InfoHub Logo

Kitap oqýdan tıylsaq,

Oı oılaýdan da tıylar edik.

Ǵabıt Músirepov

Adamnyń uly qazynasy - bilim. Bilimniń mánin «Aqyldan qymbat baılyq joq», «Aqyldy satyp ala almaısyń», «Aqyl - tozbas kıim,bilim - sarqylmas bulaq» degen halyqtyń danalyq sózderinen- aq bilýge bolady. Qazirgi bilim berý qyzmetiniń maqsaty - bilim «berý» me, álde «alý» ma? Qaısysy nátıjeli bolmaq? Al bilimdi berý bolatyn bolsa, ustaz sharshamaý kerek – tyqpyshtaı ber, tyqpyshtaı ber shákirt basyna! Olaı bolatyn bolsa, adamdardyń bári de bilimdi bolyp keter me edi?.. Ókinishke oraı, olaı emes. Bilimdi bolý úshin oqýshy eńbektenýi kerek, áreket jasaýy qajet. Bilim óz basynda (mıynda) paıda bolý úshin adam ony esinde saqtap, túsinýi, qoldanýy, taldaý jasaýy jáne baǵalaýy qajet. Osylaı ǵana bilimdi ıgerý múmkin bolar. Oqýshy ózin bilim ıgerý prosesiniń basty tulǵasy retinde sezinip qana úırenedi. Bilimdi tek úırenýge bolady jáne de úırený isi belsendi áreketterden quralýy kerek: umtylys pen talaptaný arqyly ǵana bizdiń bilýimiz yqtımal. Bilim ıgerý prosesiniń basty qaǵıdasy «Úıretý múmkin emes, úırený ǵana yqtımal!» ekendigin bul jerde basa aıtý qajet. Oqýshynyń ózi úırenýge qulyq, qulshynys, yqylas pen ynta tanytýy kerek. Qandaı keremet ustazdar bolmasyn, oqýǵa esh yntasy men qyzyǵýshylyǵy joq shákirtti úırete almaıdy. Burynyraqta, bilim berýdiń basty qaǵıdasy «Úıretý!» bolsa, búgingi kúni basty ıdeıa «Úırený!», tipti «Úırenýge úırený!» ustanymyna aınalyp otyr. Sonda mektepten oqýshy ne nárseni úırenip, qandaı bolyp shyǵýy kerek? Osy suraqqa jaýap izdesek, Abaı atamyzdyń negizgi ómirlik qaǵıdasy "Adam bol!"-degen ustanym bolsa, árbir ustazdyń basty maqsaty – shákirtterine adam bolýdyń joldaryn úırenýine jaǵdaı jasaý jáne kómekshi quraldaryn usyný kerek. Osylardy shákirtter paıdalana otyryp, birinshi kezekte adam bolyp shyǵýy qajet. Endeshe adam bolý degenimiz ne? Adam bolý degenimiz - adamgershilik qaǵıdalar men qundylyqtardy ustaný. Adamgershiliksiz bilimniń esh qajeti joq ekendigin HH-shy ǵasyr dáleldedi emes pe?! Oqýshylardy adam bolýǵa baýlý úshin ustazdar kaýymy ne isteý kerek ?-degen suraq týady. Osy kezde D.Qonaev atamyzdyń "Kórgeni jaqsy kósh bastaıdy" degen sózi oıǵa oralady. Jalpy oqýshylar aıtqandy emes, kórgenin isteıdi. Ustazdardyń árbir is-áreketterinen jáne sóılegen sózderinen adam bolýdyń qaǵıdalary kórinip turýy qajet. Bir sózben aıtqanda oqýshynyń aınasy - ustaz. Soǵan qarap boı túzep, eliktep ósedi. Osy rette taǵyda mynadaı suraq týyndaıdy. Qazirgi qoǵamǵa qandaı adam kerek? Búgingi qoǵamǵa adamı turǵydan aqaýsyz tulǵalar men azamattar kerek. Sol sebepti de mektepte tárbıe jumysyn birinshi orynǵa qoıý qajet. Ǵulama Ál-Farabıdiń "Tárbıesiz berilgen bilim - adamzattyń qas jaýy!" degen ataly sózderi búginde bilim berý júıesiniń eń basty qaǵıdasyna aılanǵan. Qosymsha bilim berýdi tárbıe slasyna kóbirek uıymdastyrǵan abzal. Qoryta aıtqanda, bilimdi adamnyń boryshy shen - shekpen emes, týǵan halqyna qyzmet etý. Endeshe kórgeni jaqsy qazaq kóshin bastaıtyn dana urpaqtarymyzdy tárbıeleı bereıik.

Túrkistan oblysy Báıdibek aýdany
Y.Altynsarın atyndaǵy negizgi orta mektep memlekettik komýnaldyq mekemesi
Kerımbaeva. Dınara Shybyt aýyly

---