InfoHub Logo

Saıahat sabaq
Taqyryby: Antıvırýstar patshalyǵyna saıahat (prezentasıasymen)
Armysyzdar oqýshylar! Búgingi sabaǵymyzdyń taqyryby “Antıvırýstar patshalyǵyna saıahat“ dep atalady. Ómirdegi sıaqty “kompúter áleminde” de kóp kedergiler kezdesedi. Saıahat barysynda aldymyzda kóptegen kedergiler bar. Ol - kompúterlik vırýstar. Al antıvırýstar patshalyǵy kompúter álemin vırýstardyń jaýyngershilik shapqynshylyǵynan qorǵaıdy, ıaǵnı kompúter áleminiń taǵyna vırýstardyń otyrmaýyn qamtamasyz etedi. Sizderge sáttilik tileı otyryp saıahatymyzdy bastaıyq. İske sát!
Problemalyq sıtýasıa
• Balalar, adamdar aýyrǵan sıaqty kompúterler de aýyrady, olar kóbinese juqpaly aýrýlar sıaqty. Bul aýrýlardy kompúterlik vırýstar dep ataıdy.
• Qazirgi zamanda el aýzynan «Kompúterime vırýs tústi», «kompúterim vırýstan ushyp ketti» t.s.s sózderdi estýge bolady. Bul ne degen sóz? Kompúterge vırýs qaıdan túsedi? Vırýs tússe ne isteımiz?
Saıahatymyzdy bastamas buryn kompúterlik vırýstardyń anyqtamasyna toqtalaıyq.
• Kompúterlik vırýs – arnaıy jazylǵan shaǵyn kólemdi programma. Ol ózdiginen basqa programmalar sońyna nemese aldyna qosymsha jazylady da, olardy “búldirýge” kirisedi, sondaı - aq kompúterde taǵy basqa keleńsiz áreketterdi isteýi múmkin. İshinen osyndaı vırýs tabylǵan programma “aýrý juqqan” nemese “búlingen” dep atalady.
Saıahatymyzdy "Vırýstar saıabaǵynan" bastaıyq
"Vırýstar saıabaǵyna" qosh keldińizder!
● Mekendeý ortasyna qaraı
♦ Faıldyq
Bul qoldanbaly programmalardyń ishine engizilgen programmalyq kodalyq bloktar. Vırýstyq koda programma júktelgende jiberiledi.
♦ Júkteıtin
Negizgi júkteıtin jazbaǵa nemese júkteıtin sektorǵa vırýs juqtyrady. Operasıalyq júıe júktelgende juqpaly tasýshydan vırýs juǵady.
♦ Makrovırýstar
Word qujattary jáne Excel elektrondyq kestesi qujattaryna vırýs juqtyrady. Juǵý qujat
faılyn ashqanda oryndalady.

● Jumys logıkasy jáne maqsatyna qaraı
♦ Ustaýysh - vırýstar
♦ Logıkalyq bombalar
♦ Qurttar
♦ Troıan attary
● Maqsatyna qaraı
♦ Beısaýat
♦ Nasıhatshy
♦ Shantaj jasaýshy
♦ Maǵynasyz

Vırýstyń paıda bolýynan kompúterde mynandaı ózgerister bolady:
• Biraz ýaqyt ótken soń, kompúterde ádettegiden tys, keleńsiz qubylystar bastalǵany bilinedi, olar, mysaly, mynadaı is - áreketter isteýi múmkin:
• keıbir programmalar jumys istemeı qalady nemese durys jumys istemeıdi;
• ekranǵa ádettegiden tys bóten málimetter, sımvoldar;
• kompúterdiń baıaý jumys isteýi.
• jumystyń toqtalýy
• faıldar men qapshyqtardyń joǵalýy.
• faıldardyń ólshemderiniń ózgerýi.
• dıskide faıldardyń sanynyń kenetten ózgerýi.
• OJ bos orynynyń ólsheminiń kishireıýi
• kompúter jumysynyń jańylysýy.

Vırýsty kim jasaıdy, olar qaıdan paıda bolady?
• 1 joly. Olardy bilikti baǵdarlamashylar qyzǵanysh, kektený, mansapqumarlyq maqsatynda, basqa básekeles fırmalaryna zıan keltirý úshin.
• 2 joly Antıvırýstyq baǵdarlamalardy satýdan aqsha tabý maqsatynan jazady.

Al endi osynsha vırýstyń ishinen qalaı shyǵamyz?
Test tapsyrmalaryn sheshý arqyly vırýstar saıabaǵynan shyǵaıyq.
1. Ózdiginen kóbeıýge qabiletti arnaıy programmalar?
• Kompúterlik vırýstar
• Kompúterlik bombalar
• Programmalyq vırýstar
2. İshinde vırýs tabylǵan programma?
• Emdeletin
• Kórinbeıtin
• Búlingen
3. Mekendeý ortasyna qaraı vırýstardy neshege bólýge bolady?
• 5
• 3
• 2
4. Operasıalyq júıe júktelgende juqpaly tasýshydan juǵatyn vırýs?
• Faıldyq
• Júkteıtin
• Makrovırýstar
5. Makrovırýstar....
• Juǵý qujat faılyn ashqanda oryndalady
• Operasıalyq júıeni júktegende juǵady
• Vırýstyq koda programma júktelgende jiberiledi
6. Jumys logıkasyna jáne maqsatyna qaraı?
• Logıkalyq bombalar, qurttar, troıan attary, ustaýysh vırýstar
• Beısaýat, nasıhatshy, maǵynasyz, shantaj jasaýshy
• Júkteıtin, makrovırýstar
7. Qazirgi kezde shamamen neshe vırýs túrleri bar?
15 000
10 000
25 000
8. Maqsatyna qaraı vırýstar:
• Logıkalyq bombalar, qurttar, troıan attary, ustaýysh vırýstar
• Beısaýat, nasıhatshy, maǵynasyz, shantaj jasaýshy
• Júkteıtin, makrovırýstar
9. Qarapaıym qoldanbaly programmalarǵa enip alyp, solarǵa ruqsat etilmegen áreketterdi oryndaıdy.
• Troıan attary
• Qurttar
• Logıkalyq bombalar
10. Programmalyq quraldar keshenindegi qatelikter men dálsizdikterdi paıdalanatyn vırýstar?
• Troıan attary
• Ustaýysh - vırýstar
• Logıkalyq bombalar
Al jaraısyńdar
balalar, vırýstardyń shabýylyna tótep berdińder. Endi “antıvırýstardyń patshalyǵyna”
saıahatymyzdy odan ári jalǵastyraıyq.

Antıvırýstar patshalyǵy
♦ Detektor - programmalar – tek burynnan belgili vırýs túrlerinen ǵana qorǵaı alady, jańa vırýsqa olar dármensiz bolyp keledi.
♦ Doktor - Programmalar - nemese “fagtar” vırýs juqqan programmalarmen dıskilerdi “vırýs” áserin alyp tastaý, ıaǵnı “julyp alý” arqyly emdep – olardy bastapqy qalpyna keltiredi.
♦ Doktor - Revızorlar - doktor - programma men revızorlar arasynan shyqqan gıbrıd. Bular tek faıldaǵy ózgeristerdi, anyqtap qana qoımaı, olardy avtomatty túrde “emdep” bastapqy qalypty jaǵdaıǵa túzep keltiredi.
♦ Revızor - Programmalar - da aldymen programmalar men dıskiniń júıelik aımaǵy týraly málimetterdi esine saqtap, sodan soń ony keıingisimen salystyra otyryp sáıkessizdikti anyqtasa, ony dereý programma ıesine habarlaıdy.
♦ Revızorlar – Olardyń mindeti programmalardyń. Katalogtardyń kompúter vırýs juqtyrmaı turǵandaǵy alǵashqy kúıin este saqtaý, sodan keıin álsin - álsin onyń aǵymdaǵy kúıin alǵashqymen salystyryp otyrý. D. Mostov daıyndaǵan progamma - revızor ADif jaqsy tanymal.
♦ Polıfagtar. Olardyń qyzmeti - vırýstardy tabý ǵana emes, onyń kodasyn juqpaly (aýrý juqqan) programmadan joıý. Óte qýtty polıgraf - skaner I. Danılov qurǵan Dr. Web (Doctor Web) bolyp tabylady. Ol vırýstardy jaqsa aıyryp tanıdy, biraq onyń bazasynda vırýsqa qarsy kúresetin quraldar basqa vırýsqa qarsy programmalarǵa qaraǵanda anaǵurlym az. Jalpyǵa áıgili polıfag E. Kasperskıı zerthanasy qurǵan Kaspersky Anti - Virus programmasy vırýsqa qarsy birden - bir senimdi programma retinde búkil álemge áıgili.
♦ Súzgi - Programmalar - kompúterdiń operatıvtik(jedel) jadynda turaqty (rezıdenttik) ornalasady da, vırýstardyń zıanda áreketine ákeletin operasıany ustap alyp, bul týraly jumys istep otyrǵan adamǵa der kezinde habarlap otyrady. Odan ári sheshim qabyldaý árkimniń ózine baılanysty bolady.
Vaksına - Programmalar – kompúterdegi programmalar jumysyna áser etpeı, olardy vırýs “juqqan” sıaqty etip modıfıkasıalaıdy da, vırýs áserinen saqtaıdy, biraq bul programmalardy paıdalaný onsha tıimdi emes.

Kompúter álemin vırýstardyń jaýlap almaýy úshin mynandaı tapsyrmalardy oryndaý kerek.
Sizderdiń maqsattaryńyz osy búlingen hatty qalpyna keltirý.
1hat.
Skaner men pernetaqtany iske qosyp kompúterdi qosý kerek. Monıtormen mátin jazyp, sýretti kompúterge engizý úshin prınterdi paıdalanamyn. Jazylǵan aqparatty qaǵazǵa basyp shyǵarý úshin júıelik blok qoldanamyn.
2 - hat.
Kompúterde mátin jazý úshin Paint tekistik redaktordy paıdalanýǵa bolady. Al sýret salǵym kelse WordPad standartty programmasymen sala alamyn. Men pernetaqtamen jumys istegendi unatamyn. óıtkeni onda kóptegen qujattardy saqtaýǵa, skanerleýge bolady.
Osymen “Antıvırýstar patshalyǵyna” saıahatymyz aıaqtaldy.