InfoHub Logo

Sarjala — XVIII ǵasyrdyń aıaǵynda ómir súrgen, ataǵy elge keń taraǵan, ıgilik-sharapaty jarly-jaqybaıǵa mol daryǵan, áıgili halyq batyrlarynyń biri.

Sarjala batyr mal jınap, dáýlet asyryp, baılyqty maqsat etpegen. «Baılyq — murat emes, joqtyq — uıat emes» degen qaǵıdany ustanyp, ómirin, qaırat-qabiletin qara halyqtyń dushpandarymen kúres jolyna jumsaǵan adam.

Sarjala batyrdyń úsh balasy bolǵan, biraq bulardyń ishinde asqan qaırat ıesi, aqyl-parasaty keń, halyq uly atanardaı, ákesiniń jolyn qýardaı eshkim bolmaǵan.

Sarjala batyr seksennen asyp, toqsanǵa jaqyndaǵanda: «Apyrm-aı, Táńirim ózime teńdes bir ul bermedi-aý, ómir boıy ustaǵan maqsat-múddemdi kim jalǵastyrar eken! Myna saýyt-saımanym shirip dalada qalar ma eken?» — dep qalyń oıǵa batyp júredi.

Bir kúni joldas-joralarymen at ústinde kele jatyp, shaǵylda qapersiz oınap júrgen kóp balanyń ústinen shyǵady. Qarý-jaraqtaryn asynyp sýyt júrgen, satyrlap qyr astynan qapelimde shyǵa kelgen batyrlar balalardyń záresin ushyryp, qatty qorqytady. Qoryqqan balalar tym-tyraqaı qasha jóneledi. Tek bir bala ǵana turǵan ornynan qozǵalmaı, buqa bolyp ókirip, top aldynda kele jatqan Sarjala batyrdyń atynyń basyna topyraq shasha bastaıdy. Bundaıdy buryn-sońdy kórmegen batyrdyń arǵymaǵy da, basqa attylar da burylyp ketedi.

Anadaı jerge baryp atynyń basyn tejep Sarjala batyr: «Apyrm-aı, myna baladan eren bir qasıet baıqaǵandaı boldym-aý. Osy balanyń úıin surańdarshy, solaı qaraı at basyn buraıyq», — deıdi serikterine.

Baladan úıin surap batyrlar sonda baryp túsedi. Bul úı Taıman aqsaqaldyń shańyraǵy bolyp shyǵady. Jańaǵy batyrlardyń atyn úrkitken Taımannyń tórt balasynyń biri ısataı eken. Taıman aqsaqal kelgen batyrlardy jibermeı, as-sýyn berip, barynsha qonaq etedi, áńgime-dúken qurady. Sonda Sarjala batyr Taımanǵa:

— As-sýyńyzǵa Alla rıza bolsyn, sizdiń úıge qonaq bolaıyq dep kelgen joqpyz, myna balańyz úshin keldim, — dep manadan beri qonaqtardan kózin almaı otyrǵan shaldyń ısataı deıtin balasyn nusqap kórsetedi. Sosyn ústindegi saýyt-saımanyn sheship, keregeniń basyna ilip:

— «Týra bıde týǵan joq» degen bar. Óz balalarym renjı qoımas. Meniń saýyt-saımanyma óskende osy bala — Isataıjan ıe bolar, — dep, qolyn jaıyp batasyn berip, Sarjala batyr júrip ketken eken.

Oqýǵa keńes beremiz:

Jylqynyń torysy kóp pe, tóbeli kóp pe? (İ nusqa)

Syrymnyń Nuraly handy shabýy (İİ nusqa)

Baımaǵambet sultan men Syrym batyr

---