InfoHub Logo

İ. Kirispe

Búgingi  tańda  qoǵamymyzdyń  jańa qarqynmen damýy,  ǵylymı-tehnıkalyq  progresterdiń  jetistikteri, elimizdiń  órkenıetti  elder  qatarynan  kórinýi bilim berý júıesine  de  yqpal etpeı  qoıǵan joq.
HHİ  ǵasyr ınformasıalyq  qoǵam tabaldyryǵyna  aıaq basqan sátte-aq Respýblıkalyq bilim berýdiń  jańa júıesi, ıaǵnı bilim berý júıesin aqparattandyrý isi  qolǵa alyndy.  Zaman talaby oqý úrdisinde  kompúterlik  tehnologıany engizý, ony keń kólemde  qoldanýdy qajet etedi.

1. Bilim berý úrdisin aqparattandyrý

Oqytýshy qyzmetiniń negizgi máni - óndiristik oqytý, tárbıeleý, damytý ǵana emes, sol úrdisterdi basqarýdy shyǵarmashylyqpen uıymdastyra bilý. Óıtkeni, muǵalim eńbeginiń búgingi nátıjesi qandaı bolsa, eldiń, qoǵamnyń erteńi, bolashaǵy sondaı bolmaq. Mundaı adamdy qalyptastyrý qazirgi zamanǵy bilim berý júıesiniń aldynda turǵan basty mindet. Árbir jeke tulǵanyń, búkil halyqtyń, búkil qoǵamnyń taǵdyry muǵalimniń eńbeginiń nátıjesine tikeleı baılanysty. Kolej  oqytýshylary óz qyzmetin shyǵarmashylyq baǵytta uıymdastyra bilýi úshin, eń aldymen, óz qyzmetiniń mánin túsine alýy - basty shart.

Aqparattyq – tehnologıalardy paıdalaný oqytýshy men bilim alýshylardyń mańyzdy kásiptik jáne anyqtamalyq aqparattarmen qamtamasyz etedi.  Aqparattyq - tehnologıalardy paıdalanyp ınteraktıvtik sabaqtarda oqytýshy uıymdastyrýshy, baqylaýshy deńgeıinde bolyp, bilim alýshylardyń  belsendiligi arta túsedi. Mundaı sabaqtarda oqytýshy jumysqa tikeleı qatysqanymen, óz múmkindigin shektep, stýdenttiń belsendi bolýyna jaǵdaı týǵyzýy qajet.

Osy oraıda óz tájirıbemniń negizinde oń nátıjege qol jetkizý úshin aldyma mynadaı maqsat qoıdym: zaman talabyna saı bilimdi, bilikti, dúnıetanymy keń, shyǵarmashylyq qabileti damyǵan jeke tulǵa qalyptastyrý.

Osy maqsat negizinde aldyma qoıǵan mindetterim:

-stýdentterdiń qabileti men talantyn ashý;

-shyǵarmashylyq, logıkalyq oılaý qabiletterin jetildirý;

-óz aldyna maqsat qoıý arqyly ony júzege asyra bilý;

-óz áreketiniń nátıjelerin baǵalaı bilý.

Qazirgi kezde bilim alýshylardyń sanasynda, oı-órisinde jalpy azamattyq, adamzattyq rýhanı qundylyqtar men joǵary adamgershilik qasıetterdi qalyptastyrý, bolashaq kásip ıeleri tulǵasynyń damý barysyn psıhologıalyq jan-jaqty jáne úzdiksiz zertteý, onyń daralyq erekshelikterin tanyp, durys baǵytta damytý, ár túrli áleýmettik jáne moraldyq psıhologıalyq jaǵdaılarda qoldaý kórsetý jáne qoǵam ómirin izgilendirý men demokratıalandyrý jaǵdaıynda jańa azamatty qazaqtyń ulttyq óneri arqyly kalyptastyrý máselesiniń mańyzdylyǵy men kókeıkestshigi kúnnen kúnge artyp otyr. Sondyqtan bilim berý júıesin reformalaý saıasatyn, eń birinshiden, kásiptik bilim berý sıaqty ómir talabyna qoıylatyn suranysqa sáıkes júrgizý, ekinshiden, oký úrdisindegi bilim berý men ulttyq tárbıe birligin sabaqtastyra otyryp, bilimniń úılesimdiligimen katar árbir bilim alýshylardyń erekshelikterin eskerip, kabiletine, belsendiligine sáıkes baǵdar ustaý kerek.

Jeke tulǵanyń damýy áreketshildik jáne oqytý prosesi kezinde ǵana júzege asyrylady. Balanyń jeke basynyń damýy áleýmettik áreketshildiktiń ıaǵnı oınaý, tanymdyq, eńbektik, qarym-qatynastyq sıaqty barlyq negizgi túrleri kezinde tabysty júzege asyrylatyny barshamyzǵa málim.

Osyǵan qosa psıhologtar bylaı deıdi, qandaı bolmasyn áreketshildikpen dáleldi jáne áserli tútynýshylyq baǵalary, jáne sýbekti úshin osy áreketshildiktiń paıdalylyǵy men múmkindikteri birge júredi.

Kásipke baýlý barysynda bilim alýshylardy adamgershilikke, iskerlikke, sheberlikke bilimdilikke tárbıeleý, olardyń dúnıetanymyn, daǵdysyn arttyrý qazirgi kúnniń basty talaptary.

Búgingi kúni álemdik aqparattyq bilim keńistiginiń  deńgeıine  respýblıka mektepterin kóterýdiń tıimdi joly- bilim berý salasyn tolyqtaı aqparattandyrý.

Qazaqstan Respýblıkasynyń «Bilim týraly» Zańynda  bilim berý júıesin  aqparttandyrý osy saladaǵy memlekettik saıasat  negizinde  anyqtalyp,  osy júıedegi  basty mindetterdiń birine aınalyp  otyr. «Qazaqstan-2030»strategıalyq baǵdarlamasy  bilim berýdiń ulttyq modeliniń  qalyptasýymen jáne Qazaqstannyń  bilim berý júıesin álemdik  bilim berý keńistigine  kiriktirýimen sıpattalady

Aqparattyq-tehnologıanyń keleshek urpaqtyń jan-jaqty bilim alýyna, isker ári talantty, shyǵarmashylyǵy mol, erkin damýyna jol ashatyn pedagogıkalyq, psıhologıalyq jaǵdaı jasaý úshin de tıgizer paıdasy asa mol. Qazirgi kezdegi shapshań júrip jatqan jahandaný úrdisi álemdik básekelestikti kúsheıte túsýde.

Bilim berý úrdisin aqparattandyrý – jańa aqparattyq-tehnologıalardy paıdalaný arqyly damyta oqytý, dara tulǵany baǵyttap oqytý maqsattaryn júzege asyra otyryp, oqý-tárbıe úrdisiniń barlyq deńgeıleriniń tıimdiligi men sapasyn joǵarylatýdy kózdeıdi.

2. Jańa aqparattyq - tehnologıany paıdalanýdyń tıimdiligi men erekshelikteri

Aqparattyq-tehnologıany elektrondyq esepteýish tehnıkasymen jumys  isteýge, oqý barysynda kompúterdi paıdalanýǵa, modeldeýge, elektrondyq oqýlyqtardy, ınteraktıvti quraldardy qoldanýǵa, Internette jumys isteýge, kompúterlik oqytý baǵdarlamalaryna negizdeledi.
Aqparattyq qoǵamnyń negizgi talaby – stýdentterge aqparattyq bilim negizderin berý, logıkalyq qurylymdyq oılaý qabiletterin damytý, aqparattyq tehnologıany ózindik damý men ony iske asyrý quraly retinde paıdalaný daǵdylaryn qalyptastyryp, aqparattyq qoǵamǵa beıimdeý. Olaı bolsa, aqparattyq birlikterdiń bilimge aınalýy álemniń júıelik-aqparattyq beınesin stýdentterdiń shyǵarmashylyq qabiletteri men qundylyq baǵdarlaryn damytý arqyly qalyptastyrýdy kózdeıtin, adamnyń dúnıetanymnyń quramdas bóligi bolyp tabylady.

Jańa aqparattyq tehnologıada oqytý quraly retinde elektrondyq oqýlyq jáne ınternet júıesi mańyzdy oryn alady. Al, elektrondyq oqýlyqtyń tıimdiligine toqtalatyn bolsaq, ony tómendegideı atap ótýge bolady: (№ 1 syzba)

• Anyqtamalyq oqytý elementi arqyly aǵymdaǵy sabaq boıynsha anyqtamalyqqa múmkindik alý.
• Mýltımedıalyq aqparattyq tehnologıany paıdalaný.
• Aǵymdaǵy sabaq boıynsha ishki jáne syrtqy tekserýdi júzege asyrý.
• Kompúterlik saýattylyǵyn qalyptastyrý.
• Sabaqqa degen qyzyǵýshylyǵyn oıaný negizinde bilim sapasyn arttyrý

Jańa aqparattyq tehnologıalardy paıdalaný arqyly damyta oqytý, dara tulǵaǵa baǵyttap, oqytý maqsattaryn júzege asyra otyryp, oqý-tárbıe úrdisiniń barlyq deńgeıleriniń tıimdiligi men sapasyn joǵarylatý – búgingi kúnniń basty talaby.

Óndiristik oqytý sabaǵynda «My Testter» jáne  «easyQuizzy» sıaqty  ártúrli ádistermen test tapsyrmalaryn júrgizýge bolady. Óndiristik oqytý sabaǵynda osy ádisterdi paıdalana otyryp bilim alýshylardiń bilim sapasyn bekitýde qoldanylady. Oqý – tárbıe úrdisiniń sabaqta durys júrgizilýi úshin ár alýan oqytý ádis-tásilderiniń tıimdisin múmkindiginshe jáne stýdentterdiń jeke jaǵdaılaryna baılanysty tańdap alýǵa kóp kóńil bólý kerek. «My Testter» ádisi boıynsha bilim alýshylar sabaq kezinde sabaqty qanshalyqty meńgergenderin tekserýge múmkindik alady. «My Testter» ádisin paıdalana otyryp test jaýaptarynyń birneshe jaýap túrlerin paıdalynýǵa bolady. «My Testter» baǵdarlamasy boıynsha jasalǵan árbir test suraqtaryna bilim alýshylar jaýap berý arqyly alǵan bilimderiniń qanshalyqty tolyq meńgergenin baqylaýǵa bolady.

Qazirgi oqytý júıesindegi jańasha mazmun jas urpaqtyń álemdik sapa deńgeıindegi bilim, bilik negizderin meńgerýiniń basty nysany. Tulǵaǵa baǵyttalǵan bilim onyń jan-jaqty damýyna yqpal etedi. Psıhologıada dúnıe esigin ashqan árbir sábı qabiletti bolyp týylady, onyń ári qaraı damyp, jetilýi tárbıeshige baılanysty delingen. Demek, oqytýshy men stýdenttiń arasyndaǵy yntymaqtastyqtyń negizinde biz oń nátıjege qol jetkize alarymyz sózsiz. Olaı bolsa, oqytýshy pedagogıkalyq izdenispen ozyq tehnologıalardyń ádis-tásilderin asa joǵary talǵammen qoldana bilýi tıis.

Oqytýdyń ádis-tásilderin tıimdi tańdap alý oqytýda tabysqa jetýge negiz bolady, ári sabaqtyń tıimdiligi men sapasyn barynsha arttyrýǵa múmkindik beredi. Stýdenttiń tereń bilim berý úshin oqytýshy myna tómendegi qaǵıdalardy este saqtaǵany jón dep esepteımin.

1. Oqytýshy pándi jetik meńgerip, ony stýdentterge ǵylymı turǵydan negizdep, qarapaıym tilmen, ómirmen baılanystyra otyryp bere bilýi qajet.

2. Stýdentterdiń jas erekshelikterine qaraı jeke bastarynyń psıhologıasyn, jan dúnıesin jete bilip, ár stýdenttiń júregine jol taba bilýi abzal.

3. Ǵylym men pedagogıka salasyndaǵy jańalyqtardy únemi paıdalanyp otyrýy tıis.

4. Múmkindiginshe, keıbir úlken taqyryptardy toptap jeke bloktar túrinde toptastyryp ótkize bilýi kerek.

5. Stýdentterge uzaq ýaqyt este saqtaý qabiletin arttyrý úshin jańa sabaqty, tirek konspektileri boıynsha bergen jón

6. Stýdentterdiń sapaly da tıanaqty bilim alýy úshin ár bólim, ár taqyryp boıynsha olardyń bilimderin tekserip otyrǵan jón.

Qorytyndy

Qoryta aıtqanda, búgingi sabaq keshegi sabaqtan ózgeshe, al erteńgi sabaq búgingi sabaqtan jaqsy bolýy tıis demekshi. Árbir taqyrypty túsindirgende bilim alýshylardyń  múmkindikterine qaraı tirek belgileri men tirek konspektilerin paıdalanǵan jón. Negizgi zańdylyqtardy tirek belgileri arqyly stýdentterdi jınaqylyqqa, kórkemdikke baýlyp, este saqtaý, oılaý qabiletterin arttyrýǵa, olardy shyǵarmashylyqqa baýlýǵa múmkindik beredi. Oqytý úrdisinde aqparattyq tehnologıany qoldaný bilim sapasyn jaqsartýǵa kómektesedi. Óıtkeni, óndiristik sabaq – bilim alýshylardyń oılaý qabiletin qalyptastyratyn jáne damytatyn negizgi býyn. Ol bilim alýshylardyń ıntellektin, logıkalyq oılaýyn jáne shyǵarmashylyq qabiletterin damytýǵa, tabıǵat zańdylyqtaryn tolyǵymen túsinýge yqpal jasaıdy. Elbasy «Qazirgi zamanda jastarǵa aqparattyq tehnologıamen baılanysty álemdik standartqa saı jańa bilim berý óte  qajet» dep atap kórsetkendeı, ınovasıalyq oqytý tehnologıasyn qoldaný -  jańa bilim berýdiń birden – bir sharty dep esepteımin.

Paıdalanylǵan ádebıetter

1. Bóribaev B, Balapanov E. Jańa aqparattyq tehnologıalar. – Almaty

2. Informasıonnye tehnologıı. – Moskva

3. Qazaqstan mektebi. 2013 j. №6 «Aqparattyq tehnologıalardyń tıimdiligi»

4. Qazaqstan mektebi. 2015 j. №4 «Inovasıalyq pedagogıkalyq tehnologıalardy qoldaný tetikteri»

---