Aqsha júıesiniń qyzmeti
Taqyryby: «Aqsha júıesiniń qyzmeti»
Páni: Ekonomıka negizderi
Sabaqtyń taqyryby: Aqsha júıesiniń qyzmeti.
Sabaqtyń maqsaty: Bilimgerlerdi aqsha qyzmeti týraly bilim, bilik, daǵdy júıesimen qarýlandyrý.
Mindetteri:
1. Aqsha júıesiniń ekonomıkadaǵy mańyzdylyǵy týraly keń kólemde túsinik berý.
2. Bilimgerlerdiń tanymdyq qyzyǵýshylyǵyn, shyǵarmashylyq qabiletterin damytý;
3. Bilimgerlerdiń ǵylymı dúnıetanymyn, adamgershilik qasıetterin, ózindik kózqarastaryn aıta bilýge tárbıeleý;
Qundylyq: Durys áreket.
Qasıetter: qumarlyqty tyıa bilý (aqsha, tamaq jáne t. b.);
Sabaqtyń túri: Saıahat sabaq
Sabaqtyń tıpi: Jańa bilimdi meńgertý
Sabaqtyń kórnekiligi jáne tehnologıalar: Interaktıvti taqta, mýzykalyq materıaldar, beınerolıkter, taqyrypqa saı slaıdtar.
Sabaqtyń ádisteri: Oı qozǵaý, suraq – jaýap, mýzyka terapıasy.
Qoldanylǵan ádebıetter: Joldasova G. «Ekonomıka negizderi» Astana 2011 j, Haırolla Ǵabjalelova «Teńge» Almaty 2003, Kan, Shaıahmetov «Qazaqstan tarıhy».
Pán aralyq baılanys: Ekonomıka negizderi, Qazaqstan tarıhy,«Ózin – ózi taný» rýhanı – adamgershilik bilim berý.
Sabaq barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi: Amandasý, aýdıtorıanyń jáne stýdentterdiń sabaqqa daıyndyǵyn tekserý, oqýshylardyń zeıinin sabaqqa shoǵyrlandyrý.«5T»- nyń saqtalýyn eske túsirý: Tártip, talap, tazalyq, tatýlyq, tynyshtyq.
II. Maqsat qoıý
Búgingi sabaǵymyzdyń bir ereksheligi baǵalaýdy stıkermen baǵalaımyn. (qyzyl óte jaqsy, jasyl ortasha, sary qanaǵattanarlyqsyz bolyp baǵalanady )
Mıǵa shabýyl: «Kóńil qoıyp tyńda, tez oılan, qalyp qoıma» - dep, búgingi sabaǵymyzdy jumbaqpen bastamaqshymyn:
Álemniń tynysy
Baılyqtyń belgisi
Ol ne? -... (aqsha, teńge)
Sonymen búgingi bizdiń taqyrybymyz «Aqsha júıesiniń qyzmeti».
Dáıeksóz
Minip kórer kúshi joq,
Saýyp isher súti joq
Aqsha degen mal shyqty.
( Shortanbaı aqyn).
Osy naqyl sózderi joldary arqyly Shortanbaı aqyn taýar - aqsha qatynasynyń ekonomıkada ústemdik etetinin sýrettegen. Bizdiń ekonomıkamyzda aqsha úlken rol atqarady. Aqsha - barlyq taýarlar men qyzmetterge aıyrbastalatyn erekshe taýar.
Stýdentterdiń aıtqan oılaryna súıene otyryp qorytyndylaımyn.
III. Materıaldy túsindirý kezeńi
Kirispe: Áńgime
Aqsha eli
Aqsha eli óte ertede paıda bolǵan, onda ertedegi adamdar ómir súrgen. Osydan on myńdaǵan jyldar buryn osy eldiń jer óńdeýshileri ańshylyqpen aınalysatyn taıpalardy yǵystyryp, ózderiniń alǵashqy qaýymdastyǵyn qurdy. Olardyń bireýi – ustalyqpen, endi bireýleri - balyq aýlaýmen, taǵy bireýleri – zergerlik buıymdarymen aınalysty. Endigi jerde balyqshylar úshin – aý, ustahanadaǵylarǵa – túrli qumyralar, jer óndeýshilerge – at taǵalary qajet boldy. Osy jerde bir – birimen aıyrbas jasaýǵa múmkindik týdy. Aıyrbasqa túsken ónimder taýar dep atalady. Taýar aıyrbasyn jasap, endigi jerde olardy salystyra bilý qajet boldy. Sóıtip «Aqsha elinde» sıfrlar men sandar paıda boldy.
«Aqsha eliniń» soltústiginde «Balyqshy» degen eldi mekende bir balyqshy ómir súrdi. Bir kúni balyǵyn aýlap, úıine kelse, balyqshynyń áıeli oǵan ursa qoıa berdi. «Sen keshke deıin balyq aýlaı beresiń, al úıde eski eki qumǵan ǵana qaldy, teriler eskirdi, attardyń taǵalary jeńilip ketti, olar aqsap júr. Óstip, bizdiń sharýashylyǵymyz quryıtyn boldy». Oǵan ashýlanǵan balyqshy: «Maǵan urysqansha, sodan shyǵatyn jol oılap tapsańshy!» - dedi. Balyqshynyń áıeli oılanyp - oılanyp mynadaı sheshimge keldi.
• Shynynda da, erkekter kerek zattar úshin ár jerge shapqylaıdy, onan da ózim árqaısysyna baryp qumǵandardy, at taǵalaryn, terilerdi «Balyqshyǵa» ákelip alaıyn, sodan keıin kerek zattary úshin bári osynda keledi, - degen oımen balyqshynyń áıeli «Temirshi» degen elge kelip, taǵa suraıdy, biraq olar tegin bergileri kelmeı, aıyrbastaıtyn qumǵan, teri ákel, - deıdi.
• Tyǵyryqtan shyǵý úshin balyqshynyń áıeli «Teńge» elindegi Tıynov degen ǵalymǵa keledi. Ol ǵalym arnaýly quralmen baqyr jasaıtyn. Onyń úlken baqyry – teńge dep, júz kishkene baqyry - tıyn dep ataldy. Ol ǵalym balyqshynyń áıeline mynadaı keńes berdi. «Bizdiń elimizdegi qolónershiler taýarlaryn teńge men tıynǵa aıyrbastasyn, sonda barlyq jerde taýarǵa aıyrbastaıtyn aqsha paıda bolady». Sol kúnnen bastap, aqsha eliniń aqsha aıyrbasy júre bastady. Mine, osy kezden bastap balyqshynyń áıeli satýshy boldy. Jan - jaqtan qolóner sheberleri taýar ákelip, taýar aıyrbastaıtyn oryn, bazar alańy (naryq alańy) dep ataldy. Basqa elderde ózgerister ótip jatty, endi el arasynda baılanys bastalyp, ol ekonomıkalyq qatynastar dep ataldy.
Kóptegen jyldar ótti. «Aqsha eli» damyp, ósip ádemi qalalary kóp qabatty úıleri paıda bolady. Birinshi qabatynda dúkender, sheberhanalar ornalasty. Bul elde bankilermen bırjalar paıda boldy. «Aqsha eli» saýdanyń ortalyǵyna aınaldy.
Aqsha degenimiz – qandaı da bir zatty satyp alý úshin qoldanylatyn, zattyń qunyn bildiretin metaldan, qaǵazdan belgiler men birlik. 1993 jyly 15 qarasha – Qazaqstan tarıhyndaǵy erekshe kún dep aıta alamyz, sebebi ulttyǵymyzdy aıǵaqtaıtyn taǵy bir belgi – teńgemiz aınalymǵa engizildi.
Dáptermen jumys. Aqsha júıesi — belgili bir elde qalyptasyp, ádette zańmen bekitiletin aqsha aınalymyn uıymdastyrý túri. Bul jerde aqsha bes túrli qyzmet atqarady: Qun ólshemi, aınalys quraly, tólem quraly, qazyna jınaý jáne qorlaný quraly, dúnıejúzilik aqshalar.
2 - tapsyrma: Toptyq tapsyrmalaryn qorǵaý.
Qazaqstan jerine shekaralas jatqan bes memlekettiń, búgin biz sonyń tórt memleketine saıahat jasaıyq. Olar Reseı, Qytaı, Qyrǵyzstan, Qazaqstan
1. top. 6. Qazaqstan eliniń ulttyq teńgesine sholý. (Bilimgerlerdiń izdenis jumystary)
Qazaqstan teńgesi — Qazaqstan Respýblıkasynyń ulttyq valútasy. Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń 1993 j. 15 qarashadaǵy jarlyǵy boıynsha aınalysqa engizildi.
Páni: Ekonomıka negizderi
Sabaqtyń taqyryby: Aqsha júıesiniń qyzmeti.
Sabaqtyń maqsaty: Bilimgerlerdi aqsha qyzmeti týraly bilim, bilik, daǵdy júıesimen qarýlandyrý.
Mindetteri:
1. Aqsha júıesiniń ekonomıkadaǵy mańyzdylyǵy týraly keń kólemde túsinik berý.
2. Bilimgerlerdiń tanymdyq qyzyǵýshylyǵyn, shyǵarmashylyq qabiletterin damytý;
3. Bilimgerlerdiń ǵylymı dúnıetanymyn, adamgershilik qasıetterin, ózindik kózqarastaryn aıta bilýge tárbıeleý;
Qundylyq: Durys áreket.
Qasıetter: qumarlyqty tyıa bilý (aqsha, tamaq jáne t. b.);
Sabaqtyń túri: Saıahat sabaq
Sabaqtyń tıpi: Jańa bilimdi meńgertý
Sabaqtyń kórnekiligi jáne tehnologıalar: Interaktıvti taqta, mýzykalyq materıaldar, beınerolıkter, taqyrypqa saı slaıdtar.
Sabaqtyń ádisteri: Oı qozǵaý, suraq – jaýap, mýzyka terapıasy.
Qoldanylǵan ádebıetter: Joldasova G. «Ekonomıka negizderi» Astana 2011 j, Haırolla Ǵabjalelova «Teńge» Almaty 2003, Kan, Shaıahmetov «Qazaqstan tarıhy».
Pán aralyq baılanys: Ekonomıka negizderi, Qazaqstan tarıhy,«Ózin – ózi taný» rýhanı – adamgershilik bilim berý.
Sabaq barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi: Amandasý, aýdıtorıanyń jáne stýdentterdiń sabaqqa daıyndyǵyn tekserý, oqýshylardyń zeıinin sabaqqa shoǵyrlandyrý.«5T»- nyń saqtalýyn eske túsirý: Tártip, talap, tazalyq, tatýlyq, tynyshtyq.
II. Maqsat qoıý
Búgingi sabaǵymyzdyń bir ereksheligi baǵalaýdy stıkermen baǵalaımyn. (qyzyl óte jaqsy, jasyl ortasha, sary qanaǵattanarlyqsyz bolyp baǵalanady )
Mıǵa shabýyl: «Kóńil qoıyp tyńda, tez oılan, qalyp qoıma» - dep, búgingi sabaǵymyzdy jumbaqpen bastamaqshymyn:
Álemniń tynysy
Baılyqtyń belgisi
Ol ne? -... (aqsha, teńge)
Sonymen búgingi bizdiń taqyrybymyz «Aqsha júıesiniń qyzmeti».
Dáıeksóz
Minip kórer kúshi joq,
Saýyp isher súti joq
Aqsha degen mal shyqty.
( Shortanbaı aqyn).
Osy naqyl sózderi joldary arqyly Shortanbaı aqyn taýar - aqsha qatynasynyń ekonomıkada ústemdik etetinin sýrettegen. Bizdiń ekonomıkamyzda aqsha úlken rol atqarady. Aqsha - barlyq taýarlar men qyzmetterge aıyrbastalatyn erekshe taýar.
Stýdentterdiń aıtqan oılaryna súıene otyryp qorytyndylaımyn.
III. Materıaldy túsindirý kezeńi
Kirispe: Áńgime
Aqsha eli
Aqsha eli óte ertede paıda bolǵan, onda ertedegi adamdar ómir súrgen. Osydan on myńdaǵan jyldar buryn osy eldiń jer óńdeýshileri ańshylyqpen aınalysatyn taıpalardy yǵystyryp, ózderiniń alǵashqy qaýymdastyǵyn qurdy. Olardyń bireýi – ustalyqpen, endi bireýleri - balyq aýlaýmen, taǵy bireýleri – zergerlik buıymdarymen aınalysty. Endigi jerde balyqshylar úshin – aý, ustahanadaǵylarǵa – túrli qumyralar, jer óndeýshilerge – at taǵalary qajet boldy. Osy jerde bir – birimen aıyrbas jasaýǵa múmkindik týdy. Aıyrbasqa túsken ónimder taýar dep atalady. Taýar aıyrbasyn jasap, endigi jerde olardy salystyra bilý qajet boldy. Sóıtip «Aqsha elinde» sıfrlar men sandar paıda boldy.
«Aqsha eliniń» soltústiginde «Balyqshy» degen eldi mekende bir balyqshy ómir súrdi. Bir kúni balyǵyn aýlap, úıine kelse, balyqshynyń áıeli oǵan ursa qoıa berdi. «Sen keshke deıin balyq aýlaı beresiń, al úıde eski eki qumǵan ǵana qaldy, teriler eskirdi, attardyń taǵalary jeńilip ketti, olar aqsap júr. Óstip, bizdiń sharýashylyǵymyz quryıtyn boldy». Oǵan ashýlanǵan balyqshy: «Maǵan urysqansha, sodan shyǵatyn jol oılap tapsańshy!» - dedi. Balyqshynyń áıeli oılanyp - oılanyp mynadaı sheshimge keldi.
• Shynynda da, erkekter kerek zattar úshin ár jerge shapqylaıdy, onan da ózim árqaısysyna baryp qumǵandardy, at taǵalaryn, terilerdi «Balyqshyǵa» ákelip alaıyn, sodan keıin kerek zattary úshin bári osynda keledi, - degen oımen balyqshynyń áıeli «Temirshi» degen elge kelip, taǵa suraıdy, biraq olar tegin bergileri kelmeı, aıyrbastaıtyn qumǵan, teri ákel, - deıdi.
• Tyǵyryqtan shyǵý úshin balyqshynyń áıeli «Teńge» elindegi Tıynov degen ǵalymǵa keledi. Ol ǵalym arnaýly quralmen baqyr jasaıtyn. Onyń úlken baqyry – teńge dep, júz kishkene baqyry - tıyn dep ataldy. Ol ǵalym balyqshynyń áıeline mynadaı keńes berdi. «Bizdiń elimizdegi qolónershiler taýarlaryn teńge men tıynǵa aıyrbastasyn, sonda barlyq jerde taýarǵa aıyrbastaıtyn aqsha paıda bolady». Sol kúnnen bastap, aqsha eliniń aqsha aıyrbasy júre bastady. Mine, osy kezden bastap balyqshynyń áıeli satýshy boldy. Jan - jaqtan qolóner sheberleri taýar ákelip, taýar aıyrbastaıtyn oryn, bazar alańy (naryq alańy) dep ataldy. Basqa elderde ózgerister ótip jatty, endi el arasynda baılanys bastalyp, ol ekonomıkalyq qatynastar dep ataldy.
Kóptegen jyldar ótti. «Aqsha eli» damyp, ósip ádemi qalalary kóp qabatty úıleri paıda bolady. Birinshi qabatynda dúkender, sheberhanalar ornalasty. Bul elde bankilermen bırjalar paıda boldy. «Aqsha eli» saýdanyń ortalyǵyna aınaldy.
Aqsha degenimiz – qandaı da bir zatty satyp alý úshin qoldanylatyn, zattyń qunyn bildiretin metaldan, qaǵazdan belgiler men birlik. 1993 jyly 15 qarasha – Qazaqstan tarıhyndaǵy erekshe kún dep aıta alamyz, sebebi ulttyǵymyzdy aıǵaqtaıtyn taǵy bir belgi – teńgemiz aınalymǵa engizildi.
Dáptermen jumys. Aqsha júıesi — belgili bir elde qalyptasyp, ádette zańmen bekitiletin aqsha aınalymyn uıymdastyrý túri. Bul jerde aqsha bes túrli qyzmet atqarady: Qun ólshemi, aınalys quraly, tólem quraly, qazyna jınaý jáne qorlaný quraly, dúnıejúzilik aqshalar.
2 - tapsyrma: Toptyq tapsyrmalaryn qorǵaý.
Qazaqstan jerine shekaralas jatqan bes memlekettiń, búgin biz sonyń tórt memleketine saıahat jasaıyq. Olar Reseı, Qytaı, Qyrǵyzstan, Qazaqstan
1. top. 6. Qazaqstan eliniń ulttyq teńgesine sholý. (Bilimgerlerdiń izdenis jumystary)
Qazaqstan teńgesi — Qazaqstan Respýblıkasynyń ulttyq valútasy. Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń 1993 j. 15 qarashadaǵy jarlyǵy boıynsha aınalysqa engizildi.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: Qazaq halqynyń salt - dástúrleri
-
Sabaqtyń taqyryby. Qozy, qoshaqandar. Jińishke daýystylar. 32 – 34 jattyǵýlar.
