Balalardyń oılaý qabiletin logıkalyq oıyndar arqyly damytý
Balalardyń oılaý qabiletin logıkalyq oıyndar arqyly damytý
Jospar:
İ. Kirispe
İİ. Negizgi bólim
1. «Logıka» uǵymyna túsinik
2. Negizgi maqsaty.
3. Mektep jasyna deıingi balanyń logıkalyq turǵydan damýyna
oıyn arqyly yqpal jasaý.
İİİ. Qorytyndy
Kirispe
Balanyń jas ereksheligin eskere otyryp qazaq tilinen túrli logıkalyq tapsyrmalar berý arqyly, bilimniń beriktigin qamtamasyz etý, balanyń shyǵarmashylyq qabiletin damytý, ıntelektýaldyq deńgeıin kóterý.
«Logıkalyq tapsyrmalar» balanyń jas ereksheligin eskere otyryp qurastyryldy. Teorıalyq bilimderin keńeıtip, ony praktıkada qoldanylýyna yqpal etedi. Logıkanyń damýy ózdiginen izdenip jumys jasaýyna múmkindik beredi. Logıkalyq tapsyrmalar balanyń ıntellektýaldyq deńgeıin kóteredi.
Oqý materıalyn balalardyń oılaý qabileti jeterlikteı jas erekshelikterin eskere uıymdastyrsa ǵana, onyń oılaý qabiletiniń damýyna múmkindik týady. Sondyqtan da tárbıeshi balalardy únemi oılanyp oqýǵa baǵyttaýy tıis, buǵan oqý úrdisin júıeli uıymdastyrý, oqý is – áreketinde bala logıkasyn durys damyta alatyn múmkindikterdi mol paıdalaný arqyly jetýge bolady.
Durys oılaýdyń formalary men zańdary týraly ǵylym logıka dep, al oı qorytyndylarynyń obektıv pikirlerge negizdeletin prosesi logıkalyq oılaý dep atalady.
Logıkalyq oılaýdyń ereksheligi – qorytyndylardyń qısyndylyǵynda, olardyń shyndyqqa saı kelýinde. Logıkaǵa túsken qubylys túsindiriledi, sebepteri men saldarlary qatesiz anyqtalady. Uǵymdar arasyndaǵy baılanystar men qatynastar logıkalyq oılaý jolymen ashylady. Bul baılanystar men qatynastardyń durystyǵyn teriske shyǵarýǵa bolmaıtyny pikirlerde kórsetiledi.
Psıholog – ǵalymdar: N. N. Pospelov, Iý. A. Petrov, A. N. Leontev, «logıkalyq oılaý» uǵymyna naqty anyqtama bergen. Olardyń pikirinshe «logıkalyq oılaý» degenimiz logıka zańdylyqtaryn paıdalana otyryp oı - pikirlerdi, tujyrymdardy qoldanýǵa negizdelgen oılaýdyń bir túri.
Balalardyń logıkalyq oılaý qabiletterin damytý jóninde A. V. Zaporojes, L. N. Venger, I. S. Iakımanskaıa eńbekteri jaryq kórdi.
Joǵarydaǵy avtorlardyń pikirlerinshe «Logıkalyq oılaýdy damytý» degenimiz:
• barlyq logıkalyq oılaý operasıalaryn (taldaý, jınaqtaý, salystyrý, jalpylaý, saralaý) arnaıy júıeli túrde qalyptastyrý;
• oılaý belsendiligin, óz bettiligin damytý.
«Logıkalyq oılaý – logıkalyq sóıleýdiń negizi, al muny – logıkalyq sóıleýdi ustaz damytýǵa tıis», dep kórsetti K. D. Ýshınskıı.
Mektep jasyna deıingi balanyń logıkalyq oılaýyn damytýdyń negizgi kezeńi dep esepteledi. Óıtkeni logıkalyq oılaý keıinirek beınelik oılaýdyń negizinde qalyptasady, aýqymy keńirek máselelerdi sheshýge ǵylymı bilimderdi meńgerýge múmkindik beredi.
Balalardyń oılaýyn damytý týraly M. Jumabaevtyń sózimen alsaq:
«Oılaý jannyń óte bir qıyn, tereń isi. Jas balaǵa oılaý tym aýyr, sondyqtan basqyshtap is isteý kerek. Oqýlyqtaǵy berilgen tapsyrmalar, sýretter balanyń janyna durys áser etetindeı, bilimge degen ynta – yqylasy, qushtarlyǵy bolýy kerek».
Balanyń logıkalyq oılaýy arqyly tilin damytý úshin, tárbıeshige onyń teorıasyn tereń bilý mindeti júkteledi.
Logıkalyq oılaýdy damytýdyń kestesi arqyly til damytý joldarynyń kestesin jasaýǵa bolady.
Mektep jasyna deıingi balalardyń logıkalyq oılaý qabiletin damytýda suraqtardyń alatyn orny erekshe. Sondyqtan balaǵa qoıylatyn suraq júıeli, ári túsinikti bolý kerek. Suraqtar qoıa bilý qıaldaýdyń eń joǵarǵy satysy jáne nátıjeli oıda negizgi ról atqarady. Oıyn arqyly mektep jasyna deıingi balalardyń negizgi is - áreketi jáne olardyń aınaladaǵy ómirden alǵan bilimderin, áserlerin, jınaqtaǵan tájirıbesin óz betinshe is júzine asyrady. Sondyqtan oıyn balalar úshin ózine tán júrý barysymen, maqsatymen mańyzdy. Mine, osydan balanyń logıkalyq oıyn qıaldaý qabileti shyńdalady, damıdy. Bul qazirgi zamanǵa óte qajet. Óıtkeni, bul kompúter ǵasyry.
Balany bolashaq ómirge, belsendi eńbekke daıarlaýda, onyń aqyl - oıy, adamgershilik - estetıkalyq sezimderin, logıkalyq oılaý qabiletin qalyptastyrýda – balaǵa qurmetpen qaraý qajet.
Búldirshinderdiń logıkalyq oılaý qabiletin damytýda qarapaıym matematıkanyń alǵashqy uǵymdaryn oıyn arqyly úıretýdiń matematıkalyq dıktant jazýdyń, zattardy ár - túrli geometrıalyq pishinderden qurastyrýdyń, aýyzsha esep shyǵarýdyń, kórý arqyly salystyrýdyń, qıaldaýdyń jumbaqtar jattaýdyń mańyzy óte zor. Bizdiń balabaqshanyń tárbıeshileri logıkalyq oılaý qabiletterin joǵarlatýda.
Logıka - dúnıeni taný tarıhynyń nátıjesi, jıyntyǵy, qorytyndysy. Logıka ǵylymynda jańasha ádisterdi jetildirý, adamnyń dúnıetanymyn barynsha óristetý basty másele bolyp sanalady. Logıka ǵylymy adamdardyń san ǵasyrǵa tarıhı tájirıbesiniń jemisi.
Bul ǵylym adamdardyń ómir súrý qyzmetiniń ár túrli salalary úshin asa mańyzy bar áleýmettik tarıhı qurylym. Búl logıkalyq oılaý ǵylymy kóptegen basqa ǵylymdarmen baılanysady. Fılosofıamen, psıhologıamen, joǵarǵy nerv qyzmeti, fızıologıamen, kıbernetıkamen, matematıkamen baılanysyn zertteıdi. Logıka - talqylaý kezindegi oıdyń durys quralýyn zertteıtin ǵylym. Ekinshi suraqta formaldy jáne dıalektıkalyq logıka týraly túsinikterdiń mazmunyn anyqtaýdan bastaý kerek. Formaldy jáne dıalektıkalyq logıkanyń erekshelikterine, aıyrmashylyqtaryna toqtalǵan jón. Formaldy logıka jańa bilimderdi qorytyp shyǵarýdyń zańdaryn qarastyrady. Formaldy logıka bilimniń qurylymdyq jaǵyn jeke - jeke kórsetýge, olardyń elementteriniń formaldy baılanystaryna kóńil aýdarady.
1. «Logıka» uǵymyna túsinik
Bilim berýdiń basty maqsaty - únemi ózgerip turatyn áleýmet jaǵdaıyna qaraı ósip kele jatqan urpaqty daıarlaý. Ózgermeli ómirge qaraı balalardy beıimdeýde bilim men tárbıemen qarýlandyrý bilim berý úrdesiniń negizgi kilti bolyp tabylady. Logıkalyq oılaý ádisterin meńgermegen balada, bilim salasynda kóp qıyndyqqa ushyraıdy: esepterdi shyǵarýda, jattyǵýlardy oryndaýda kóp ýaqytyn jáne kúshin joǵaltady. Nátıjesinde densaýlyǵy álsireıdi, oqýǵa degen qulshynysy tómendeıdi. Bala logıkalyq operasıalardy meńgergende, anyq jáne dál oılaı alady, amaldy oryndaýda nege mán berý qajettiligin túsinedi, óziniń durystyǵy týraly pikirin bildire alady. Bilimdi meńgerý ońaıǵa soǵady, mektep bala úshin qýanysh ákeledi.
Atyraý oblysy,
Jylyoı aýdany, Qulsary qalasy
KMQK «Aıgólek» ıaslı baqshasy
Ádisker: Talapker Asylaı Mýhambetovna
Balalardyń oılaý qabiletin logıkalyq oıyndar arqyly damytý. júkteý
Jospar:
İ. Kirispe
İİ. Negizgi bólim
1. «Logıka» uǵymyna túsinik
2. Negizgi maqsaty.
3. Mektep jasyna deıingi balanyń logıkalyq turǵydan damýyna
oıyn arqyly yqpal jasaý.
İİİ. Qorytyndy
Kirispe
Balanyń jas ereksheligin eskere otyryp qazaq tilinen túrli logıkalyq tapsyrmalar berý arqyly, bilimniń beriktigin qamtamasyz etý, balanyń shyǵarmashylyq qabiletin damytý, ıntelektýaldyq deńgeıin kóterý.
«Logıkalyq tapsyrmalar» balanyń jas ereksheligin eskere otyryp qurastyryldy. Teorıalyq bilimderin keńeıtip, ony praktıkada qoldanylýyna yqpal etedi. Logıkanyń damýy ózdiginen izdenip jumys jasaýyna múmkindik beredi. Logıkalyq tapsyrmalar balanyń ıntellektýaldyq deńgeıin kóteredi.
Oqý materıalyn balalardyń oılaý qabileti jeterlikteı jas erekshelikterin eskere uıymdastyrsa ǵana, onyń oılaý qabiletiniń damýyna múmkindik týady. Sondyqtan da tárbıeshi balalardy únemi oılanyp oqýǵa baǵyttaýy tıis, buǵan oqý úrdisin júıeli uıymdastyrý, oqý is – áreketinde bala logıkasyn durys damyta alatyn múmkindikterdi mol paıdalaný arqyly jetýge bolady.
Durys oılaýdyń formalary men zańdary týraly ǵylym logıka dep, al oı qorytyndylarynyń obektıv pikirlerge negizdeletin prosesi logıkalyq oılaý dep atalady.
Logıkalyq oılaýdyń ereksheligi – qorytyndylardyń qısyndylyǵynda, olardyń shyndyqqa saı kelýinde. Logıkaǵa túsken qubylys túsindiriledi, sebepteri men saldarlary qatesiz anyqtalady. Uǵymdar arasyndaǵy baılanystar men qatynastar logıkalyq oılaý jolymen ashylady. Bul baılanystar men qatynastardyń durystyǵyn teriske shyǵarýǵa bolmaıtyny pikirlerde kórsetiledi.
Psıholog – ǵalymdar: N. N. Pospelov, Iý. A. Petrov, A. N. Leontev, «logıkalyq oılaý» uǵymyna naqty anyqtama bergen. Olardyń pikirinshe «logıkalyq oılaý» degenimiz logıka zańdylyqtaryn paıdalana otyryp oı - pikirlerdi, tujyrymdardy qoldanýǵa negizdelgen oılaýdyń bir túri.
Balalardyń logıkalyq oılaý qabiletterin damytý jóninde A. V. Zaporojes, L. N. Venger, I. S. Iakımanskaıa eńbekteri jaryq kórdi.
Joǵarydaǵy avtorlardyń pikirlerinshe «Logıkalyq oılaýdy damytý» degenimiz:
• barlyq logıkalyq oılaý operasıalaryn (taldaý, jınaqtaý, salystyrý, jalpylaý, saralaý) arnaıy júıeli túrde qalyptastyrý;
• oılaý belsendiligin, óz bettiligin damytý.
«Logıkalyq oılaý – logıkalyq sóıleýdiń negizi, al muny – logıkalyq sóıleýdi ustaz damytýǵa tıis», dep kórsetti K. D. Ýshınskıı.
Mektep jasyna deıingi balanyń logıkalyq oılaýyn damytýdyń negizgi kezeńi dep esepteledi. Óıtkeni logıkalyq oılaý keıinirek beınelik oılaýdyń negizinde qalyptasady, aýqymy keńirek máselelerdi sheshýge ǵylymı bilimderdi meńgerýge múmkindik beredi.
Balalardyń oılaýyn damytý týraly M. Jumabaevtyń sózimen alsaq:
«Oılaý jannyń óte bir qıyn, tereń isi. Jas balaǵa oılaý tym aýyr, sondyqtan basqyshtap is isteý kerek. Oqýlyqtaǵy berilgen tapsyrmalar, sýretter balanyń janyna durys áser etetindeı, bilimge degen ynta – yqylasy, qushtarlyǵy bolýy kerek».
Balanyń logıkalyq oılaýy arqyly tilin damytý úshin, tárbıeshige onyń teorıasyn tereń bilý mindeti júkteledi.
Logıkalyq oılaýdy damytýdyń kestesi arqyly til damytý joldarynyń kestesin jasaýǵa bolady.
Mektep jasyna deıingi balalardyń logıkalyq oılaý qabiletin damytýda suraqtardyń alatyn orny erekshe. Sondyqtan balaǵa qoıylatyn suraq júıeli, ári túsinikti bolý kerek. Suraqtar qoıa bilý qıaldaýdyń eń joǵarǵy satysy jáne nátıjeli oıda negizgi ról atqarady. Oıyn arqyly mektep jasyna deıingi balalardyń negizgi is - áreketi jáne olardyń aınaladaǵy ómirden alǵan bilimderin, áserlerin, jınaqtaǵan tájirıbesin óz betinshe is júzine asyrady. Sondyqtan oıyn balalar úshin ózine tán júrý barysymen, maqsatymen mańyzdy. Mine, osydan balanyń logıkalyq oıyn qıaldaý qabileti shyńdalady, damıdy. Bul qazirgi zamanǵa óte qajet. Óıtkeni, bul kompúter ǵasyry.
Balany bolashaq ómirge, belsendi eńbekke daıarlaýda, onyń aqyl - oıy, adamgershilik - estetıkalyq sezimderin, logıkalyq oılaý qabiletin qalyptastyrýda – balaǵa qurmetpen qaraý qajet.
Búldirshinderdiń logıkalyq oılaý qabiletin damytýda qarapaıym matematıkanyń alǵashqy uǵymdaryn oıyn arqyly úıretýdiń matematıkalyq dıktant jazýdyń, zattardy ár - túrli geometrıalyq pishinderden qurastyrýdyń, aýyzsha esep shyǵarýdyń, kórý arqyly salystyrýdyń, qıaldaýdyń jumbaqtar jattaýdyń mańyzy óte zor. Bizdiń balabaqshanyń tárbıeshileri logıkalyq oılaý qabiletterin joǵarlatýda.
Logıka - dúnıeni taný tarıhynyń nátıjesi, jıyntyǵy, qorytyndysy. Logıka ǵylymynda jańasha ádisterdi jetildirý, adamnyń dúnıetanymyn barynsha óristetý basty másele bolyp sanalady. Logıka ǵylymy adamdardyń san ǵasyrǵa tarıhı tájirıbesiniń jemisi.
Bul ǵylym adamdardyń ómir súrý qyzmetiniń ár túrli salalary úshin asa mańyzy bar áleýmettik tarıhı qurylym. Búl logıkalyq oılaý ǵylymy kóptegen basqa ǵylymdarmen baılanysady. Fılosofıamen, psıhologıamen, joǵarǵy nerv qyzmeti, fızıologıamen, kıbernetıkamen, matematıkamen baılanysyn zertteıdi. Logıka - talqylaý kezindegi oıdyń durys quralýyn zertteıtin ǵylym. Ekinshi suraqta formaldy jáne dıalektıkalyq logıka týraly túsinikterdiń mazmunyn anyqtaýdan bastaý kerek. Formaldy jáne dıalektıkalyq logıkanyń erekshelikterine, aıyrmashylyqtaryna toqtalǵan jón. Formaldy logıka jańa bilimderdi qorytyp shyǵarýdyń zańdaryn qarastyrady. Formaldy logıka bilimniń qurylymdyq jaǵyn jeke - jeke kórsetýge, olardyń elementteriniń formaldy baılanystaryna kóńil aýdarady.
1. «Logıka» uǵymyna túsinik
Bilim berýdiń basty maqsaty - únemi ózgerip turatyn áleýmet jaǵdaıyna qaraı ósip kele jatqan urpaqty daıarlaý. Ózgermeli ómirge qaraı balalardy beıimdeýde bilim men tárbıemen qarýlandyrý bilim berý úrdesiniń negizgi kilti bolyp tabylady. Logıkalyq oılaý ádisterin meńgermegen balada, bilim salasynda kóp qıyndyqqa ushyraıdy: esepterdi shyǵarýda, jattyǵýlardy oryndaýda kóp ýaqytyn jáne kúshin joǵaltady. Nátıjesinde densaýlyǵy álsireıdi, oqýǵa degen qulshynysy tómendeıdi. Bala logıkalyq operasıalardy meńgergende, anyq jáne dál oılaı alady, amaldy oryndaýda nege mán berý qajettiligin túsinedi, óziniń durystyǵy týraly pikirin bildire alady. Bilimdi meńgerý ońaıǵa soǵady, mektep bala úshin qýanysh ákeledi.
Atyraý oblysy,
Jylyoı aýdany, Qulsary qalasy
KMQK «Aıgólek» ıaslı baqshasy
Ádisker: Talapker Asylaı Mýhambetovna
Balalardyń oılaý qabiletin logıkalyq oıyndar arqyly damytý. júkteý
You Might Also Like
-
Taqyryby: Tik buryshty paralelepıped onyń kólemi
-
«Jońǵar ocherkteri» óziniń Jońǵarıaǵa jasaǵan ekspedısıasynyń materıaldary negizinde Orys geografıalyq qoǵamynyń aldynda jasaǵan baıandamasy esepti. Munda Shoqan saıahatshyǵa tán júrip ótken jolynyń bar...
