Aıaqqapty daıyndaý
Sabaqtyń taqyryby: Aıaqqapty daıyndaý.
Sabaqtyń bilim berý maqsaty: aıaqqap týraly, onyń negizin, oıýyn daıyndaý týraly, oǵan qoldanylatyn tigis túrleriniń qyr - syryn, oǵan daıyndalatyn baý túrlerin túsindirý.
Sabaqtyń tárbıelik maqsaty: halyq murasy aıaqqap týraly túsinik berý, onyń túrlerimen oqýshylardy tanystyra otyryp, oqýshylardy ulttyq salt - dástúrlerimizdi saqtaýǵa jáne sándikke, sheberlikke, júıelilikke, bilimderin sheberlikpen paıdalana bilýge tárbıeleý.
Sabaqtyń damytýshylyq maqsaty: oqýshylardyń talpynysyn sabaqqa degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý úshin aıaqqapqa qajetti oıýlardy óz betinshe syzyp oıýǵa baǵyt berip, tigý ádisine ıkemdilikterin arttyrý.
Sabaqqa qajetti qural - jabdyqtar: drap jáne barqyt mata, qatty qaǵaz, qalam, óshirgish, qaıshy, ıne, jip, mýlıne jipteri, sabyn, flomaster, shashaq, júnnen ıirilgen eki túrli jip.
Sabaqqa qajetti kórnekilikter: aıaqqap (daıyn buıym), býkletter, «Aıaqqap», «Oıý - órnek túrleri», «Oıý - órnekti daıyndaý joldary», «Kórkemdik tigis túrleri», «İlmekpen toqý», qosymsha M. Mýkanov «Kazahskaıa ıýrta».
Sabaqtyń túri: Aralas sabaq.
Sabaqta qoldanylatyn ádister: áńgimelesý, túsindirý, aýyzsha baıandaý, grafıkalyq ádis, kórnekilik kórsetý, praktıkalyq jumys.
Sabaqtyń pánaralyq baılanysy: tarıh, qazaq tili, sýret, syzý, matematıka.
Sabaq barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi.
II. Ótken sabaqty qaıtalaý.
III. Jańa materıaldy muǵalimniń baıandaýy.
IV. Praktıkalyq jumys.
V. Jumystaryn baǵalaý.
VI. Úıge tapsyrma berý.
I. Uıymdastyrý kezeńi.
a) sabaqtaǵy oqýshylardy túgeldeý;
á) sabaqqa daıyndyǵyn tekserý.
II. Ótken sabaqty qaıtalaý.
Úıge berilgen tapsyrmany suraý, oqýshylarǵa suraq qoıý, test tapsyrmalaryna jaýap berý.
Test suraqtary:
1. Qazaq halqynyń qandaı qolóner buıymdaryn bilesińder?
a) kilem, alasha, tekemet, syrmaq, aıaqqap, kerme.
b) makrame, kreslo, dıvan.
2. Kesteli túp kıiz neshe bólikten turady?
a) 2 bólikten: negizi, oıýy.
b) 3 bólikten: negizi, oıýy, astary.
3. Túpkıizdiń negizi, oıýy, astary qandaı materıaldan daıyndalady, ne úshin?
a) negizine drap, oıýyna barqyt, astaryna shyt. Drap bolý sebebi, onyń sý sińirgishtik qasıeti bar, barqyt bolý sebebi, onyń kókteý, kesteleý kezinde taımaıdy, ári zat baǵaly kórinedi.
b) negizine barqyt, oıýyna shaıy, astaryna shıfon. Barqyt bolý sebebi, ol qalyńdaý, shaıy bolý sebebi, ol jarqyrap, sýsyldap ádemi kórinedi.
4. Túpkıizdiń qyzmeti qandaı?
a) shaınek, qazan astyna ystyq ótpeý úshin qoldanylady.
b) oryndyqtyń betine tóseý úshin qoldanylady.
III. Jańa materıaldy muǵalimniń baıandaýy.
Aıaqqap – qazaq halqynyń turmysynda ydys - aıaq salý úshin arnalǵan qapshyq. Aıaqqaptyń pishini eki túrli bolady. Birinshisi – tik tórtburyshty, ekinshisi – aýyz jaǵy tik tórtburyshty, túbi dóńgelek, doǵal bolyp keledi.
Aıaqqapty buryn kilem, tekemettiń órnekti tustarynan qyrqyp, kıizden shashaqtap daıyndaı bergen. Qajetti ólshemde pishilip, eki bólek bir - birine
bettestirilip (qaqpaǵynan basqa bóligi), olardyń qospasy shýda jippen jórmep (qıǵash tigis) tigilgen. Tigilgen bóligine shashaq tigilip jıegi kómkerilgen.
Aıaqqaptyń beti kestelengen matamen qaptalyp, keıde jibek jippen órnek salynǵan. Qaqpaǵy mindetti túrde bolǵan, sebebi ydys - aıaq shań bolmaý úshin. Aıaqqaptyń baýy da shashaqtalyp tigilgen.
Aıaqqapty ásemdeý úshin oıý - órnekter, shashaqtar, kesteler, taspalar qoldanylady. Qazaq halqynyń oıý - órnekteriniń ataýlary kóp, onyń 200 - deı túri taraǵan, aıaqqapta kóp qoldanylatyn múıiz tektes oıý - órnektermen tanysamyz. Barlyq jańa býyndarǵa, oıýlarǵa jańa ataýlar bergen. Mysaly, qoshqarmúıiz, qyńyrmúıiz, arqarmúıiz, túıe taban, synyqmúıiz, syńarmúıiz jáne t. b. oıý - órnektiń negizgi arqaýy.
Qazaq oıý - órnekteri tórt túrge bólinedi:
Endi oıý - órnektiń keń taraǵan biraz túrine sıpattama berip óteıik.
• Juldyz órnegi – aspandaǵy juldyz kórinisine uqsaıdy. Ol kóbinese kilemderde jıi qoldanylady.
• Qoshqarmúıiz – qoshqardyń eki shekesine ıirilip ketken qos múıizine uqsaıdy. Ol ulttyq kıimderde jáne tekemet, syrmaq, aıaqqap, t. b. Kıiz buıymdarynda kezdesedi.
• Synyqmúıiz – synyq jasap baryp múıizdi beıneleıtin órnek. Ol kóbinshe shym shıde, terme baýda, alashada jıi qoldanylady.
• Balta – atyna saı baltaǵa uqsas nemese baspa “G” árpi tárizdes órnek. Kestede jıi kezdestirýge bolady.
• Túıetaban – túıeniń tabanyna uqsas oıý. Ol kıimderde, buıymdarda kezdesedi.
• Aı órnegi – aıǵa uqsas oıý. Ol mazarda, meshitterde kezdesedi.
• Gúl, qusqanat – oıýlary qyz balanyń kıimderinde kezdesedi.
Tolyq nusqasyn júkteý
Sabaqtyń bilim berý maqsaty: aıaqqap týraly, onyń negizin, oıýyn daıyndaý týraly, oǵan qoldanylatyn tigis túrleriniń qyr - syryn, oǵan daıyndalatyn baý túrlerin túsindirý.
Sabaqtyń tárbıelik maqsaty: halyq murasy aıaqqap týraly túsinik berý, onyń túrlerimen oqýshylardy tanystyra otyryp, oqýshylardy ulttyq salt - dástúrlerimizdi saqtaýǵa jáne sándikke, sheberlikke, júıelilikke, bilimderin sheberlikpen paıdalana bilýge tárbıeleý.
Sabaqtyń damytýshylyq maqsaty: oqýshylardyń talpynysyn sabaqqa degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý úshin aıaqqapqa qajetti oıýlardy óz betinshe syzyp oıýǵa baǵyt berip, tigý ádisine ıkemdilikterin arttyrý.
Sabaqqa qajetti qural - jabdyqtar: drap jáne barqyt mata, qatty qaǵaz, qalam, óshirgish, qaıshy, ıne, jip, mýlıne jipteri, sabyn, flomaster, shashaq, júnnen ıirilgen eki túrli jip.
Sabaqqa qajetti kórnekilikter: aıaqqap (daıyn buıym), býkletter, «Aıaqqap», «Oıý - órnek túrleri», «Oıý - órnekti daıyndaý joldary», «Kórkemdik tigis túrleri», «İlmekpen toqý», qosymsha M. Mýkanov «Kazahskaıa ıýrta».
Sabaqtyń túri: Aralas sabaq.
Sabaqta qoldanylatyn ádister: áńgimelesý, túsindirý, aýyzsha baıandaý, grafıkalyq ádis, kórnekilik kórsetý, praktıkalyq jumys.
Sabaqtyń pánaralyq baılanysy: tarıh, qazaq tili, sýret, syzý, matematıka.
Sabaq barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi.
II. Ótken sabaqty qaıtalaý.
III. Jańa materıaldy muǵalimniń baıandaýy.
IV. Praktıkalyq jumys.
V. Jumystaryn baǵalaý.
VI. Úıge tapsyrma berý.
I. Uıymdastyrý kezeńi.
a) sabaqtaǵy oqýshylardy túgeldeý;
á) sabaqqa daıyndyǵyn tekserý.
II. Ótken sabaqty qaıtalaý.
Úıge berilgen tapsyrmany suraý, oqýshylarǵa suraq qoıý, test tapsyrmalaryna jaýap berý.
Test suraqtary:
1. Qazaq halqynyń qandaı qolóner buıymdaryn bilesińder?
a) kilem, alasha, tekemet, syrmaq, aıaqqap, kerme.
b) makrame, kreslo, dıvan.
2. Kesteli túp kıiz neshe bólikten turady?
a) 2 bólikten: negizi, oıýy.
b) 3 bólikten: negizi, oıýy, astary.
3. Túpkıizdiń negizi, oıýy, astary qandaı materıaldan daıyndalady, ne úshin?
a) negizine drap, oıýyna barqyt, astaryna shyt. Drap bolý sebebi, onyń sý sińirgishtik qasıeti bar, barqyt bolý sebebi, onyń kókteý, kesteleý kezinde taımaıdy, ári zat baǵaly kórinedi.
b) negizine barqyt, oıýyna shaıy, astaryna shıfon. Barqyt bolý sebebi, ol qalyńdaý, shaıy bolý sebebi, ol jarqyrap, sýsyldap ádemi kórinedi.
4. Túpkıizdiń qyzmeti qandaı?
a) shaınek, qazan astyna ystyq ótpeý úshin qoldanylady.
b) oryndyqtyń betine tóseý úshin qoldanylady.
III. Jańa materıaldy muǵalimniń baıandaýy.
Aıaqqap – qazaq halqynyń turmysynda ydys - aıaq salý úshin arnalǵan qapshyq. Aıaqqaptyń pishini eki túrli bolady. Birinshisi – tik tórtburyshty, ekinshisi – aýyz jaǵy tik tórtburyshty, túbi dóńgelek, doǵal bolyp keledi.
Aıaqqapty buryn kilem, tekemettiń órnekti tustarynan qyrqyp, kıizden shashaqtap daıyndaı bergen. Qajetti ólshemde pishilip, eki bólek bir - birine
bettestirilip (qaqpaǵynan basqa bóligi), olardyń qospasy shýda jippen jórmep (qıǵash tigis) tigilgen. Tigilgen bóligine shashaq tigilip jıegi kómkerilgen.
Aıaqqaptyń beti kestelengen matamen qaptalyp, keıde jibek jippen órnek salynǵan. Qaqpaǵy mindetti túrde bolǵan, sebebi ydys - aıaq shań bolmaý úshin. Aıaqqaptyń baýy da shashaqtalyp tigilgen.
Aıaqqapty ásemdeý úshin oıý - órnekter, shashaqtar, kesteler, taspalar qoldanylady. Qazaq halqynyń oıý - órnekteriniń ataýlary kóp, onyń 200 - deı túri taraǵan, aıaqqapta kóp qoldanylatyn múıiz tektes oıý - órnektermen tanysamyz. Barlyq jańa býyndarǵa, oıýlarǵa jańa ataýlar bergen. Mysaly, qoshqarmúıiz, qyńyrmúıiz, arqarmúıiz, túıe taban, synyqmúıiz, syńarmúıiz jáne t. b. oıý - órnektiń negizgi arqaýy.
Qazaq oıý - órnekteri tórt túrge bólinedi:
Endi oıý - órnektiń keń taraǵan biraz túrine sıpattama berip óteıik.
• Juldyz órnegi – aspandaǵy juldyz kórinisine uqsaıdy. Ol kóbinese kilemderde jıi qoldanylady.
• Qoshqarmúıiz – qoshqardyń eki shekesine ıirilip ketken qos múıizine uqsaıdy. Ol ulttyq kıimderde jáne tekemet, syrmaq, aıaqqap, t. b. Kıiz buıymdarynda kezdesedi.
• Synyqmúıiz – synyq jasap baryp múıizdi beıneleıtin órnek. Ol kóbinshe shym shıde, terme baýda, alashada jıi qoldanylady.
• Balta – atyna saı baltaǵa uqsas nemese baspa “G” árpi tárizdes órnek. Kestede jıi kezdestirýge bolady.
• Túıetaban – túıeniń tabanyna uqsas oıý. Ol kıimderde, buıymdarda kezdesedi.
• Aı órnegi – aıǵa uqsas oıý. Ol mazarda, meshitterde kezdesedi.
• Gúl, qusqanat – oıýlary qyz balanyń kıimderinde kezdesedi.
Tolyq nusqasyn júkteý
You Might Also Like
-
Taqyryptar:1. Dopty oıynǵa qosý2. Fýtbol oıyny3. Dene shynyqtyrý sabaǵynda qoldanylytyn qaýipsizdik erejeleri
-
Sabaqtyń taqyryby: Júrektiń qurylysy. Júreksheler men qarynshalardyń róli. Júrek qaqpaqshalary. Júrek jumysynyń kezeńderi. Qan tamyrlary: arterıalar, kapıllárlar, venalar. Venalyq qaqpaqshalar.
