Bala tárbıesi úshin jaýapty otbasy ma, álde mektep pe? (dóńgelek stol)
Maqsaty: bala tárbıesinde ata - ananyń alatyn ornynyń erekshe ekendigin túsindirý, ata - ana boıyna ózderin tárbıeshi muǵalim retin de qaraýǵa qyzyǵýshylyqtaryn damytý.
Kórnekiligi: ınteraktıvti taqta jınalysqa qatysýshylar: ata - analar, mektep ákimshiligi, synyp oqýshylar.
Ádisi: dóńgelek stol
Túri: erkin mıkrofon
Jospary:
1. Artyq bolmasa tanysaıyq
2.”Bala tárbıesi úshin jaýapty otbasy ma, álde mektep pe?”
3. Caýalnama
4. Sergitý sáti
5. Sıqyrly júrek
6. Qorytyndylaý
Ata - ananyń júregi
“Bala ”dep qana soǵady
Balasy jaqsy adamnyń
Basyna baqyt qonady.
1 - bólim
“Artyq bolmasa tanysaıyq”
Aldymen óz esimderińizdiń aldyna balańyzdyń esimin atap, sonan keıin ózińizdiń esimińizdi ataısyz. Mysaly ádemi Ádildiń anasy móldiregen Merýertpin
Tártiptiń eń tamasha mektebi - otbasy.(S. Smaıls) Halqymyzdyń san ǵasyrdan bergi danalyǵyna qulaq salsaq “Adamnyń baqyty balada” degen. Kez – kelgen adam ózi ómir boıy qýyp jete almaıtyn baqyt degen qudiretti sózdiń ólshemi ómirińniń jalǵasy urpaǵymen keneletinin mán bermeýi de múmkin. Bireý baqytyn baılyqtan tapqysy kelse, ekinshi bireýi dańq pen ataqtan, mansap pen qyzmetten izdestiredi. Biraq “Adam urpaǵymen myń jasaıdy ” degen sóz beker aıtylmasa kerek. Olaı bolsa adam ómiriniń máni - óz urpaǵy.
Bala tárbıesin negizge ala otyryp, mamandar januıany 5 topqa bólipti
1. Januıadaǵy adamgershiligi joǵary deńgeıde qalyptasqan otbasy
2 - top Ata - analardyń qarym - qatynasy jaqsy bola tura, bala tárbıesine nemquraıly qaraıdy. Mundaı otbasyna ustazdardyń keńesterin qajet etedi
3 - top Yntymaqsyz januıa mundaı jaǵdaıda ata - analar ózara qarym - qatynas daýynan asa almaıdy. Bala tárbıesi múlde eskerýsiz qalady.
4 - top Syrttaı qaraǵanda qolaıly otbasy qatarynda bolǵanmen, naqty adamgershilik qundylyqtary tómen, bala tárbıesine múlde kóńil bólmeıdi. Ata - ananyń pikiri kıimi bútin, tamaǵy toq bolsa boldy. Mundaı otbasymen tárbıelik jumystar júrgizýdiń ózi qıyndyq týǵyzady 5 - top Qolaısyz otbasy, munda dórekilik, urys - keris jaǵymsyz tártip sıaqty sıpattar kóp. Bala nemen aınalysyp júr, bilimi qandaı, ata - ana bolyp jınalystarǵa, is - sharalarǵa qatyspaıtyn januıa. Mundaı otbasymen psıholog jáne qoǵamdyq oryndar tikeleı jumys jasaǵandary jón. Januıanyń negizgi mindetteri. 1.
Bala densaýlyǵyna qamqorlyq jasaý Balanyń úzdiksiz damýyn qadaǵalaý tárbıesi men mamandyq tańdaýǵa kómektesý. Balany ózin - ózi tárbıeleýge,
ózin - ózi damytýǵa baýlý. Balanyń qyzyǵýshylyǵyn, beıimdiligin shyǵarmashylyǵyn damytý. Balanyń janjaqty damýyna jaǵdaı jasaý. Bala tárbıesi - ata - ana úshin kúrdeli de jaýapty mindet. Ata - analardyń úıdegi is - áreketi balalardyń kóz aldynda ótedi. Sondyqtan da jaqsy da, jaman da isimizdiń bala tárbıesine yqpaly zor. Jańylmaıtyn jaq, súrinbeıtin tuıaq joq demekshi ata - analardyń da qatelikke boı aldyratyn kezderi de bolady. Osyǵan oraı psıholog mamandarymyz ata - analarǵa mynandaı 6 túrli qatelikterdi boldyrmaýǵa keńes beredi.
1. Sen balany múldem qalaǵan joqpyn, unatpaımyn súımeımin dep aıtqan, tárbıeniń qatań quraldarynyń biri, bul sózdi esh ýaqytta aıtpańyz.
Onyń ornyna jyly sózben aınalyp, sen meniń qolqanatymsyń, sendeı bala eshkimde joq, biraq seniń myna isińdi quptamaımyn dep aıtyp balanyń durys emes is - áreketine tosqaýyl qoıý kerek
2. Bárine kóz juma qaraý.”ne isteseń de maǵan báribir” deıtin áke - sheshe, balańyzdyń nemen shuǵyldanyp júrgenine qyzyqpaıtynyńyzdy bildirip qoıasyz. Balańyzdyń is-áreketi kóńilińizge qonymsyz bolsa da, ony beıbit jolmen sheshýge tyrysyńyz. Balam sen mundaı iste menen kómek sura.
Ekeýmiz aqyldasyp tamasha is tyndyramyz degen sıaqty kómek qolyn soza otyryp tárbıeleýge bolady.
3. Asa qataldyq.”men ne aıtsam sony oryndaýyń kerek, óıtkeni úıde men basshymyn” deýshiler qatty qatelesedi.
Mundaıda bala qoldy bir siltep ketip qalady. Tym qataldyq ańdy qolǵa úıretkenmen birdeı. Onyń ornyna taıǵa basqandaı kórsetip, túsindirip, ılandyryp jumsaý.”sen qazir mynany iste keshke otbasymyzben birge baısaldy túrde talqylaımyz jaraı ma?” - dep aıtqany abzal.
4. Balalardy tym erkeletý “meniń balamnyń kúshi jetpegendikten muny ózim isteı salaıyn ”dep balasyna kezikken kedergige ózi toıtarys berip báıek bolatyn ata – ana. Bularǵa oı salar pikir; sholjań, erke balalarǵa ómir soqpaǵy ońaıǵa túspesi anyq. onyń ornyna sen kúshtisiń myna isti óziń istep kór, eger oıdaǵydaı bolmasa men saǵan kómektesem dep aıtqan balaǵa demeý bolary anyq.
5. Bala tárbıeleý úshin ýaqyttyń tym azdyǵy.”ókinishke qaraı saǵan kóńil bólýge
Meniń ýaqytym joq”,- dep januıa men bala tárbıesin ysyryp qoıyp belsendi eńbek etýshiler qateleskenin kesh uǵyp jatady. Ata - anasynan ýaqyt joq degen sózdi jıi estigen bala ata - ana mahabbatyn basqa jaqtan izdeıdi, tipti sizdiń jumys kesteńiz belgilenip qoısa da, keshkisin jarty - 1 saǵatyńyzdy balaǵa bólińiz. Onyń tóseginiń janynda otyryp ertegi oqyp nemese kúni boıǵy qandaı qyzyqtar bolǵanyn suraý arqyly mahabbatyńyzdy bólińiz.
6.”Kóp aqsha – jaqsy tárbıe ”mahabbattyń qaı túrin bolmasyn aqshaǵa satyp ala almaısyz. Qulaqqa birtúrli estilgenmen oń pikir keıbir az qamtylǵan januıa “Bala eshteńeden taryqpasyn” dep jan ushyryp júredi. Degenmen balańyzdyń armanyn oryndaı almaǵanyńyz úshin ózińizdi kináli sezinbeńiz. Shyndyǵynda sizdiń qalyń ámıanyńyzdan kóri shynaıy sezimińizben mahabbatyńyz kerek, onymen birge oınap, kúlgenińiz, birge ótkizgen. Qorytyndylaı kele osyndaı qarapaıym qatelikten qasha otyryp tájirıbeli mamandardyń aıtqanyna den qoısaq, árbir januıa jaıdarylyqta tynyshtyq pen mahabbat mekenine aınalary sózsiz. Jas kezinde durys tárbıe almasa, eseıe kele tártibi qıyndap, oqý úlgerimi nasharlap ketedi. Mundaı jaǵdaıda” Ne isteý kerek?”degen oı týyndaıdy. Árıne, ata – ana balasynyń oqý úlgerimine kúndelikti nazar aýdaryp, onyń tártibin qadaǵalap otyrý qajet. Tárbıe eshqandaı úzilisti, demalys kúnderdi bilmeıdi. Ata - ana bala tárbıesindegi basty tulǵa bolǵandyqtan balanyń jan dúnıesine úńilip, minez - qulqyndaǵy erekshelikterdi jete baqylap otyrý qajet. Balalarmen sóıleskende olardyń pikirimen de sanasyp otyrǵan oryndy. Uly ǵalym fılosof Ábýnasyr ál - Farabı “Adamǵa eń birinshi bilim emes, tárbıe berilýi kerek. Tárbıesiz berilgen bilim – adamzattyń qas jaýy, keleshekte onyń ómirine qaýip ákeledi ”dese. Jan - Jak Rýsso ”Bala týylǵanda aq qaǵazdaı bolyp taza týylady, onyń betine shımaıdy qalaı salsań solaı shyǵady, Bala tárbıesi sol sıaqty, óziń qalaı tárbıelese solaı tárbıelenedi.” degen eken. Budan shyǵatyn túıin: bala tárbıesine jaýapty eń áýeli ata - anasy bolmaq. Sondyqtan elimizdiń bolashaǵy jastarymyzdyń zaman talabyna saı sapaly bilim, sanaly tárbıe alýyna birlese atsalysaıyq, qurmetti ata - ana!
Kórnekiligi: ınteraktıvti taqta jınalysqa qatysýshylar: ata - analar, mektep ákimshiligi, synyp oqýshylar.
Ádisi: dóńgelek stol
Túri: erkin mıkrofon
Jospary:
1. Artyq bolmasa tanysaıyq
2.”Bala tárbıesi úshin jaýapty otbasy ma, álde mektep pe?”
3. Caýalnama
4. Sergitý sáti
5. Sıqyrly júrek
6. Qorytyndylaý
Ata - ananyń júregi
“Bala ”dep qana soǵady
Balasy jaqsy adamnyń
Basyna baqyt qonady.
1 - bólim
“Artyq bolmasa tanysaıyq”
Aldymen óz esimderińizdiń aldyna balańyzdyń esimin atap, sonan keıin ózińizdiń esimińizdi ataısyz. Mysaly ádemi Ádildiń anasy móldiregen Merýertpin
Tártiptiń eń tamasha mektebi - otbasy.(S. Smaıls) Halqymyzdyń san ǵasyrdan bergi danalyǵyna qulaq salsaq “Adamnyń baqyty balada” degen. Kez – kelgen adam ózi ómir boıy qýyp jete almaıtyn baqyt degen qudiretti sózdiń ólshemi ómirińniń jalǵasy urpaǵymen keneletinin mán bermeýi de múmkin. Bireý baqytyn baılyqtan tapqysy kelse, ekinshi bireýi dańq pen ataqtan, mansap pen qyzmetten izdestiredi. Biraq “Adam urpaǵymen myń jasaıdy ” degen sóz beker aıtylmasa kerek. Olaı bolsa adam ómiriniń máni - óz urpaǵy.
Bala tárbıesin negizge ala otyryp, mamandar januıany 5 topqa bólipti
1. Januıadaǵy adamgershiligi joǵary deńgeıde qalyptasqan otbasy
2 - top Ata - analardyń qarym - qatynasy jaqsy bola tura, bala tárbıesine nemquraıly qaraıdy. Mundaı otbasyna ustazdardyń keńesterin qajet etedi
3 - top Yntymaqsyz januıa mundaı jaǵdaıda ata - analar ózara qarym - qatynas daýynan asa almaıdy. Bala tárbıesi múlde eskerýsiz qalady.
4 - top Syrttaı qaraǵanda qolaıly otbasy qatarynda bolǵanmen, naqty adamgershilik qundylyqtary tómen, bala tárbıesine múlde kóńil bólmeıdi. Ata - ananyń pikiri kıimi bútin, tamaǵy toq bolsa boldy. Mundaı otbasymen tárbıelik jumystar júrgizýdiń ózi qıyndyq týǵyzady 5 - top Qolaısyz otbasy, munda dórekilik, urys - keris jaǵymsyz tártip sıaqty sıpattar kóp. Bala nemen aınalysyp júr, bilimi qandaı, ata - ana bolyp jınalystarǵa, is - sharalarǵa qatyspaıtyn januıa. Mundaı otbasymen psıholog jáne qoǵamdyq oryndar tikeleı jumys jasaǵandary jón. Januıanyń negizgi mindetteri. 1.
Bala densaýlyǵyna qamqorlyq jasaý Balanyń úzdiksiz damýyn qadaǵalaý tárbıesi men mamandyq tańdaýǵa kómektesý. Balany ózin - ózi tárbıeleýge,
ózin - ózi damytýǵa baýlý. Balanyń qyzyǵýshylyǵyn, beıimdiligin shyǵarmashylyǵyn damytý. Balanyń janjaqty damýyna jaǵdaı jasaý. Bala tárbıesi - ata - ana úshin kúrdeli de jaýapty mindet. Ata - analardyń úıdegi is - áreketi balalardyń kóz aldynda ótedi. Sondyqtan da jaqsy da, jaman da isimizdiń bala tárbıesine yqpaly zor. Jańylmaıtyn jaq, súrinbeıtin tuıaq joq demekshi ata - analardyń da qatelikke boı aldyratyn kezderi de bolady. Osyǵan oraı psıholog mamandarymyz ata - analarǵa mynandaı 6 túrli qatelikterdi boldyrmaýǵa keńes beredi.
1. Sen balany múldem qalaǵan joqpyn, unatpaımyn súımeımin dep aıtqan, tárbıeniń qatań quraldarynyń biri, bul sózdi esh ýaqytta aıtpańyz.
Onyń ornyna jyly sózben aınalyp, sen meniń qolqanatymsyń, sendeı bala eshkimde joq, biraq seniń myna isińdi quptamaımyn dep aıtyp balanyń durys emes is - áreketine tosqaýyl qoıý kerek
2. Bárine kóz juma qaraý.”ne isteseń de maǵan báribir” deıtin áke - sheshe, balańyzdyń nemen shuǵyldanyp júrgenine qyzyqpaıtynyńyzdy bildirip qoıasyz. Balańyzdyń is-áreketi kóńilińizge qonymsyz bolsa da, ony beıbit jolmen sheshýge tyrysyńyz. Balam sen mundaı iste menen kómek sura.
Ekeýmiz aqyldasyp tamasha is tyndyramyz degen sıaqty kómek qolyn soza otyryp tárbıeleýge bolady.
3. Asa qataldyq.”men ne aıtsam sony oryndaýyń kerek, óıtkeni úıde men basshymyn” deýshiler qatty qatelesedi.
Mundaıda bala qoldy bir siltep ketip qalady. Tym qataldyq ańdy qolǵa úıretkenmen birdeı. Onyń ornyna taıǵa basqandaı kórsetip, túsindirip, ılandyryp jumsaý.”sen qazir mynany iste keshke otbasymyzben birge baısaldy túrde talqylaımyz jaraı ma?” - dep aıtqany abzal.
4. Balalardy tym erkeletý “meniń balamnyń kúshi jetpegendikten muny ózim isteı salaıyn ”dep balasyna kezikken kedergige ózi toıtarys berip báıek bolatyn ata – ana. Bularǵa oı salar pikir; sholjań, erke balalarǵa ómir soqpaǵy ońaıǵa túspesi anyq. onyń ornyna sen kúshtisiń myna isti óziń istep kór, eger oıdaǵydaı bolmasa men saǵan kómektesem dep aıtqan balaǵa demeý bolary anyq.
5. Bala tárbıeleý úshin ýaqyttyń tym azdyǵy.”ókinishke qaraı saǵan kóńil bólýge
Meniń ýaqytym joq”,- dep januıa men bala tárbıesin ysyryp qoıyp belsendi eńbek etýshiler qateleskenin kesh uǵyp jatady. Ata - anasynan ýaqyt joq degen sózdi jıi estigen bala ata - ana mahabbatyn basqa jaqtan izdeıdi, tipti sizdiń jumys kesteńiz belgilenip qoısa da, keshkisin jarty - 1 saǵatyńyzdy balaǵa bólińiz. Onyń tóseginiń janynda otyryp ertegi oqyp nemese kúni boıǵy qandaı qyzyqtar bolǵanyn suraý arqyly mahabbatyńyzdy bólińiz.
6.”Kóp aqsha – jaqsy tárbıe ”mahabbattyń qaı túrin bolmasyn aqshaǵa satyp ala almaısyz. Qulaqqa birtúrli estilgenmen oń pikir keıbir az qamtylǵan januıa “Bala eshteńeden taryqpasyn” dep jan ushyryp júredi. Degenmen balańyzdyń armanyn oryndaı almaǵanyńyz úshin ózińizdi kináli sezinbeńiz. Shyndyǵynda sizdiń qalyń ámıanyńyzdan kóri shynaıy sezimińizben mahabbatyńyz kerek, onymen birge oınap, kúlgenińiz, birge ótkizgen. Qorytyndylaı kele osyndaı qarapaıym qatelikten qasha otyryp tájirıbeli mamandardyń aıtqanyna den qoısaq, árbir januıa jaıdarylyqta tynyshtyq pen mahabbat mekenine aınalary sózsiz. Jas kezinde durys tárbıe almasa, eseıe kele tártibi qıyndap, oqý úlgerimi nasharlap ketedi. Mundaı jaǵdaıda” Ne isteý kerek?”degen oı týyndaıdy. Árıne, ata – ana balasynyń oqý úlgerimine kúndelikti nazar aýdaryp, onyń tártibin qadaǵalap otyrý qajet. Tárbıe eshqandaı úzilisti, demalys kúnderdi bilmeıdi. Ata - ana bala tárbıesindegi basty tulǵa bolǵandyqtan balanyń jan dúnıesine úńilip, minez - qulqyndaǵy erekshelikterdi jete baqylap otyrý qajet. Balalarmen sóıleskende olardyń pikirimen de sanasyp otyrǵan oryndy. Uly ǵalym fılosof Ábýnasyr ál - Farabı “Adamǵa eń birinshi bilim emes, tárbıe berilýi kerek. Tárbıesiz berilgen bilim – adamzattyń qas jaýy, keleshekte onyń ómirine qaýip ákeledi ”dese. Jan - Jak Rýsso ”Bala týylǵanda aq qaǵazdaı bolyp taza týylady, onyń betine shımaıdy qalaı salsań solaı shyǵady, Bala tárbıesi sol sıaqty, óziń qalaı tárbıelese solaı tárbıelenedi.” degen eken. Budan shyǵatyn túıin: bala tárbıesine jaýapty eń áýeli ata - anasy bolmaq. Sondyqtan elimizdiń bolashaǵy jastarymyzdyń zaman talabyna saı sapaly bilim, sanaly tárbıe alýyna birlese atsalysaıyq, qurmetti ata - ana!
You Might Also Like
-
Sabaqtyń maqsaty: Balalarmen erkin qarym - qatynas jasaı otyryp, ókpe - renishtiń zıanyn uǵyndyrý; «keshirim», «keshirimdilik», «keshirim suraý» uǵymdarynyń máni men mańyzynyń tikeleı adamǵa nemese aın...
