Aqıqat ózin - ózi taný maqsaty retinde
Aqıqat ózin - ózi taný maqsaty retinde
Rýhanı tárbıe adamnyń izgilik ustanymdaryn tárbıeleıdi. Jeke tulǵanyń aqyl - oıy men is - áreketterin júrek arqyly izgilik murattarǵa baǵyttap, ómir danalyǵyn túsinýge rýhanı kózqaras qalyptastyrady. Adam paıda bolyp, oılanyp, «Men kimmin? Adam úshin ne jaqsy? Adamnyń baqyty nede? Adamnyń mańyzdylyǵy nede?», - degen suraqtar qoıa bastaǵanda, ózin - ózi taný da bastalady.
Arıstotel
Adamnyń belsendiligi men shyǵarmashylyǵy artyp, onyń atqarar qyzmetin eseletýde. Adamnyń óneri men ónimine oraı bedeli men bereri anaǵurlym tez artýda, talpynysy tyń órnek salýda. Ósip óngen el - jurt – keń óristegi órkenıettiń jarasty otaǵasy, sharýashylyqty júrgizýdiń tutas áleýmettik kúshi ekenine kózimizdi jetkizýde. Yntymaǵy jarasqandardyń júıeli umtylystan utary mol. Bul qajettilikten týyndaıtyn qundylyqtar. Ómir súrýdiń jańa múmkindigi adamnyń belsendiliginen týyndaıdy. Adam atam zamannan beri ózin - ózi baqylap, baǵalap, túıindep keledi, ózindik sheshimnen nár alýda. Biraq, adam belsendiligin árkim óz deńgeıinde qozǵap, árqalaı túsindi jáne túsindirýde. Ne demelik, adamdyq ómirdiń mánisin, tulǵalyq bolmystyń negizin, kisilik qasıetterdiń qundylyǵyn, azamattyq sapanyń sabaqtastyǵyn uqpaı jańa múmkindiktiń ne ekenin uǵyný, tolyqtyrý ekitalaı. Adam qundylyǵy, onyń qosymsha qunynan aıqyn jáne árdaıym bilinedi. Kez - kelgen adam joǵaryda qoıylǵan suraqtarǵa ishteı jaýap izderi anyq. Men de osy kýrsqa kelip dál osy «Men kimmin?» degen suraqqa jaýap izdep kórdim. Men bul suraqqa jaýap retinde «Men jeke tulǵamyn, Men ózin - ózi taný pániniń muǵalimimin», - degen jaýapty ishteı qaıtaladym. Árbir adam óz boıyna rýhanı azyq jınasa, ómirin izgilik murattarǵa baǵyttasa ómir danalyǵyn túsiner edi. Kez - kelgen adamnyń meken etken eli, týyp ósken jeri bolatyny sózsiz. Dala perzentteri týyp - ósken eline degen sezimine berik bolady. Tamasha tabıǵaty, qonaqjaı halqy, salt - dástúri, óneri men óreli mádenıeti bar eldiń urpaǵy ekenime maqtan etemin. Óz elińdi súıe bilý, eliń men jerińniń tarıhyn, babalar shejiresin bilýge umtylý, bul - meniń ǵumyr tarıhym, baǵym men barym, ult ulany retinde ulaǵatty ustanymym!
Men Saryaǵash aýdany Abaı aýylynda 1983 jyly dúnıege keldim. Baqytty balalyq shaǵym sonda ótti. Mektepti bitirip, Shyraıly Shymqalaǵa oqýǵa tústim. Stýdenttik shaq... Netken qyzyǵy men shyjyǵy mol kúnder edi. Sol qyzyǵy mol shaqtyń aıaq asty ómirimdi astań-kesteń eterin kim bilgen. Osy kezde Syrym Datulynyń myna bir óleńi esime túsip otyr:
Aǵańnan aıyrylsań - qanatyńnyń qaıyrylǵany,
Ákeńnen aıyrylsań - asqar taýyńnyń shaǵylǵany,
Súıgen jaryńnan aıyrylsań - japyraǵyńnyń qýraǵany,
Anańnan aıyrylsań - aǵyp jatqan bulaǵyńnyń sýalǵany,- degen eken.
Ózin-ózi taný muǵalimi Bakırova Aıagoz Berıkbaevna
Tolyq nusqasyn júkteý
Rýhanı tárbıe adamnyń izgilik ustanymdaryn tárbıeleıdi. Jeke tulǵanyń aqyl - oıy men is - áreketterin júrek arqyly izgilik murattarǵa baǵyttap, ómir danalyǵyn túsinýge rýhanı kózqaras qalyptastyrady. Adam paıda bolyp, oılanyp, «Men kimmin? Adam úshin ne jaqsy? Adamnyń baqyty nede? Adamnyń mańyzdylyǵy nede?», - degen suraqtar qoıa bastaǵanda, ózin - ózi taný da bastalady.
Arıstotel
Adamnyń belsendiligi men shyǵarmashylyǵy artyp, onyń atqarar qyzmetin eseletýde. Adamnyń óneri men ónimine oraı bedeli men bereri anaǵurlym tez artýda, talpynysy tyń órnek salýda. Ósip óngen el - jurt – keń óristegi órkenıettiń jarasty otaǵasy, sharýashylyqty júrgizýdiń tutas áleýmettik kúshi ekenine kózimizdi jetkizýde. Yntymaǵy jarasqandardyń júıeli umtylystan utary mol. Bul qajettilikten týyndaıtyn qundylyqtar. Ómir súrýdiń jańa múmkindigi adamnyń belsendiliginen týyndaıdy. Adam atam zamannan beri ózin - ózi baqylap, baǵalap, túıindep keledi, ózindik sheshimnen nár alýda. Biraq, adam belsendiligin árkim óz deńgeıinde qozǵap, árqalaı túsindi jáne túsindirýde. Ne demelik, adamdyq ómirdiń mánisin, tulǵalyq bolmystyń negizin, kisilik qasıetterdiń qundylyǵyn, azamattyq sapanyń sabaqtastyǵyn uqpaı jańa múmkindiktiń ne ekenin uǵyný, tolyqtyrý ekitalaı. Adam qundylyǵy, onyń qosymsha qunynan aıqyn jáne árdaıym bilinedi. Kez - kelgen adam joǵaryda qoıylǵan suraqtarǵa ishteı jaýap izderi anyq. Men de osy kýrsqa kelip dál osy «Men kimmin?» degen suraqqa jaýap izdep kórdim. Men bul suraqqa jaýap retinde «Men jeke tulǵamyn, Men ózin - ózi taný pániniń muǵalimimin», - degen jaýapty ishteı qaıtaladym. Árbir adam óz boıyna rýhanı azyq jınasa, ómirin izgilik murattarǵa baǵyttasa ómir danalyǵyn túsiner edi. Kez - kelgen adamnyń meken etken eli, týyp ósken jeri bolatyny sózsiz. Dala perzentteri týyp - ósken eline degen sezimine berik bolady. Tamasha tabıǵaty, qonaqjaı halqy, salt - dástúri, óneri men óreli mádenıeti bar eldiń urpaǵy ekenime maqtan etemin. Óz elińdi súıe bilý, eliń men jerińniń tarıhyn, babalar shejiresin bilýge umtylý, bul - meniń ǵumyr tarıhym, baǵym men barym, ult ulany retinde ulaǵatty ustanymym!
Men Saryaǵash aýdany Abaı aýylynda 1983 jyly dúnıege keldim. Baqytty balalyq shaǵym sonda ótti. Mektepti bitirip, Shyraıly Shymqalaǵa oqýǵa tústim. Stýdenttik shaq... Netken qyzyǵy men shyjyǵy mol kúnder edi. Sol qyzyǵy mol shaqtyń aıaq asty ómirimdi astań-kesteń eterin kim bilgen. Osy kezde Syrym Datulynyń myna bir óleńi esime túsip otyr:
Aǵańnan aıyrylsań - qanatyńnyń qaıyrylǵany,
Ákeńnen aıyrylsań - asqar taýyńnyń shaǵylǵany,
Súıgen jaryńnan aıyrylsań - japyraǵyńnyń qýraǵany,
Anańnan aıyrylsań - aǵyp jatqan bulaǵyńnyń sýalǵany,- degen eken.
Ózin-ózi taný muǵalimi Bakırova Aıagoz Berıkbaevna
Tolyq nusqasyn júkteý
You Might Also Like
