InfoHub Logo

Balalardyń keıde ózara birnársege kelise almaı, bir-birimen talasyp qalatyny bar. Úlkendeýi kishisine kúsh kórsetip, kishisi jylap, odan keıin qaıta tatýlasyp jatady. Búgin de eki qyz bolmashy nársege talasyp, bir-birine ókpelep qaldy.

— Beri jaqyndańdar, men senderge ertegi aıtyp bereıin, — degenim sol edi, bárin umytyp janyma júgirip keldi. Biraq ókpeleri áli jazyla qoımaǵan sıaqty. Olarǵa bir kóz tastap qoıdym da, ertegimdi bastadym.

Baǵdarsham ákeıdiń úsh uly bar edi. Qyzý qandy Qyzylbek, sabyrly Sarybaı, kóńili ashyq Jasylbek. Úsheýi óte tatý tuǵyn. Eshqashan juptary jazylǵan emes. Adamzat ıgiligi úshin qoldarynan kelgenshe aıanbaı eńbek etip, kóshe tártibin rettep turatyn. Keıde sondaı tatýlyqtyń arasyna bolmashy nárselerge bola syzat túsedi. Búgin de óz qyzmetterin qaltyqsyz atqaryp turǵan aǵaıyndy úsheýdiń jandaryna kelgen eki balaqaıdyń áńgimesi olardyń shyrqyn buzdy.

— Qalaı oılaısyń, baǵdarshamnyń qyzyl kózi paıdaly ma, álde jasyl kózi me? – dep suraq qoıǵan balaqaı dosynyń jaýabyn kútip turdy.

— Árıne, jasyl. Jasyl jansa júremiz. Qyzyl jansa, kútip turýǵa týra keledi.

— Al menińshe, qyzyly paıdaly. Joldaǵy qozǵalysty retteıtin naǵyz sol kózi.

Balaqaılar kóp daýlasqan joq. Jasyl kóz janǵan soń, kósheniń arǵy betine asyǵa jóneldi. Biraq sol jerde qalǵan áńgime aǵaıyndylardyń arasyna daý týǵyzyp ketti.

— Áne, meni adamdar moıyndap tur. Jol qozǵalysy retteıtin men ekenmin, — dep qyzbalyqpen daýdy tutatyp jiberdi Qyzylbek.

— Olar bar bolǵany balalar ǵoı. Kóp nárseni túsinbeıdi, — dep basý aıtty Sarybaı.

— Óziń oılashy, tura berseń jumysyń óne me? Adamdar aıtady emes pe, «Jatqanǵa jan jýymas, júrgenge jórgem iliner» dep. Sondyqtan adamdarǵa meniń paıdam kóp-aý, — dep aqkóńil Jasylbek óz oıyn maqaldap jetkizdi.

Ózderi bilip toqtamasa, qyzbalyqpen týǵan daý jaman ǵoı. Aǵaıyndy ekeý uzaq sóz talastyrdy. Basý aıtqan Sarybaıdyń sózderin qulaqtaryna da qystyrmady. Sodan ne boldy deısińder ǵoı? Short minezdi Qyzylbek basqa kóshege, ókpeshil Jasylbek basqa kóshege ketti. Naǵyz alasapyran sol kezde bastaldy. Qala kóshesindegi tártip bir kúnniń ishinde astań-kesteńi shyqty. Qyzylbek turǵan kóshedegi kólikter de, adamdar da kepteliste. Baratyn jerine bara almaıdy, júreıin dese, erejeni buzady. Barlyǵy ne isterlerin bilmeı dal boldy. Al Jasylbek ketken kósheniń kólikteri de, adamdary da birin-biri basardaı júrip jatyr, júrip jatyr. Toqtamaıdy. Osynyń bárin kórgen Sarybaı dereý Baǵdarsham ákege baryp bolǵan jaıdy baıandap berdi. Ashýǵa býlyqqan áke dereý eki ulyn aldyna shaqyrtty. Ákesi shaqyrǵanda, uldary qulaq asyp, jetip keledi emes pe? Ekeýi kirgen bette ákeleri qolyn sermep, aqyl sózderin aǵyta jóneldi:

— Áı, ekeýiń ne bolǵan? Aıdyń, kúnniń amanynda «Adamǵa qaısymyz paıdalymyz?» dep daýlasqandaryńa jol bolsyn! Meniń babam myna júıtkip júrgen kólikterden buryn, sonaý 1868-jyly aǵylshynnyń London qalasynda dúnıege kelgen. Sodan beri adamzatqa qyńq demeı qyzmet etip kelemiz. Ana temir joldaǵy týystaryń da, isterin adal atqaryp júr ǵoı. Áı, sender nege sodan úlgi almaısyńdar, a? Myna qylyqtaryńdy basqalar estimesin. Baǵdarsham áýleti qyryq pyshaq bolyp qyrqysyp jatyr eken dep masqara bolamyz. Baýyrlar degen tatý bolmaı ma eken?!

Ákeleriniń sózderin qarsy ýáj aıta almaǵan eki baýyr tómen qarap, jer shuqylap turdy. Rasymen de, olar ne úshin ursysyp júr? Olar tek birge bolǵanda ǵana adamzatqa paıdaly emes pe? Óz kinálaryn moıyndap, Qyzylbek men Jasylbek bir-birinen keshirim surap, óz qyzmetterine qaıta oralypty. Kórdińder me, eger baýyrlar tatý bolmasa, tártip buzylyp, kóptegen keleńsiz jaǵdaılar bolady eken».

Eki qyzymnyń kózderi jaınap ketti. Esterine oınap otyrǵan oıyndary túsip ketti me, ekeýi de «Rahmet sizge» dep úıge júgirip kirip ketti.

---