InfoHub Logo

Elbasy N.Á.Nazarbaevtyń «Keler urpaq aldynda zor jaýapkershilik júgin arqalap kelemiz», - degen sózi ustaz qaýymyna úlken tapsyrystardy artyp otyr. Elimizdiń bolashaǵy kórkeıip, órkenıetti elderdiń qataryna qosylýy búgingi urpaq beınesimen kórinedi. Dúnıejúzilik ozyq tájıirbelerge súıenip, jańa tıpti oqytý, ıaǵnı ár balanyń tabıǵı qabiletin damytý úshin qolaıly jaǵdaılar jasaı otyryp, ony jan-jaqty damytý kerek. Sonymen qatar halyqqa Joldaýynda el damýynyń negizgi kepili - bilim salasyn eshýaqytta nazardan tys qaldyrǵan emes. Bilim sapasyn kóterip, muǵalim bedelin arttyrý, jańa mektep, balabaqsha salý syndy jumystar elbasynyń tikeleı tapsyrmasymen kezeń-kezeńimen júzege asyrylýda. Aldaǵy úsh jylda mektep jetispeýshiligin joıyp, bilim ordalaryn múmkindiginshe eki aýysymǵa aýystyrý kerektigin alǵa tartty.Sondaı-aq, úlgerimi joǵary stýdenter men oqýshylardyń qoldaý kórsetýdiń tıimdi júıesin qurý qajettigin aıtyp ótti. «Máńgilik El» strategıasyn qoldaýshy da, jalǵaýshy da osy ustazdar qaýymy bolmaq. Óıtkeni,muǵalimder oqýshylarǵa durys baǵyt –baǵdar bere otyryp elimizdiń bolashaǵyn qalaýǵa atsalýshy.

Bastaýysh synyp muǵalimi úshin, oqýshy jazylmaǵan aq qaǵaz sekildi taza, pák. Bastaýysh synypta oqytýdyń negizgi mindeti – balanyń jeke basynyń jan-jaqty qalyptasýyn qamtamasyz etý, onyń qabiletin anyqtaý men damytý, bilimderin ashý, durys túsinik qalyptastyrý. Bilim berýdiń keshendi mindetterin jáne muǵalimderdiń ártúrli jaǵdaılarda jumys isteıtindigin eskersek, tıimdilik degen sózge asa mán berip kýrsta oqyǵan modýl týraly qysqasha toqtalaıyq.

1. Bilim berý men bilim alýdaǵy jańa tásilder

Bilim berý – jekelegen qubylys nemese daǵdy emes, ol oqýshylardyń oqýǵa qabiletin jaqsartýǵa múmkindik beretin pedagogıkalyq tetikterdiń bir tutas kesheni dep aıqyndalǵan. Baǵdarlamany jalpy alǵanda álemdik dárejege jetý maqsatyn kózdeı otyryp, jańasha qyrda qoldanylatyn tehnologıalardy tıimdi paıdalaný.

2. Synı turǵydan oılaýǵa oqytý.

Synı turǵysynan oılaý degenimiz – oı qozǵaı otyryp, oqýshynyń óz oıymen ózgelerdiń oıyna synı qarap, estigen, bilgenin taldap, salystyryp, rettep, suryptap, júıelep, bilmegenin ózi zerttep, dáleldep tujyrym jasaýǵa baǵyttaý. Óz betimen jáne birlesip, shyǵarmashylyq jumys jasaý.

3. Oqytý úshin baǵalaý jáne oqytýdy baǵalaý

Baǵalaý – odan arǵy bilim týraly sheshimdi qabyldaý maqsaty men oqytýdyń nátıjelerin júıeli túrde jıyntyqtaýǵa baǵyttalǵan qyzmetti belgileý úshin qoldanylatyn termın. Muǵalimder men oqýshylar ózderiniń qandaı maqsatqa jetetinderiniń ólshemderin túsiný. Osyǵan baılanysty baǵdarlama krıterııli baǵalaý tásilderin qarastyrady.

4. Oqytýda aqparattyq-kommýnıkasıalyq tehnologıalardy paıdalaný

Oqytýda aqparattyq-kommýnıkasıalyq tehnologıalardy paıdalaný – qoǵamdaǵy ózgeristi tanyp bilýge jáne olardy tez qabyldaýda mol múmkindik beredi. Josparlanǵan sabaqty tıimdi ótkizýge kómektesedi, oqýshynyń oı-órisiniń damýyna, zertteýlik jumystar júrgizýine yqpal etedi.

5. Talantty jáne daryndy balalardy oqytý

Talantty jáne daryndy oqýshylarǵa bilim berýdi damytýdyń ınklúzıvti tásili negizinde osyndaı balalardy anyqtaý týraly oı-pikirler men zertteýler jasaý. Oqýshylardyń qabiletterin der kezinde anyqtaı bilgen ustaz bolashaq talantty da tanı biledi.

6. Jańa ınovasıalyq tehnologıany paıdalaný

Bilim berý júıesine jańa ınnoavsıalyq tehnologıalardy engizý arqyly oqytý úrdisin jetildirý arqyly oqýshynyń tanymdyq qabiletin damytý, sanaly deńgeıge kóterý. Bilimdi jeke tulǵaǵa baǵyttaý, oqýshynyń ózin-ózi tanýy, ózin-ózi tárbıeleýi, aqyl-oıyn damytýy, ıaǵnı jan-jaqty damyǵan jeke tulǵa tárbıeleý muǵalimder aldyna tyń mindetterdi júktep, jańashyl is-áreketke jeteleıdi.

7. Oqýshylardyń jas erekshelikterine sáıkes bilim berý jáne oqý

Belgili bir sharttyq kezeńge tán anatomıalyq-fızıologıalyq jáne psıhıologıalyq erekshelikterdi ádette jas erekshelikteri dep ataıdy. Sondyqtan pedagogıka jáne psıhologıa balalardyń jas ereksheliktiginde shıraqtyqty, ózgerimpazdyqty aıqyndaıdy, tárbıelenýshiniń jáne qorshaǵan ortamen jasaıtyn qarym-qatynastar júıesine táýeldi bolatynyn atap kórsetedi. Sol sebepti bastaýysh synyp oqýshylaryna sergitý sátin júrgizýge jas erekshelikterin eskere otyryp oryndatý qajet.

8. Bilim berýdi basqarý jáne kóshbasshylyq

Atalǵan modýl bilim berýdiń kez kelgen júıesindegi turaqty damý men ózgeristerdiń syrttan engizilýi múmkin emes, olar naqty synyptardaǵy muǵalimderdiń tájirıbesi men túsinikterindegi ózgeristerden bastaý alý kerek degen tujyrymǵa sıady. Qandaı jaǵdaı bolmasyn, ózińizdiń ómirlik ustanymyzda tańdaı bilý, adamdyq kóshbasshylyqqa negizdeledi.

Psıhologtardyń zertteýlerine súıensek, oılaý stıli bastaýysh synyptan-aq oqýshylarda jeke qalyptasa bastaıdy. Oqýshylardyń bastaýysh mektepte qazirgi aqparattyq tehnologıalardy adamzat is-áreketiniń túrli salalarynda qoldana bilýdiń qajetti daǵdylaryn ıgerip úlgerýine múmkindik týady. Aqparattyq tehnologıa bilim berý úrdisin uıymdastyrý bastaýysh synyp oqýshylarynyń oqý materıalyn jeńil meńgerýin, kompúterde jumys isteý daǵdylarymen qarýlanýyn júzege asyrady.

Oqytýdyń aqparattyq tehnologıasyn oqý úrdisinde tıimdi qoldaný úshin bastaýysh synyp oqýshylarynyń oqý is-áreketi, psıhologıalyq tulǵalyq áleýmettik jáne fızıologıalyq damý erekshelikterin esepke alý kerek. Bastaýysh mektep baǵdarlamasy balanyń jeke tulǵasyn qalyptastyrýǵa, onyń ózindik oqý-tanymdyq áreketin damytýǵa baǵyttalǵan. Bastaýysh synyp oqýshylarynyń óz múmkindigin kórsete bilý úshin, aqparatty ózindik izdeý, josparlaý, bólshekteý, biriktirý, sýretteý, jalǵastyrý jáne tıimdi paıdalaný. Óz is-áreketiniń durystyǵyn tekserip, baqylaý ıkemdiligin boıyna sińirý álde qaıda mańyzdy.

Shyǵarmashylyq oılaý men óz oıyn erkin jetkize bilý ıkemdilikteriniń damýy negizinde bastaýysh synyp oqýshylarynyń dúnıetanymy men daryndylyǵy jetile túsedi. Máselen, bastaýysh mektepte ınformatıka, ana tili, qazaq tili, dúnıetaný sıaqty pándermen ushtastyra otyryp oqýshylardyń alǵan bilimderin ómirde qoldana bilýge qushtarlyǵy basym ekendigi aıqyn kórinedi.

Jalpy oqytýdyń jańa tehnologıalaryn qoldana otyryp,sabaqtyń tıimdiligin arttyrý.Sonymen qatar oqýshylardy óz betimen jumys jasaýǵa tárbıeleý,úıretý,shyǵarmashylyq qabiletin damytý.Qazirgi zamanǵy jańa aqparattyq tehnologıany qoldaný arqyly oqý-tárbıe úrdisiniń barlyq deńgeıin qarqyndatý,ıaǵnı oqý úrdisiniń sapasy men tıimdiligin tanymdyq is-áreket belsendiligin kórsetý,pánaralyq baılanystardy tereńdetý,qajet aqparatty izdeý tıimdiligi men kólemin keńeıtý.Oqyp úırenýshiniń jeke tulǵasyn damytý aqparattyq qoǵam jaǵdaıynda jabdyqtalǵan ómirge ózindik daıyndyqtar júrgizý,ártúrli oılaý qabiletiniń túrlerin baılanys joldary qabilettiligin damytý,kúrdeli jaǵdaılardaǵy sheshim nusqalaryn usyný nemese tıimdi sheshimderin qabyldaý biliktiligin qalyptastyrý,kompúterlik grafıka men mýltımedıa tehnologıalaryn paıdalaný arqyly estetıkalyq tárbıeleý,aqparatty óńdeýdi júzege asyra bilý,aqparattyq mádenıetti qalyptastyryp,máseleni modeldeı bilýdi damytý jáne eń bastysy tájirıbelik-zertteý is-áreketin júzege asyra bilýdi qamtamasyz etý.

Qoǵamnyń áleýmettik tapsyrystaryn oryndaý jumystary, ıaǵnı, aqparatty saýatty meńgergen jeke tulǵa daıarlaý, tutynýshyny kompúter quraldarymen jumys isteýge úıretý jáne ınformatıka aımaǵynda kásiptik baǵdar berý jumysyn júzege asyrý. Jańa tehnologıanyń basty maqsattarynyń biri balany oqyta otyryp, onyń erkindigin, belsendiligin qalyptastyrý, óz betinshe sheshim qabyldaýǵa daǵdylandyrý. Pedagogıkalyq tehnologıa - pedagogıkalyq iskerlikterdiń jetisitigine jetkizetin ǵylymı jobalaý jáne naqty óndirý. Sonymen pedagogıkalyq proses belgili júıe prınsıpterinde qurylatyn bolǵandyqtan, pedagogıkalyq tehnologıa syrtqy jáne ishki bolyp bólinedi. Osy prınsıpterdi jalǵastyrmaly oryndaý olarǵa obektıvti qarym-qatynastarynda jáne pedagogtyń tulǵasyn tolyq kórsetetin jınaqy retinde qalyptastyrylady.

Qazaqstannyń táýelsiz memleket retinde qalyptasýy orta bilim berý júıesiniń damýymen tyǵyz baılanysty. Endeshe qazaq mektepteriniń bilim deńgeıin arttyrý jáne onda aqparattyq tehnologıalardy paıdalaný arqyly oqý-tárbıe úrdisin tıisti deńgeıge kóterý úshin mektep ustazdarynyń, basshylarynyń, pedagogıkalyq ujymnyń júıeli basshylyqqa alatyn baǵyty bolýy tıis. Osylaı aıtylǵan oı-pikirlerdi tujyrymdaı kele bilim berýdi aqparattandyrý, mektep pánderiniń oqytý sapasyn arttyrady jáne aqparattandyrý júıeli túrde iske asady deýge bolady.

«Qazirgi zamanda jastarǵa aqparattyq tehnologıamen baılanysty álemdik standartqa saı múddeli jańa bilim berý óte qajet» dep, Elbasy ońtaılandyrý men tıimdiligin arttyrýdyń mańyzy óte zor.

Osy tehnologıalardy tıimdi paıdalaný arqyly quziretti muǵalim óz tájıirbesin jetildire túspek.

Dostan Aqbota Kenjebekqyzy
Aqjol-RA jekemenshik mektebi bastaýysh synyp muǵalimi

---