InfoHub Logo

Aqtóbe oblysy, Baıǵanın aýdany,
Qarabulaq orta mektebi MM
Geografıa pániniń muǵalimi
Tlegenova Ańsaǵan Býrhatqyzy

Sabaqtyń taqyryby: «Bilim - ýaqyt enshisinde» atty zıatkerlik saıys
Maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylardyń ekonomıkalyq, strategıalyq oılaý qabiletterin qalyptastyrý. Geografıadan alǵan bilimderin eske túsirip, tıanaqtaý;
Damytýshylyq: Oqýshylardyń bilimge degen qushtarlyǵyn arttyrý, qyzyqtyrý arqyly bilimin tereńdetý, zıatkerlik qabiletin damytý. Sózdik qorlaryn baıytý;
Tárbıelilik: Oqýshylardy otansúıgishtikke, bir - birin syılaýǵa, ujymshyldyqqa tárbıeleý.
Barysy:
Qaıyrly kesh, qurmetti ustazdar men bilimge qushtar jas órender! Búgingi «Bilim - ýaqyt enshisinde» atty bilimdilik saıysymyzǵa qosh keldińizder! Ýaqyt - qashanda bolmasyn adam balasy úshin tyǵyz uǵym. Ýaqyt bizge emes, biz ýaqytqa táýeldimiz. Ýaqyttyń mańyzdylyǵyn sizder saıys barysynda túsine jatasyzdar, olaı bolsa bilimderińizdi ýaqytqa aldyra bilińizder degen nıetpen saıysymyzdy bastaımyz.
Ǵylymnyń syryn uǵyna,
Shyǵyńdar bilimniń shyńyna.
Daryndylyq pen tapqyrlyq
Jetkizedi sizderdi
Geografıanyń syryna
Qatysýshylar: 9, 10, 11 synyp oqýshylarynan quralǵan toptar. (urandarymen)
Oıyn bólimderimen tanys bolyńyzdar!

I. «Dúnıe júzi elderine saıahat». Bul bólimde týlar beınelengen 10 uıashyq bar. Uıashyqty tańdaı otyryp, suraqtarǵa jaýap berý arqyly eldi kartadan kórsetý. (4 mın)
Sharty: 3 topqa daıyndalýǵa 2 mınýt, mınýt soqqan soń top músheleri sóılespeı, qorǵaýshy topty tyńdaý kerek. Tyńdamaı shegerilgen jaǵdaıda upaı shegeriledi.

Shveısarıaprezıdenti /Dıde Býrkhalter/
Qyrǵyzstan prezıdenti /Almazbek Atambaev/
Reseı prezıdenti /Vladımır Pýtın/
Qytaı prezıdenti /Szıntao Hý/
Fransıa prezıdent /Fransýa Olland/
Italıa prezıdenti/Djordjo Napolıtano/
Ulybrıtanıa prezıdenti /Elızaveta II/
Ispanıa prezıdenti /Marıano Rahoı/
Ózbekstan prezıdenti /Islam Karımov/
Grýzıa prezıdenti /Mıhaıl Saakashvılı/

İİ. «Álemniń jeti keremeti» (3 mın)
1. Egıpet astanasy - Kaırden ońtústikke qaraı qatarlasa shógip jatqan aqshańqan jáne sarǵylt taýlar kórinedi. Bul tóbesi súıirlenip kelgen jasandy taýlar
onyń bıiktigi 147metrdeı, bizdiń zamanymyzdan burynǵy 28 ǵasyrda, budan 5 myń jyldaı buryn salynǵan. Hefren pıramıdasy budan eki - aq metr alasa.
Onyń basy adam beınesinde de, denesi arystan tulǵaly. Ol “Sfınks” dep atalady. Adamdaı danyshpan, arystandaı aıbatty Sfınks beınesi joqqa sengish yrymshyl jandardyń záresin alǵan, sondyqtan jurt ony úreı atasy dep ketken.
(Heops pıramıdasy)

2. Álemniń endigi bir «keremetine toqtalaıyq.. Ol Ejelgi Shyǵystyń eń úlken ári dáýletti qalasy - Vavılonda bolǵan. Al shyndyǵynda ol jańa zamanǵa deıingi 6 ǵasyrda Navýhodonosor patshanyń jarlyǵy boıynsha salynǵan.
Bul patsha óz saraıyn alty qabat úıdiń bıiktigindeı etip qoldan kótergen jasandy alań ústine saldyrdy.
Tolyp jatqan qaýǵa baılaǵan orasan zor shyǵyrdy júzdegen qul kúni - túni aınaldyryp, Efrat ózeninen sý jetkizgen. (Semıramıda aspaly baǵy)

3. Úshinshi keremet.
Ol kileń mármár tastan 120 jyl boıy salynyp, jańa zamanǵa deıingi 550 jyl shamasynda aıaqtalǵan. Bul kóz tartarlyq ádemi salyp, ishinde baǵaly zattar mol bolady. Sondyqtan ataǵy jer júzine jaıylyp ketedi.
Bizdiń zamanymyzda burynǵy 356j. Gerostrat degen bireý atyn shyǵarmaq oımen ǵıbadathanany órteıdi. Aqyry onyń esimi aqylǵa qonymsyz zıankestiktiń belgi - beınesi bolyp máńgilikke el aýzynda qalady. (Artemıdanyńǵıbadathanasy)

4. Gresıanyń ońtústúginde, Olımpıalyq oıyndardyń ortalyǵy Olımpıadaǵy ǵıbadathanadaǵy ejelgi grekterdiń syıynatyn joǵary piri - Zevstiń músin beınesi bolǵan. Olımpıa Zevstiń bul músinin budan 2 myń jyldaı buryn, bizdiń zamanymyzdan burynǵy 5 ǵasyrda uly músinshi Fıdıı jasaǵan. Bul - tórtinshi «keremet».
Bıiktigi on tórt metrlik Zevs músini pil súıegi, qara emen, asyl tastarmen áshekeılengen altyn taqta otyrǵyzylǵan. Basynda osynaý qudiretti táńirdiń raqymshylyǵyn bildiretin záıtún aǵashynyń órilgen butaǵyna uqsas altyn sheńberi bolǵan. Músinniń basy, ıyǵy, eki qoly, keýdesi pil súıeginen oıyp jasalǵan. Zevstiń sol jaq ıyǵyna jamylǵan shekpeni, shashy men saqaly altynnan quıylǵan.
Fıdıı Zevske adamǵa tán keskin - keıip bergen. Onyń bet beınesinen sustylyqpen qatar meıirimdilik te ańǵarylatyn bolǵan. Músin endi bolmasa jymıa ezý tartyp, ornynan keń keýdesin kere túregeletindeı áser týdyrǵan. (Zevs músini)

5. Kishi Azıada Karıı patshalyǵy dep atalatyn shaǵyn memlekettiń astanasy – Galıkarnasta ﴾qazirgi Túrkıanyń Bodrým qalasy﴿ besinshi «keremet» Mavsol patshanyń mavzoleıi bolǵan. Ony bizdiń zamanymyzdan burynǵy 4 ǵasyrdyń orta sheninde patshanyń jesiri - patsha hanym Artemısıa saldyrǵan.
Mavzoleıdiń aq mármár tastan bederli beldeý tartylǵan tuǵyryna mármár, baǵanalarmen tizbegimen naqyshtalǵan negizgi qabyrǵa ornaǵan. Onyń tóbesi súıirlenip kelgen. Mármárden pıramıda ispetti jasalǵan mavzoleı tóbesiniń ushar basynda tórt arǵymaq jegilgen eki dońǵalaqty kúımege mingen Mavsol men Artemısıanyń músinderi bolǵan ﴾ Mavsol men onyń áıeli Artemısıanyń músinderi, sol sıaqty mavzoleıdiń basqa da áshekeıleri osy kúnde Londondaǵy Brıtan mýzeıinde saqtaýly.﴿
Mine, «mavzoleı» degen sóz Mavsol esimimen baılanysty shyqqan. (Galıkarnas mavzoleıi)