«Aqsaq kıik» Sáken Seıfýllın
Sabaqtyń taqyryby: «Aqsaq kıik» Sáken Seıfýllın
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: oqýshylarǵa tabıǵat týraly bilim bere otyryp, S. Seıfýllınniń óleńiniń ıdeıasyn túsindirý, qorshaǵan ortaǵa degen kóz qarasyn, onyń erekshelikteri týraly bilýge úıretý.
Damytýshylyq: óz pikirin erkin aıtý daǵdysyn damyta otyryp, óz oıyn tolyq jetkize bilýge til baılyǵyn jáne shyǵarmashylyq qabiletterin damytý.
Tárbıelik: tabıǵatty qorǵaýǵa, jan - janýarlarǵa degen qurmetin tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: aralas sabaq
Ádister: suraq - jaýap, taldaý, túsindirý, shyǵarmashylyq jumys.
Kórnekiligi: proektor/slaıdtar/ kespeler.
Uıymdastyrý.
İ. Úıge berilgen tapsyrmany suraý.
Sábıt Muqanov, Kóksheniń kórinisi.
Muǵalim:- Balalar, sender men qoıǵan suraqtarǵa durys jaýap berseńder ekranǵa búgingi ótetin taqyrybymyz shyǵady./ársuraqqa jaýap bergennen keıin, taqtada sabaqtyń taqyrybynyń atynyń áripteri birtindep shyǵyp otyrady.
1. S. Muqanov kim?
2. Ol kisi qaı jyly dúnıege kelgen?
3. Qandaı eńbekterin bilemiz?
4. Jazýshy Kóksheniń kórkin qalaı sýrettegen?
5. Kóksheni nelikten gaýhar tastan jasalǵan kúmbezge teńeıdi?
6. Osy mátinde qandaı sózder saǵan erekshe áser berdi?
7. Sen óz týǵan jerińdi qalaı sýretter ediń?
8. Mátin nesimen unady?
9. «Kóksheniń» degen azat joldan bastap kim jatqa aıtyp beredi?
/Sabaqta baǵalaý fıshkada belgilengen upaımen baǵalanady. Kim kóp jınasa, sol oqýshy upaı sanyna qaraı tıisti baǵasyn alady. Sondyqtan jaýap bergen balaǵa tıisti fıshkasyn taratyp otyramyn./
İİ. Jańa sabaq.
Ekranǵa jańa taqyryp shyqqannan keıin, dápterge kún juldyzyn, jańa taqyrypty jazýlaryn usynamyn. Sol kezde mýzykasy J. Seıilovtyń, sózi Q. Salyqovtyń «Jez kıik»ánin tyńdatamyn.
- Balalar án ne týraly?
- Biz búgin osy kıik janýary týraly jazýshy S. Seıfýllınniń «Aqsaq kıik»atty óleńin oqımyz. S. Seıfýllın ómirbaıanyna toqtalyp aıtamyn.
- Ótken sabaqtarda biz Á. Qańtarbaevtiń «Kıiktiń aılasy» áńgimesinde kıikti qalaı sıpattaǵan? /oqýshy jaýap beredi/
- Bizdiń halyqta kıik týraly qandaı uǵym bar?
- Iá, ol kıeli janýar.
- Kıiktiń laǵyn qalaı ataımyz?
- Quralaı.
- Balalar, sender bilesińder me? Qarasha aıynda «Quralaı jeli»,
mamyr « Kıiktiń mataýy»ıaǵnı, laqtaryn órgizý.
Óleńdi oqýshylarǵa mánerlep oqyp beremin./Múmkindiginshe muǵalimniń óleńdi jatqa oqyǵany durys, oqýshylardyń sezimin oıatýǵa, jaqsy túsinýlerine áser etedi./
Kitappen jumys. Ár shýmaqty oqyta otyryp taldatyp, at qoıǵyzý.
1 shýmaq:
Arqanyń betpaq degen dalasy bar,
Betpaq shól, oıly qyrly panasy bar.
Sol shólde el joq, kún joq ósip óngen
Jándiktiń kıik degen balasy bar.
«Betpaqdala»/Jergilikti jerdiń aımaqtyq kompanentine toqtalý/
«Betpaqdala» - jeri qurǵaq, shóbi sırek bolady.
- Bizdiń «Aqtoǵaı» betpaq dalanyń bir sheti, shól dalaǵa jatady. Bizdiń jerimizde jıde, sekseýil, jýsan tobylǵy, arsha, adyraspan, kókpek, torańǵy, baıalysh sıaqty ósimdikter men dárilik ósimdikter ósedi. Aýylymyzdyń batysynda «Qopa» aýylynyń tóńireginde kıikter meken etedi. Aýylymyz -
Shyǵysynda Úlken «Qazaq Mys» ken oryny ashylýda. Onda D. Mendeleevtiń kestesindegi barlyq hımıalyq elementter túrleri kezdesetini dáleldenip otyr. Ol degeniń úlken baılyqtyń kózi bolyp esepteledi.
Dala - betpaq - shóldi - ormandy - jazyq – taýly.
2shýmaq.
Mergender damyl almaı kıik atqan,
Aýyldy qan sasytyp topyrlatqan.
Kıikti oılaı ma eken taýsylar dep,
Azaıyp birte – birte kele jatqan.
«Mergen». Mergen - myltyq jáne sadaqty oǵyn kózdep nysanaǵa dál tıgizetin adam.
3shýmaq:
Kıikti qazaq jáne deıdi bóken,
Betpaqty bul bıshara qylǵan meken.
Bókendi atyp mergen óltirgende,
Jazasyz jan óldi dep oılaı ma eken?
«Bóken» Bóken - kıiktiń basqasha ataýy.
4 shýmaq:
Bókennen sulý ańdy men kórmedim,
Ózge ańǵa janýarlardy teń kórmedim.
Kózderi móldiregen aq bókendi
Adamnyń balasynan kem kórmedim.
«Kıiktiń sıpaty» Kıik - óte sulý, kózderi móldiregen ádemi janýar.
5 shýmaq:
Keı adam ádet qylǵan kıik atyp,
Múıizin paıda qylyp shetke satyp.
Sandalǵan bir kıikke ushyrastym,
Bir jyly Betpaq shólde kele jatyp.
«Múıiz» Kıiktiń múıizin shetke satqandar jaýyzdyqty sezer me eken?
Kıiktiń múıiziniń quny - bir jylqyǵa teń. Olar bir aýlaǵanda 50 - 70 bókendi aýlaıdy. Qazir joqtyń qasy. Sondyqtan olar «Qyzyl kitapqa» engen.
6 shýmaq:
Sandalyp kele jatqan aqsaq kıik,
Bir toqtap, anda sanda áldi jıyp..
Aq bóken saharanyń botagózi,
Atty eken qandaı adam kózi qıyp.
Aq bóken - saharanyń botagózi.
Serigitý sáti.
Muǵalim:- Balalar, kıik kıeli janýar ekenin sender aıttyńdar. Sondyqtanda men senderge tek bizdiń aqyn - jazýshylarymyz ǵana kıik týraly jazbaǵanyn, sonymen qatar sazgerlerimiz án jáne kúı shyǵarǵanyn aıtyp ketkim keledi.«Jezkıik» ánin sabaq basynda tyńdadyńdar, endi Qurmanǵazy Saǵyrbaı ulynyń «Aqsaq kıik» kúıin tyńdaýlaryńdy usynamyn. Jaqsylap tyńdap alyńdar, sodan alǵan áserlerińmen kelesi tapsyrmany oryndaısyńdar.
İÚ. Shyǵarmashylyq jumystar.
Shyǵarmashylyq jumystardy deńgeılik tapsyrma túrinde beremin.
İ deńgeı. «Ańshy» taqyrybyna esse jazý.
İİ deńgeı.«Kıik» taqyrybyna sıpattaý mátinin qurastyrý.
İİİdeńgeı.. Kıikti atqan adamǵa degen kóz qarasyńdy bildir.
Ú. Bekitý. «Báıge» oıyny.
10 20 30
40 50 60
10 - Betpaq dalany nege shól dep ataıdy?
20 - Kıik qandaı jerdi mekendeıdi?
30 - Kıikti basqasha qalaı ataıdy?
40 - Aqyn kıiktiń sulýlyǵy týraly ne aıtyldy?
50 - Kıik múıizinen ne jasalady?
60 - Bizdiń elimizde nelikten kıikti qorǵaý talap etiledi?
Úİ. Qorytý. Balalardyń jınaǵan upaıyn eseptep shyǵarý.
Úİİ. Úıge tapsyrma:
1. Qazaq halqynyń tabıǵatty qorǵaý týraly tıym sózderin jınaý.
2. Mánerlep oqý. 257 - 259 better.
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: oqýshylarǵa tabıǵat týraly bilim bere otyryp, S. Seıfýllınniń óleńiniń ıdeıasyn túsindirý, qorshaǵan ortaǵa degen kóz qarasyn, onyń erekshelikteri týraly bilýge úıretý.
Damytýshylyq: óz pikirin erkin aıtý daǵdysyn damyta otyryp, óz oıyn tolyq jetkize bilýge til baılyǵyn jáne shyǵarmashylyq qabiletterin damytý.
Tárbıelik: tabıǵatty qorǵaýǵa, jan - janýarlarǵa degen qurmetin tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: aralas sabaq
Ádister: suraq - jaýap, taldaý, túsindirý, shyǵarmashylyq jumys.
Kórnekiligi: proektor/slaıdtar/ kespeler.
Uıymdastyrý.
İ. Úıge berilgen tapsyrmany suraý.
Sábıt Muqanov, Kóksheniń kórinisi.
Muǵalim:- Balalar, sender men qoıǵan suraqtarǵa durys jaýap berseńder ekranǵa búgingi ótetin taqyrybymyz shyǵady./ársuraqqa jaýap bergennen keıin, taqtada sabaqtyń taqyrybynyń atynyń áripteri birtindep shyǵyp otyrady.
1. S. Muqanov kim?
2. Ol kisi qaı jyly dúnıege kelgen?
3. Qandaı eńbekterin bilemiz?
4. Jazýshy Kóksheniń kórkin qalaı sýrettegen?
5. Kóksheni nelikten gaýhar tastan jasalǵan kúmbezge teńeıdi?
6. Osy mátinde qandaı sózder saǵan erekshe áser berdi?
7. Sen óz týǵan jerińdi qalaı sýretter ediń?
8. Mátin nesimen unady?
9. «Kóksheniń» degen azat joldan bastap kim jatqa aıtyp beredi?
/Sabaqta baǵalaý fıshkada belgilengen upaımen baǵalanady. Kim kóp jınasa, sol oqýshy upaı sanyna qaraı tıisti baǵasyn alady. Sondyqtan jaýap bergen balaǵa tıisti fıshkasyn taratyp otyramyn./
İİ. Jańa sabaq.
Ekranǵa jańa taqyryp shyqqannan keıin, dápterge kún juldyzyn, jańa taqyrypty jazýlaryn usynamyn. Sol kezde mýzykasy J. Seıilovtyń, sózi Q. Salyqovtyń «Jez kıik»ánin tyńdatamyn.
- Balalar án ne týraly?
- Biz búgin osy kıik janýary týraly jazýshy S. Seıfýllınniń «Aqsaq kıik»atty óleńin oqımyz. S. Seıfýllın ómirbaıanyna toqtalyp aıtamyn.
- Ótken sabaqtarda biz Á. Qańtarbaevtiń «Kıiktiń aılasy» áńgimesinde kıikti qalaı sıpattaǵan? /oqýshy jaýap beredi/
- Bizdiń halyqta kıik týraly qandaı uǵym bar?
- Iá, ol kıeli janýar.
- Kıiktiń laǵyn qalaı ataımyz?
- Quralaı.
- Balalar, sender bilesińder me? Qarasha aıynda «Quralaı jeli»,
mamyr « Kıiktiń mataýy»ıaǵnı, laqtaryn órgizý.
Óleńdi oqýshylarǵa mánerlep oqyp beremin./Múmkindiginshe muǵalimniń óleńdi jatqa oqyǵany durys, oqýshylardyń sezimin oıatýǵa, jaqsy túsinýlerine áser etedi./
Kitappen jumys. Ár shýmaqty oqyta otyryp taldatyp, at qoıǵyzý.
1 shýmaq:
Arqanyń betpaq degen dalasy bar,
Betpaq shól, oıly qyrly panasy bar.
Sol shólde el joq, kún joq ósip óngen
Jándiktiń kıik degen balasy bar.
«Betpaqdala»/Jergilikti jerdiń aımaqtyq kompanentine toqtalý/
«Betpaqdala» - jeri qurǵaq, shóbi sırek bolady.
- Bizdiń «Aqtoǵaı» betpaq dalanyń bir sheti, shól dalaǵa jatady. Bizdiń jerimizde jıde, sekseýil, jýsan tobylǵy, arsha, adyraspan, kókpek, torańǵy, baıalysh sıaqty ósimdikter men dárilik ósimdikter ósedi. Aýylymyzdyń batysynda «Qopa» aýylynyń tóńireginde kıikter meken etedi. Aýylymyz -
Shyǵysynda Úlken «Qazaq Mys» ken oryny ashylýda. Onda D. Mendeleevtiń kestesindegi barlyq hımıalyq elementter túrleri kezdesetini dáleldenip otyr. Ol degeniń úlken baılyqtyń kózi bolyp esepteledi.
Dala - betpaq - shóldi - ormandy - jazyq – taýly.
2shýmaq.
Mergender damyl almaı kıik atqan,
Aýyldy qan sasytyp topyrlatqan.
Kıikti oılaı ma eken taýsylar dep,
Azaıyp birte – birte kele jatqan.
«Mergen». Mergen - myltyq jáne sadaqty oǵyn kózdep nysanaǵa dál tıgizetin adam.
3shýmaq:
Kıikti qazaq jáne deıdi bóken,
Betpaqty bul bıshara qylǵan meken.
Bókendi atyp mergen óltirgende,
Jazasyz jan óldi dep oılaı ma eken?
«Bóken» Bóken - kıiktiń basqasha ataýy.
4 shýmaq:
Bókennen sulý ańdy men kórmedim,
Ózge ańǵa janýarlardy teń kórmedim.
Kózderi móldiregen aq bókendi
Adamnyń balasynan kem kórmedim.
«Kıiktiń sıpaty» Kıik - óte sulý, kózderi móldiregen ádemi janýar.
5 shýmaq:
Keı adam ádet qylǵan kıik atyp,
Múıizin paıda qylyp shetke satyp.
Sandalǵan bir kıikke ushyrastym,
Bir jyly Betpaq shólde kele jatyp.
«Múıiz» Kıiktiń múıizin shetke satqandar jaýyzdyqty sezer me eken?
Kıiktiń múıiziniń quny - bir jylqyǵa teń. Olar bir aýlaǵanda 50 - 70 bókendi aýlaıdy. Qazir joqtyń qasy. Sondyqtan olar «Qyzyl kitapqa» engen.
6 shýmaq:
Sandalyp kele jatqan aqsaq kıik,
Bir toqtap, anda sanda áldi jıyp..
Aq bóken saharanyń botagózi,
Atty eken qandaı adam kózi qıyp.
Aq bóken - saharanyń botagózi.
Serigitý sáti.
Muǵalim:- Balalar, kıik kıeli janýar ekenin sender aıttyńdar. Sondyqtanda men senderge tek bizdiń aqyn - jazýshylarymyz ǵana kıik týraly jazbaǵanyn, sonymen qatar sazgerlerimiz án jáne kúı shyǵarǵanyn aıtyp ketkim keledi.«Jezkıik» ánin sabaq basynda tyńdadyńdar, endi Qurmanǵazy Saǵyrbaı ulynyń «Aqsaq kıik» kúıin tyńdaýlaryńdy usynamyn. Jaqsylap tyńdap alyńdar, sodan alǵan áserlerińmen kelesi tapsyrmany oryndaısyńdar.
İÚ. Shyǵarmashylyq jumystar.
Shyǵarmashylyq jumystardy deńgeılik tapsyrma túrinde beremin.
İ deńgeı. «Ańshy» taqyrybyna esse jazý.
İİ deńgeı.«Kıik» taqyrybyna sıpattaý mátinin qurastyrý.
İİİdeńgeı.. Kıikti atqan adamǵa degen kóz qarasyńdy bildir.
Ú. Bekitý. «Báıge» oıyny.
10 20 30
40 50 60
10 - Betpaq dalany nege shól dep ataıdy?
20 - Kıik qandaı jerdi mekendeıdi?
30 - Kıikti basqasha qalaı ataıdy?
40 - Aqyn kıiktiń sulýlyǵy týraly ne aıtyldy?
50 - Kıik múıizinen ne jasalady?
60 - Bizdiń elimizde nelikten kıikti qorǵaý talap etiledi?
Úİ. Qorytý. Balalardyń jınaǵan upaıyn eseptep shyǵarý.
Úİİ. Úıge tapsyrma:
1. Qazaq halqynyń tabıǵatty qorǵaý týraly tıym sózderin jınaý.
2. Mánerlep oqý. 257 - 259 better.
You Might Also Like
