InfoHub Logo

Ǵylymı zertteýler nátıjesinde tisti júıeli jáne durys tazalaý tis jegisi, aýyz qýysynyń shyryshty qabyǵy jáne parodont aýrýlarynyń bolý múmkindigin 60-70%-ǵa azaıtatyny dáleldendi.
Muhammed paıǵambarymyz senim sharttarynyń biri deneni taza ustaý dep eseptedi. Tazalaný kezinde aýyz ishin jýyp, tisti tazartyp, muryn ishin shaıý kerek ekendigin umytpaýdy eskertken. Tisti ásirese akasıa aǵashynyń taıaqshasy - másáýikpen (masýak) tazartý kerek ekendigin aıtqan. Tisti másáýikpen tazartyp, aýyz ishin taza ustaý Jaratqan Iemizdi qanaǵattandyrady, perishtelerdi qýantady, adamnyń kózin jarqyratady, tisti jaltyratady, bekitedi jáne aýyrýyna jol bermeıdi, astyń durys qorytylýyna múmkindik beredi, artyq silekeıdi joıady, qudaıǵa jalbarynýdyń áserin kúsheıtedi degen. Jábireıil perishte aýyzdy tazalaý úshin oǵan osy másáýikti qoldaný kerektigin aıtqan deıdi.
Akasıanyń bul taıaqshasyn bir jaq ushynan sabaqtap taratqanda tisti tazalaýǵa qajetti talshyqtar alynady, al akasıanyń shyryny men jasyl shóbinen qazirgi tis pastalaryna uqsas zattar ázirlengen.

Qazirgi tańda aýyz qýysyn tazalaıtyn zattardy tańdaý múmkindigi mol: tis shetkalary, tis pastalary, tis aralyqtaryn tazalaıtyn flostar (jipter).

Tis shetkasy men tis pastasyn tańdaýǵa Sizge ózińizdiń jeke dáriger-stomatologyńyz kómektesedi. Ádette qattylyǵy ortasha tis shetkasyn paıdalanǵan durys. Eger qyzyl ıek qanaǵysh kelse, shetkanyń jumsaǵyn qoldanǵan jón. Tis shetkasyn ár 3-4 aıda aýystyryp otyrý qajet.

Tis pastalaryn eki negizgi topqa bóledi: profılaktıkalyq, ıaǵnı aldyn alatyn jáne emdik-profılaktıkalyq. Tisti kúnine kem degende eki ret mindetti túrde pastamen tazalaý kerek: tańerteńgi tamaqtan keıin (tańerteńgilik asqa deıin aýyzdy jaı ǵana shaıady) jáne keshkisin uıqyǵa jatar aldynda. Kúndiz tisti qansha ret tamaq ishseńiz, sonsha ret tazalaýǵa bolady. Pastasyz, tek shetkanyń ózimen tazalaýǵa da bolady. Sondyqtan tis shetkasyn múmkindiginshe jumysta da paıdalanǵan jón.

Tamaqtanýdan keıin tis jegisi, tis tasy, aýyratyn qyzyl ıek pen as qorytý júıesiniń aýrýlary jáne aýyz ishinen shyǵatyn jaǵymsyz ıis paıda bolatynyn umytpaǵanyńyz durys.

Tis shetkasymen ár túrli qımyl jasaýǵa bolady. Aldymen, tiske tiginen - qyzyl ıekten tistiń jıegine qaraı jáne tistiń artqy bóligin de tazartýdy umytpaý kerek. Balalarǵa aýyz qýysyn taza ustaýdy jas kezinen úıretken jón. 4-5 jasqa deıin anasy balasynyń tisin ózi tazalaýy tıis, al keıin bala ata-anasynyń baqylaýymen óz tisin ózi tazalaı alatyn dárejege jetedi.
Aýyz qýysyn taza ustaý Sizge tis jegisinen, tis tasynan, aýyz qýysyndaǵy shyryshty qabyqtyń jáne parodont aýrýlarynan talapqa saı qutylýǵa múmkindik beredi jáne demińizdiń jańarýyna ári jaıdary kúlkińizge ár beredi.

I.G. Ilýrıdze

Tisti shetkamen jáne tis pastasymen tazalaý

Ásirese balanyń tisi shyǵyp jatqan kezde tis óńezin únemi sapaly tazartyp turý stomatologıalyq aýrýlardyń damýyn toqtatýda asa mańyzdy. Tisti kúnine kem degende eki ret sapaly tis pastasymen jáne shetkamen tazalaý qajet – mindetti túrde tańerteń jáne keshke tamaqtanǵan soń. Ózińizge ne balaǵa saı pasta men shetka tańdaýǵa tis dárigeri kómektesedi. Tómende qoıylǵan talaptarǵa nazar aýdarsańyz, aýyz qýysyn kútýge arnalǵan mol taýardyń ishinen ózińizge qajettisin ońaı tańdap ala alasyz.
Tisti durys tazalaý:
1.  Shetkanyń túkterin qyzyl ıekke 45° S baǵyttańyz. Bundaı qozǵalystar qyzyl ıektegi qan aınalymyn jaqsartady.
2.  Joǵarǵy jáne tómengi tisterdiń barlyq syrtqy betterin jáne búıirlerin tazalańyz.
3.  Joǵarǵy jáne tómengi tisterdiń shaınaıtyn betterin tazalańyz.
4.  Tómengi jáne joǵarǵy tisterdiń barlyq ishki betterin tazalańyz.
5.  Úlken azý tisterdiń betterin jaqsylap tazalańyz.
6.  Kúrek tisterdiń ishki betterin jáne tis arasyndaǵy qýystardy muqıat tazalańyz.

Tamaqtaný
1.  Tis saý bolý úshin qanty az, vıtamınderi men mıneraldary mol kúndelikti dám qajet.
2.  Sút, irimshik, et jáne jasyl kókónisterde tistiń saý ár myqty bolyp ósýine qajetti kálsı bar.
3.  Ftorıdter ár tisti qorǵap turatyn qatty emaldy qabyq úshin qajet. Ftorıdter keıde qubyrdan aǵatyn sýda, kez kelgen balyqta, sondaı-aq shaıda bolady.
4.  Balany tis úshin qaýipsiz shıki kókónister, jańǵaqtar, dánder, tabıǵı ıogýrt, jartylaı maısyzdanǵan sút, súzbe jáne irimshik sekildi taǵamdarǵa úıretińiz.

N.G.Negametzıanov, medısına ǵylymdarynyń kandıdaty
K.Sh.Rysmahanova, stomatolog-dáriger

---