Súıektiń kurylysy men hımıalyq quramy
Taqyryby: Súıektiń kurylysy men hımıalyq quramy
Sabaqtyń maqsaty: Oqýshylardy súıektiń qurylysy men quramyndaǵy organıkalyq jáne beıorganıkalyq zattarmen, súıekterdiń baılanys túrlerimen jáne býynnyń atqaratyn qyzmetimeı tanystyrý.
Mindeti:
Bilimdilik mindeti: Oqýshylarǵa tirek-kımyl júıesiniń mańyzy men qyzmeti, erekshelikteri týraly bilimdi talqylap, qorytyndylaý; súıektiń qurylysy men hımıalyq kuramyn, olardyń jýandaýyn jáne ósýin oqyp-bilý.
Damytýshylyq mindeti:Teorıalyq bilimdi praktıkamen ushtastyrý, oqýshylardyń óz betinshe jumys jasaýyna, qosymsha málimetterdi paıdalana otyryp, ıkemin, bilim, bilik daǵdylaryn damytý.
Tárbıelik mindeti: Salaýatty ómir súrýge, densaýlyqtaryn shynyqtyrýǵa, jeke bas gıgıenasyn saqtaýǵa daǵdylandyrý, salt-dástúrlerimizdi qadirleýge tárbıeleý.
Sabaq tıpi: jańa bilim berý.
Sabaq ádisi: jalpy suhbat júrgizý, ózindik jumys, kórnekilendirýmen qatar suhbat-dáris ótkizý, STO, aqparattyq, kiriktirilgen.
Pánaralyq baılanys: hımıa, medısına
Sabaq kórnekiligi: Adam qańqasy", "Bas súıegi", "Adamnyń qańqasy men bulshyq etteri" taqyryby boıynsha jasandy úlgiler, kesteler, sýretter, ınteraktıvti taqta, beınematerıaldar, elektrondyq kórsetilimder, 10%-dyk tuz qyshqylyna salynǵan súıek (kálsısizdendirilgen), súıek kesindileri.
I. Uıymdastyrý kezeńi.
P. Qyzyǵýshylyqty oıatý.
Oqytylǵan taqyryp boıynsha bilimdi tekserý.( oqýshylar ınteraktıvti taqtany paıdalanylyp oryndaıdy), (flıpchart)
Sabaq elementiniń mazmuny Eskertý (karandashpen jazý)
Janýarlar men adam qańqalarynyń uqsastyǵy men aıyrmashylyǵy jasandy «Adam qańqasy» úlgisi
Bas súıek qańqasyna jatady mı saýyty, bet bólimderi
Mı saýyty bólimi qandaı súıektermen baılanysqan? - mańdaı, tóbe, samaı, shúıde
Keýde qýysyn quraıtyn súıekter - 12 arqa omyrtqa, 12 jup qabyrǵa, tós súıegi
Omyrtqa sany, omyrtqanyń qurylysy - 33-34, (denesi, doǵasy, qabattary, ózegi
Qolbasy súıekterin ata
Bilezikte qansha súıek bar? - bilezik, alaqan, saýsaq súıekteri (8)
Aıaq súıekteri
ortan jilik, asyqty jilik, shybyq súıek, tolarsaq, taban, bashpaı súıekteri)
Qysqa súıekterge jatady (omyrtqa, alaqan, taban, saýsaq)
Jalpaq súıekter
jaýyryn, bas súıekteri, qabyrǵa, tós, jambas súıekteri
Jańa týǵan náresteniń mańdaı bólimi qalaı atalady? - eńbek
Aıaq bulshyq etteriniń álsiz damý áreketinen, taban súıekteriniń jerge tolyq tıip turýy qalaı atalady? - jalpaq tabandylyq
Aralasqan oqıǵalar strategıasy. (Sebep-saldar tizbegin qurý)
(moıyn, bel, arqa, quıymshaq, segizkóz)
Moıyn--- arqa--- bel--- segizkóz --- quıymshaq
Ótilgen taqyryptardy pysyqtaýǵa arnalǵan test suraqtary:
1.Adam qańqasynda qansha súıek bar?
A) 200
B) 180
V) 204
G) 195
2. Bel omyrtqa sany
A) 7
B) 5
V) 12
G) 4-5
3. Qımylsyz baılanys
A) jilik
B) omyrtqa
V) bas súıekteri
G) qol súıekteri
4. Omyrtqa jotasynda qansha ıilim bar?
A) 4
B) 2
V) 3
G) 6
5.Qaldyq retinde tutasyp ketken omyrtqalar
A) moıyn
B)quıymshaq
V) bel G) segizkóz
Syzyqtyq dıktant (ınteraktıvti taqtada bir oqýshy oryndaıdy)
Durys jaýapqa «+», al qate jaýapqa «-» tańbasy qoıyńyzdar.
1. Uzyn súıekter jilik dep atalady. «+»
2. Qursaq qýysyndaǵy múshelerdi- jambas beldeýleri súıekteri qorǵaıdy. «+»
3. Moıyn omyrtqanyń sany – 10 « - »
4. Súıek kemiginde qan jasýshalary túziledi.«+»
5. Meshel aýrýy D dárýmeniniń jetispeýinen bolady.«+»
6. Uzyn súıekterge jatady omyrtqa súıegi.« - »
7. Súıekter shemirshek, býyndar arqyly baılanysady.«+»
Berilgen súıekterge “+” belgisin tıisti baǵanaǵa qoıyńyzdar
R/s Súıekter Bas súıek Qol qańqasy Aıaq qańqasy
1 Buǵana
2 Shybyq(sadaq)súıek
3 Shúıde súıegi
4 Ortan jilik
5 Shyntaq súıek
6 Mı saýyty
7 Jaýyryn
8 Asyqty jilik
9 Toqpan jilik
10 Tolarsaq súıekteri
11 Bilezik súıekteri
12 Jambas súıekteri
13 Bashpaı súıekteri
14 Saýsaq súıekteri
III. Maǵynany taný.
Jańa materıaldy oqyp-bilý. (Oqýlyqpen jumys)
Oqýshylardy eki topqa bólip, oqýlyq mátini boıynsha tapsyrmalar berý.(dápterge tirek syzbalar qurastyrý)
İ top. «Súıektiń qurylysy». syrtqy tyǵyz jáne ishki kemik zattary, súıek qabyǵy.
İİ top. «Súıektiń quramy»
Oqýshylar berilgen tapsyrmalardy ınteraktıvti taqtadaǵy slaıdta úlkeıtilip berilgen sýretter arqyly túsindiredi. Sýret
1. Súıektiń qurylysy.
2. Súıek tyǵyz jáne borpyldaq dáneker ulpalardan túziledi. Syrtynda bolatyn súıek qaby arqyly súıek jýandap ósedi, eki shetindegi shemirshekti qabatyndaǵy jasýshanyń bólinýinen súıek uzaryp ósedi.
Súıektiń quramynda 50% sý, 12, 5% nárýyz tektes aǵzalyq zat osseın, 21, 8% mıneraldy zattar, 15, 7% maı bolady, Ne sebepten sırkke, baletke, sportqa jastaıynan baýlıtynyn túsindirý.
Sabaqtaǵy jańa materıaldardy oqýshylardyń qalaı meńgergenin tekserýin arnalǵan tapsyrmalar.
1. Súıektiń qurylysy
Tyǵyz ulpa
Borpyldaq ulpa
Súıek qaby
Shemirshekti qabaty
Jýandap ósýi
Uzaryp ósýi
2. Súıektiń quramy
Sý osseın mıneraldy zattar maı
serpimdi ıilgishtik mort synǵyshtyq
Súıektiń hımıalyq quramyn anyqtaý. «Kalsıısizdendirilgen jáne kúıdirilgen súıek qasıetterin zertteý» taqyryby boıynsha zerthanalyq jumys jasaý.
a) kún buryn tuz qyshqylynyń eritindisine salynǵan súıek.
b)Qyshqylǵa salynǵan súıekti iskekpen alyp, sýyq sýmen jýyp, súıekterdi ıip kórý jáne jipke uqsas túıin túıý.
v)Kepken súıekterdi sirińkemen jaǵyp kórý.
Qorytyndy. Jaqqan súıekterdegi aǵzalyq zattardyń janyp ketkenine, qyshqylǵa salynǵan súıekterdegi mıneraldyq tuzdardyń erip ketkenine qorytyndy jasaý.
Súıek ulpasynyń serpimdilik, sozylmalylyq jáne beriktik qasıetteri nege baılanysty?
Eger súıekti biraz ýaqyt tuz qyshqylyna salyp qoısa, ol jumsarady.Onyń quramyndaǵy mıneraldy zattar qyshqyldyń áserinen erip, eritindige bólinip, organıkalyq zattar ǵana qalady.Eger súıekti jaǵatyn bolsaq, organıkalyq qosylystar janyp, sý býlanyp ketedi, úgitiledi.
Jas balalardyń súıeginde aǵzalyq zattar mólsheri kóbirek.Adamnyń jasy ulǵaıǵan saıyn súıeginde aǵzalyq zattar azaıyp, mıneraldy zattar kóbeıedi.Quramynda mıneraldy zaty kóp súıekter ıilgishtik qasıetinen aıyrylyp, mort synǵysh keledi. Súıektiń hımıalyq quramyna ishki sekresıa bezderi áserin tıgizedi.Qalqansha beziniń qasyndaǵy gormony súıektiń quramyn retteıdi.Qalqansha beziniń jumysy kúsheıgende súıektegi mıneraldy zattar(kálsı, karbonaty men fosfaty)nájis pen nesep arqyly shyǵyp ketedi.Al qalqansha beziniń jumysy nasharlasa, onda súıektiń ósýi men damýy tejeledi.Qańqaǵa salmaq tússe súıek qalpyn ózgertedi.Balerına aıaǵynyń ushyn tirek etetindikten, bashpaıynyń ushy jýandap salmaǵy jeńildeıdi.Dene shynyqtyrýmen aınalysý jańa ǵana qalyptasyp kele jatqan qańqanyń jetilip, nyǵaıýyna múmkindik beredi.
Súıektiń baılanysy(slaıdtan)
1. Qozǵalmaıtyn baılanysqa - mı saýyty, segizkóz súıekteri jatady.
2. Jartylaı qozǵalmaly - shemirshekter arqyly omyrtqalar jatady.
3. Qozǵalmaly nemese býyndyq baılanystarǵa - aıaq-qol súıekteriniń baılanysy jatady.
Býyn - dep súıekterdiń qozǵalmaly baılanysatyn jerin aıtady. Býyn qapshyǵyndaǵy suıyqtyqtyń qyzmetimen oqýshylardy tanystyrý.
3) Súıekterdiń baılanysy
Qozǵalmaly---------- aıaq-qol súıekteri
jartylaı qozǵalmaly---- omyrtqalar
qozǵalmaıtyn---------- mı saýyty, segizkóz
İÚ.Artyq bolmas bilgeniń, kókirekke túıgeniń.
№ Hromtaý gımnazıasynyń medbıkesi Janna Naǵashybaıqyzy Ýtebaeva. Súıektiń ósýine dárýmenderde áserin tıgizedi.S dárýmeni jetispese, súıek ulpasynyń hımıalyq, morfologıalyq(qurylymy) jáne qyzmet atqarý júıeleri buzylady.Qańqanyń durys damýyna D dárýmeni áser etedi.Meshel aýrýymen aýyrǵan balanyń aıaǵy qısyq, basy jáne qarny úlken bolady.(meshel balanyń slaıdta sýreti)Deni saý adamǵa qaraǵanda meshel aýrýymen aýyrǵan adam súıeginiń quramynda mıneraldy zattar 3 ese az bolady.Jas bosanǵan analarda D dárýmeniniń jetispeýinen súıek azdap qısaıady.D dárýmeni jetispeýi kúnniń kúgin sáýlesiniń az bolýynan, tamaqtyń quramynda kálsı men fosfordyń qajetti mólsheriniń ózgerýnen ishek jáne búırek aýrýlarynan mıneraldy zattardyń sińirilýiniń buzylýyna baılanysty.Kúndiz bólmeniń terezelerin qarańǵylaýǵa bolmaıdy.
Symbattylyq týraly aıtylady.
Esińde saqta!
Kóbine bir qolmen aýyr júk kóterme;
Oryndyqta túzý otyr;
Sportpen shuǵyldan;
Jumsaq tósek pen jastyqqa úıir bolma;
Jaryqtyń durys túsýi;
Ú. Tizbekten shyǵyp qalma (oıyny)
Omyrtqa --- arqa --- adam --- mıshyq --- qabyrǵa--- asyqty
«Tirek qımyl júıesi» sózjumbaq sheshý.
VI. Qorytyndy. «Adam densaýlyǵy - qoǵam baılyǵy.», «Ómir qımyl - qozǵalysty talap etedi.» máteliniń maǵynasy túsindiriledi. Densaýlyq - basty nárse, ol úshin adam kúndelikti ózin ózi kútý, durys tamaqtaný, tynyǵa otyryp qajetti dene jattyǵýlaryn jasap, dene tulǵasynyń durys jetilýin qadaǵalaý qajet.
Oqýshylar bilimin «Baǵalaý paraǵy» boıynsha anyqtaý.
VII. Úı tapsyrmasy. Paragraf materıalyn oqyp-bilý suraqtaryna jaýap berip, tapsyrmalaryn oryndaý.
Sabaqtyń maqsaty: Oqýshylardy súıektiń qurylysy men quramyndaǵy organıkalyq jáne beıorganıkalyq zattarmen, súıekterdiń baılanys túrlerimen jáne býynnyń atqaratyn qyzmetimeı tanystyrý.
Mindeti:
Bilimdilik mindeti: Oqýshylarǵa tirek-kımyl júıesiniń mańyzy men qyzmeti, erekshelikteri týraly bilimdi talqylap, qorytyndylaý; súıektiń qurylysy men hımıalyq kuramyn, olardyń jýandaýyn jáne ósýin oqyp-bilý.
Damytýshylyq mindeti:Teorıalyq bilimdi praktıkamen ushtastyrý, oqýshylardyń óz betinshe jumys jasaýyna, qosymsha málimetterdi paıdalana otyryp, ıkemin, bilim, bilik daǵdylaryn damytý.
Tárbıelik mindeti: Salaýatty ómir súrýge, densaýlyqtaryn shynyqtyrýǵa, jeke bas gıgıenasyn saqtaýǵa daǵdylandyrý, salt-dástúrlerimizdi qadirleýge tárbıeleý.
Sabaq tıpi: jańa bilim berý.
Sabaq ádisi: jalpy suhbat júrgizý, ózindik jumys, kórnekilendirýmen qatar suhbat-dáris ótkizý, STO, aqparattyq, kiriktirilgen.
Pánaralyq baılanys: hımıa, medısına
Sabaq kórnekiligi: Adam qańqasy", "Bas súıegi", "Adamnyń qańqasy men bulshyq etteri" taqyryby boıynsha jasandy úlgiler, kesteler, sýretter, ınteraktıvti taqta, beınematerıaldar, elektrondyq kórsetilimder, 10%-dyk tuz qyshqylyna salynǵan súıek (kálsısizdendirilgen), súıek kesindileri.
I. Uıymdastyrý kezeńi.
P. Qyzyǵýshylyqty oıatý.
Oqytylǵan taqyryp boıynsha bilimdi tekserý.( oqýshylar ınteraktıvti taqtany paıdalanylyp oryndaıdy), (flıpchart)
Sabaq elementiniń mazmuny Eskertý (karandashpen jazý)
Janýarlar men adam qańqalarynyń uqsastyǵy men aıyrmashylyǵy jasandy «Adam qańqasy» úlgisi
Bas súıek qańqasyna jatady mı saýyty, bet bólimderi
Mı saýyty bólimi qandaı súıektermen baılanysqan? - mańdaı, tóbe, samaı, shúıde
Keýde qýysyn quraıtyn súıekter - 12 arqa omyrtqa, 12 jup qabyrǵa, tós súıegi
Omyrtqa sany, omyrtqanyń qurylysy - 33-34, (denesi, doǵasy, qabattary, ózegi
Qolbasy súıekterin ata
Bilezikte qansha súıek bar? - bilezik, alaqan, saýsaq súıekteri (8)
Aıaq súıekteri
ortan jilik, asyqty jilik, shybyq súıek, tolarsaq, taban, bashpaı súıekteri)
Qysqa súıekterge jatady (omyrtqa, alaqan, taban, saýsaq)
Jalpaq súıekter
jaýyryn, bas súıekteri, qabyrǵa, tós, jambas súıekteri
Jańa týǵan náresteniń mańdaı bólimi qalaı atalady? - eńbek
Aıaq bulshyq etteriniń álsiz damý áreketinen, taban súıekteriniń jerge tolyq tıip turýy qalaı atalady? - jalpaq tabandylyq
Aralasqan oqıǵalar strategıasy. (Sebep-saldar tizbegin qurý)
(moıyn, bel, arqa, quıymshaq, segizkóz)
Moıyn--- arqa--- bel--- segizkóz --- quıymshaq
Ótilgen taqyryptardy pysyqtaýǵa arnalǵan test suraqtary:
1.Adam qańqasynda qansha súıek bar?
A) 200
B) 180
V) 204
G) 195
2. Bel omyrtqa sany
A) 7
B) 5
V) 12
G) 4-5
3. Qımylsyz baılanys
A) jilik
B) omyrtqa
V) bas súıekteri
G) qol súıekteri
4. Omyrtqa jotasynda qansha ıilim bar?
A) 4
B) 2
V) 3
G) 6
5.Qaldyq retinde tutasyp ketken omyrtqalar
A) moıyn
B)quıymshaq
V) bel G) segizkóz
Syzyqtyq dıktant (ınteraktıvti taqtada bir oqýshy oryndaıdy)
Durys jaýapqa «+», al qate jaýapqa «-» tańbasy qoıyńyzdar.
1. Uzyn súıekter jilik dep atalady. «+»
2. Qursaq qýysyndaǵy múshelerdi- jambas beldeýleri súıekteri qorǵaıdy. «+»
3. Moıyn omyrtqanyń sany – 10 « - »
4. Súıek kemiginde qan jasýshalary túziledi.«+»
5. Meshel aýrýy D dárýmeniniń jetispeýinen bolady.«+»
6. Uzyn súıekterge jatady omyrtqa súıegi.« - »
7. Súıekter shemirshek, býyndar arqyly baılanysady.«+»
Berilgen súıekterge “+” belgisin tıisti baǵanaǵa qoıyńyzdar
R/s Súıekter Bas súıek Qol qańqasy Aıaq qańqasy
1 Buǵana
2 Shybyq(sadaq)súıek
3 Shúıde súıegi
4 Ortan jilik
5 Shyntaq súıek
6 Mı saýyty
7 Jaýyryn
8 Asyqty jilik
9 Toqpan jilik
10 Tolarsaq súıekteri
11 Bilezik súıekteri
12 Jambas súıekteri
13 Bashpaı súıekteri
14 Saýsaq súıekteri
III. Maǵynany taný.
Jańa materıaldy oqyp-bilý. (Oqýlyqpen jumys)
Oqýshylardy eki topqa bólip, oqýlyq mátini boıynsha tapsyrmalar berý.(dápterge tirek syzbalar qurastyrý)
İ top. «Súıektiń qurylysy». syrtqy tyǵyz jáne ishki kemik zattary, súıek qabyǵy.
İİ top. «Súıektiń quramy»
Oqýshylar berilgen tapsyrmalardy ınteraktıvti taqtadaǵy slaıdta úlkeıtilip berilgen sýretter arqyly túsindiredi. Sýret
1. Súıektiń qurylysy.
2. Súıek tyǵyz jáne borpyldaq dáneker ulpalardan túziledi. Syrtynda bolatyn súıek qaby arqyly súıek jýandap ósedi, eki shetindegi shemirshekti qabatyndaǵy jasýshanyń bólinýinen súıek uzaryp ósedi.
Súıektiń quramynda 50% sý, 12, 5% nárýyz tektes aǵzalyq zat osseın, 21, 8% mıneraldy zattar, 15, 7% maı bolady, Ne sebepten sırkke, baletke, sportqa jastaıynan baýlıtynyn túsindirý.
Sabaqtaǵy jańa materıaldardy oqýshylardyń qalaı meńgergenin tekserýin arnalǵan tapsyrmalar.
1. Súıektiń qurylysy
Tyǵyz ulpa
Borpyldaq ulpa
Súıek qaby
Shemirshekti qabaty
Jýandap ósýi
Uzaryp ósýi
2. Súıektiń quramy
Sý osseın mıneraldy zattar maı
serpimdi ıilgishtik mort synǵyshtyq
Súıektiń hımıalyq quramyn anyqtaý. «Kalsıısizdendirilgen jáne kúıdirilgen súıek qasıetterin zertteý» taqyryby boıynsha zerthanalyq jumys jasaý.
a) kún buryn tuz qyshqylynyń eritindisine salynǵan súıek.
b)Qyshqylǵa salynǵan súıekti iskekpen alyp, sýyq sýmen jýyp, súıekterdi ıip kórý jáne jipke uqsas túıin túıý.
v)Kepken súıekterdi sirińkemen jaǵyp kórý.
Qorytyndy. Jaqqan súıekterdegi aǵzalyq zattardyń janyp ketkenine, qyshqylǵa salynǵan súıekterdegi mıneraldyq tuzdardyń erip ketkenine qorytyndy jasaý.
Súıek ulpasynyń serpimdilik, sozylmalylyq jáne beriktik qasıetteri nege baılanysty?
Eger súıekti biraz ýaqyt tuz qyshqylyna salyp qoısa, ol jumsarady.Onyń quramyndaǵy mıneraldy zattar qyshqyldyń áserinen erip, eritindige bólinip, organıkalyq zattar ǵana qalady.Eger súıekti jaǵatyn bolsaq, organıkalyq qosylystar janyp, sý býlanyp ketedi, úgitiledi.
Jas balalardyń súıeginde aǵzalyq zattar mólsheri kóbirek.Adamnyń jasy ulǵaıǵan saıyn súıeginde aǵzalyq zattar azaıyp, mıneraldy zattar kóbeıedi.Quramynda mıneraldy zaty kóp súıekter ıilgishtik qasıetinen aıyrylyp, mort synǵysh keledi. Súıektiń hımıalyq quramyna ishki sekresıa bezderi áserin tıgizedi.Qalqansha beziniń qasyndaǵy gormony súıektiń quramyn retteıdi.Qalqansha beziniń jumysy kúsheıgende súıektegi mıneraldy zattar(kálsı, karbonaty men fosfaty)nájis pen nesep arqyly shyǵyp ketedi.Al qalqansha beziniń jumysy nasharlasa, onda súıektiń ósýi men damýy tejeledi.Qańqaǵa salmaq tússe súıek qalpyn ózgertedi.Balerına aıaǵynyń ushyn tirek etetindikten, bashpaıynyń ushy jýandap salmaǵy jeńildeıdi.Dene shynyqtyrýmen aınalysý jańa ǵana qalyptasyp kele jatqan qańqanyń jetilip, nyǵaıýyna múmkindik beredi.
Súıektiń baılanysy(slaıdtan)
1. Qozǵalmaıtyn baılanysqa - mı saýyty, segizkóz súıekteri jatady.
2. Jartylaı qozǵalmaly - shemirshekter arqyly omyrtqalar jatady.
3. Qozǵalmaly nemese býyndyq baılanystarǵa - aıaq-qol súıekteriniń baılanysy jatady.
Býyn - dep súıekterdiń qozǵalmaly baılanysatyn jerin aıtady. Býyn qapshyǵyndaǵy suıyqtyqtyń qyzmetimen oqýshylardy tanystyrý.
3) Súıekterdiń baılanysy
Qozǵalmaly---------- aıaq-qol súıekteri
jartylaı qozǵalmaly---- omyrtqalar
qozǵalmaıtyn---------- mı saýyty, segizkóz
İÚ.Artyq bolmas bilgeniń, kókirekke túıgeniń.
№ Hromtaý gımnazıasynyń medbıkesi Janna Naǵashybaıqyzy Ýtebaeva. Súıektiń ósýine dárýmenderde áserin tıgizedi.S dárýmeni jetispese, súıek ulpasynyń hımıalyq, morfologıalyq(qurylymy) jáne qyzmet atqarý júıeleri buzylady.Qańqanyń durys damýyna D dárýmeni áser etedi.Meshel aýrýymen aýyrǵan balanyń aıaǵy qısyq, basy jáne qarny úlken bolady.(meshel balanyń slaıdta sýreti)Deni saý adamǵa qaraǵanda meshel aýrýymen aýyrǵan adam súıeginiń quramynda mıneraldy zattar 3 ese az bolady.Jas bosanǵan analarda D dárýmeniniń jetispeýinen súıek azdap qısaıady.D dárýmeni jetispeýi kúnniń kúgin sáýlesiniń az bolýynan, tamaqtyń quramynda kálsı men fosfordyń qajetti mólsheriniń ózgerýnen ishek jáne búırek aýrýlarynan mıneraldy zattardyń sińirilýiniń buzylýyna baılanysty.Kúndiz bólmeniń terezelerin qarańǵylaýǵa bolmaıdy.
Symbattylyq týraly aıtylady.
Esińde saqta!
Kóbine bir qolmen aýyr júk kóterme;
Oryndyqta túzý otyr;
Sportpen shuǵyldan;
Jumsaq tósek pen jastyqqa úıir bolma;
Jaryqtyń durys túsýi;
Ú. Tizbekten shyǵyp qalma (oıyny)
Omyrtqa --- arqa --- adam --- mıshyq --- qabyrǵa--- asyqty
«Tirek qımyl júıesi» sózjumbaq sheshý.
VI. Qorytyndy. «Adam densaýlyǵy - qoǵam baılyǵy.», «Ómir qımyl - qozǵalysty talap etedi.» máteliniń maǵynasy túsindiriledi. Densaýlyq - basty nárse, ol úshin adam kúndelikti ózin ózi kútý, durys tamaqtaný, tynyǵa otyryp qajetti dene jattyǵýlaryn jasap, dene tulǵasynyń durys jetilýin qadaǵalaý qajet.
Oqýshylar bilimin «Baǵalaý paraǵy» boıynsha anyqtaý.
VII. Úı tapsyrmasy. Paragraf materıalyn oqyp-bilý suraqtaryna jaýap berip, tapsyrmalaryn oryndaý.
You Might Also Like
