Arnaý kúıimen jumys
Sabaqtyń taqyryby: «Arnaý kúıimen jumys»
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Arnaý kúılerdi shyǵý tarıhymen oqýshynyń bilimin keńeıtý. Tirek - syzba arqyly, kúı týraly teorıalyq bilim berý.
Damytýshylyq: arnaý kúılerin tyńdata otyryp, estý qabileti arqyly kúıge degen qyzyǵýshylyǵyn, qushtarlyǵyn damytý.
Tárbıelik: kúıdiń shyǵý tarıhyn túsindire otyryp, ónerdi qurmetteýge, babalar murasyn qasterleýge tárbıeleý.
Kórnekiligi: dombyra, plakat, býklet.
Sabaqtyń barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi: Oqýshynyń sabaqqa ázirligin tekserý, nazaryn sabaqqa aýdarý.
II. Úı tapsyrmasyn tekserý: A. Dargamyjskıı «Kazachok».
Halyq kúıi «Tepeń kók».
III. Aktýaldaý: Kúı - qazaqtyń erteden kele jatqan aspaptyq mýzykalyq janry. Qazaq halqy óziniń kóńil - kúıi men armanyn, qoǵamǵa degen kózqarasyn dombyranyń qos isheginen shyqqan "sıqyrly" únder arqyly bildirip otyrǵan. Kúı XIV ǵasyrda janr bolyp qalyptasyp, ulttyq kúı, ańyz ertegi, naqtyly tarıhı oqıǵalar negizinen qurylyp, ilgeri damydy. Kúı oryndaý túrine qaraı ekige (shertpe, tókpe) jáne taqyryby men mazmunyny qaraı ártúrli janrlarǵa (halyq, tarahı, ańyz, jyr, lırıkalyq, arnaý) bólinedi. Jańa biz oryndap ketken «Tepeń kók» kúıi osy kúı janrlarynyń ishindegi halyq kúıine jatady.
Halyq kúıleri - halyqtyń turmys - salt kórinisterin, adamnyń taǵdyryn, jalpy ómirdegi bolmysyn sýrettep, baıandaıtyn kúı. Halyq kúıleri urpaqtan - urpaqqa jetkenimen, shyǵarǵan kisilerdiń aty - jóni umyt bolýynan halyqtyń kúıi dep atalǵan.
Kúı – tarıhı, tartys, aıtys, halyq, ańyz, jyr lırıka
IV. Jańa sabaq: Arnaý kúıimen jumys. Halyq kúıshileri ózderin qorshaǵan ortanyń únin, tabıǵatty, jan - janýarlar dúnıesin esite bilgen. Óz dáýirleriniń oıly - qıly kezeńderin, qoǵamdyq qaıshylyqqa toly ómirdi kórip, solardy shynaıy sýretteı bilgen. Sonyń biri - Dáýletkereıdiń kúıi «Qosalqa». Búgin biz Dáýletkereıdiń «Qosalqa» kúıin úırenemiz.
Dáýletkereı Shyǵaıuly 1820 jyly burynǵy Bókeı ordasynyń Qaramola degen jerinde dúnıege keldi. Dombyrashylyq ónerdiń qalyptasýyna ataqty Músiráli yqpal jasaıdy. Ol Soqyr Esjan, Baıjuma, Músiráli sıaqty kúıshi - dombyrashylardyń kúılerin jastaıynan jattap ósti. Dáýletkereıdiń alǵashqy shyǵarǵan kúıleri "Qyz Aqjeleń" men "Qosalqa". Onyń kúıleri adam balasyn úlken talǵam men sulýlyqqa tabıǵattyń syrshyl sezimi men ásem sazyn uǵynýǵa tárbıeleıdi.
''Qosalqa'' kúıiniń shyǵý tarıhy.
Bir kúni Dáýletkereı atamyzǵa Qurmanǵazy atamyz qonaqqa keledi. Syrtqa demalýǵa shyqqan kezde, qudyq basynan sý alyp kele jatqan Sarjan kelini kórinedi. Sonda Qurmanǵazy: ''Sizdiń syrshyl da sezimtal kúılerińizdi estip júrmiz. Sarjan kelinińizdiń de júrisine, syldyr qaqqan syrǵasy men alqasyna arnap bir kúı shyǵaryńyzshy '' - deıdi. Sol boıda Dáýletkereı otyra qalyp bir kúı tartady. Bul kúı el arasynda "Qosalqa" atanyp ketedi.
Kúıdi oryndap kórsetý.
"Qosalqa" kúıin taldaý.
- Avtory: Dáýletkereı Shyǵaıuly.
- Tonaldiligi: C - dur
- Ekpini: ortasha
- Oryndalý túri: tókpe
- Janry: arnaý kúı
- Mýzykalyq sıpaty: kóńildi
- Qaǵysy: P V P V; P V P; VV.
- Dybys kúshi: p; pp; f; ff; mf; ;
- Qosymsha belgi: lıga
- Nusqa (II - túri)
V. Damytý. "Qosalqa'' kúıin nota boıynsha taldaý. Taktimen jumys jasaý.
VI. Sergitý sáti. "Oılan tap!" oıyny.
Mýzykalyq saýatyn shyńdaý. Dybys uzaqtyǵymen dınamıkalyq belgilerdi kartochkalar arqyly kórsetý.
VII. Bekitý.
- Arnaý kúıi degenimiz ne?
- Dáýletkereı qaı jyly, qaı jerde dúnıege kelgen?
- Dáýletkereıdiń alǵash shyǵarǵan kúılerin ata?
- Kúı oryndalý túrine qaraı neshege bólinedi?
-"Qosalqa" kúıi qaı kúı janryna jatady?
VIII. Qorytyndylaý.
Qazaq halqynyń bizdiń dáýirimizge deıin saqtalyp kelgen asyl muralarynyń biri - kúı óneri. Barmaǵynan bal tamǵan kúıshiler arqyly bizge jetken ǵajaıyp kúıler halqymyzdyń mýzyka murasy ǵana emes, mádenı baılyǵy, rýhanı azyǵy bolyp otyr. Sondyqtan babalardan qalǵan kúı ónerin ary qaraı jalǵastyrý bizdiń mindetimiz.
IX. Úıge tapsyrma:"Qosalqa" kúıin saǵaǵa deıin nota boıynsha oınaý.
X. Baǵalaý. Jaqsy. Óte jaqsy.
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Arnaý kúılerdi shyǵý tarıhymen oqýshynyń bilimin keńeıtý. Tirek - syzba arqyly, kúı týraly teorıalyq bilim berý.
Damytýshylyq: arnaý kúılerin tyńdata otyryp, estý qabileti arqyly kúıge degen qyzyǵýshylyǵyn, qushtarlyǵyn damytý.
Tárbıelik: kúıdiń shyǵý tarıhyn túsindire otyryp, ónerdi qurmetteýge, babalar murasyn qasterleýge tárbıeleý.
Kórnekiligi: dombyra, plakat, býklet.
Sabaqtyń barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi: Oqýshynyń sabaqqa ázirligin tekserý, nazaryn sabaqqa aýdarý.
II. Úı tapsyrmasyn tekserý: A. Dargamyjskıı «Kazachok».
Halyq kúıi «Tepeń kók».
III. Aktýaldaý: Kúı - qazaqtyń erteden kele jatqan aspaptyq mýzykalyq janry. Qazaq halqy óziniń kóńil - kúıi men armanyn, qoǵamǵa degen kózqarasyn dombyranyń qos isheginen shyqqan "sıqyrly" únder arqyly bildirip otyrǵan. Kúı XIV ǵasyrda janr bolyp qalyptasyp, ulttyq kúı, ańyz ertegi, naqtyly tarıhı oqıǵalar negizinen qurylyp, ilgeri damydy. Kúı oryndaý túrine qaraı ekige (shertpe, tókpe) jáne taqyryby men mazmunyny qaraı ártúrli janrlarǵa (halyq, tarahı, ańyz, jyr, lırıkalyq, arnaý) bólinedi. Jańa biz oryndap ketken «Tepeń kók» kúıi osy kúı janrlarynyń ishindegi halyq kúıine jatady.
Halyq kúıleri - halyqtyń turmys - salt kórinisterin, adamnyń taǵdyryn, jalpy ómirdegi bolmysyn sýrettep, baıandaıtyn kúı. Halyq kúıleri urpaqtan - urpaqqa jetkenimen, shyǵarǵan kisilerdiń aty - jóni umyt bolýynan halyqtyń kúıi dep atalǵan.
Kúı – tarıhı, tartys, aıtys, halyq, ańyz, jyr lırıka
IV. Jańa sabaq: Arnaý kúıimen jumys. Halyq kúıshileri ózderin qorshaǵan ortanyń únin, tabıǵatty, jan - janýarlar dúnıesin esite bilgen. Óz dáýirleriniń oıly - qıly kezeńderin, qoǵamdyq qaıshylyqqa toly ómirdi kórip, solardy shynaıy sýretteı bilgen. Sonyń biri - Dáýletkereıdiń kúıi «Qosalqa». Búgin biz Dáýletkereıdiń «Qosalqa» kúıin úırenemiz.
Dáýletkereı Shyǵaıuly 1820 jyly burynǵy Bókeı ordasynyń Qaramola degen jerinde dúnıege keldi. Dombyrashylyq ónerdiń qalyptasýyna ataqty Músiráli yqpal jasaıdy. Ol Soqyr Esjan, Baıjuma, Músiráli sıaqty kúıshi - dombyrashylardyń kúılerin jastaıynan jattap ósti. Dáýletkereıdiń alǵashqy shyǵarǵan kúıleri "Qyz Aqjeleń" men "Qosalqa". Onyń kúıleri adam balasyn úlken talǵam men sulýlyqqa tabıǵattyń syrshyl sezimi men ásem sazyn uǵynýǵa tárbıeleıdi.
''Qosalqa'' kúıiniń shyǵý tarıhy.
Bir kúni Dáýletkereı atamyzǵa Qurmanǵazy atamyz qonaqqa keledi. Syrtqa demalýǵa shyqqan kezde, qudyq basynan sý alyp kele jatqan Sarjan kelini kórinedi. Sonda Qurmanǵazy: ''Sizdiń syrshyl da sezimtal kúılerińizdi estip júrmiz. Sarjan kelinińizdiń de júrisine, syldyr qaqqan syrǵasy men alqasyna arnap bir kúı shyǵaryńyzshy '' - deıdi. Sol boıda Dáýletkereı otyra qalyp bir kúı tartady. Bul kúı el arasynda "Qosalqa" atanyp ketedi.
Kúıdi oryndap kórsetý.
"Qosalqa" kúıin taldaý.
- Avtory: Dáýletkereı Shyǵaıuly.
- Tonaldiligi: C - dur
- Ekpini: ortasha
- Oryndalý túri: tókpe
- Janry: arnaý kúı
- Mýzykalyq sıpaty: kóńildi
- Qaǵysy: P V P V; P V P; VV.
- Dybys kúshi: p; pp; f; ff; mf; ;
- Qosymsha belgi: lıga
- Nusqa (II - túri)
V. Damytý. "Qosalqa'' kúıin nota boıynsha taldaý. Taktimen jumys jasaý.
VI. Sergitý sáti. "Oılan tap!" oıyny.
Mýzykalyq saýatyn shyńdaý. Dybys uzaqtyǵymen dınamıkalyq belgilerdi kartochkalar arqyly kórsetý.
VII. Bekitý.
- Arnaý kúıi degenimiz ne?
- Dáýletkereı qaı jyly, qaı jerde dúnıege kelgen?
- Dáýletkereıdiń alǵash shyǵarǵan kúılerin ata?
- Kúı oryndalý túrine qaraı neshege bólinedi?
-"Qosalqa" kúıi qaı kúı janryna jatady?
VIII. Qorytyndylaý.
Qazaq halqynyń bizdiń dáýirimizge deıin saqtalyp kelgen asyl muralarynyń biri - kúı óneri. Barmaǵynan bal tamǵan kúıshiler arqyly bizge jetken ǵajaıyp kúıler halqymyzdyń mýzyka murasy ǵana emes, mádenı baılyǵy, rýhanı azyǵy bolyp otyr. Sondyqtan babalardan qalǵan kúı ónerin ary qaraı jalǵastyrý bizdiń mindetimiz.
IX. Úıge tapsyrma:"Qosalqa" kúıin saǵaǵa deıin nota boıynsha oınaý.
X. Baǵalaý. Jaqsy. Óte jaqsy.
You Might Also Like
