Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 3 kún buryn)
Ar-namysym, qasiretim, qýanyshym- jeltoqsan!
Atyraý oblysy, Qurmanǵazy aýdany,
Eginqudyq aýyly, Sh. Turjanov atyndaǵy negizgi mektebiniń muǵalimi
Qabıeva Tlekshi Sabıdollaqyzy

Taqyryby: «Ar-namysym, qasiretim, qýanyshym – Jeltoqsan!»
Maqsaty: Elimizdiń táýelsizdigi jolyndaǵy jeltoqsan qurbandarynyń erlikterin úlgi etý arqyly oqýshylardy táýelsizdikti baǵalaı bilýge úıretip, patrıottyq tárbıe berý.
Kórnekiligi: Jeltoqsan qaharmandarynyń sýretteri (Qaırat, Lazzat, Sábıra, Erbol), taqyryp jelisi boıynsha slaıdtar, sharlar, naqyl sózder
Júrý barysy:
Júrgizýshi: Armysyzdar, qurmetti ustazdar, ata-analar jáne oqýshylar!
Tarıhymyzda erekshe orny bar, halqymyzdyń qasireti men ar-namysyna aınalǵan, bizge táýelsizdik týyn bıik kóterip, el ekenimizdi dáleldep, dúnıe júzine tanylýymyzǵa sebep bolǵan oqıǵa – 1986 jylǵy Jeltoqsan oqıǵasy.
Mine, sodan beri 26 jyl ýaqyt ótti. Ómir bizdi odan alystatyp bara jatsa da júregimizde máńgi umytylmas bir nárse qaldy. Ol – dúnıeni dúr silkindirgen jeltoqsan oqıǵasyna qatysqan qazaqtyń ór minezdi qyzdary men uldarynyń rýhyna, erligine degen taǵzym, qurmet. Endeshe halqymyzdyń táýelsizdigi, egemendigi jolynda óz ómirlerin qıǵan qurbandardyń rýhyna bas ıip, orynymyzdan turyp bir mınýt eske alaıyq! Bir mınýt únsizdik.
Jeltoqsan oqıǵasy Táýelsizdigimizdiń bastaýy.

Aqkún: Táýelsizdik túsken joq qoı aspannan,
Tarıhy onyń tym áriden bastalǵan.
Bodandyqtan qutqaram dep elimdi,
Talaı bozdaq qara jerdi jastanǵan.
Jazalaýshy qara qurttaı qaptady,
Qazaǵymdy qyryp – joıyp taptady.
Sonda elimniń ul – qyzdary ardaqty,
Qarsy shyǵyp el senimin aqtady.

Júrgizýshi: Qazaqstannyń astanasy Almaty qalasynda qazaq jastarynyń ulttyq kóteriliske shyǵýyna Qazaqstan Komýnıstik partıasynyń birinshi hatshysy Dinmuhammed Ahmetuly Qonaevtyń jumysynan bosatylyp, ornyna basqa qaladan kelgen Gennadıı Kolbınniń taǵaıyndalýy sebepker boldy.

Gúlbergen: Shektelip ana tilimiz,
Oqylmaı óleń-jyrymyz
Jabylyp jatsa mektepter
Jadyrar qalaı kúnimiz?
Burq etti qazaq balasy
Keýdege órship nalasy
Alańǵa qaraı aǵyldy
Taýsylyp barlyq sharasy
Janymyz jomart qazaqpyz
Máńgúrt bop kete jazdappyz
Qosaıyq basty, baýyrlar,
Janaıyq jansaq mazdap biz.

Aqkún: 1986 jyly 17 – jeltoqsanda Almaty qalasynda myńdaǵan qazaq jastary narazylyǵyn bildirip, beıbit sherýge shyqty. Olar «qazaq eliniń óz kósemi saılansyn» degen tilek bildirdi.
Sol kezdegi úkimet basshylarynyń buıryǵymen kúsh kórsetildi. Kóptegen jastar túrmege qamaldy. Olarǵa jeltoqsannyń yzǵarly kúninde zábir kórsetildi. Óz eliniń táýelsizdigin talap etip, sherýge shyqqan jastarǵa, «ultshyldar», «nashaqorlar» degen kiná taǵyldy.

Nazym: Nashaqor dep, ultshyl dep,
Qazaqqa kúıe jaqqan kún
Bazary ketip bir kúnde
Qaıǵyǵa halyq batqan kún
Ádildikpen shyndyqty
Ótirik jala japqan kún.
Nadan jasaǵan sumdyqtan
Adamdar azap shekken kún,
Qasqaldaq ushyp kólinen
Shúregeı kelip qonǵan kún.
Qyrandar qýyp kóginen
Qarǵalar bılik alǵan kún.
Qaqap kúnniń yzǵary
Súıekten ótip ketken kún.
Qarakóz qazaq qyzdaryn
OMON-dar bastan tepken kún
Qarıalar ıtke talanyp,
Er basyn kúrek shapqan kún
Appaq qar qanǵa boıalyp,
Qyp-qyzyl muz bop jatqan kún

Án: «Qara baýyr qasqaldaq»- oryndaıtyn Qaıýpova Gúlbergen

Regına: Jeltoqsan – tarıhymda áıgili kún,
Erttep minip ar –ojdan sáıgúligin
Erlerim eldik úshin atoı salyp,
Enshiler qaıtarǵan báıgeli kún.
Jeltoqsan taǵdyrlarǵa azaly kún,
Qaıraǵan namystaryn mazaly muń.
Qyrshynynan qıylǵan bozdaqtary
Qalar máńgi esinde Qazaǵymnyń.
Jeltoqsan – jadymyzda jaraly kún
Jastarym japa shekken jaraly muń
Erkindik, egemendik, eldigimdi
Emirene ańsady sanaly uǵym.

Indıra: Jas arýdyń janarynda –Jeltoqsan,
Qandy ǵasyr tabanynda –Jeltoqsan
Qaraly ómir qaıystyrǵan halqymnyń,
Qara tuman qabaǵynda –Jeltoqsan.
Jaýyzdyqty jasaǵan da - Jeltoqsan
Jańa ǵumyr bastaǵan da –Jeltoqsan
Jazyqsyzdyń kóz jasyna jýynyp,
Abaqtyǵa tastaǵan da - Jeltoqsan

Aıtýǵan: Jeltoqsan oqıǵasy Qaırat Rysqulbekov, Erbol Sypataev, Lázzat Asanova, Sábıra Muhamedjanova tárizdi batyrlarymyzdyń bar ekenin dáleldep berdi.

Kórinis: «Qaıratty tergeý sáti».
Temir tordyń ishinde Qaırat óleń jazyp otyr.
- Qaımana qazaq qamy úshin,
Qarýsyz shyqtyq alańǵa,
Alystan ásker aldyryp,
Qyryp saldy-aý tabanda.
Osy kezde eki jendet Qaıratty sot zalyna ákeledi.
Sot zaly
Hatshy: - Sot keledi turyńdar !
Otyryńdar. Sot prosesin bastaımyz!
Tergelinýshi: Savıskııdi óltirgen sen be ?
Qaırat: - Joq, men emes!
Sen óltirgen moınyńa al! Alyp ketińder! Báribir qutylmaısyń buzaqy
1-shi kýágerdi shaqyramyz. Sizge suraq: Siz alańda Qaırat Rysqulbekovtiń Savıskııdi óltirgenine kýá bola alasyz ba?
1-kýáger: Bolamyn óz kózimmen kórdim. Kerek deseńiz men de qolynda taıaǵymen túsken sýreti bar. Ol – ultshyl Qaırat ońbaǵan!
Tergeýshi: 2-shi kýágerdi shaqyramyz. Siz Qaırat Rysqulbekovtyń Savıskııdi óltirgenin beınetaspaǵa túsirgenińiz ras pa?
2-kýáger: Ras – ras ol Savıskııdi aıaǵymen teýip, taıaqpen urdy. Meniń qolymda túsirgen beınetaspa bar.
Sot: Barlyq kýágerlerdi tyńdaı otyryp Qaırat Rysqulbekovti aıypty dep tabamyn.
Qaırat Noǵaıbaıuly Rysqulbekov kináli dep tabylyp, mynadaı qylmystyq jazaǵa tartylsyn.
Qazaq KSR Qylmystyq Kodeksiniń 60-baby boıynsha 3 jylǵa bas bostandyǵynan, 65- baby boıynsha 15 jylǵa bas bostandyǵynan aıyrýǵa, Qazaq KSR qylmystyq kodeksiniń 171-1 baby boıynsha eń joǵarǵy úkim ólim jazasyna, atýǵa kesilsin.
Apasy:
- Joq, bul úkim durys emes.
Meniń balam aq, ol qylmysker emes.
Hatshy:
- Tynyshtalyńdar! Oryndaryńyzǵa otyryńyzdar.
Sot:
- Qaırat Rysqulbekov aqtyq sóziń bar ma?
Qaırat:
- Bar.

«AQTYQ SÓZ» oqylady.
Sot: Sot prosesin aıaqtaımyn. Eki jendet Qaıratty alyp ketedi.
Odan soń atý jazasy 20 jylǵa bas bostandyǵynan aıyrýǵa ózgertildi. Ókinishke oraı, Qaırat bul sheshimdi estimesten 21 jasynda qapylysta máńgilikke kóz jumdy.

«Elim meniń» oryndaıtyn Erbolatov Aıtýǵan

Aqkún: Jalǵyz Otan –adamnyń júregi ǵoı,
Er jigit týǵan jerin súıedi ǵoı.
El úshin Jeltoqsanda qurban bolǵan,
Erbol, Qaırat – naǵyz erdiń biri edi ǵoı.
Sábıra, Lázzat syndy jaýqazyndar,
Jetilmeı erte solǵan gúl edi ǵoı.
Bolashaqqa dańǵyl jol salyp bergen,
Bozdaqtar máńgi aıtylar jyr edi ǵoı.

Aıtýǵan: Arada 4 jyl ótken soń 1990 jyly 17 jeltoqsanda sol alańǵa eskertkish taqta qoıylyp, jeltoqsan oqıǵasyn zertteý komısıasynyń tóraǵasy Muhtar Shahanov jastarǵa arnaǵan «Tórt jyl keshikken shyndyq» jalyndy óleńin oqydy.

Indera: Jeltoqsanda shyndyq jyryn shyrqaımyn dep sharq urdyń,
Jeltoqsanda egemendi el bolsaq dep talpyndyń.
Keýdeńde áli syzy jatyr sol kezdegi salqynnyń
Aınalaıyn jas qaıraty, jas órkeni halqymnyń.
Temir qoldar qýatty edi alqymyńdy qaýsyrǵan,
Namysyńdy jyqpaı óttiń náýbet, dúleı maýsymnan.
Jalǵyz qalǵan shaqtarymda jiger aldym boıyma,
Túrme toryn jaryp shyqqan seniń qaısar daýsyńnan.
Óser eldiń qaı sátte de birlik bolmaq qalaýy,
Laýla, laýla, Jeltoqsannyń muzǵa jaqqan alaýy.
Ózderińdeı ar namysty jas órkeni bar eldiń
Eshqashanda eńkeıýge tıisti emes jalaýy!

«Qazaq bıi» oryndaıtyndar Gúlbergen men Indera

Aıtýǵan: Osy kóterilistiń nátıjesinde 1991 jyly bizdiń elimiz óz aldyna egemendik alyp, tuńǵysh prezıdentimizdi saılap, táýelsiz egemendi el boldyq.
Prezıdent jarlyǵymen 1996 jyly 9 jeltoqsanda Qaırat Noǵaıbaıuly Rysqulbekovke “Halyq Qaharmany” ataǵy berilip, ata – anasyna “Altyn juldyz” aıryqsha erekshelik belgisi tapsyryldy.
Sábıra, Lázzat, Erboldarǵa “Aqtaý jónindegi anyqtama” qaǵazdary berildi.
«Óz elim» oryndaıtyn - Sembaeva Aqkún

Shalqar shabytty aqyn Muqaǵalı jyryna arqaý bolǵan, bizdiń atamekenimiz, qazaq dalasy – babalarymyzdyń urpaǵyna qaldyryp ketken asyl murasy.
Talaı batyrlar janyn qıyp, qorǵap qalǵan qasıetti Otanymyz Qazaqstan!

Indera: Netken baıtaq, netken uly sen elim,
Nendeı kúıge júregimdi bóledim,
Sende týdym, sende óstim, sende ólsem,
Armanym joq bul dúnıede der edim.

Án «Atameken» oryndaıtyn Kakımova Regına

Indera: Muz jastanyp azattyqtyń jolynda,
Táýelsizdik týy turdy qolynda.
Jeńip shyqtyń, bas ımediń qasardyń,
Soıyl, taıaq oınasa da janynda
Otan úshin janyn qıdy uldaryń,
Az bolǵan joq azap shekken qyzdaryń,
Kúıinishten aýyrady júregim,
Estigende jeltoqsannyń yzǵaryn.
Jeltoqsan-aý, umytylmaısyń júrekte,
Urpaq óser aınalatyn tirekke,
Egemendik tıdi búgin enshime,
Jeltoqsanym jetkizdiń aq tilekke.

Júrgizýshi:
«Men - qazaq, qazaqpyn dep maqtanamyn,
Uranǵa «alash» degen atty alamyn» - dep azattyqty ańsaǵan, sol jolda aıanbaı qyzmet etken alash arystarynyń amanatyn, azattyq ıdeıasyn jalǵastyrǵan qazaqtyń ul-qyzdary táýelsizdik úshin qurban boldy.
Bul kúnde qazaq jerinde túrli etnos ókilderi kiretin halyqtar birlik, dostyq pen yntymaqtyqta ómir súrýde.

Regına: Uly dostyq
Nurly dostyq
Kún dostyq
Dostyq degen qasıetti uranǵa
Keń dalanyń júregi de ún qosty
Bıshi qyzdar bıimen de ún qosty
«Ózbek bıi» oryndaıtyn - Qadirova Nazym

Júrgizýshi: 16-jeltoqsan –Táýelsizdik kúnmen sizderdi shyn júrekten quttyqtaımyz! Azat eldiń bilikti, bilimdi, jigerli, azamattary bolyńyzdar! degen tilekpen Táýelsizdik merekesine arnalǵan «Ar namysym, qasiretim, qýanyshym – Jeltoqsan!» – atty ashyq tárbıe saǵatymyz aıaqtaımyz.
Kelesi kezdeskenshe, hosh saý bolyńyzdar!

You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama