InfoHub Logo

Oryndaǵan: Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ hımıa fakúltetiniń 1-kýrs stýdenti Aqjolqyzy Aızat
Jetekshisi: Dúısembaeva Nazıra Bákirqyzy

Ulttyq tarıhymyzdy, ata-babalarymyzdyń ómirinen syr shertken tarıhy jáne jas urpaqqa rýhanı kózqaras qalyptastyratyn tarıhı oryn ol - mýzeı. Qazirgi tańda halyqtyń ulttyq sanasy oıanyp, tarıhqa jańa kózqaraspen qarap kele jatqanyn biz baıqaımyz. Ótkenge qurmetpen qarap, keleshektiń qamyn oılaý - kópshiliktiń paryzy. Qazirgi tańda halqymyzdyń ómirin kórsetip, baıandaıtyn kóptegen mýzeıler bar. Olardyń ishindegi bizdiń, ıaǵnı qazaq ǵylymynyń tarıhynan syr shertetin Almaty qalasynda ornalasqan «Ǵylym ordasynyń» mýzeıleri. Bul mýzeı halyqqa 2010 jyldan bastap qyzmet etip keledi. «Ǵylym ordasy» mýzeıleriniń maqsaty: Qazaqstan Respýblıkasynyń ǵylymı murasyn jınaqtap, ony saqtap, osy tarıhty nasıhattap, jan-jaqty zertteý jáne odan ári damýyna jaǵdaı jasaý; ǵylymı kitaphanalyq-aqparattyq kitaptar men ǵylymı qujattar qoryn qalyptastyrý.

Ǵımaratta Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq ǵylym akademıasy, Qazaqstan Respýblıkasy Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstrliginiń Ǵylym komıtetine qarasty gýmanıtarly jáne jaratylystaný baǵytyndaǵy 10 ǵylymı-zertteý ınstıtýty, «Akademık Q.I.Sátbaevtyń memorıaldyq mýzeıi»,  «Ǵylym ordasynyń» ǵylym mýzeıleri men  5,5 mln kitap qory bar «Ortalyq ǵylymı kitaphana» ornalasqan. Ǵımarat bir kvartaldy alyp jatyr, qazirgi kezde kúrdeli jóndeý júrgizilý ústinde eken. Aldyńǵy kireberis esigi Shevchenko kóshesiniń boıynda tur, oǵan qarama-qarsy bette qazaq aǵartýshylaryyyń biregeıi Sh.Sh.Ýálıhanovtyń bıik eskertkishi ornalasqan.

«Ǵylym ordasy» mýzeıleri – jan-jaqty ǵylymı salalardyń qupıa-syrlaryna toly mekeme.  Onda «Tabıǵat mýzeıi», «Arheologıa mýzeıi», «Sırek kezdesetin kitaptar mýzeıi» jáne biz ekspozısıasymen tanysqan «Qazaqstan ǵylymynyń tarıhy mýzeıi» jumys isteıdi. Al basqa mýzeıler jóndeý jumystaryna baılanysty jabyq eken. Qazaqstan ǵylymynyń tarıhy mýzeıine kelýshiler Ál-Farabı, J.Balasaǵunı, M.Qashǵarı jáne t.b ortaǵasyrlyq oıshyldardyń ómiri, qyzmeti men ǵylymı muralarymen tanysa alady. Sondaı-aq mýzeıdiń birinshi ekspozısıalyq zalynda qazaq ǵylymynyń qaınar kózderi bolyp tabylatyn ortaǵasyrlyq kezeńnen bastap keńestik dáýirge deıingi aralyqtaǵy uly tulǵalarymyz ben tarıhı oqıǵalar týraly málimettermen bar. Ásirese, elimizge tanymal A.Qunanbaıuly, Y.Altynsarın, Sh.Ýálıhanov jáne t.b aǵartýshy ǵalymdardyń, aqyn-jazýshylardyń sol kezeńdegi qazaqtyń turmysy, tarıhy, mádenıeti, dástúri týraly materıaldar ala alamyz.

Qazaqstannyń keńestek kezeńdegi ǵylymynyń damýyn kórsetetin ekinshi ekspozısıalyq zalda qazaq ǵylymynyń damýyna kóptegen óz úlesterin qosqan ǵalymdarymyzdyń ómiri men qyzmetin kórsetetin ózderi ustaǵan jádigerlerdiń kýási boldyq. Mýzeıdiń ereksheligi  HH ǵasyrdaǵy belgili ult zıalylary eńbekteriniń túpnusqasyn kórýge bolady. Zalda Qazaq ulttyq ǵylym akademıasyn qurǵan, metalogenıa mektebiniń negizin qalaǵan akademık Q.I.Sátbaevqa arnalǵan vıtrına erekshe kózge kórindi. Bul vıtrınada QazSSR Ǵylym akademıasynyń prezıdenti Qanysh Sátbaevtyń eńbek qyzmetteri jáne el ekonomıkasyna, ǵylymǵa qosqan úlesimen tanysýǵa bolady. Sonymen qatar elimizdiń ǵylymynyń damý jolynda erekshe orny bar akademıkter M.Áýezov, Á.Bekturov, Á.Marǵulan, İ.Keńesbaev, K.Aqyshev syndy t.b. ataqty ǵalymdarymyzdyń jeke zattary tur. Qazaq ulttyq ǵylym akademıasynyń maketi bar.

Mýzeıdiń úshinshi zaly táýelsiz Qazaqstannyń ǵylymynyń jetistikteri kórsetilgen. Ol jerde elimizdiń jaratylystaný, tehnıkalyq, qoǵamdyq ǵylymdar salasynyń táýelsizdik jyldaryndaǵy jetistikteri kórsetilgen. Ondaǵy biz kóńil qoıyp qaraǵan Qazaqstannyń qazba baılyqtary men jetistikteriniń kartasy. Kartada elimizdegi ǵylym jetistikter, qazba baılyqtary, ǵylymı mekemeleri ornalasqany jerler arnaıy belgilermen kórsetilgen.

Jalpy «Ǵylym ordasy» Qazaqstan ǵylymynyń  tarıhy mýzeıin biz grýppamyzben baryp, tamashalap, tarıhqa jáne ǵylymǵa degen jańa kózqarastardy ashtyq dep aıta alamyn. Osy mýzeı arqyly jastarǵa tarıhty basqasha qyrynan tanyp bilýge, sezinýge múmkindik bolady dep sanaımyn. Bir maqalada barlyǵyn aıtyp jetkizý múmkin emes, sondyqtan baryp kózben kórgen durys dep sanaımyn.

---