Sybaılas jáne vertıkal buryshtar
Sybaılas jáne vertıkal buryshtar
Synyby: 7 «a»
Sabaqtyń túri: Jańa bilimdi qalyptastyrý sabaǵy
Sabaqtyń tıpi: Aralas sabaq
Maqsaty:
1. Bilimdilik: Buryshtar týraly bilimderin keńeıtip, sybaılas buryshtar jáne vertıkal buryshtar uǵymdarymen tanystyryp, olardyń qasıetterin meńgertý; olardy qoldanyp, esepter shyǵarýdy úıretý;
2. Tárbıelik: Saýatty syzba jasaýǵa, qorytyndy shyǵara bilýge, oı rettiligine baýlý.
3. Damytýshylyq: Taqyryp boıynsha alǵan bilimderin praktıkada paıdalana bilý daǵdylaryn qalyptastyrý.
Sabaqtyń kórnekilikteri: MS Power Point prezentasıasyndaǵy slaıdtar,syzbalar, tapsyrmaly qaǵazdar, taqtadaǵy jazbalar.
Sabaqtyń berilý ádis - tásilderi: Aýyzsha túsindirý, kórnekilikpen jumys, test.
Sabaqtyń barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi: (3 mın)
a) Oqýshylardyń sabaqqa qatysymyn tekserý;
á) Nazarlaryn sabaq yrǵaǵyna beıimdeý;
b) Synyptyń ishki tártibin qadaǵalaý.
II. Jan-jaqty bilim tekserý kezeńi:
a) Ótken taqyryptardy qaıtalaý suraqtary: (3 mın)
1. Burysh degenimiz ne?
2. Buryshtyń qandaı túrleri bar? (anyqtamalary)
3. Buryshtardy ólsheý aksıomalary
4. Syzba boıynsha suraqtar
5. Buryshtyń basqa maǵynada qoldanýlary:
a) Buryshta kezdesip qalý
á) Buryshtyq soǵý
b) Synyp buryshy
á) Úı jumysyn tekserý: Esep № 73, 74. (3 mın)
III. Jańa sabaqty túsindirý kezeńi: (10 mın)
a ) Sabaqtyń taqyrybyn, maqsatyn habarlaý;
á) Sabaqty túsindirý.
Jazyńqy buryshtyń tóbesinen shyǵyp, onyń qabyrǵalarymen bettespeıtin árbir sáýle jazyńqy buryshtyń ishinde jatady dep esepteledi. Sýrette OD sáýlesi VOA jazyńqy buryshynyń ishinde jatyr. Bul jaǵdaıda BOD jáne DOA buryshtary sybaılas buryshtar dep atalady.
Anyqtama: Bir qabyrǵasy ortaq, al qalǵan eki qabyrǵasy tolyqtaýysh sáýleler bolyp keletin eki burysh sybaılas buryshtar dep atalady.
Teorema: Sybaılas buryshtardyń qosyndysy 1800- qa teń.
Dáleldeý:
III4 aksıomasy negizinde bylaısha jaza alamyz:
∟ AOD + ∟ DOB= ∟ AOB. Al AOV – jazyńqy burysh, onda
∟AOV=1800.
Endeshe, ∟ AOD + ∟ DOB=1800 . Teorema dáleldendi.
Anyqtama: Bir buryshtyń qabyrǵalary ekinshi buryshtyń qabyrǵalarynyń sozyndysy bolyp keletin eki buryshty – vertıkal buryshtar dep ataıdy.
Teorema: Vertıkal buryshtar teń bolady.
Dáleldeýi:
Vertıkal buryshtar eki túzýdiń qıylysýynan paıda bolady. a jáne b túzýleri O núktesinde qıylyssyn. ∟ 1 men ∟ 2 vertıkal buryshtar. SOA – jazyńqy burysh, ∟ SOA=1800 .
Biraq, ∟ 1+ ∟ 3= ∟SOA jáne ∟1+ 3=1800 .
Budan ∟ 1= 1800 - ∟3. (1) dep jaza alamyz.
Osy sıaqty b túzýine qaraǵanda ∟DOB= 1800 , ıaǵnı
∟2+ ∟3= 1800 nemese budan ∟2= 180 0- 3. (2)
(1) jáne (2) teńdikteriniń oń jaqtary teń, sondyqtan
∟1= ∟ 2 bolady. Teorema dáleldendi.
b) Bekitý suraqtaryn qoıý:
1. Sybaılas buryshtar men vertıkal buryshtardyń aıyrmashylyǵy nede?
2. Vertıkal buryshtar týraly teoremany dáleldegende burynnan belgili qandaı bilimdi paıdalandyq?
IV. Jańa sabaqty bekitý kezeńi: (23mın)
a) Oqýlyqpen jumys
Esep №75, 77, 79, 80, 81, 82.
∟ABC, ∟CBD
№ 77
1) 1800 - 450= 1350
2) 1800 - 1200=600
3) 1800 - 180= 1620
№ 79
Ber: ∟1=500.
t/k: ∟2, ∟3, ∟4=?
Sheshýi: ∟1=∟3=500.
∟2=∟4=1800-500= 1300
№ 81
Sybaılas buryshtardyń bısektrısalary arasyndaǵy burysh 900-qa teń bolatynyn dáleldeńder.
Ber: ABD, DBC - sybaılas buryshtar.
BE, BF – bısektrısalar.
D/k: ∟ EBF =900
D/ýi: ∟ EBF = ∟EBD+∟DBF
∟ABE=∟EBD
∟DBF=∟FBC
∟ABE+∟EBD+∟DBF+∟FBD=1800
2 ∟EBD + 2 ∟FBC =1800
2(∟EBD + ∟FBC)=1800
∟EBD + ∟FBC =1800/2
∟EBD + ∟FBC=900
Onda ∟ EBF = ∟EBD+∟DBF=900
№ 82
Ber: ∟1, ∟2- sybaılas buryshtar
∟1= 5*∟2
t/k: ∟1=?
Sheshýi: ∟1+∟2=1800
5*∟2+∟2=1800
6*∟2=1800
∟2=1800/6
∟2=300
∟1=5*∟2=5*300=1500.
á) Syzbamen jumys
b) Test
Jaýaptary:
V. Sabaqtyń qorytyndysy: (2 mın)
«Geometrıany bilmeıtin adam bul úıge kirmeı-aq qoısyn» dep ejelgi grek fılosofy Platon óziniń mektebiniń kire berisine jazyp qoıǵan deıdi. 2000 jyldan astam buryn aıtylǵan bul sózder qazirde de óz kúshinde dep aıtýǵa bolady. Sebebi aınalamyzdan geometrıa sulýlyǵyn, geometrıa keremetterin kóremiz. Al geometrıa matematıkanyń bir bóligi desek, onda bizdiń ómirimizge óte qajet. Sondyqtan oǵan qyzyǵýshylyqpen qaraıyq.
a) Úı tapsyrmasyn berý;
á) Sabaqqa qatysqan oqýshylardy baǵalaý.
Aqtóbe oblysy, Muǵaljar aýdany,
Embi qalasy №2 orta mektep
Ýspanova Aqmaral Qýanyshbaıqyzy
Synyby: 7 «a»
Sabaqtyń túri: Jańa bilimdi qalyptastyrý sabaǵy
Sabaqtyń tıpi: Aralas sabaq
Maqsaty:
1. Bilimdilik: Buryshtar týraly bilimderin keńeıtip, sybaılas buryshtar jáne vertıkal buryshtar uǵymdarymen tanystyryp, olardyń qasıetterin meńgertý; olardy qoldanyp, esepter shyǵarýdy úıretý;
2. Tárbıelik: Saýatty syzba jasaýǵa, qorytyndy shyǵara bilýge, oı rettiligine baýlý.
3. Damytýshylyq: Taqyryp boıynsha alǵan bilimderin praktıkada paıdalana bilý daǵdylaryn qalyptastyrý.
Sabaqtyń kórnekilikteri: MS Power Point prezentasıasyndaǵy slaıdtar,syzbalar, tapsyrmaly qaǵazdar, taqtadaǵy jazbalar.
Sabaqtyń berilý ádis - tásilderi: Aýyzsha túsindirý, kórnekilikpen jumys, test.
Sabaqtyń barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi: (3 mın)
a) Oqýshylardyń sabaqqa qatysymyn tekserý;
á) Nazarlaryn sabaq yrǵaǵyna beıimdeý;
b) Synyptyń ishki tártibin qadaǵalaý.
II. Jan-jaqty bilim tekserý kezeńi:
a) Ótken taqyryptardy qaıtalaý suraqtary: (3 mın)
1. Burysh degenimiz ne?
2. Buryshtyń qandaı túrleri bar? (anyqtamalary)
3. Buryshtardy ólsheý aksıomalary
4. Syzba boıynsha suraqtar
5. Buryshtyń basqa maǵynada qoldanýlary:
a) Buryshta kezdesip qalý
á) Buryshtyq soǵý
b) Synyp buryshy
á) Úı jumysyn tekserý: Esep № 73, 74. (3 mın)
III. Jańa sabaqty túsindirý kezeńi: (10 mın)
a ) Sabaqtyń taqyrybyn, maqsatyn habarlaý;
á) Sabaqty túsindirý.
Jazyńqy buryshtyń tóbesinen shyǵyp, onyń qabyrǵalarymen bettespeıtin árbir sáýle jazyńqy buryshtyń ishinde jatady dep esepteledi. Sýrette OD sáýlesi VOA jazyńqy buryshynyń ishinde jatyr. Bul jaǵdaıda BOD jáne DOA buryshtary sybaılas buryshtar dep atalady.
Anyqtama: Bir qabyrǵasy ortaq, al qalǵan eki qabyrǵasy tolyqtaýysh sáýleler bolyp keletin eki burysh sybaılas buryshtar dep atalady.
Teorema: Sybaılas buryshtardyń qosyndysy 1800- qa teń.
Dáleldeý:
III4 aksıomasy negizinde bylaısha jaza alamyz:
∟ AOD + ∟ DOB= ∟ AOB. Al AOV – jazyńqy burysh, onda
∟AOV=1800.
Endeshe, ∟ AOD + ∟ DOB=1800 . Teorema dáleldendi.
Anyqtama: Bir buryshtyń qabyrǵalary ekinshi buryshtyń qabyrǵalarynyń sozyndysy bolyp keletin eki buryshty – vertıkal buryshtar dep ataıdy.
Teorema: Vertıkal buryshtar teń bolady.
Dáleldeýi:
Vertıkal buryshtar eki túzýdiń qıylysýynan paıda bolady. a jáne b túzýleri O núktesinde qıylyssyn. ∟ 1 men ∟ 2 vertıkal buryshtar. SOA – jazyńqy burysh, ∟ SOA=1800 .
Biraq, ∟ 1+ ∟ 3= ∟SOA jáne ∟1+ 3=1800 .
Budan ∟ 1= 1800 - ∟3. (1) dep jaza alamyz.
Osy sıaqty b túzýine qaraǵanda ∟DOB= 1800 , ıaǵnı
∟2+ ∟3= 1800 nemese budan ∟2= 180 0- 3. (2)
(1) jáne (2) teńdikteriniń oń jaqtary teń, sondyqtan
∟1= ∟ 2 bolady. Teorema dáleldendi.
b) Bekitý suraqtaryn qoıý:
1. Sybaılas buryshtar men vertıkal buryshtardyń aıyrmashylyǵy nede?
2. Vertıkal buryshtar týraly teoremany dáleldegende burynnan belgili qandaı bilimdi paıdalandyq?
IV. Jańa sabaqty bekitý kezeńi: (23mın)
a) Oqýlyqpen jumys
Esep №75, 77, 79, 80, 81, 82.
∟ABC, ∟CBD
№ 77
1) 1800 - 450= 1350
2) 1800 - 1200=600
3) 1800 - 180= 1620
№ 79
Ber: ∟1=500.
t/k: ∟2, ∟3, ∟4=?
Sheshýi: ∟1=∟3=500.
∟2=∟4=1800-500= 1300
№ 81
Sybaılas buryshtardyń bısektrısalary arasyndaǵy burysh 900-qa teń bolatynyn dáleldeńder.
Ber: ABD, DBC - sybaılas buryshtar.
BE, BF – bısektrısalar.
D/k: ∟ EBF =900
D/ýi: ∟ EBF = ∟EBD+∟DBF
∟ABE=∟EBD
∟DBF=∟FBC
∟ABE+∟EBD+∟DBF+∟FBD=1800
2 ∟EBD + 2 ∟FBC =1800
2(∟EBD + ∟FBC)=1800
∟EBD + ∟FBC =1800/2
∟EBD + ∟FBC=900
Onda ∟ EBF = ∟EBD+∟DBF=900
№ 82
Ber: ∟1, ∟2- sybaılas buryshtar
∟1= 5*∟2
t/k: ∟1=?
Sheshýi: ∟1+∟2=1800
5*∟2+∟2=1800
6*∟2=1800
∟2=1800/6
∟2=300
∟1=5*∟2=5*300=1500.
á) Syzbamen jumys
b) Test
Jaýaptary:
V. Sabaqtyń qorytyndysy: (2 mın)
«Geometrıany bilmeıtin adam bul úıge kirmeı-aq qoısyn» dep ejelgi grek fılosofy Platon óziniń mektebiniń kire berisine jazyp qoıǵan deıdi. 2000 jyldan astam buryn aıtylǵan bul sózder qazirde de óz kúshinde dep aıtýǵa bolady. Sebebi aınalamyzdan geometrıa sulýlyǵyn, geometrıa keremetterin kóremiz. Al geometrıa matematıkanyń bir bóligi desek, onda bizdiń ómirimizge óte qajet. Sondyqtan oǵan qyzyǵýshylyqpen qaraıyq.
a) Úı tapsyrmasyn berý;
á) Sabaqqa qatysqan oqýshylardy baǵalaý.
Aqtóbe oblysy, Muǵaljar aýdany,
Embi qalasy №2 orta mektep
Ýspanova Aqmaral Qýanyshbaıqyzy
You Might Also Like
-
Bilimdilik maqsaty: Oıý úlgilerin kompúterge túsirip, syzyp, boıaýdyń ádis-tásilderin meńgertý, alǵan bilimderi arqyly VII qysqy Azıada oıyndaryndaǵy sportshylarymyz sıaqty 7 qyrynan kórsetýge, jınaq...
-
Halqymyzdyń umytylyp bara jatqan mádenı murasy – toqyma ónerin jańǵyrtý jáne halqymyzdyń ejelden kele jatqan kóne de, izgi dástúri arqyly qazirgi zamanymyzǵa laıyqty sapa túr berip sándik qolónerdi...
