Atom-molekýlalyq ilim
Sabaqtyń taqyryby: Atom-molekýlalyq ilim
Maqsaty:
Bilimdilik: Atom –molekýlalyq ilim týraly bilimdi meńgerte otyryp, tyń málimetter berip, shynaıy bilimdi qalyptastyrý.
Damytýshylyq: Oqýshylarǵa baǵyt-baǵdar bere , óz betinshe jumys júrgize bilýge úıretý, shyǵarmashylyq qabiletin damytý, pánge degen qyzyǵýshylyǵyn oıatý, sózdik qoryn molaıtý.
Tárbıelik: izdenimpazdyqqa, jaýapkershilikke, uıymshyldyqqa tárbıeleý
Kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, elektrondyq oqýlyq, tablısalar.
Sabaqtyń túri: kiriktirilgen
Sabaqtyń ádisi: suraq-jaýap, izdenis, esep shyǵarý, AKT, STO.
Pánaralyq baılanys: hımıa, fızıka, matematıka
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý
1. «Oı qozǵaý»
2. «Sandardy sóıleteıik» oıyny oınalady.
3. Semantıkalyq karta toltyrý
İİ. Jańa sabaq
1) Maǵynany ashý
2) Elektrondyq oqýlyqpen jumys(fızıka, hımıa pániniń muǵalimderi)
3) Oqýshylardyń shyǵarmashylyq jumystary
4) Esepteı bilseń, esiń túgeldenedi»
5). Test, dıktant
İİİ. Qorytyndylaý(atom – molekýlalyq ilim tirek-syzbasy)
IV. Baǵalaý
V. Úıge tapsyrma
İ. Uıymdastyrý
1 «Oı qozǵaý»
1. Zat massasynyń saqtalý zańy degenimiz ne?
2. Aǵash janǵan soń azdaǵan ǵana kúl qaldy. Nege aǵashtyń massasy kúldiń massasyna teń emes?Qalǵan ónimder qaıda ketti?
3. Hımıalyq teńdeý degenimiz ne??
2. «Sandardy sóıleteıik» oıyny oınalady.
3. Semantıkalyq karta toltyrý
Sý Altyn Kúmis Ottegi As tuzy
Au
O
H2O
NaCl
Ag
İİ. Jańa sabaq. 3.
Maǵynany ashý:
Zattar, atom, molekýla degenimiz ne?
«Atom» grekshe «bólinbeıtin» degen sóz.
Atom – zattyń hımıalyq jolmen bólinbeıtin eń usaq bólshegi.
Jaı zattar jáne kúrdeli zattar degenimiz ne?
Kez kelgen kúrdeli zattyń quramy men qasıetin saqtaıtyn eń kishi bólshegi –onyń molekýlasy.
Sender fızıka páninen molekýlalar atomdardan quralatynyn bilesińder. Fızıka pániniń muǵalimi Kúlpan apaı atom jáne molekýla týraly málimetter beredi. Atom – bólinbeıtin kishkentaı bólshek.
Ol elementar bólshekter jıynynan turady. (elektron, proton, neıtron) Elektron ıadrony aınala qozǵalady. Atomnyń elektrondyq qabatshalaryn túzedi. Tabıǵatta 92 atom bar. Olar ıadrodaǵy proton sanyna qaraı erekshelenedi. Hımıa pániniń muǵalimi Meıramkúl apaı. Molekýla – birneshe atomdardyń baılanysýynan túziledi. Ol zattyń quramy men qasıetin saqtaıtyn eń kishi bólshegi. «Sýdyń molekýlalyq qurylysy» beıne kórinis. Fızıka páni muǵalimi:Ár zat molekýlasy ár túrli. Qasıeti ár túrli zattardy bir ǵana element atomdarynan alýǵa bolady. Mysaly: jumsaq grafıt jáne eń qatty zat almas. Ekeýi de kómirtegi atomdarynan turady. Molekýla ólshemin anyqtaý. d =V/ S
d- dıametr; V-kólem; S-aýdan; m =18g; sýda 6*1023 molekýla bar
Molekýlalardyń qozǵalysy(elektrondyq oqýlyq beıne kórinis) Deneni quraıtyn bólshekter úzdiksiz qozǵalysta bolady. Shyny ydysqa ashyq kógildir tústi mys totıaıynynyń eritindisin quıyp, onyń ústine taza sýdy jaılap quıyp qoıalyq. Birneshe kúnnen keıin suıyqtyqtardyń arasyndaǵy shekara joıylady da ydysta bir tústi eritindi túziledi. Bul jaǵdaı suıyqtyqtardyń molekýlalary úzdiksiz qozǵalysta bolady dep aıtýǵa bolatyndyǵyn bildiredi. Bir zattyń molekýlalarynyń ekinshi zattyń molekýlalarymen ózara kirigýi dıfýzıa dep atalady. Gazdaǵy dıfýzıa , aralastyrý. (beıne kórinis)
Hımıa páni muǵalimi:Adamnyń, janýarlardyń, ósimdikterdiń ómirinde júretin úrdisterde dıfýzıanyń úlken mańyzy bar. Mysaly:dıfýzıanyń arqasynda ottegi ókpeden adamnyń qanyna , al qannan terige ótedi.
Oqýlyqpen jumys. (atom-molekýlalyq ilimniń negizgi qaǵıdalary)
4. Oqýshylardyń atom-molekýlalyq ilimniń damýyna úles qosqan ǵalymdar týraly daıyndap kelgen habarlamalary slaıdpen usynylady.
5. Esepteı bilseń, esiń túgeldenedi» (oqýshylarǵa esepter usynylady) 3 topqa bólinedi
İ H
İİ Y
İİİ Z
5. Test, dıktant
1)Atomdy quraıtyn bólshek
A)ıadro
b)molekýla
v)elektron, proton, neıtron
2)Sý molekýlasy quramy neden turady
A) úsh atomnan
b)eki atomnan
v)bir atomnan
3)Deneler neden quralady?
A)zattan
b)molekýladan
v)atomnan
4)Molekýlalar ózgeriske ushyrap buzylady
A)fızıkalyq qubylys
b)hımıalyq qubylys
5)Atom-molekýlalyq ilimdi damytyp jáne tuńǵysh ret ony hımıaǵa qoldanǵan orys ǵalymy
A)D. V. Mendeleev
b)M. V. Lomonosov
v)D. Dalton
«Atom» jáne «molekýla» sózderin qajetti septikte paıdalanyp tómendegi sóılemderdi aıaqtańdar
1) A) Sý...quramyna ottek jáne sýtek...kiredi.
2) B) Aýanyń quramynda azot jáne ottek...bar.
3) V) Hlordyń...massasy, onyń ...massasynan eki ese aýyr
4) G) Adam jáne janýarlar tynys alǵanda ottek...paıdalanylady.
5) D) Qatty qyzdyrǵanda sý...sýtek pen ottek...ydyraıdy.
«Fızıkter, ásirese hımıkter kórinbeıtin kishi bólshekterdiń qurylysyn bilmeıinshe qarańǵyda sıpalap júrgendeı bolady». (M. V. Lomonosov) Hımıalyq reaksıalar atom-molekýlalyq ilim turǵysynan túsindirilgennen keıin ǵana hımıa naǵyz ǵylym bolyp qalyptasty.
Vİİ. Baǵalaý Vİİİ. Úıge tapsyrma:§17 № 65, 66, 67
Maqsaty:
Bilimdilik: Atom –molekýlalyq ilim týraly bilimdi meńgerte otyryp, tyń málimetter berip, shynaıy bilimdi qalyptastyrý.
Damytýshylyq: Oqýshylarǵa baǵyt-baǵdar bere , óz betinshe jumys júrgize bilýge úıretý, shyǵarmashylyq qabiletin damytý, pánge degen qyzyǵýshylyǵyn oıatý, sózdik qoryn molaıtý.
Tárbıelik: izdenimpazdyqqa, jaýapkershilikke, uıymshyldyqqa tárbıeleý
Kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, elektrondyq oqýlyq, tablısalar.
Sabaqtyń túri: kiriktirilgen
Sabaqtyń ádisi: suraq-jaýap, izdenis, esep shyǵarý, AKT, STO.
Pánaralyq baılanys: hımıa, fızıka, matematıka
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý
1. «Oı qozǵaý»
2. «Sandardy sóıleteıik» oıyny oınalady.
3. Semantıkalyq karta toltyrý
İİ. Jańa sabaq
1) Maǵynany ashý
2) Elektrondyq oqýlyqpen jumys(fızıka, hımıa pániniń muǵalimderi)
3) Oqýshylardyń shyǵarmashylyq jumystary
4) Esepteı bilseń, esiń túgeldenedi»
5). Test, dıktant
İİİ. Qorytyndylaý(atom – molekýlalyq ilim tirek-syzbasy)
IV. Baǵalaý
V. Úıge tapsyrma
İ. Uıymdastyrý
1 «Oı qozǵaý»
1. Zat massasynyń saqtalý zańy degenimiz ne?
2. Aǵash janǵan soń azdaǵan ǵana kúl qaldy. Nege aǵashtyń massasy kúldiń massasyna teń emes?Qalǵan ónimder qaıda ketti?
3. Hımıalyq teńdeý degenimiz ne??
2. «Sandardy sóıleteıik» oıyny oınalady.
3. Semantıkalyq karta toltyrý
Sý Altyn Kúmis Ottegi As tuzy
Au
O
H2O
NaCl
Ag
İİ. Jańa sabaq. 3.
Maǵynany ashý:
Zattar, atom, molekýla degenimiz ne?
«Atom» grekshe «bólinbeıtin» degen sóz.
Atom – zattyń hımıalyq jolmen bólinbeıtin eń usaq bólshegi.
Jaı zattar jáne kúrdeli zattar degenimiz ne?
Kez kelgen kúrdeli zattyń quramy men qasıetin saqtaıtyn eń kishi bólshegi –onyń molekýlasy.
Sender fızıka páninen molekýlalar atomdardan quralatynyn bilesińder. Fızıka pániniń muǵalimi Kúlpan apaı atom jáne molekýla týraly málimetter beredi. Atom – bólinbeıtin kishkentaı bólshek.
Ol elementar bólshekter jıynynan turady. (elektron, proton, neıtron) Elektron ıadrony aınala qozǵalady. Atomnyń elektrondyq qabatshalaryn túzedi. Tabıǵatta 92 atom bar. Olar ıadrodaǵy proton sanyna qaraı erekshelenedi. Hımıa pániniń muǵalimi Meıramkúl apaı. Molekýla – birneshe atomdardyń baılanysýynan túziledi. Ol zattyń quramy men qasıetin saqtaıtyn eń kishi bólshegi. «Sýdyń molekýlalyq qurylysy» beıne kórinis. Fızıka páni muǵalimi:Ár zat molekýlasy ár túrli. Qasıeti ár túrli zattardy bir ǵana element atomdarynan alýǵa bolady. Mysaly: jumsaq grafıt jáne eń qatty zat almas. Ekeýi de kómirtegi atomdarynan turady. Molekýla ólshemin anyqtaý. d =V/ S
d- dıametr; V-kólem; S-aýdan; m =18g; sýda 6*1023 molekýla bar
Molekýlalardyń qozǵalysy(elektrondyq oqýlyq beıne kórinis) Deneni quraıtyn bólshekter úzdiksiz qozǵalysta bolady. Shyny ydysqa ashyq kógildir tústi mys totıaıynynyń eritindisin quıyp, onyń ústine taza sýdy jaılap quıyp qoıalyq. Birneshe kúnnen keıin suıyqtyqtardyń arasyndaǵy shekara joıylady da ydysta bir tústi eritindi túziledi. Bul jaǵdaı suıyqtyqtardyń molekýlalary úzdiksiz qozǵalysta bolady dep aıtýǵa bolatyndyǵyn bildiredi. Bir zattyń molekýlalarynyń ekinshi zattyń molekýlalarymen ózara kirigýi dıfýzıa dep atalady. Gazdaǵy dıfýzıa , aralastyrý. (beıne kórinis)
Hımıa páni muǵalimi:Adamnyń, janýarlardyń, ósimdikterdiń ómirinde júretin úrdisterde dıfýzıanyń úlken mańyzy bar. Mysaly:dıfýzıanyń arqasynda ottegi ókpeden adamnyń qanyna , al qannan terige ótedi.
Oqýlyqpen jumys. (atom-molekýlalyq ilimniń negizgi qaǵıdalary)
4. Oqýshylardyń atom-molekýlalyq ilimniń damýyna úles qosqan ǵalymdar týraly daıyndap kelgen habarlamalary slaıdpen usynylady.
5. Esepteı bilseń, esiń túgeldenedi» (oqýshylarǵa esepter usynylady) 3 topqa bólinedi
İ H
İİ Y
İİİ Z
5. Test, dıktant
1)Atomdy quraıtyn bólshek
A)ıadro
b)molekýla
v)elektron, proton, neıtron
2)Sý molekýlasy quramy neden turady
A) úsh atomnan
b)eki atomnan
v)bir atomnan
3)Deneler neden quralady?
A)zattan
b)molekýladan
v)atomnan
4)Molekýlalar ózgeriske ushyrap buzylady
A)fızıkalyq qubylys
b)hımıalyq qubylys
5)Atom-molekýlalyq ilimdi damytyp jáne tuńǵysh ret ony hımıaǵa qoldanǵan orys ǵalymy
A)D. V. Mendeleev
b)M. V. Lomonosov
v)D. Dalton
«Atom» jáne «molekýla» sózderin qajetti septikte paıdalanyp tómendegi sóılemderdi aıaqtańdar
1) A) Sý...quramyna ottek jáne sýtek...kiredi.
2) B) Aýanyń quramynda azot jáne ottek...bar.
3) V) Hlordyń...massasy, onyń ...massasynan eki ese aýyr
4) G) Adam jáne janýarlar tynys alǵanda ottek...paıdalanylady.
5) D) Qatty qyzdyrǵanda sý...sýtek pen ottek...ydyraıdy.
«Fızıkter, ásirese hımıkter kórinbeıtin kishi bólshekterdiń qurylysyn bilmeıinshe qarańǵyda sıpalap júrgendeı bolady». (M. V. Lomonosov) Hımıalyq reaksıalar atom-molekýlalyq ilim turǵysynan túsindirilgennen keıin ǵana hımıa naǵyz ǵylym bolyp qalyptasty.
Vİİ. Baǵalaý Vİİİ. Úıge tapsyrma:§17 № 65, 66, 67
You Might Also Like
