InfoHub Logo

Ótken jıyrmasynshy ǵasyrdyń bas kezi, qazaq dalasynda jańa oı óristiń damýymen, ulttyq sananyń oıanýyna túrtki bolǵan kezeń. Sózime dálel retinde, nadandyqpen kúres jolynda qyzmet etken Ahmet Baıtursynovtyń «Aıqap» jýrnalynyń kezekti sanynda jarıalanǵan «Qazaqtyń ókpesi»  atty maqalasyn talqylaımyn.

Maqaladan  «Eń­bek­siz egin shyqpaıdy, terleseń, teriń tegin qalmaıdy», «Ata joldasy – nadandyq», «Allańnan oıbaıym tynysh», «úmiti bar, talaby joq»  syndy maqamdy maqaldar men maǵynaly sózder, maqalanyń máıegi bolyp, mazmunyn tereń boılaýǵa, maǵynasyn áriden ashýǵa kómekshi qural bolyp otyr.

Ahmettiń «Qazaqtyń ókpesi» maqalasy halyqtyń qazirgi ómiri úshin úkimet pen ótken – ketkendi kinálap, ótkenge ókpe artyp renishin bildirip júrgen qazaq azamattyrynyń osy renishi týraly baıandap, pikirin bildiredi. Maqaladan qarasha halyqtyń sol kezdegi taǵdyryna ózderin kinálamaı, jurtty kinálaýy oıdyń taıazdyǵynan edi.

Zulmat jyldardyń basty máselesi – jer edi. Árıne, taıaqtyń eki ushy bar. Biri, otarlaý bolsa, ekinshisi halyqtyń ózinen ekenin ańǵaramyz. Oǵan dálel maqaladaǵy: «Sháı, sheker, shúberekteı bolmashy nársege estekter jerin taýysty. Jerden aıyrylyp, shahar tozyp tentirep ketti.» degen sóılem joldarynan – aq, halyqtyń da kinási bar ekeni kózimizge aıqyn shalynady. Mujyqtardan jerge almastyrǵan dúnıesi taýsylyp, ıtshe el jaǵalap ketken halyqty synady. Sebebi, shahardyń kóshesin sypyrsańda, ultaraqtaı jerińe egin ekseńde shaılyǵyńa jetetindeı paıda bolar edi ǵoı. Ahmettiń jazǵan maqalasynan halyqqa ashyný baıqalady. Jerdi osylaı patshalyqtan bólek, qazaqtyń ózi barmaq basty, kóz qysty áreketimen talan – tarajǵa salatyn bolsa, urpaqqa mıras etip ne qaldyrar edik dep tolǵandy.

Osylaısha Ahmet bilim men tilsiz ultty azat ete almaıtynyn túsindi. Handyq bılik kezinde de, óner – ǵylymǵa yntasyzdyǵynyń kesirinen damyǵan elden artta qalǵanyn aıtyp, halyqty izdeniske shaqyrdy.  Hat  tanyp,  qareket etseń ǵana bereke bolatynyn túsindirdi. Osy iste ózin – qorǵap, ózgeni tabalaǵan kókiregi qarań halyqty  tekke ókpelemeýin surap, nıetiniń teris bolýynyń barlyǵy nadandyqtan ekenin «Qazaqtyń ókpesi» maqalasynda aıqyn ashyp,  baıandap berdi. Maqalanyń aıshyqty máni osy.

Maqaladan bólek, qazirgi Qazaqstannyń aýmaǵyn mejeýleýdi Alash azamattary 1917 jyldan bastaǵan. Ahmet sol jyldary patshalyq Reseıge ótip bara jatqan qazirgi Qostanaıdy qazaqtyń ólkesi ekenin dáleldep, Lenınge hat joldaıdy. Ahmettiń  saýatty biliminiń arqasynda Qostanaı elge qaıtaryldy.

Eger Ahmette tynysh pedagog bolyp el arasynda júre berse, osyndaı baıtaq dalamyz ózge elge ótip keterme edi?! «Ózge oqyǵan zamandastary, óz bastarynyń  paıdasyn izdep, ar hám ımandaryn satyp júrgende,                   Ahmet – halyqtyń aryn izdep, óziniń oıǵa alǵan isi úshin bir  basyn báıgege tikken»  dep, baǵa bergen S.Seıfýllınniń sózimen aıaqtaımyn.

Aralbaı Kamshat Ál – Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti Jýrnalısıka fakúlteti 1 – kýrs stýdenti

---