InfoHub Logo

Elaman balasy — Tursynbaı Edige balasy Shońnyń zamanynda «Ashshy» degen ózenniń boıynda, «Kúńgirlek» degen kúzekte otyrǵanda, Janqozy jylqysyn jaý aldy. Sonda aıtyp alypty:

— Qarashoryńmyn, Qudaıdan sońǵy zoryńmyn: Taýbaı, Boraı, Balaǵaz! Myna meniń atym — Balaǵaz batyr. Shoń men Tursynbaıyńa sálem de! Erteń Naızaqaranyń túbinde tórt tý bıe soıyp tosamyn, dámesi bolsa, kelsin, jylqysyn aıyryp alsyn! — dep.

Ol zamanda oljabaı batyrdyń ólip, Janqozy degen eldiń qarań bolyp qalǵan kúni eken. Tursynbaı men Shoń oljabaı batyrdyń tuńǵyshy Esenaman batyrǵa kisi shaptyrdy:

«Bul ekeýmizdiń batyrlyǵymyz, bıligimiz qazannyń basynda, qatynnyń qasynda ǵana otyrǵanda edi. Keshe ákesi úsh júzge uran bolǵan er Oljabaıdyń balasy edi. Tý ustap, tulpar mingenniń tuqymy edi. Bara kórsin, myna maldy jaýdan aıyra kórsin», — dep.

Sonda Esenaman attana shaýyp: «Esenaman! Esenaman!» dep jetip barǵanda, Balaǵaz batyr dop qaqqannan ońaı qaǵyp, Esenamandy murttaı ushyryp, naızasymen batyra tiremeı, qalypty shanshyp turyp sóıledi deıdi:

— A, ıt, Qudaı seniń aýzyńa «Oljabaı» atyn salmaı, shaıtan-aý, seni «Esenamandatqan!» Eger sen: «Oljabaı, Oljabaı!» dep kelseń, biz taǵaly tory taıyńa tımeı, berip ketetin edik, nege deseń, ákeń Oljabaı batyr: «Oljabaılap» tıip, bizdiń Qarashordyń jylqysyn túp kótere alyp jónelgende, on eki jasar bala kúnim, «Men — Balaǵaz!» dep qýyp jetip, aldyn orap, sálem berip edim. Sonda:

— Ýaǵalaıkýmassalam, jolyń bolsyn, balam, — dep edi.

— Atyń shyqqan er ediń, «jolyń bolsyn!» degen lepesiń maǵan qabyl bolsyn, — dep jylqy aıyrýmen jumysym bolmaı, toıyp qaıtyp kete berip edim. Sol Oljabaıdyń batasymen Balaǵaz bolyp, ómir boıy pendeden betim qaıtqan jeri joq edi. osy ózińdi aman-esen tastaǵanym da ákeń Oljabaıdyń arýaǵyn syılaǵandyǵym. Bolmasa seni men ne aman-esen tastaıyn, — dep, Esenamandy óltirmeı, tiri qaldyryp, jylqyny alyp kete bergen.

Sol maldyń artynan Qarjas Aıtý, Baıtýdy ertip alyp, Shonty-Qosqulak Andreı moldany ertip alyp, Toraıǵyr qasynda, qosshy-qolańshylarymen barǵan. Barǵan soń Taýbaı, Bozaı, Balaǵaz batyrlar: «Atyńa-taı, taıyńa qoı alsań, bitim beremiz. «Joq, tuıaqqa — tuıaq, qulaqqa — qulaq alamyz» deseńder, bıe — kári de, qulyn — jas, elińe baryp, jasanyp kel de, ala ber, qolyń bos, izińshe qaıt ta, júre ber! — degen.

Sonan soń Aıtý, Batý Shontyny ońasha alyp shyǵyp, sózge túsiripti:

— Qoı bolar, qozy bolar, keler jyl dál ózi bolar. Bıyl urǵashy taı alyp ketsek, bir-eki jylda qulyndy bıe bolady. Ókpelegende, ne qylmaqshymyz? Aýylda aıyryp ala almaı qalǵan maldy qolynan bergenin almasaq, jolynan qalaı almaqshymyz?! — degen soń, Shonty Elamanǵa qaraǵan malǵa, aıtqanyna kónip, aıdaýyna júrip, bitim almaq boldy.

Toraıǵyr:

— Osy Shonty ne qylsa, biz de sony qylaıyq, — degen eken.

Qosbulaq Andreı molda basy qaqıyp alyp:

— Aıtqanǵa «bolady» degen ne? Bermese, bermesin, aqyrette alamyz, — dep, bolmady deıdi.

Sonan soń bul jolaýshylardy eki bólip, kútpekshi boldy. Aıtqanyna kónip, aıdaýyna júrgen Shonty men Aıtý, Baıtýdy aqboz úıge kirgizip, appaq maıdy jegizip, kúıeý, qudasha syılap, Qosqulaq Andreı molda men Toraıǵyrdy qara qurym úıge kirgizip, jylqynyń qara qumaq tezegimen ystap, bilgeninshe qınady, sóıtti de olardy qaıyryp jiberdi:

— Bar, jeńgen jerińde alasyń! — dep.

Sonan bul kúnge sheıin bir tal qylyn da kóre almaı ketti Shonty men Aıtý. Baıtýǵa tuıaǵyn túgel boryshtaı qylyp, atyna — taı, taıyna qoı tóleý berip jáne bularǵa rıza (yrza) bolǵandyǵy sondaı:

— Sender bizdiń tilimizdi syıladyń, aıtqanymyzǵa kóndiń, aıdaýymyzǵa júrdiń, basymyzdy syıladyń! Biz de onyń qadirine jeteıik, kelgen joldaryńa eki qyz syılaımyz: birin judalymyzdan beremiz, judalyńa qos, birin jurynymyzdan beremiz, jurynyńa kos, — dep, eki qyz beripti. Biriniń aty — Jibek, ony ataly, tekti jerinen bergen. Biriniń aty — Janbıke, ony qul-qutannan bergen.

Elge alyp kelgen soń Tólebaıdyń toqalynan týǵan Elkeldi batyr synap:

— Myna Jibek degen bala jibek dese, jibek eken. Muny, Shontyjan, ózińniń birden sońǵy balań Baıbaqyǵa qos, babam Tólebaıdyń dúkenin ustaıtuǵyn bala týar, — dep, Baıbaqyǵa qosypty. Sol Jibekten týǵan bala keshegi kóz aldymyzda ótken Qulmuhammed usta. Onyń balasy — Jámı, onyń balasy — Mánshúk. Ustalyq mırasy (muraty) bul kúngeshe úzilgen joq.

Janbıkeni Temirbaı degenge qosty, onan týǵan Asylbek, Áljappardy jurttyń kózi kórdi. Bul Janbıkeniń ózi baıaǵy Esen tentektiń Qojan tentekke bergen Joldybaı kuldyń qyzy eken.

Oqýǵa keńes beremiz:

Jıdebaı batyr (İ nusqa)

Jıdebaı batyr (İİ nusqa)

Jánibek batyrdyń Abylaıdyń oń tizesinen oryn alýy

---