InfoHub Logo

Baýyr búkil aǵzaǵa qandy súzip ótkizip turatyn úlken zerthana dese de bolady. Oǵan kútim qajet. Ashshy, maıly, qýyrǵan taǵamdardy mólsherden asyrmaı qabyldaý baýyrdyń kináratsyz jumys isteýine septigin tıgizedi.

1. Ertede egıpettikter askókti (ýkrop) kóptegen aýrýlarǵa dári retinde qoldanǵan. Baýyrdyń batyp, túıilip aýyrýynan mazasy ketken azamat dárilik ósimdiktermen emdelsem degen úmitpen kómektesýimdi ótindi. Oǵan aýlada ósip turǵan askóktiń gúldeýinen bastap belgili mólsherin qaınatyp qoıyp, sýsyn retinde ishe berýin tapsyrdym. Tańerteń 600 g sýǵa bir ýysyn qaınatyp qoıyp, ár joly 200 gramnan kúnine úsh retten ishe beredi. Kelesi kúni jańadan ázirleıdi. Osy ádisti úzdiksiz eki aı boıy jalǵastyrǵanda baýyrdyń burynǵy aýrýy jym-jylas joǵaldy. Alǵashynda arnaıy apparat teksergende baýyrdyń úlkeıip isinip turǵanyn aıtsa, eki aıdan soń onyń óz qalpyna kelgeni belgili boldy.

2. Baýyrdyń túrli qabynýlaryna arshylǵan suly dáninen 250 g alyp, bir lıtr sýǵa jartysy qalǵansha qaınatady. Keıin ústine jarty lıtr sút qosyp taǵy da 20 mınýt aqyryn kaınatady. Dári daıyn. Astan 30 mınýt buryn kúnine úsh ret qabyldaıdy.

3. Ártúrli taý shóbinen jınalǵan baldyń bir as qasyǵyn bir quty qaınap turǵan sýǵa ezip, ústine grek jańǵaǵy unynan jarty kılogramm salyp aralastyrady. As aldynda bir as qasyqtan kúnine úsh ret eki apta boıy qabyldaıdy. Arada bir apta ótkizip, emdi ári qaraı jalǵastyrýǵa bolady.

4. Baýyr qatyp aýyrǵan kezde túımeshek káriqyzdan bir as qasyqty bir kuty qaınap turǵan sýǵa 2 saǵat buqtyrady. Osyny úshke bólip as aldynda kúnde qabyldaıdy. Muny aı boıy qabyldap, apta demalyp qaıta jalǵastyrýǵa bolady.

5. Qatqan baýyrǵa kespe japyraq taldyń qabyǵyn da qaınatyp ishýge bolady.

6. Oshaǵan tamyrynan, shaıqýraı gúli, túımesheten gúli, myńjapyraq, túımedak gúli, ıtmuryn dáni, qyr jalbyzy, qarandyz tamyry, taspa jońyshqa, ıtshoǵan barlyǵyn teń mólsherde qosyp, tamyrlardy jeke untaqtap kóbirek qaınatady, ústine shópterdi qosyp taǵy da 2 mınýt qaınatyp, 40 mınýt buqtyrady (300 g sý). Osyny 100 gramnan kúnine úsh ret ishedi. Emdeý merzimi 1 aı.

7. Úıeńki dáninen kókteı jınap, kóleńkede keptirip, untaqtap alady da baýyr aýyrǵan kezde qaınatyp ishedi. Árıne, bul dárilik dán mashına kóp júretin jerden alynbaýy kerek.

8. Baýyr, uıqy bezin, ishekterdi tazalaý úshin bir quty qaraqumyqty jaqsylap jýyp, jarty lıtr aıranǵa aralastyryp, bir táýlik jabyq ydysta ustaıdy. Tańerteń ash qarynǵa súzip, jartysyn jeıdi, qalǵan jartysyn keshki uıqy aldynda jeıdi. Bul ádisti 10 kún jalǵastyryp, kelesi 10 kún boıy 20-25 dana kurmany jarty lıtr sýǵa aýzy jabyq ydysta 30 mınýt aqyryn qaınatady.  Jatarda osy sýdy túgel ishedi. Tańǵy zárdiń túri ózgeredi. Sol  qurmany ekinshi ret burynǵyǵa 10 mınýt qosyp taǵy qaınatýǵa bolady. Osy oraıda kún saıyn 5-6-dan órik dánin jeıdi. Bul baýyr men uıqy bezine óte paıdaly.

9. Baýyr qabynyp aýyrǵanda gúl ashyp turǵan kúnbaǵys tabaqshasynyń shetindegi gúl japyraqshasynan shamalap shaınap jutyp qoıady. Ony túrli suıyqtyqpen aralastyrýdyń qajeti joq. Arada bes kún ótkende taǵy qaıtalaıdy. Osylaısha úsh dana tabaqshanyń gúlin jeý arqyly baýyr jumysyn jaqsartyp, asqazandy da ońaltasyz.

Kásibı halyq emshisi Seıitqamza Qalıevtiń emshilik keńesterinen

---