InfoHub Logo

Ata-ananyń qadirin bilmegen-halyq qadirin bilmes.

Ǵ.Mustafın

Shańyraqtyń negizi-ata-ana.Adam boıyndaǵy jaqsy da jaman qasıetterdiń bári ata-anadan.Onyń ishinde tárbıe ákeden bolǵanymen,ana árqashanda basym bolyp turady.Óıtkeni,ananyń tili,ananyń meıirbandyǵy,ananyń mahabbat sezimi,aq kóńili,tolassyz meıirimdiligi bári-bári adamǵa ana qursaǵynda jatqanda-aq darydy,ananyń aq ýyz sútimen boıǵa sińip,bolmysymyzǵa tarady.Tipti buny eń bilikti ǵylym salalary da,aqyndarda sózsiz dáleldep otyr.Burynǵy ata-babalarymyz ómir súrgen zamanda ananyń osy bir abzal qasıetterin erteden-aq bilgen eken.Sondyqtanda shyǵar qazirgi bolashaq urpaqtyń saı tasyndaı salaýatty,sańlaq bolyp ósýi.Batyr da,baǵlan da,kósemde sheshen de,danyshpan da barlyǵy áke men anadan jaraldy.Biraq ana emespe? toǵyz aı qursaǵynda kóterip,keıin tórt uıqysyn tórt bólip,besik jyrymen álpeshtep, bizdi úlken adam retinde myna bir ómirge qalyptastyrǵan. Sondyqtan da bolar-aý,qazaq ana paryzyn áke paryzynan áldeqaıda joǵary qoıady.Biz árqashanda ata-anamyzǵa sol bir sábı qalpymyzda qalamyz.Áke-sheshege degen bizdiń atqaratyn paryzymyz eshqashan bitpeıdi.《Ata-anańdy kóterip,Mekkege úsh baryp,úsh kelsende,perzenttik paryzyńnan qutyla almaısyń》deýdiń ózi 《ata-anaǵa máńgi baqı qarzyzsyń》degendi ańǵartpaıma?! Sol úshinde ata-anaǵa jasaǵan isterimizdi,kómekterimizdi mindetsinbeýimiz kerek.Ata-ana biz úshin qoldarynan kelgenshe baǵyp-qaǵyp,qanattyǵa qaqtyrmaı,tumsyqtyǵa shoqtyrmaı ósiredi. Osy jolda biz úshin baryn jumsaıdy.Tipti óziniń janyń berýge de daıar turady.Biraq ýaqyt shirkin árqashan ozady emespe?!Osy bir kúıbeń-tirshilik,bala-shaǵanyń qamy,ata-anany tez qartaıtyp,qaýqarsyz kúıge túsiredi.Keıinen ákemiz ben anamyzdyn qara shashtarynyń arasynan jańa túsken qardaı aq basqanyn,júzderin ájim kóleńkelegenin baıqap,ajarlaryn ýaqyt urlap  bara jatqanyn ańǵaramyz... Eńseni ezgen,taǵdyrydyń isine syr bermeı,balalaryna bildirtpeı barynsha baqytty da uzaq ómir súrýge tyrysady.Biraq qazir adamdar ata-ananyń  qadirin bileme? Iá,kópke topyraq shashpaımyn.Ata-anasyn baǵyp qaǵyp,bar qalǵan ýaqytyn nemere shóberelirimen ótkizdirip,júzderin jadyratyp,razylyǵyn,alyp júrgen ul-qyzdarda az emes.Dúnıe kezek degen barǵoı,endi ata-anasy balasyna sábı bolyp,Jaratýshy ıeniń amanatyn,arqalaý mindeti perzentiniń moınyna júkteledi.Jańa joǵaryda aıtyp ketkenimdeı,adamdar,ata-ananyń qadirin bileme? Ashshy shyńdyq bolsa da aıtaıyn, sebebi ,qazir ata-anasynyń qadirin bilmeıtin balalar kóp...Oǵan dálel,qoǵamdaǵy barlyq adamdar óz ata-anasynyń qadirin bilip,baqytty etse,álpeshtese,onda Qazaqstanda《Qarttar úıi》bolmaýshy edi...Buryn-sońdy,áke-sheshesin  Qarttar úıine tapsyrý,dalaǵa tastaý,qańǵytyp qaıyrshy qylý degen jaman ádet bolmaǵan edi.Qazir qatygez adamdar kóbeıip kettime?álde qoǵam jaýyz boldyma?bilmeımin...Áıteýir jyldan-jylǵa 《Qarttar úıi》ashylyp,ishin sábıdeı jaýtańdaǵan qaýqarsyz qarttarmen toltyryp qoıdyq.Bul sanaly degen urpaqtarymyzdyn sana-seziminin quldyraýynyń belgisi emes pe?! Meniń oıymsha,eń birinshi urpaǵynda ata-anaǵa degen qurmet bolýy kerek.Keıin sypaıylyq,súıispenshilik,meıirimdilik,tógiýimiz qajet.《Ananyń kóńili balada,balanyń kóńili dalada》dep beker aıtylmaǵan.Bala óskenen keıin meniń jeke ómirim,jeke oıym bar dep anasyna qarsylyq bildirip shyǵady.Sol ýaqytta anaǵa jubanysh bolatyn jan árıne jary.Sondyqtanda, ananyń qasyna ákeni jibergen.Bir sózben aıtqanda,ómirlik joldas.Ne úshin 《Ata-ana》dep birge osy eki sózdi qosyp aıtamyz?Osyǵan deıin bul saýal sizderdi mazalmaǵanda shyǵar.Meniń pikirimshe,bul sózderdiń astynda úlken mán-maǵyna jatyr.Olar ómirdiń táttisin de,ashysyn da birge tatyp,birge bólisýi úshin,bir-birine qorǵan,jubanysh,arqasúıeri bolý úshin qudaı olardy tabystyrdy dep oılaımyn.Biraq barlyq tirshilik ıesiniń basyna keletin ómirdiń tosynan kelgen ,syıy ekige aıyrady.Adam ómirde máńgilik emes,búgin  bar erteń joq degen sekildi.Ómirlik serigin,jubanyshyn joǵaltqan jan qaıǵyly kúnderdiń qoınaýyna enedi.Ol úshin bul ómir qańsyrap,qalǵan bos dúnıedeı kórinedi.Osyndaı kezde qaýqarsyz kúıge túsken ákelerimizge nemese analarymyzǵa balasy retinde qoldaý kórsetýimiz qajet.Kerisinshe,jyǵylǵan ústine judyryq bolyp,olardy qarttar úıine jiberip nemese kóshelerde qańǵyrtyp,qaıysqan qabyrǵasyn qańsyratyp,jiberetin dúnıege qumartyp,kózderi kórmeı jatatyn jandarda myna ǵasyrda kezdesip jatady.Sol ýaqytta olar ózderin myna álemde eshkimge kerek emesteı sezinedi,eń aýyr kúnderdi basynan ótkizedi.Aınalasynan qaıǵysyn bólisetin dos izdeıdi.Ómiriniń úmitine aınalǵan balasynyń ózine kóńil bólgenin qalaıdy.Nemereleriniń basynan ıiskep,qaıǵysyn seıiltýge tyrysady.Qartaıǵan shaǵynda áke de ana da,kóńilshek bop,jan-jarynan aıyrylyp,qaýqarsyz sábıdeı qorǵansyz kúıge túsedi. Osy oraıda aqıyq aqyn M.Maqataevtyń myna óleni esime túsip otyr:

                Nemeneńe jetistiń,bala batyr?

                 Qarıalar azaıyp bara jatyr. 

                 Biri minip kelmestiń kemesine 

                  Biri kútip ánekı,jaǵada tur,-degen óleń joldary qazirgi máseleni dóp basyp aıtyp turǵandaı.Álpeshtep ósirgen bala qaıyrymsyz bolsa,onda qoǵamnan ne qaıyr kútemiz?《Balanyń jaqsysy qyzyq,jamany kúıik》degen sóz osyndaı da aıtylsa kerek.Qazaq bala tárbıeleý isinde  de asa aıryqsha mán bergen.Balany jastan tárbıelese,olar óskende ata-anasyna qamqorlyq tanytady.Únemi ata-anamyz halqyndy súı,halqyn úshin otqa tús,erińbeı eńbek et!dep qulaǵymyzǵa jattatyp tastaǵan.Bulda bir úlken tárbıeniń kórinisi shyǵar.Bala óz elin jaqsy kórip tárbıelense,óse kele dúnıege kirpish bolyp qalanady,ómirinde tirshiliginde,shyn máninde qyzmet atqara alatyn,er-azamat bolyp ósedi.Qortyndylaı kele:Ata-anamyz biz úshin  kez-kelgen nárseni oryndaýdan bas tartpaıdy,qamqorlaıdy,mápeleıdi,bar meıir-mahabbatymen bizdi ósiredi.Bizderde sol sekildi,ol jandardy jaqsy kórýimiz qajet,eń bastysy qadirin bilip júreıik.Eger kimde-kim ata-anasyna kereaǵar is istese,onda  dál sondaı adam eshqandaı jaqsylyqqa laıyq  emes.Eger perzentińnin ózindi qurmettegeniń qalasań,onda sen de ata-anandy qurmette!Sebebi:ata-anańa ne isteseń,balań saǵan sony isteıdi... Endeshe,qadirmendi oqyrman,osy qysqa ómirde qoldaǵy qazynamyzdyń qadirin bileıik!Ata-ana ol bizdiń-asyl qazynamyz!        

---