«AQSHA ELİ» Ertegiler álemine saıahat
«AQSHA ELİ»
Ertegiler álemine saıahat
Sabaqtyń maqsaty: «Aqsha eli» ertegiler álemine saıahat jasap, aqshanyń shyǵý tarıhymen, qyzmet túrlerimen tanystyrý. Oqýshylarǵa qyzyqty ekonomıkalyq esepter arqyly kásiptik baǵdar berý. Oqýshylardy iskerlikke, jaýapkershilikke, tapqyrlyqqa, belsendilikke tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: saıahat sabaq.
Sabaqtyń ádisi: suraq – jaýap, syn turǵysynan oılaýdy damytý tehnologıasy, áńgimeleý.
Pánaralyq baılanys: ádebıet, matematıka, tarıh, sýret, mýzyka.
Sabaqtyń kórnekiligi: kompúter, ınteraktıvti taqta, slaıd, oqýshylardy baǵalaý ertegi tıyndary, qobdısha, sıqyrly taıaqsha, suraq jazylǵan kartochkalar, sýretter, aqsha túrleri.
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi.
Oqýshylardyń sabaqqa qatysýyn tekserip, nazarlaryn sabaqqa aýdarý. Sabaq josparynmen tanystyrý,
İİ. Qyzyǵýshylyǵyn oıatý.
- Balalar, men senderdi ertegiler álemi «Aqsha eline» saıahatqa shaqyramyn. Meniń sıqyrly taıaǵymmen, qobdıshamen, biz «Aqsha eline» baramyz. Bul qobdıshada senderge arnalǵan sıqyrly tıyndar, suraqtar bar.
Qane, balalar biz kózimizdi jumyp, sol elge baraıyqshy.
Áýen oınaıdy. «Ertegiler álemi» óleńi.
Oqýshylardy sıqyrly taıaqshamen oıatyp, suraqtar berý. Durys jaýapqa ertegiler tıyndaryn berý. Ótilgen materıal boıynsha qaıtalaý suraqtary.
1. Qajettilik
2. Eńbek
3. Depozıt
4. Ekonomıka
5. Nesıe
6. Jumys
7. Bank
8. Ónim
9. Paıda
10. Altyn
İİİ. Maǵynany ajyratý.
Bul el óte ertede bolǵan, onda ertedegi adamdar ómir súrgen. Osydan oń myńdaǵan jyldar buryn osy eldiń jer óńdeýshileri ańshylyqpen aınalysatyn taıpalardy yǵystyryp, ózderiniń alǵashqy qaýymdastyǵyn qurdy. Olardyń bireýi – ustalyqpen, endi bireýleri - balyq aýlaýmen, taǵy bireýleri – zergerlik buıymdarymen aınalysty.Endigi jerde balyqshylar úshin – aý, ustahanadaǵylarǵa – túrli qumyralar, jer óndeýshilerge – at taǵalary qajet boldy. Osy jerde bir – birimen aıyrbas jasaýǵa múmkindik týdy. Aıyrbasqa túsken ónimder taýar dep atalady. Taýar aıyrbasyn jasap, endigi jerde olardy salystyra bilý qajet boldy. Sóıtip «Aqsha elinde» sıfrlar men sandar paıda boldy.
«Aqsha eliniń» soltústiginde «Balyqshy» degen eldi mekende bir balyqshy ómir súrdi.Bir kúni balyǵyn aýlap, úıine kelse, balyqshynyń áıeli oǵan ursa qoıa berdi. «Sen keshke deıin balyq aýlaı beresiń, al úıde eski eki qumǵan ǵana qaldy, teriler eskirdi, attardyń taǵalary jeńilip ketti, olar aqsap júr. Óstip, bizdiń sharýashylyǵymyz qurıtyn boldy.» Oǵan ashýlanǵan balyqshy: «Maǵan urysqansha, sodan shyǵatyn jol oılap tapsanshy!» - dedi. Balyqshynyń áıeli oılanyp- oılanyp mynadaı sheshimge keldi.
• Shynynda da, erkekter kerek zattar úshin ár jerge shapqylaıdy, onan da ózim árqaısysyna baryp qumǵandardy, at taǵalaryn, terilerdi «Balyqshyǵa» ákelip alaıyn, sodan keıin kerek zattary úshin bári osynda keledi, - degen oımen balyqshynyń áıeli «Temirshi» degen elge kelip, taǵa suraıdy, biraq olar tegin bergileri kelmeı, aıyrbastaıtyn qumǵan, teri ákel, - deıdi.
• Tyǵyryqtan shyǵý úshin balyqshynyń áıeli «Teńge» elindegi Tıynov degen ǵalymǵa keledi. Ol ǵalym arnaýly quralmen baqyr jasaıtyn. Onyń úlken baqyry – teńge dep , júz kishkene baqyry-tıyn dep ataldy. Ol ǵalym balyqshynyń áıeline mynadaı keńes berdi. «Bizdiń elimizdegi qolónershiler taýarlaryn teńge men tıynǵa aıyrbastasyn, sonda barlyq jerde taýarǵa aıyrbastaıtyn aqsha paıda bolady.» Sol kúnnen bastap, aqsha eliniń aqsha aıyrbasy júre bastady.
Aqsha degenimiz – qandaı da bir zatty satyp alý úshin qoldanylatyn, zattyń qunyn bildiretin metaldan, qaǵazdan belgiler men birlik. 1993 jyly 15 qarasha – Qazaqstan tarıhyndaǵy erekshe kún dep aıta alamyz, sebebi ulttyǵymyzdy aıǵaqtaıtyn taǵy bir belgi – teńgemiz aınalymǵa eńgizildi. Ulttyq teńgemizde mundaı sapa belgi – 18 2007 jyldan bastap Qazaqstan teńgesiniń jańa úlgisi aınalysqa endi.
Aqshanyń qyzmeti:
a) Aınalys quraly (Satyp alý)
á) Qun ólshemi (Taýardyń qunyn ólsheý)
b) Qorlaný quraly (Taýar óndirýshi, aqshanyń ózinde saqtasa, ondaı aqsha qazyna quraý qyzmetin atqarady)
Mine, osy kezden bastap balyqshynyń áıeli satýshy boldy. Jan - jaqtan qolóner sheberleri taýar ákelip, taýar aıyrbastaıtyn oryn, bazar alańy (naryq alańy) dep ataldy. Basqa elderde ózgerister ótip jatty, endi el arasynda baılanys bastalyp, ol ekonomıkalyq qatynastar dep ataldy.
Ekonomıkalyq qatynas bolǵan jerde jaqsy esepteı bilý kerek, taýardy qaıdan, qansha mólsherde, kimnen alǵan tıimdi, - degen mindetterdi sheshý qajet. «Aqsha elindegilerge» kómektesý úshin bizderde osyndaı qyzyqty esepter shyǵaryp kóreıik:
1- esep: Balada 1 jáne 5 tıyndyq 23 moneta bar. Ol qolyndaǵy aqshasyn sanaǵanda 57 tıyn boldy. Bala qatelesken joq pa?
Sheshiýi: Bala qatelesti, óıtkeni 1 tıyndyq – 15,5 tıyndyq - 8 bolsa, barlyǵy 55 tıyn bolady.
2 -esep: Eger 1 kg kámpıt úshin 225 teńge tólengen bolsa, 10 kg kámpıt qansha turady?
Sheshýi: 2250 teńge.
3-esep: 1,2,3,... 9 sıfrdy jazyndar. Osy sıfrlardyń ornalasý retin ózgertpeı, olardyń «+» ne «-» tańbasyn (barlyǵy úsh tańba) qoıyńdar, sonda nátıjesinde 100 sany shyqsyn.
Sheshiýi: 100 =123-45-67+89
4-esep: Ańshy bir maýsymda 48 ańnyń terisin daıyndady. Ol 4 terini bir qap bıdaıǵa, 2 terini – 8 taǵaǵa aıyrbastady. Ańshynyń jınaǵan terileri 4 atty taǵalaýǵa jáne 3 qap bıdaı alýǵa jete me?
Sheshiýi: 4 atqa 16 taǵa – 4 teri qajet, 3 qap bıdaıǵa 12 teri ketse, barlyǵyna 16 teri qajet, endeshe ańshynyń terileri qajettilikti qanaǵattandyrady.
Kóptegen jyldar ótti. «Aqsha eli» damyp, ósip ádemi qalalary kóp qabatty úıleri paıda bolady. Birinshi qabatynda dúkender, sheberhanalar ornalasty. Bul elde bankilermen bırjalar paıda boldy. «Aqsha eli» saýdanyń ortalyǵyna aınaldy.
İV. Oı tolǵanys kezeńi.
Al endi, balalar búgingi biz aqsha ertegiler «Aqsha eli» ertegiler álemine saıahatty qorytyndylaı kele myna kesteni toltyramyz. INSERT ádisi.
Bilemin Bildim Bilgim keledi
Baǵalaý: Oqýshylar ózderiniń upaı sandaryn esepteıdi. Eseptelgen sandar boıynsha baǵalanady.
Úıge tapsyrma berý: «Aqsha eli» týraly 5 joldy óleń jazý, sýret salý.
Sıqyrshymen birge oqýshylar «Ertegiler álemi» óleńin aıtady.
Ertegiler álemine saıahat
Sabaqtyń maqsaty: «Aqsha eli» ertegiler álemine saıahat jasap, aqshanyń shyǵý tarıhymen, qyzmet túrlerimen tanystyrý. Oqýshylarǵa qyzyqty ekonomıkalyq esepter arqyly kásiptik baǵdar berý. Oqýshylardy iskerlikke, jaýapkershilikke, tapqyrlyqqa, belsendilikke tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: saıahat sabaq.
Sabaqtyń ádisi: suraq – jaýap, syn turǵysynan oılaýdy damytý tehnologıasy, áńgimeleý.
Pánaralyq baılanys: ádebıet, matematıka, tarıh, sýret, mýzyka.
Sabaqtyń kórnekiligi: kompúter, ınteraktıvti taqta, slaıd, oqýshylardy baǵalaý ertegi tıyndary, qobdısha, sıqyrly taıaqsha, suraq jazylǵan kartochkalar, sýretter, aqsha túrleri.
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi.
Oqýshylardyń sabaqqa qatysýyn tekserip, nazarlaryn sabaqqa aýdarý. Sabaq josparynmen tanystyrý,
İİ. Qyzyǵýshylyǵyn oıatý.
- Balalar, men senderdi ertegiler álemi «Aqsha eline» saıahatqa shaqyramyn. Meniń sıqyrly taıaǵymmen, qobdıshamen, biz «Aqsha eline» baramyz. Bul qobdıshada senderge arnalǵan sıqyrly tıyndar, suraqtar bar.
Qane, balalar biz kózimizdi jumyp, sol elge baraıyqshy.
Áýen oınaıdy. «Ertegiler álemi» óleńi.
Oqýshylardy sıqyrly taıaqshamen oıatyp, suraqtar berý. Durys jaýapqa ertegiler tıyndaryn berý. Ótilgen materıal boıynsha qaıtalaý suraqtary.
1. Qajettilik
2. Eńbek
3. Depozıt
4. Ekonomıka
5. Nesıe
6. Jumys
7. Bank
8. Ónim
9. Paıda
10. Altyn
İİİ. Maǵynany ajyratý.
Bul el óte ertede bolǵan, onda ertedegi adamdar ómir súrgen. Osydan oń myńdaǵan jyldar buryn osy eldiń jer óńdeýshileri ańshylyqpen aınalysatyn taıpalardy yǵystyryp, ózderiniń alǵashqy qaýymdastyǵyn qurdy. Olardyń bireýi – ustalyqpen, endi bireýleri - balyq aýlaýmen, taǵy bireýleri – zergerlik buıymdarymen aınalysty.Endigi jerde balyqshylar úshin – aý, ustahanadaǵylarǵa – túrli qumyralar, jer óndeýshilerge – at taǵalary qajet boldy. Osy jerde bir – birimen aıyrbas jasaýǵa múmkindik týdy. Aıyrbasqa túsken ónimder taýar dep atalady. Taýar aıyrbasyn jasap, endigi jerde olardy salystyra bilý qajet boldy. Sóıtip «Aqsha elinde» sıfrlar men sandar paıda boldy.
«Aqsha eliniń» soltústiginde «Balyqshy» degen eldi mekende bir balyqshy ómir súrdi.Bir kúni balyǵyn aýlap, úıine kelse, balyqshynyń áıeli oǵan ursa qoıa berdi. «Sen keshke deıin balyq aýlaı beresiń, al úıde eski eki qumǵan ǵana qaldy, teriler eskirdi, attardyń taǵalary jeńilip ketti, olar aqsap júr. Óstip, bizdiń sharýashylyǵymyz qurıtyn boldy.» Oǵan ashýlanǵan balyqshy: «Maǵan urysqansha, sodan shyǵatyn jol oılap tapsanshy!» - dedi. Balyqshynyń áıeli oılanyp- oılanyp mynadaı sheshimge keldi.
• Shynynda da, erkekter kerek zattar úshin ár jerge shapqylaıdy, onan da ózim árqaısysyna baryp qumǵandardy, at taǵalaryn, terilerdi «Balyqshyǵa» ákelip alaıyn, sodan keıin kerek zattary úshin bári osynda keledi, - degen oımen balyqshynyń áıeli «Temirshi» degen elge kelip, taǵa suraıdy, biraq olar tegin bergileri kelmeı, aıyrbastaıtyn qumǵan, teri ákel, - deıdi.
• Tyǵyryqtan shyǵý úshin balyqshynyń áıeli «Teńge» elindegi Tıynov degen ǵalymǵa keledi. Ol ǵalym arnaýly quralmen baqyr jasaıtyn. Onyń úlken baqyry – teńge dep , júz kishkene baqyry-tıyn dep ataldy. Ol ǵalym balyqshynyń áıeline mynadaı keńes berdi. «Bizdiń elimizdegi qolónershiler taýarlaryn teńge men tıynǵa aıyrbastasyn, sonda barlyq jerde taýarǵa aıyrbastaıtyn aqsha paıda bolady.» Sol kúnnen bastap, aqsha eliniń aqsha aıyrbasy júre bastady.
Aqsha degenimiz – qandaı da bir zatty satyp alý úshin qoldanylatyn, zattyń qunyn bildiretin metaldan, qaǵazdan belgiler men birlik. 1993 jyly 15 qarasha – Qazaqstan tarıhyndaǵy erekshe kún dep aıta alamyz, sebebi ulttyǵymyzdy aıǵaqtaıtyn taǵy bir belgi – teńgemiz aınalymǵa eńgizildi. Ulttyq teńgemizde mundaı sapa belgi – 18 2007 jyldan bastap Qazaqstan teńgesiniń jańa úlgisi aınalysqa endi.
Aqshanyń qyzmeti:
a) Aınalys quraly (Satyp alý)
á) Qun ólshemi (Taýardyń qunyn ólsheý)
b) Qorlaný quraly (Taýar óndirýshi, aqshanyń ózinde saqtasa, ondaı aqsha qazyna quraý qyzmetin atqarady)
Mine, osy kezden bastap balyqshynyń áıeli satýshy boldy. Jan - jaqtan qolóner sheberleri taýar ákelip, taýar aıyrbastaıtyn oryn, bazar alańy (naryq alańy) dep ataldy. Basqa elderde ózgerister ótip jatty, endi el arasynda baılanys bastalyp, ol ekonomıkalyq qatynastar dep ataldy.
Ekonomıkalyq qatynas bolǵan jerde jaqsy esepteı bilý kerek, taýardy qaıdan, qansha mólsherde, kimnen alǵan tıimdi, - degen mindetterdi sheshý qajet. «Aqsha elindegilerge» kómektesý úshin bizderde osyndaı qyzyqty esepter shyǵaryp kóreıik:
1- esep: Balada 1 jáne 5 tıyndyq 23 moneta bar. Ol qolyndaǵy aqshasyn sanaǵanda 57 tıyn boldy. Bala qatelesken joq pa?
Sheshiýi: Bala qatelesti, óıtkeni 1 tıyndyq – 15,5 tıyndyq - 8 bolsa, barlyǵy 55 tıyn bolady.
2 -esep: Eger 1 kg kámpıt úshin 225 teńge tólengen bolsa, 10 kg kámpıt qansha turady?
Sheshýi: 2250 teńge.
3-esep: 1,2,3,... 9 sıfrdy jazyndar. Osy sıfrlardyń ornalasý retin ózgertpeı, olardyń «+» ne «-» tańbasyn (barlyǵy úsh tańba) qoıyńdar, sonda nátıjesinde 100 sany shyqsyn.
Sheshiýi: 100 =123-45-67+89
4-esep: Ańshy bir maýsymda 48 ańnyń terisin daıyndady. Ol 4 terini bir qap bıdaıǵa, 2 terini – 8 taǵaǵa aıyrbastady. Ańshynyń jınaǵan terileri 4 atty taǵalaýǵa jáne 3 qap bıdaı alýǵa jete me?
Sheshiýi: 4 atqa 16 taǵa – 4 teri qajet, 3 qap bıdaıǵa 12 teri ketse, barlyǵyna 16 teri qajet, endeshe ańshynyń terileri qajettilikti qanaǵattandyrady.
Kóptegen jyldar ótti. «Aqsha eli» damyp, ósip ádemi qalalary kóp qabatty úıleri paıda bolady. Birinshi qabatynda dúkender, sheberhanalar ornalasty. Bul elde bankilermen bırjalar paıda boldy. «Aqsha eli» saýdanyń ortalyǵyna aınaldy.
İV. Oı tolǵanys kezeńi.
Al endi, balalar búgingi biz aqsha ertegiler «Aqsha eli» ertegiler álemine saıahatty qorytyndylaı kele myna kesteni toltyramyz. INSERT ádisi.
Bilemin Bildim Bilgim keledi
Baǵalaý: Oqýshylar ózderiniń upaı sandaryn esepteıdi. Eseptelgen sandar boıynsha baǵalanady.
Úıge tapsyrma berý: «Aqsha eli» týraly 5 joldy óleń jazý, sýret salý.
Sıqyrshymen birge oqýshylar «Ertegiler álemi» óleńin aıtady.
You Might Also Like
-
Bilimdilik maqsaty: Quraq úlgilerin kompúterge túsirip, syzyp, boıaýdyń ádis-tásilderin meńgertý,alǵan bilimderin kompúter arqyly kórsetýge, jınaqtaýǵa daǵdylandyrý.
-
Matematıka jáne Qazaqstan Respýblıkasy tarıhy
