InfoHub Logo

Kishentaı sábı shyr etip, dúnıe esigin qaqqan kezde onyń kelgenine qýanbaıtyn – onyń úlken baýyry. Óıtkeni, ol bastapqyda «meni burynǵydaı jaqsy kórmeıdi» dep alańdaýy múmkin. Alaıda, áke-sheshesi óz qalpyn buzbaı, úlken balasymen burynǵysha qarym-qatynasyn jalǵastyrsa, tutanyp kele jatqan qyzǵanysh shoǵy janbaı jatyp sónedi.

Áke-sheshesi balasynyń alańdaýly áreketterinen shoshymaı, sabyrmen tyńdasa jáne tabıǵı áreketterin jalǵastyrsa, bala óziniń alańdaýynyń orynsyz ekenin túsinedi. Iaǵnı, bala óz ómirinde de, ata-anasynyń mahabbaty men áreketterinde de eshqandaı ózgeris joq ekenin baıqasa, qyzǵanysh sezimi bastalmaı jatyp bitedi. Mysaly, baýyry dúnıege kelgen bala «áke-sheshem meni burynǵydaı jaqsy kórmeıdi» dep oılaı bastasa, bul oı qyzǵanysh seziminiń oıanýy úshin jetkilikti. Biraq, áke-sheshesi esh ózgeris baıqatpaı, nárestege de, qyzǵanysh sezimi oıanyp kele jatqan balasyna da mahabbatyn sezdirip, balasynyń qyzǵanyshqa toly áreketterinen áserlenbeı,  jaqsy kórýin jalǵastyrsa, bala óz qalpyna keledi.

Qyzǵanyshtyń eń basty sebebi balanyń «áke-sheshemniń jáne úıdegi basqa adamdardyń mahabbatynan aırylyp qalamyn» dep alańdaýy ekenin esten shyǵarmaý kerek.

Sonymen qatar, úıdegi balalar arasyndaǵy qyzǵanyshtyń aldyn alý úshin tómendegi qaǵıdalardy eskergen jón:

-    Eń bastysy, qyzǵaný sezimi adamnyń jaratylysynda bar ekenin qabyldap, balalarymyzdyń áreketterinen shoshymaýymyz kerek.

-    Dúnıege náreste keler aldynda úlken balamyzǵa «otbasymyzǵa jańa bópe qosylady» dep, ony osy jaǵdaıǵa aldyn ala daıyndaýymyz qajet. Jas sábıdiń daıyndyǵyna, ıaǵnı sábıge at tańdaý, besigin daıyndaý, kıim alý sekildi daıyndyqtarǵa úlken balamyz da óz úlesin qosar bolsa, sábı kelgen kezde ony qushaq jaıyp qarsy alýy ońaıyraq bolady.

-    Úlken balamyzben de kóbirek ýaqyt ótkizip, ony qatty jaqsy kóretinimizdi aıtýymyz kerek jáne ony is-áreketimizben sezdirýimiz qajet.

-    Sonymen qatar, keıbir balalar ózi jaqsy kóretin zattary men adamdaryn qyzǵanýy ábden múmkin jáne olardy basqa eshkimmen bólispeý úshin qyrsyǵýy, keıbir jaǵymsyz áreketterge barýy múmkin. Bul da tabıǵı nárse, shoshymaý kerek. Eshqandaı bala ózi qatty jaqsy kóretin oıynshyǵyn basqalarmen bólisýdi nemese jaqsy kóretin dosynyń basqalarmen oınaǵanyn unatpaıdy.

-    Balany qyzǵanysh sezimi úshin aıyptaý, kinálaý nemese jazalaý – úlken qate.

-    Balanyń anasy júktilik, bosaný jáne odan keıingi kezeńderde sábıge kóbirek kóńil bólýge májbúr bolǵandyqtan, balaǵa otbasydaǵy basqa bireý, ıaǵnı ákesi kóńil bólgeni durys. Bosanýdan buryn balany parkke aparyp, birge tamaq iship, jańa tártipke úıretýi tıis.

-    Balaǵa sábıdiń kishkentaı ekenin, áli ózi óz qajettilikterin isteı almaıtynyn, kómek qajet ekenin túsindirgen jón.

-    Sonymen qatar, baýyry dúnıege kele sala balaǵa «sen ápkesiń, sen aǵasyń» deý durys emes, onyń da áli bala ekenin umytpaý kerek.

-    Balalar arasynda qyzǵanysh sezimi sezile bastaǵan kezde olardy bir-birinen alystatýdyń ornyna olardy jaqyndata túsetin orta daıyndaý qajet. Kúsh jumsap, qol kótermegen jaǵdaıda ata-ana balalardyń qarym-qatynasyna aralaspaýy tıis.

-    Áke-sheshe kishkentaı balalaryn maqtap, kókke shyǵarmaýy kerek, olardy bir-birinen bóletin sózder aıtpaýy qajet. Mysaly, «ol senen aqyldyraq, sen kesh túsinesiń; seniń sabaǵyń nashar;sen ylǵı osyndaısyń» sekildi sóılemder balalardy bir-birinen alystatady. Olardyń arasyndaǵy qyzǵanysh sezimi ómir boıy jalǵasyn tabady.

-    Eń bastysy, balalar bir-birine qansha ashýlansa da, olar bir-biriniń baýyry, negizinde, bir-birin óte qatty jaqsy kóredi. Osyny esten shyǵarmaý kerek.

Eljas Ertaıuly

"Baqytty otbasy" otbasylyq keńes ortalyǵy

---