InfoHub Logo

Adam minezi degeniń de ár alýyn ǵoı ózi. Birden jarqyrap kórinip, túımedeıin túıedeı etip kórsetýge tyrysyp, kez-kelgen jerde kózge túsip qalýǵa qumartyp turatyndar da, sonysymen-aq aýyzǵa iligip, ájepteýir ekpinmen áýdem jer shaýyp baryp, shaldyǵyp qalyp jatatyndar da bar. Al barmyn dep tasymaıtyn, joqpyn dep jasymaıtyn, baryn buldap álekke túspeıtin, orynsyz isinbeıtin, kóringenge kishirmeıtin birtoǵa tuıyq tirlik keshkender kóbine-kóp qaǵaberis qalyp júredi. Biraq, izine úzilip, boılaı qaraǵan adamǵa ol atqarǵan is te, arqalaǵan júk te bolymdy, tolymdyǵymen kórinip, kóńil súısindireri baı, qalar edi. Buıyǵy júrip te biraq is tyndyrǵanyn, bir azamat atynan uıalmaı sóılep, qyzmet qyltanyn, sol qyzmetin mindet qylýǵa da qaqysy baryn keıin baryp ańǵarar edi.

Óz basym Toqtar Beıisqulovty sondaı birtoǵa, bergeni de bar, bereri de mol aptal azamat dep tanýǵa mindettimin.

Ol ekeýimizdiń bir-birimizdi tanyp-bilýimizdiń ózi alpysynshy jyldardyń basynda bastalyp edi. Men onda jastar gazetiniń jas qyzmetkeri edim de, Toqtar respýblıka komsomoly Ortalyq komıtetiniń nusqaýshysy bolatyn. Sol uıym tapsyrmasymen Gýrev oblysyna saparǵa birge shyqqanymyz bar. Toqtar basshy, men qosshy degendeı, jarty aıǵa jýyq birge júrip, dámdes, tuzdas bolyp, tapsyrylǵan jumysty oıdaǵydaı-aq oryndap qaıtyp edik.

Odan bergi dáýirde kóp aralasa qoımasaq ta, amandaǵymyz túzý, kóńilimiz jaqyn, bir-birimizdiń turmys-tirshiligimizdi syrttaı kóbirek baqylap kóz jazbaı kelemiz. Men elge qaraı bir baryp oraldym, Toqań únemi astanada tirlik keshti. Komsomol, partıanyń ortalyq komıtetinde ártúrli jaýapty qyzmetter atqardy. Radıo men teledıdar jaǵynda da basshylyq jumystarda júrdi. Bireýge baıqalar, bireýge baıqalmas, bireý ańǵarar, bireýler ańǵarmas" bul qyzmetterdiń de aýy men baýy, ystyǵy men sýyǵy, qyzyǵy men shyjyǵy kóp bolatyny belgili. Abyroıly, abyroısyz sátteri de, kúıinish-súıinishi de az bolmaıdy, "otty jaqqan biledi" — degendeı, óz basynan ondaı ómirdi ótkizgender anyq túsinse kerek, oǵan da tómirdeı tózimdilik, jiger, júıke kerek. Bireýler bolattaı shynyǵyp bekip jatsa, bireýleri birden júıkesin aldyryp az jylda tozyp shyǵa keledi.

Bir abyroıy, Toqańa qudaı bergen tártip pen minez ol jumystardyń eshqaısysyna da syr aldyryp kórmepti. Al eń bastysy Toqań qoǵamdyq qyzmet ústinde qalamdy da bir kisideı serik etip, jaza júripti, jazǵanyn jarıalaı júripti. Oǵan ár jyldary baspalardan jaryq kórgen úlken-kishi kitaptary, gazet-jýrnal betterindegi maqala, zertteýleri aıǵaq bola alady.

Qanshama jyldar baspasóz tóńireginde kelemiz ǵoı, kórip júrmiz, bilemiz: "Partıa, Sovet jumysynan qol tımedi, endi pensıaǵa shyqtyq, jazbaýǵa bolmaıdy" — dep keletin qazaq ádebıetiniń bir kemtigin toltyryp tastardaı bolyp kúpinip, kúlli-badam dúnıesin arqalap, redaksıalar esigin tozdyrtyp bitetin de bireýler bolady. Toqań ondaıdan aýlaq, kúndelikti qyzmetten qoly qaıat etkende qaǵazy men qalamyn alyp, arhıv aqtaryp túrtine beripti. Kúshi kelmesti kóterem dep kúshenbeı shama-sharqyna talǵam-talantyna oraı biraz sharýanyń betin qaıyrypty. "Túbinde baıandy tirlik osy bolar-aý" — degendeı, ór jazǵanyna júz úńilip, syn kózben qarap, qalamyn da ushtaı túsip otyrypty. Endi solaryn bir sholyp ótemiz.

Tasqa basylǵan kitaptarynyń biri "Keýdesin oqqa tosyp..." dál atalady. Kitapty bir súzip ótkende-aq avtordyń aıaq alysynyń nyǵyzdyǵyna, pýblısısıkalyq-lırıkalyq áýeniniń sazdylyǵyna tánti bolar edik. Materıalyn molynan ıgergen, qysylyp-qymtyrylmaı otyryp aıtaryn tolyq jetkizgen. Munda negizinen keshegi qandy maıdanda óz omyraýyn oqqa tosyp, ataqty Aleksandr Motrosovtyń erligin qaıtalaǵan týǵan jer túlekteriniń jankeshti qaharmandyǵy sóz bolady. Er esimi el esinde máńgilik saqtalyp qalýy úshin jasalǵan jýrnalıs qyzmetin quptamaý múmkin. Osy saryndas taǵy bir eńbek "Ákeler dańqy jolymen" dep atalady. Munda beıbit kúnderdegi sáýleli tirshilik, adal eńbek, eńbek abyroıy sóz bolǵan.

Toqańnyń kópten kóńil bólip" jelisin úzbeı jasap kele jatqan eńbeginiń biri — Beıimbet Maılın tvorchestvosy eken.

Bul rettegi istiń bastamasy "Qanatty qalamger" dep atalǵan B.Maılınniń pýblısısıkasyna arnalǵan kitap ta jalǵasy qazir baspada jatqan taǵy bir qoljazbasy. Osy kisiniń qurastyrýymen birer jyl buryn jaryq kórgen "Bı-Aǵa" dep atalatyn estelikter jınaǵy da búgin oqyrman izdep oqıtyn sırek kitapqa aınalǵan.

Árıne, qaıtalanbas qalam ıesi Beıimbet Maılın shyǵarmashylyǵy jaıly jazylǵan, jarıalanǵan dúnıeler az bolmasa kerek, biraq bul kitaptyń Beıimbet taný isine qosylǵan qomaqty úles ekendigine eshqandaı daý joq.

Bul jerde, qaıtalap aıtýǵa týra keledi, tikeleı óz mindetine jatpasa da, atqaryp júrgen qyzmetinen burystaý bolsa da, júrek qalaýymen osy saryndas qyrýar is tyńdaryn júrgen Toqańa rıza bolasyń. Merzimdi baspasóz betinde ádebı aýdarma, jeke jazýshy, aqyndar shyǵarmalary jaıly ornyqty, bilip jazǵan pikiri salmaqty maqalalary da oqyrmanyn enjar qaldyrmaıdy. Bul da onyń kún saıynǵy ádebı prosesti úzbeı qadaǵalap, kóńilge túıip, toqyp otyratynyn kórsetse kerek.

Biz Toqań ómirin túgel tizip shyǵýdan aýlaqpyz. Biraq búgin eńbek zeınetine shyǵyp otyrǵan osy azamattyń ózgege de úlgi bolarlyq úlken bir sharýasymen jurtshylyqqa tanystyryp qoıýdyń eshbir artyqshylyǵy joq dep túıdik. Aqyryn júrip, anyq basqan adamnyń eńbegi dalaǵa ketpeıtinin aıtqan Abaı danalyǵyna bir dálel Toqtar Beıisqulov ómiri dep aıtýǵa da ádebı haqymyz bar.

"Jetisý " gazeti

---