InfoHub Logo

Ánsar bir-aq kúnde basyna tabaqtaı sálde orap, qolyna tasbıh ustap, kisi tanymastaı ózgerip shyǵa keldi. Áıeliniń aıtýynsha ol tús kóripti, túsinde aq saqaly belýaryna túsken kisi oǵan qasıet daryp, jyn qonatynyn aıtyp, aıan beripti. Sol tústen keıin Ánsardyń dene qyzýy kóterilip aýyryp, birneshe kún tósek tartyp jatyp qalypty. Aýrýynan aıyqqan soń Ánsar áıeline tór aldynda júk jınaýly turatyn dáý qara sandyqty aldyryp, ishindegi aq matany qaıshymen qaq aıyryp, jartysyn basyna orap, jartysyn qıqymyn shyǵaryp qıyp-qıyp, esiginiń aldyndaǵy balapan terektiń butaǵyna baılattyrypty.

«Ánsar áıtipti, Ánsar búıtipti» degen sóz aýyl ishinde jeldeı esti. «Jer ortasy jasqa kelgende qutyryp júr me qaqpas» dedi bireýler. «Ótkende aýyryp, qınalǵan soń Ánsarǵa baryp edim, tamyrymdy ustap, dertimdi qolmen qoıǵandaı aıtty. Oǵan birdeńe qonǵany ras» dedi taǵy bireýleri. Az kúnde «Ánsar kálpe» aty alysqa ketti. Attyly-jaıaý aǵylǵan adam qarasy kúnnen kúnge kóbeıip, Ánsardyń úzeńgi baýy segiz qabattanyp, shirene bastady. Qumalaq shashyp, shashylǵan qumalaqqa kóziniń qıyǵymen qaraǵan oǵan eshkim batyp sóıleı almaı, áliptiń artyn baǵady. Aıtqysy kelgenin aıtady, aıtqysy kelmese basyn shaıqap, shalqaıady qalpe. «Bilmeıtini jerdiń astynda» dep qutyrtqan da jurttyń ózi.

Altaıda qatty jut bolyp, taýdyń buǵysynyń ózi etekke túsip, eldiń qorasyndaǵy shópke mólıe qaraǵan jyly Ánsardyń aıbyny tipten asqaqtady. Asqaqtaıtyn da jóni bar. Qońyr kúzde en dalaǵa qarap turyp qalpe:

— Bıyl esi bar adam dalada jatqan bir tal shópti qoımaı jınap alǵany durys. Tús kórdim, jaman bolaıyn dep tur. Aqyrǵan aıaz ben úskirik jel qalyń qardy qasatqa aınaldyryp, aq súıek jut júredi, — deıdi.

Janynda turǵan Mákeı:

— Men de ótken túni tús kórdim. Bıylǵy qys keremet jaıly, jaqsy bolatyn túri bar. Mal bitken qolǵa qaramaı, óriske jaıylyp-aq qystan shyǵady, — deıdi kisimsinip turǵan kálpe qurdasyna jaqtyrmaı qarap.

Qurdasymen sóz talastyrmaı Ánsar aýlaqqa kóz tastap, únsiz tasbıhyn tartady.

Juttan jutap jatqan eldiń qulaǵyna Ánsardyń kúzde aıtqan sáýegeıligi jetpeı qoısyn ba, jetti. «Áýlıem!» dep aıaǵyna jyǵyldy. Qytymyr qystan qınalǵan jurt:

— Ýa, danyshpan áýlıe! Myna juttan qashan qutylamyz? Bulaı jalǵasa berse, tigerge tuıaǵymyz qalmaıdy ǵoı qoramyzda, — dep Ánsardyń aldyna jınaldy.

— Jappar Ie juttyń bolatynyn bildirdi, qanshaǵa sozylatyny da bir Qudaıdyń qolynda. Kúnniń qulaǵyndaǵy qyzyl qaıtpaı tur, áli birazǵa sozylady-aý bul jut! — dep jumylǵan kózin ashpaı, tásbıh tartty.

— Aýzyńnan jaqsy sóz shyqpaıtyn, baryp turǵan jaǵyńa jylan jumyrtqalaǵyr ekensiń óziń! — dep Mákeı kálpeniń esigin tars jaýyp shyǵyp ketti. Qalpe aqyryp qalsa, aspan aıyrylyp aldaryna túsetindeı jınalǵan el Ánsarǵa japaqtap qarap, qurdasyna ashýlanbaýyn tiledi ishteı. Balshyqtan quıǵan alyp puttaı etti-jeńdi Ánsar da múlgigen qalpynan jazǵan joq...

***

Birer jyl dáýrendep, qoly uzaryp, qarań-qurań mal bitken Ánsardyń basyna kún týdy. Qalpe úıinen úzilmeıtin naýqasqa kóbinde shóp qaınatyp, qumyrsqa buqtyrylǵan sý ishkizedi. Ony ishken naýqastyń biri jazylyp, biri jazylmaı aldynan ketip jatady. Jazylǵany mal jetektep jetedi, jazylmaǵany da qalpeni jamandamaı, jaqsylyǵyn asyrady.

Mákeıdiń aıtýynsha Ánsar qyrsyqqa ózi shatylypty. Ekeýi qyltamaqpen aýyryp, tamaǵynan tamshy sý júrmeı, aýrýhana shyǵaryp salǵan Bókeı shaldyń kóńilin surap barǵan joly Ánsar:

— Myna ákelerińdi men emdep jazam. Alla sátin salsa, derttiń shıpasyn tabam, — dep balalarynyń aldynda keýdesin urady.

Onyń sózine sengen balalary mal atap soıyp, kálpeni qoshamettep, qonaq qylyp, syı-sıapatyn jasapty. Ózi ólgeli jatqan adamnyń aýzyna qumyrsqa  buqtyrylǵan sý quıǵan sátte túshkirip-pysqyrǵan Bókeı shal attanyp kete barady.

Ákelerin kóz aldynda qurtqan qalpeni balalary jabylyp kep sabap, baılap-matap saqshyǵa tapsyryp, ústinen aryz jazdy. Aýyldyń úlken-kishisi Bókeı shaldyń balalaryna baryp:

— Artyq aıtsaq, keshirińder! Onsyz da ákelerińniń ajaly «búgin, erteń» dep kún sanatyp otyrǵan joq pa edi! Ánsardy sottatqannan ne marqadam tabasyńdar! Aıybyn jýsyn, aryzdaryńdy qaıtaryp alyńdar! — dep jalynyp júrip alyp qaldy.

— Oı, ákeńniń aýzyn!.. Jeńil-jelpi aýrý, tymaý-symaýdy kórip júre bermeı, aty jaman dertte ne atańnyń basy bar-eı! Qyltamaqty seni qoıyp, búkil álem jabylyp emin tappaı jatyr. Saǵan ne joq, anturǵan! Qaıta Bókeıdiń balalary jýas eken, men bolsam súıegińdi túrmede shiriter edim, esi aýysqan neme!.. — dep Mákeı qalpe qurdasyn kózge shuqydy.

Sol oqıǵadan keıin Ánsarǵa qapıada qonǵan qasıet ǵaıyp boldy. Tabaqtaı sáldesin sheship, tasbıhyn tastady...

***

El tór jaılaýǵa barǵan ýaqyt. Bir aı qatty jańbyr jaýyp, aıaǵy qarǵa ulasty. Mal qyrylyp, malshylardyń berekesi ketti. Aıǵa jýyq jalǵasqan apattan keıin kún ashylyp, jurt etekke túsip tirshiligine kiristi. Oıynnan qoly bosamaıtyn bizder de bir aı boıy búrisip, úıden shyǵa almaǵanbyz. Kún ashylǵan soń top bala aýyl úıdi kezip, asyr sala bastadyq. Bir úıge bas suqqanymyzda top adamdy aýzyna qaratyp Ánsar qalpe:

— Bult shaqyryp, jańbyr jaýǵyzatynymdy bilesińder. Jazdyń basynda kún qatty ysyp, eldiń mazasy ketken soń jańbyr jaýǵyzatyn duǵamdy oqydym. Qansha oqysam da bir tamshy tambady. Sosyn úlken amalǵa júginýge týra keldi. Baıaǵyda qaraǵaıdy qaq jaryp, naızaǵaı túskende jerdi qazyp, jaıdyń oǵyn sýyryp alyp edim. Sony bulaq sýyna sál ǵana malyp qoıyp oqyp edim, kúniń alaı-dúleı boldy da ketti. «Jaryqtyq biraz kún jaýsyn» dedim de úıge tarttym. Qańsyǵan jurttyń qýanyshynda shek joq, bári alaqaılap júr. Birneshe kúnnen keıin sharýalarym bop, etekke túsip ketip edim, oınap júrgen balalar ushy ǵana sýǵa malynyp turǵan jaıdyń oǵyn sýǵa batyryp jiberipti. Oı, Alla! Sony bulaqtan bir aı izdep, áreń tappadym ba! Endi tabylmaǵanda kúlli ǵalamdy sý alyp keter edi, — dep áńgimeni jiberip, shaıyn soraptap otyr. «Tabylǵany jaqsy bolǵan eken» dep biz de bir-birimizge qarap, bas shulǵystyq.

— Mákeń keldi, Mákeń keldi. Tórlet, Máke! — dep qoralanǵan jurt qozǵalaqtap, esikten kirip kelgen Mákeıge qoshamet kórsete bastaǵanda Ánsardyń áńgimesi ózgerdi. Joǵaltqan malyn aıtyp, bir aı boıy tópelep jaýǵan jańbyrdy sybady...

---