy
Sabaqtyń taqyryby: «Án padıshasy» Tárbıe saǵaty
Sabaqtyń maqsaty: Óz Otanyn sheksiz súıetin jastardy tárbıeleý, týǵan jerine, eline degen súıispenshilikterin arttyrý. Halqymyzdyń ádet – ǵurpyn, salt – dástúrin saqtap, ári qaraı jalǵastyrýǵa tárbıeleý, memlekettik rámizderdi qurmet tutýǵa baýlý. Qazaqstandy órkendetýge bilimdi adamdardyń kerek ekendigin túsindirý.
Kórnekiligi: Shámshi Qaldaıaqovtyń sýreti, býkletter, kitaptar, qanatty sózder, gazet – jýrnaldar, mýzykalyq aspaptar.
Ótý barysy:
Uıymdastyrý kezeńin ótkizý:
Oqýshylardy eki topqa bólý.
Kirispe sóz:
Qurmetti qonaqtar! Qadirli oqýshylar «Án padıshasy» atty tárbıe saǵatymyzdy bastaýǵa ruqsat etińizder.
Tárbıe saǵatymyz saıys túrinde ótilmek. Saıys sharttary:
1. Úı tapsyrmasy.
İ top: Sh. Qaldaıaqovtyń ómiri men qyzmeti týraly.
İİ. Sh. Qaldaıaqovtyń ánderiniń shyǵý tarıhy.
2. Kórinis: Sh. Qaldaıaqovtyń ómirinen.
3. Án aıtý.
4. Sh. Qaldaıaqovqa arnalǵan aqyndar jyrlary.
İ top:
1 – oqýshy: 1930 jyly Arys ózeniniń Syrdarıaǵa quıatyn jerindegi Otyrar degen aýylda qazaqtyń qobyzy men dombyrasyn quıqyljyta tartatyn seri, aqyn, aǵashtan túıin túıetin usta, zerger Qaldaıaq pen oıyn – toıda quıqyljyta án salatyn Saqypjamaldyń otbasynda HH ǵasyrda qazaq ániniń ajaryna ashyq shyraı kirgizip, onyń órisin álem kógine shyǵarǵan án fenomeni Sh. Qaldaıaqov dúnıege keldi.
2 – oqýshy: Shámshi mektep bitirgennen keıin Toshkent qalasyndaǵy Hamza Nıazı atyndaǵy mýzyka ýchılıshesin bitiredi. Almatydaǵy arman bolǵan konservatorıaǵa 25 jasqa tolǵanda ǵana keledi. Ánshi Jamal Omarova apaıy Shámshini konservatorıa rektory Qudyz Qojamıarovtyń aldyna ákelip «Qazaqtyń bolashaq kompozıtoryn alyp keldim» dep tanystyrǵan eken.
3 – oqýshy: Án ómirinde jaryq juldyzdaı sáýle shashyp, aıryqsha iz qaldyrǵan Sh. Qaldaıaquly – kúlli qazaq halqynyń maqtanyshy. Sondyqtan da 40 jyl boıy bizdiń aspanymyzda mahabbat pen saǵynyshqa toly Shámshi áýenderi shyrqaldy.
İİ top:
1 – oqýshy: «Án de adam sekildi óz taǵdyrymen týady.» degen sóz ras. Shámshiniń 300 – ge jýyq ár ánniń óziniń týý tarıhy bar. Shámshi kompozıtor atanyp ataǵy shyqqan kezde anasy qaıta aıyqpaıtyn aýrýǵa ushyrady. Óziniń o dúnıelik ekenin sezgen anasy Almatydan Shámshini shaqyrtty.
- Balam, men ómirden erte kettim demeımin, nemere súıip, kelin kórýdi qudaı maǵan buıyrtpady. Taǵdyr solaı qaıteıin. Bir tileýim sen aman bol. Dúnıege kelgen ániń aıtylmaı jatyp úzilmesin. Baqytty bol, balam.
Anasynyń aq lebizin estigen Shámshi ózin sábıdeı sezindi. Oılanyp qarasa, anasy oǵan álemniń jaryǵyn syılapty, osy sátte Shámshi erekshe tolqydy. Sonda ol bylaı dedi:
- Ana, men seniń basyńa kesene ǵımarat ornatam dep aıta almaımyn, biraq men saǵan ánniń eń asylyn, eń názigin arnap jazamyn, ol eshqashan umytylmaıdy. Sóıtip ómirge «Ana týraly jyr» áýeni keldi.
2 – oqýshy: Shámshi Qaldaıaqov «Men ajarly áıel kórsem boldy, sol sátte kúıip – janyp mahabbat otyna túsetin edim. Keıde bul isime kúıinip «Mende mahabbat joq» dep oılaıtynmyn. Mende shyn mahabbat bar ekenin maǵan tuńǵysh ret jaltartpaı aıtqan sol bir kórkem qyz bolatyn. Onyń «Sen ǵashyq adamsyń. Sen bar dúnıege, anaý Alataýǵa, syldyrlap aqqan sýǵa, móldiregen aspanǵa, búkil adamzatqa ǵashyqsyń. Áıtpese sen án shyǵara almas ediń» degeni esimnen ketpeıdi» degen bir esteliginde.
3 – oqýshy: Shámshi óz ánderiniń qalaı jazylǵanyn aıtyp júretin. «Arys jaǵasynda», «Syr sulýy», «Aq bantık», «Dúngen qyzy», «Syǵan serenadasy» sıaqty ánderi sulý qyzdarǵa arnalǵan.
4 – oqýshy: Adamdar júreginen oryn tapqan áýenniń qashanda ómiri uzaq. Shámshi aǵanyń ánderi Respýblıkamyzdyń qaı óńirinde bolsa da án súıer qaýym arasynda keń taraǵan. Onyń ánderiniń negizgi taqyryby Otandy súıýge, eńbek adamyna, jastarǵa, mektep jasyndaǵy jastar men búldirshinderge arnalǵan.
Kórinis:
İ top: «Shámshiniń ómirge kelýi»
İİ top: «Meniń Qazaqstanym» ánin jýrnalǵa jazdyrýǵa alyp barý.
Án aıtý:
İ top: «Aq bantık» áni. Oryndaýshy: Serikbaı Aıtýǵan.
İİ top: «Ana týraly jyr» Oryndaýshy: Álim Aqerke.
Sh. Qaldaıaqovqa arnalǵan aqyndar jyrlary.
İ top: M. Maqataev «Shámilge». Oqıtyn: Jaqasaı Araılym.
İİ top: M. Shahanov «Án aǵa» Oryndaǵan: Teńizbaı Nurbaqyt.
Qorytyndylaý:
Toptardyń ónerine baǵa berý.
Muǵalim: Shámshi ánderiniń qaı urpaqqa da bereri mol. Tek ony júrekpen uǵyp, júrekpen aıta bileıik. Asqaqtaǵan áýeni ánuranǵa aınalǵan «Meniń Qazaqstanym» ánin bárimiz birge oryndaıyq.
Sabaqtyń maqsaty: Óz Otanyn sheksiz súıetin jastardy tárbıeleý, týǵan jerine, eline degen súıispenshilikterin arttyrý. Halqymyzdyń ádet – ǵurpyn, salt – dástúrin saqtap, ári qaraı jalǵastyrýǵa tárbıeleý, memlekettik rámizderdi qurmet tutýǵa baýlý. Qazaqstandy órkendetýge bilimdi adamdardyń kerek ekendigin túsindirý.
Kórnekiligi: Shámshi Qaldaıaqovtyń sýreti, býkletter, kitaptar, qanatty sózder, gazet – jýrnaldar, mýzykalyq aspaptar.
Ótý barysy:
Uıymdastyrý kezeńin ótkizý:
Oqýshylardy eki topqa bólý.
Kirispe sóz:
Qurmetti qonaqtar! Qadirli oqýshylar «Án padıshasy» atty tárbıe saǵatymyzdy bastaýǵa ruqsat etińizder.
Tárbıe saǵatymyz saıys túrinde ótilmek. Saıys sharttary:
1. Úı tapsyrmasy.
İ top: Sh. Qaldaıaqovtyń ómiri men qyzmeti týraly.
İİ. Sh. Qaldaıaqovtyń ánderiniń shyǵý tarıhy.
2. Kórinis: Sh. Qaldaıaqovtyń ómirinen.
3. Án aıtý.
4. Sh. Qaldaıaqovqa arnalǵan aqyndar jyrlary.
İ top:
1 – oqýshy: 1930 jyly Arys ózeniniń Syrdarıaǵa quıatyn jerindegi Otyrar degen aýylda qazaqtyń qobyzy men dombyrasyn quıqyljyta tartatyn seri, aqyn, aǵashtan túıin túıetin usta, zerger Qaldaıaq pen oıyn – toıda quıqyljyta án salatyn Saqypjamaldyń otbasynda HH ǵasyrda qazaq ániniń ajaryna ashyq shyraı kirgizip, onyń órisin álem kógine shyǵarǵan án fenomeni Sh. Qaldaıaqov dúnıege keldi.
2 – oqýshy: Shámshi mektep bitirgennen keıin Toshkent qalasyndaǵy Hamza Nıazı atyndaǵy mýzyka ýchılıshesin bitiredi. Almatydaǵy arman bolǵan konservatorıaǵa 25 jasqa tolǵanda ǵana keledi. Ánshi Jamal Omarova apaıy Shámshini konservatorıa rektory Qudyz Qojamıarovtyń aldyna ákelip «Qazaqtyń bolashaq kompozıtoryn alyp keldim» dep tanystyrǵan eken.
3 – oqýshy: Án ómirinde jaryq juldyzdaı sáýle shashyp, aıryqsha iz qaldyrǵan Sh. Qaldaıaquly – kúlli qazaq halqynyń maqtanyshy. Sondyqtan da 40 jyl boıy bizdiń aspanymyzda mahabbat pen saǵynyshqa toly Shámshi áýenderi shyrqaldy.
İİ top:
1 – oqýshy: «Án de adam sekildi óz taǵdyrymen týady.» degen sóz ras. Shámshiniń 300 – ge jýyq ár ánniń óziniń týý tarıhy bar. Shámshi kompozıtor atanyp ataǵy shyqqan kezde anasy qaıta aıyqpaıtyn aýrýǵa ushyrady. Óziniń o dúnıelik ekenin sezgen anasy Almatydan Shámshini shaqyrtty.
- Balam, men ómirden erte kettim demeımin, nemere súıip, kelin kórýdi qudaı maǵan buıyrtpady. Taǵdyr solaı qaıteıin. Bir tileýim sen aman bol. Dúnıege kelgen ániń aıtylmaı jatyp úzilmesin. Baqytty bol, balam.
Anasynyń aq lebizin estigen Shámshi ózin sábıdeı sezindi. Oılanyp qarasa, anasy oǵan álemniń jaryǵyn syılapty, osy sátte Shámshi erekshe tolqydy. Sonda ol bylaı dedi:
- Ana, men seniń basyńa kesene ǵımarat ornatam dep aıta almaımyn, biraq men saǵan ánniń eń asylyn, eń názigin arnap jazamyn, ol eshqashan umytylmaıdy. Sóıtip ómirge «Ana týraly jyr» áýeni keldi.
2 – oqýshy: Shámshi Qaldaıaqov «Men ajarly áıel kórsem boldy, sol sátte kúıip – janyp mahabbat otyna túsetin edim. Keıde bul isime kúıinip «Mende mahabbat joq» dep oılaıtynmyn. Mende shyn mahabbat bar ekenin maǵan tuńǵysh ret jaltartpaı aıtqan sol bir kórkem qyz bolatyn. Onyń «Sen ǵashyq adamsyń. Sen bar dúnıege, anaý Alataýǵa, syldyrlap aqqan sýǵa, móldiregen aspanǵa, búkil adamzatqa ǵashyqsyń. Áıtpese sen án shyǵara almas ediń» degeni esimnen ketpeıdi» degen bir esteliginde.
3 – oqýshy: Shámshi óz ánderiniń qalaı jazylǵanyn aıtyp júretin. «Arys jaǵasynda», «Syr sulýy», «Aq bantık», «Dúngen qyzy», «Syǵan serenadasy» sıaqty ánderi sulý qyzdarǵa arnalǵan.
4 – oqýshy: Adamdar júreginen oryn tapqan áýenniń qashanda ómiri uzaq. Shámshi aǵanyń ánderi Respýblıkamyzdyń qaı óńirinde bolsa da án súıer qaýym arasynda keń taraǵan. Onyń ánderiniń negizgi taqyryby Otandy súıýge, eńbek adamyna, jastarǵa, mektep jasyndaǵy jastar men búldirshinderge arnalǵan.
Kórinis:
İ top: «Shámshiniń ómirge kelýi»
İİ top: «Meniń Qazaqstanym» ánin jýrnalǵa jazdyrýǵa alyp barý.
Án aıtý:
İ top: «Aq bantık» áni. Oryndaýshy: Serikbaı Aıtýǵan.
İİ top: «Ana týraly jyr» Oryndaýshy: Álim Aqerke.
Sh. Qaldaıaqovqa arnalǵan aqyndar jyrlary.
İ top: M. Maqataev «Shámilge». Oqıtyn: Jaqasaı Araılym.
İİ top: M. Shahanov «Án aǵa» Oryndaǵan: Teńizbaı Nurbaqyt.
Qorytyndylaý:
Toptardyń ónerine baǵa berý.
Muǵalim: Shámshi ánderiniń qaı urpaqqa da bereri mol. Tek ony júrekpen uǵyp, júrekpen aıta bileıik. Asqaqtaǵan áýeni ánuranǵa aınalǵan «Meniń Qazaqstanym» ánin bárimiz birge oryndaıyq.
You Might Also Like
