Beıneleý óneriniń túrleri men janrlary
1. Sabaqtyń taqyryby: Beıneleý óneriniń túrleri men janrlary.
Beıneleý óneri
2. Sabaqtyń maqsaty:
a) Bilimdilik: Beıneleý óneriniń túrlerimen jáne janrlarymen tanystyrý. Beıneleý óneri janrlaryna arnap sýret salǵan sýretshilerdiń shyǵarmalaryn taldap úırený.
á) Damytýshylyq: Óner shyǵarmalary jaıly túsinigin keńeıtý; janrlar ereksheligin ajyrata bilý qabiletin damytý; ónerge qyzyǵýshylyǵyn arttyrý.
b) Tárbıelik: Estetıkalyq tárbıe berý; sýretshi shyǵarmalary arqyly oqýshylardy ásemdikke, sulýlyqqa tárbıeleý.
3. Sabaq tıpi: jańa oqý materıalyn meńgertý.
4. Sabaq ádisi: «galereıaǵa saıahat», suraq - jaýap, túsindirý.
Sabaqtyń túri: ashyq sabaq
5. Sabaq kórnekiligi: Sýretshi shyǵarmalary, test suraqtary, kartınalar, plakat, sózjumbaq «Galereıa».
6. Sabaq barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi.
Oqýshylardy sabaqqa daıarlaý.
Sabaqqa qajetti qural - jabdyqtaryn túgendep, jumys ornyn uıymdastyrý.
2. Jańa sabaq.
Sabaq taqyrybyn baıandaý.
Beıneleý óneri degenimiz – aınalamyzdaǵy ómir kórinisterin jazyqtyqta ári keńistikte beıneleý arqyly sýretteıtin óner túri.
Beıneleý óneri san ǵasyrlyq damý tarıhyna baılanysty birneshe túrge bólinedi. Olar: jıvopıs, grafıka, músin, sáýlet óneri jáne sándik - qoldanbaly óner.
Jıvopıs – qaǵaz, taqtaı, karton, kenep betine ártúrli boıaýlarmen oryndalatyn shyǵarma.
Grafıka – qaǵaz, karton betine qaryndash, qalamush, kómir, týsh arqyly oryndalatyn sýret.
Músin - ártúrli materıaldarmen (tas, aǵash, metal, sazbalshyq, ermeksaz) dóńgelek kólemdi keńistikke somdalǵan kórkem shyǵarma.
Sáýlet óneri – úıler, ǵımarattar, kóshelerdi jobalaý jáne ony jasaý óneri.
Sándik - qoldanbaly óner – halyq turmysynda keńinen qoldanylatyn kóp salaly óner. Árbir halyqtyń shyǵarmashylyǵymen baılanysty óner. Bul óner túrine qazaqtyń ulttyq qolóneri jatady.
Osy óner túrleri ishinde aınalamyzdaǵy qorshaǵan dúnıeni shynaıy, jandy etip túrli - tústi boıaýlarmen sýretteıtin óner – jıvopıs (keskindeme) óneri. Jıvopıs jaıly mynadaı ańyz bar: «Birde grek sýretshisi Zevksıs júzim sýretin salypty da, boıaýy kepsin dep tereze aldyna qoıypty. Sóıtse qustar sýretti shyn júzim eken dep shuqı bastapty». Bul ańyz jıvopıs óneri bizdi qorshaǵan tabıǵattaǵy nárselerdi sol qalpynda aınytpaı jetkize alatynynan habar bergendeı.
Jıvopıs oryndalý ereksheligine qaraı birneshe janrǵa bólinedi: natúrmort, peızaj, portret, marınıstik janr, anımalıstik janr, tarıhı janr, bataldyq janr.
Jıvopıs janrlarymen tanysý úshin galereıaǵa saıahat jasaıyq. Sózjumbaq sheshý «Galereıa».
Galereıa – kórkem shyǵarmalar qory jınaqtalǵan oryn. Qazaqstandyq sýretshilerdiń shyǵarmalary, jalpy Qazaqstan beıneleý óneri týyndylary jınaqtalǵan oryn eń alǵash ret 1935 jyly Almatyda ashyldy. Ol Qazaq Memlekettik kórkemsýret galereıasy dep ataldy. 1976 jyly Qazaq qolóner murajaıymen birigip, 1984 jyly oǵan Ábilhan Qasteev esimi berildi. Qazir Á. Qasteev atyndaǵy Memlekettik Beıneleý óneri murajaıy dep ataldy.
Balalar, bizdiń galereıamyzda jıvopıstiń túrli janryndaǵy shyǵarmalar jınaqtalypty.
Aldyn - ala berilgen tapsyrma boıynsha oqýshylar ár janrǵa túsinikteme berip, muǵalim tolyqtyrady.
Natúrmort – jansyz zattar men buıymdardy úılesimdi etip beınelengen shyǵarma. «Natúrmort» - fransýz sózi, aýdarmasy «óli tabıǵat» degendi bildiredi. Natúrmort alǵash ret 17 ǵasyrda Golandıada paıda boldy.
Peızaj – tabıǵat kórinisteri beınelengen shyǵarmalar. Peızaj janry ár alýan. Keıbir peızaj shyǵarmalary ómirde bar naqty kórinisterdi beınelese, keıbireýleri sýretshiniń oı - qıalynan týady.
Portret – adamnyń bet pishini beınelengen kórkem shyǵarma. Portret jazýshy sýretshiniń basty maqsaty – adamnyń syrt ajary ǵana emes, ishki jan dúnıesin, rýhanı kelbetin kórsete bilý.
Tarıhı janr – belgili bir oqıǵalar men tarıhı kezeńder beınelengen kórkem shyǵarmalar.
Bataldyq janr – soǵys oqıǵalary, Otan qorǵaý, jer qorǵaý kórinisteri beınelengen kórkem shyǵarma.
Marınıstik janr – teńiz, kól, muhıt sıaqty tabıǵat kórinisteri beınelengen shyǵarmalar.
Anımalıstik janr – jan - janýarlardy beınelegen kórkem shyǵarma. Ol latynnyń «animal» (haıýanat) degen sózinen shyqqan.
Endi búgingi sabaqta alǵan bilimizdi toptyq saıys arqyly bekiteıik.
3. Saıys
Oqýshylardy 3 topqa bólý.
1 top – «Qyzyl boıaý» toby
2 top – «Sary boıaý» toby
3 top – «Kók boıaý» toby
Saıys bólimderimen tanystyrý.
1. Halyq sýretshileri jaıly ne bilesiń? (úıge berilgen tapsyrma)
2. Kartına qurastyrý. Úsh top berilgen qıyndylardy japsyryp, kartına qurastyrady.
3. Sýretshi shyǵarmasyn talda.
4. Test suraqtaryna jaýap berý.
1 top
1. Jyly tústerdi ata.
a) kók
á) sary
b) kúlgin
2. Ilústrasıa degenimiz -
a) ertegi mazmunyna arnap salynǵan sýret
á) oıdan salynǵan sýret
b) túrli nobaı sýretter
3. Á. Ysmaıylovtyń «Hantáńiri» shyǵarmasy qaı janrǵa jatady?
a) natúrmort
á) portret
b) peızaj
4. Marınıstik janr degenimiz -
a) soǵys taqyrybyndaǵy shyǵarmalar
á) teńiz, kól taqyrybyndaǵy shyǵarmalar
b) jansyz zattar beınelengen shyǵarmalar
5. Akvarel boıaýyn nemen ezedi?
a) sýmen
á) tek ystyq sýmen
b) arnaıy eritindimen
2 top
1. Sýyq tústerdi ata.
a) qyzyl
á) qońyr
b) kók
2. Tús sheńberi neshe tústen turady?
a) 8
á) 6
b) 4
3. Oqýlyqtaǵy J. Qaıranbaevtyń «Qyz kelbeti» shyǵarmasy qaı janrǵa jatady?
a) peızaj
á) portret
b) tarıhı janr
4. Túrli - tústi boıaýlarmen salynǵan kórkem shyǵarma qalaı atalady?
a) grafıka
á) sáýlet óneri
b) jıvopıs
5. Jıvopıs sabaǵyna qajetti basty boıaý quralyn ata?
a) gýash
á) akvarel
b) týsh
3 top
1. Negizgi tústerdi ajyrat.
a) kúlgin, sary, jasyl
á) qyzyl, kók, sary
b) jasyl, qyzyl, kók
2. «Kompozısıa» sózi neni bildiredi?
a) beıneleý
á) qurastyrý
b) sýretti boıaý
3. Peızaj qandaı shyǵarma?
a) janýarlar beınelengen sýret
á) tabıǵat kórinisi beınelengen sýret
b) adam kelbeti beınelengen shyǵarma
4. Saz balshyq, tas, aǵashpen jumys jasaıtyn sheber.
a) músinshi
á) sýretshi
b) sáýletshi
5. «Amangeldi sarbazdary» týyndysynyń avtory kim?
a) Q. Teljanov
á) Á. Qasteev
b) M. Kenbaev
Árbir durys jaýaptarǵa upaı – qaryndash beriledi. Qaryndash sany kóp top jeńiske jetedi. Oqýshylardy baǵalaý.
4. Sabaqty qorytyndylaý.
Biz búgingi sabaqta beıneleý óneriniń túrleri jáne janrlarymen tanystyq. Túrli janrda jazylǵan sýretshi shyǵarmalary qorshaǵan ortany, tabıǵatty, dúnıeni tanyp - bilýge, sulýlyq pen ásemdikti kóre, sezine bilýge umtyldyrady. Beıneleý óneri bizdi sulýlyq álemine jeteleıdi.
5. Úıge tapsyrma.
Beıneleý óneriniń túrleri men janrlary jaıly oqyp kelý.
Shalqar aýdandyq kórkemsýret lıseıi MKQK - niń
kompozısıa páni muǵalimi
Torǵaeva Shattyqgúl Jesebaıqyzy
Beıneleý óneri
2. Sabaqtyń maqsaty:
a) Bilimdilik: Beıneleý óneriniń túrlerimen jáne janrlarymen tanystyrý. Beıneleý óneri janrlaryna arnap sýret salǵan sýretshilerdiń shyǵarmalaryn taldap úırený.
á) Damytýshylyq: Óner shyǵarmalary jaıly túsinigin keńeıtý; janrlar ereksheligin ajyrata bilý qabiletin damytý; ónerge qyzyǵýshylyǵyn arttyrý.
b) Tárbıelik: Estetıkalyq tárbıe berý; sýretshi shyǵarmalary arqyly oqýshylardy ásemdikke, sulýlyqqa tárbıeleý.
3. Sabaq tıpi: jańa oqý materıalyn meńgertý.
4. Sabaq ádisi: «galereıaǵa saıahat», suraq - jaýap, túsindirý.
Sabaqtyń túri: ashyq sabaq
5. Sabaq kórnekiligi: Sýretshi shyǵarmalary, test suraqtary, kartınalar, plakat, sózjumbaq «Galereıa».
6. Sabaq barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi.
Oqýshylardy sabaqqa daıarlaý.
Sabaqqa qajetti qural - jabdyqtaryn túgendep, jumys ornyn uıymdastyrý.
2. Jańa sabaq.
Sabaq taqyrybyn baıandaý.
Beıneleý óneri degenimiz – aınalamyzdaǵy ómir kórinisterin jazyqtyqta ári keńistikte beıneleý arqyly sýretteıtin óner túri.
Beıneleý óneri san ǵasyrlyq damý tarıhyna baılanysty birneshe túrge bólinedi. Olar: jıvopıs, grafıka, músin, sáýlet óneri jáne sándik - qoldanbaly óner.
Jıvopıs – qaǵaz, taqtaı, karton, kenep betine ártúrli boıaýlarmen oryndalatyn shyǵarma.
Grafıka – qaǵaz, karton betine qaryndash, qalamush, kómir, týsh arqyly oryndalatyn sýret.
Músin - ártúrli materıaldarmen (tas, aǵash, metal, sazbalshyq, ermeksaz) dóńgelek kólemdi keńistikke somdalǵan kórkem shyǵarma.
Sáýlet óneri – úıler, ǵımarattar, kóshelerdi jobalaý jáne ony jasaý óneri.
Sándik - qoldanbaly óner – halyq turmysynda keńinen qoldanylatyn kóp salaly óner. Árbir halyqtyń shyǵarmashylyǵymen baılanysty óner. Bul óner túrine qazaqtyń ulttyq qolóneri jatady.
Osy óner túrleri ishinde aınalamyzdaǵy qorshaǵan dúnıeni shynaıy, jandy etip túrli - tústi boıaýlarmen sýretteıtin óner – jıvopıs (keskindeme) óneri. Jıvopıs jaıly mynadaı ańyz bar: «Birde grek sýretshisi Zevksıs júzim sýretin salypty da, boıaýy kepsin dep tereze aldyna qoıypty. Sóıtse qustar sýretti shyn júzim eken dep shuqı bastapty». Bul ańyz jıvopıs óneri bizdi qorshaǵan tabıǵattaǵy nárselerdi sol qalpynda aınytpaı jetkize alatynynan habar bergendeı.
Jıvopıs oryndalý ereksheligine qaraı birneshe janrǵa bólinedi: natúrmort, peızaj, portret, marınıstik janr, anımalıstik janr, tarıhı janr, bataldyq janr.
Jıvopıs janrlarymen tanysý úshin galereıaǵa saıahat jasaıyq. Sózjumbaq sheshý «Galereıa».
Galereıa – kórkem shyǵarmalar qory jınaqtalǵan oryn. Qazaqstandyq sýretshilerdiń shyǵarmalary, jalpy Qazaqstan beıneleý óneri týyndylary jınaqtalǵan oryn eń alǵash ret 1935 jyly Almatyda ashyldy. Ol Qazaq Memlekettik kórkemsýret galereıasy dep ataldy. 1976 jyly Qazaq qolóner murajaıymen birigip, 1984 jyly oǵan Ábilhan Qasteev esimi berildi. Qazir Á. Qasteev atyndaǵy Memlekettik Beıneleý óneri murajaıy dep ataldy.
Balalar, bizdiń galereıamyzda jıvopıstiń túrli janryndaǵy shyǵarmalar jınaqtalypty.
Aldyn - ala berilgen tapsyrma boıynsha oqýshylar ár janrǵa túsinikteme berip, muǵalim tolyqtyrady.
Natúrmort – jansyz zattar men buıymdardy úılesimdi etip beınelengen shyǵarma. «Natúrmort» - fransýz sózi, aýdarmasy «óli tabıǵat» degendi bildiredi. Natúrmort alǵash ret 17 ǵasyrda Golandıada paıda boldy.
Peızaj – tabıǵat kórinisteri beınelengen shyǵarmalar. Peızaj janry ár alýan. Keıbir peızaj shyǵarmalary ómirde bar naqty kórinisterdi beınelese, keıbireýleri sýretshiniń oı - qıalynan týady.
Portret – adamnyń bet pishini beınelengen kórkem shyǵarma. Portret jazýshy sýretshiniń basty maqsaty – adamnyń syrt ajary ǵana emes, ishki jan dúnıesin, rýhanı kelbetin kórsete bilý.
Tarıhı janr – belgili bir oqıǵalar men tarıhı kezeńder beınelengen kórkem shyǵarmalar.
Bataldyq janr – soǵys oqıǵalary, Otan qorǵaý, jer qorǵaý kórinisteri beınelengen kórkem shyǵarma.
Marınıstik janr – teńiz, kól, muhıt sıaqty tabıǵat kórinisteri beınelengen shyǵarmalar.
Anımalıstik janr – jan - janýarlardy beınelegen kórkem shyǵarma. Ol latynnyń «animal» (haıýanat) degen sózinen shyqqan.
Endi búgingi sabaqta alǵan bilimizdi toptyq saıys arqyly bekiteıik.
3. Saıys
Oqýshylardy 3 topqa bólý.
1 top – «Qyzyl boıaý» toby
2 top – «Sary boıaý» toby
3 top – «Kók boıaý» toby
Saıys bólimderimen tanystyrý.
1. Halyq sýretshileri jaıly ne bilesiń? (úıge berilgen tapsyrma)
2. Kartına qurastyrý. Úsh top berilgen qıyndylardy japsyryp, kartına qurastyrady.
3. Sýretshi shyǵarmasyn talda.
4. Test suraqtaryna jaýap berý.
1 top
1. Jyly tústerdi ata.
a) kók
á) sary
b) kúlgin
2. Ilústrasıa degenimiz -
a) ertegi mazmunyna arnap salynǵan sýret
á) oıdan salynǵan sýret
b) túrli nobaı sýretter
3. Á. Ysmaıylovtyń «Hantáńiri» shyǵarmasy qaı janrǵa jatady?
a) natúrmort
á) portret
b) peızaj
4. Marınıstik janr degenimiz -
a) soǵys taqyrybyndaǵy shyǵarmalar
á) teńiz, kól taqyrybyndaǵy shyǵarmalar
b) jansyz zattar beınelengen shyǵarmalar
5. Akvarel boıaýyn nemen ezedi?
a) sýmen
á) tek ystyq sýmen
b) arnaıy eritindimen
2 top
1. Sýyq tústerdi ata.
a) qyzyl
á) qońyr
b) kók
2. Tús sheńberi neshe tústen turady?
a) 8
á) 6
b) 4
3. Oqýlyqtaǵy J. Qaıranbaevtyń «Qyz kelbeti» shyǵarmasy qaı janrǵa jatady?
a) peızaj
á) portret
b) tarıhı janr
4. Túrli - tústi boıaýlarmen salynǵan kórkem shyǵarma qalaı atalady?
a) grafıka
á) sáýlet óneri
b) jıvopıs
5. Jıvopıs sabaǵyna qajetti basty boıaý quralyn ata?
a) gýash
á) akvarel
b) týsh
3 top
1. Negizgi tústerdi ajyrat.
a) kúlgin, sary, jasyl
á) qyzyl, kók, sary
b) jasyl, qyzyl, kók
2. «Kompozısıa» sózi neni bildiredi?
a) beıneleý
á) qurastyrý
b) sýretti boıaý
3. Peızaj qandaı shyǵarma?
a) janýarlar beınelengen sýret
á) tabıǵat kórinisi beınelengen sýret
b) adam kelbeti beınelengen shyǵarma
4. Saz balshyq, tas, aǵashpen jumys jasaıtyn sheber.
a) músinshi
á) sýretshi
b) sáýletshi
5. «Amangeldi sarbazdary» týyndysynyń avtory kim?
a) Q. Teljanov
á) Á. Qasteev
b) M. Kenbaev
Árbir durys jaýaptarǵa upaı – qaryndash beriledi. Qaryndash sany kóp top jeńiske jetedi. Oqýshylardy baǵalaý.
4. Sabaqty qorytyndylaý.
Biz búgingi sabaqta beıneleý óneriniń túrleri jáne janrlarymen tanystyq. Túrli janrda jazylǵan sýretshi shyǵarmalary qorshaǵan ortany, tabıǵatty, dúnıeni tanyp - bilýge, sulýlyq pen ásemdikti kóre, sezine bilýge umtyldyrady. Beıneleý óneri bizdi sulýlyq álemine jeteleıdi.
5. Úıge tapsyrma.
Beıneleý óneriniń túrleri men janrlary jaıly oqyp kelý.
Shalqar aýdandyq kórkemsýret lıseıi MKQK - niń
kompozısıa páni muǵalimi
Torǵaeva Shattyqgúl Jesebaıqyzy
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
