InfoHub Logo

Microsoft pen The Future Laboratory-da 10 jyldan soń eńbek naryǵy qandaı bolatynyn anyqtap bilýdi uıǵardy. Kompanıanyń sarapshylar bergen túsiniktemeleri bar zertteý The Independent basylymynda jaryq kórdi.  

Aralarynda jetekshi mamandar, taldaýshylar, tehnologtar bar mamadardyń pikirinshe keleshekte eń kóp suranysqa ıe bolatyn salalardyń biri ǵarysh pen ǵaıyp (vırtýaldy) shynaıylyq bolmaq. Zertteýshiler kópshilik aıtyp júrgen pikirge qaramastan, robottar adamdardy almastyra almaıtynyna senimderi kámil, kerisinshe sıfrlyq tehnologıalar dáýirinde mansaptyq jáne tulǵalyq turǵyda joǵarylaýǵa múmkindikter kóbeıedi.  

Bul jumystar fantasıka salasynan alynǵandaı kóringenmen, olar qazirdiń ózinde bolyp jatqan ózgeristerdi bildiredi. İshinara jasandy ıntellektiń kóp tarala bastaǵandyqtan, eńbek naryǵy burynǵydan jyldamyraq ózgerip jatyr.

Raıan Asdoýrıan, Microsoft-tyń Windows pen Surfase-ti jasaıtyn bólimsheleriniń basshysy.

Buǵan qosa, zertteý avtorlary qazirgi mektepter men JOO oqyp júrgenderdiń 65% qazirgi kezde áli paıda bolmaǵan qyzmetti atqarady dep oılap otyr. Osyǵan oraı kompanıanyń saýaldaryna jaýap bergen sarapshylar jastar tar sheńberge mamandanýdy talap etetin dástúrli bilim berý modelinen ketip, birqatar jańa bilim men, daǵdylarǵa mashyqtanýyn qoldaıtynyn aıtqan. «Biz óziniń keleshegine alańdaıtyn stýdentterdiń kóbeıip kele jatqanyn kórip júrmiz. Olar ózderinen ozyp ketken zamanaýı tehnologıalarmen jumys isteýge daıyn emes ekenin sezedi», — deıdi Microsoft ókili Raıan Asdoýrıan.

«Birneshe salada ıkem-daǵdylardyń bolýy úlken mańyzǵa ıe bolyp keledi — dep The Future Laboratory redaktory ári baıandama avtorlarynyn biri Stıv Toz sózin jalǵastyrdy. — Mysaly, vırtýaldy tirshilik ortasy dızaıneriniń, redaktor jumysyn atqaratyn da mashyqtary bolýy kerek. Onyń ústine bul mamandyq geımdızaınǵa da uqsaıdy. Menińshe bundaı mamanda, eń bir ózekti degen suraqtarǵa jaýap bere alýy úshin, sáýletshiniń jáne psıhologtyń biliktiligi de bolýy tıis. Mysaly, nege adamdarǵa aǵashtardyń saıasynda otyrý unaıtyny jóninde oılanyp kórdińiz be? Endi buny qalaı vırtýaldy shynaıylyqqa aınaldyrýǵa bolady?».

 2025 jylǵa deıin

1) Vırtýaldy tirshilik ortasy dızaıneri

Bilimi bolýy kerek salalar: sáýlettik dızaın, redaktorlyq is, psıhologıa.  

Boljamdar boıynsha, 2020 jylǵa qaraı VR-qurylǵylar naryǵy 40 mıllıardqa baǵalanady, al 2026 jyly mıllıondaǵan adamdar jumys babymen nemese oqý úshin jańa deńgeıli vırtýaldy shynaıylyq ishinde saǵattap júrýdi bastaıdy. Vırtýaldy meken dızaıneri iskerlik kezdesýlerge qajetti jaǵdaıdy nemese, VR-mýzeılerdi jasap, osy álemderdi jobalaýmen aınalysady.  

Búkil dúnıe júzinen «jınalatyn» áriptesterimen ıdeıalaryn talqyǵa salatyn gıpershynaıy vırtýaldy keńistikte kezdesip otyrǵan jumyskerlerdiń keńsedegi ádettegi kúnin elestetip kórińizshi. Al olardyń modelderi retinde, mysalǵa aıtsaq, geımerler ózderiniń súıikti oıynshylaryna aınalyp ketetin fýtboldan premer-lıga stadıony bolýy nemese túpnusqasyn saqtap qalý úshin jasalǵan IýNESKO murasynyń sıfrlyq kóshirmesi bolýy ábden múmkin.   

Bul saladaǵy alǵashqy qadamdar qazirdiń ózinde bar. Mysaly, Avtralıadaǵy Dıkın ýnıversıteti, vırtýaldy jáne tolymdy shynaıylyq salasynyń alǵashqy dıplomdy mamandaryn daıarlaý úshin, baǵdarlama jasaqtaýshalarmen yntymaqtastyq ornatty. Bul baǵdarlama boıynsha ótetin sabaqtar 2016 jylǵy qyrkúıek aıynda bastaldy.  

2) Roboetıka jónindegi advokat

Qajetti bilim salalary: komýnıkasıalar, fılosofıa, etıka.

Sarapshylardyń oıynsha kelesi onjyldyq robottar dáýiri bolmaq: olar adamǵa barlyq salada kómektese bastap, jeke kómekshiler pozısıalarynda da, qoldaý kórsetý qyzmetinde de bola alady. Osy sebepti «aqyldy mashınalar» óndirisi salasyndaǵy bos jumys oryndary sany artady: Roboetıka jónindegi advokat moraldyq jáne etıkalyq zańdardy belgilep, adamdardyń, robottardyń jáne jasandy ıntellekttiń arasyndaǵy deldal retinde júredi. Sol zańdar boıynsha mashınalar tiri adamdar arasynda eńbektenedi.  

Osy boljamdardy adamnyń denesin qasaqana aýyrtýǵa qabyletti robotty oılap tapqan Berklıdegi Kalıfornıa ýnıversıtetiniń ınjeneri Aleksandr Reben de rastap otyr.  

«Men «zıandy» robot paıda bolýy múmkin ekenin dáleldedim. Osy sebepti jasandy ıntellekt kúnderdiń bir kúninde adamǵa baǵynbaı ketýi múmkin degen qorqynyshymyzǵa qarsy tura alatyn adamdarǵa keleshekte zárý bolamyz», — deıdi Reben.

3) Mádenıet digital-kommentatory

Qajetti bilim salalary: óner-bilim tarıhy, bıznes, PR jáne marketıń.  

10 jyldan soń áleýmettik jeliler men medıada vızýaldyq komýnıkasıa ústemdikke ıe bolady. Buny Instagram-nyń ósimi rastap otyr. Digital salasynyń beıneli tilin meńgergender sıfrlyq mádenıetti dástúrli mádenıetke ıntegrasıalaı alatyn óte qajetti mamandar bolyp ketedi. Bul ıkem-daǵdylardyń qoldanylatyn jerleri — mádenıet pen óner salasynyń kásiporyndary men mekemeleri. Teıt zamanaýı galereıasynyń dırektory Franses Morrıs bundaı kásipqoılar olarǵa táp-táýir paıda túsiretinine senimi mol. «Digital-kommentatorlar keleshektiń aýdıtorıasyna ótken ǵasyrlardyń álemdik kórkemdik murasyn — zamanaýı tehnologıalar kómegi arqyly — meılinshe túsinikti túrde aıtyp berip otyrýǵa kómektesedi», — dep Morrıs túsindiredi.

4) Frılanstaǵy bıohaker

Qajetti bilim salalary: bıologıa ǵylymdary, medısınalyq ádisteme, derekter taldamasy.  

Uzaq ýaqyt boıy ǵylymmen ýnıversıtetterde jáne kompanıalardyń zertteý bólimderinde jumys isteıtin kásibı ǵalymdar aınalysyp keldi.  Alaıda, Microsoft-taǵy mamandar ashyq bastapqy kody bar platformalar akademıalyq qaýymdastyqty demokratızasıalanýyna jáne bıohakerler (molekýlalyq bıologıa salasyndaǵy áýesqoı zertteýler entýzıasttary) sanynyń artýyna sep bolatynyn málimdep otyr.    

Ashyq kodty qural-saımandar arqyly dúnıe júziniń myńdaǵan ǵalymdary qazirdiń ózinde depressıany, aýtızmdi, shızofrenıany jáne Alsgeımer aýrýyn emdeý ádisterin izdep jatyr. Frılanstegi vırtýaldy bıohakerler komandalary bul iste kómektesýge bilek sybanyp kirisetinine kompanıa sarapshylary senimdi.  

Dál osyny London ýnıversıtettik kolejiniń sıntetıkalyk bıology doktor Darren Nesbet te aıtyp júr. Onyń oıynsha bıohakerlerdiń eńbegi iri-iri zertteýlerdiń qomaqty úlesi bolady. Frılanserlerdiń JOO men ınstıtýttardyń shtattyq ǵylymı qyzmetkerlerimen salystyrǵandaǵy artyqshylyǵy — olar oqytýǵa jáne maqalalar jazýǵa kóńilderin aýdarmaı, oı-talqy jasaýynda, sáıkesinshe ıkemdirek bola alatyndyǵynda.   

5) «Zattar Interneti» derekterin taldaýshy

Qajetti bilim salalary: ınjenerlik is, problemalardy jaıǵaý, komýnıkasıalar jáne kásipkerlik.

«Zattar Interneti» birtindep adam ómirine enip kele jatyr. Qazirgi tańda mashınalardan bastap as úı plıtalaryna deıingi kóptegen qurylǵylar ornatylǵan elektronıkamen, baǵdarlamalyq jasaqtamamen jáne qadaǵalarmen jaraqtalǵany eshqandaı qupıa emes. Solardyń arqasynda tehnıka derektermen almasady.

Bolashaqta big data jáne «Zattar Interneti» taldamasy Ulybrıtanıada* 182 myń jumys ornyn ashyp, el ekonomıkasyna 322 mıllıard fýnt sterlıń qosady. Bul týraly Ekonomıkalyq jáne iskerlik zertteýler ortalyǵy aıtyp otyr.

Osyǵan oraı jańa mamandar — úı tehnıkasy, keńse jáne avtokólik qurylǵylary shyǵaratyn mol-mol derekterdi, osynshama aqparatta biz týraly ne aıtylatynyn túsiný úshin, derekterdiń iri-iri kólemderin zerdeleıtin adamdar qajet bolady. Alynǵan derekterdi «Zattar Interneti» jetildirýge paıdalanýǵa bolady: mysaly, elektrondy aspaptar arasyndaǵy ózara árekettestiktiń jańa tásilderin izdestirýge bolady. Bundaı sarapshylarda bolýy tıis ıkem-daǵdylar — patternderdi tanyp-baıqaı alý qabyleti, naqty suraqtardy qoıa bilý, sonymen qatar áńgime aıta bilý.

2025 jyldan bastap jáne odan ary qaraı

6) Ǵarysh gıdi

2020 jyldardyń ekinshi jartysynan bastap ǵarysh saparlary bastalatynyna ǵalymdardyń senimi kámil. Osyǵan baılanysty osyndaı saparlardy qaýipsiz ári qyzyqty ete alatyn kásipqoı mamandarǵa degen muqtajdyq paıda bolady. Mysaly, ǵaryshtyq týrızm salasynyń mamandary bizdiń ǵalamsharymyzdan tys jerlerge aparatyn týrlardy túzýmen aınalysady.  

7) Jeke derekter kýratory

«Myı — kompúter» ınterfeısteri 2020 jyldardyń aıaǵyna karaı kóp taralyp ketedi. Bundaı qurylǵylar adamdarǵa ózderiniń oılaryn, este qalǵan jaılardy jáne arman-qıaldaryn jazyp otyrýǵa, sondaı-aq, olardy áleýmettik jeliler arqyly jurtpen bólisip otyrýǵa múmkindik beredi. Jeke derekter kýratorlary neıroınterfeıster men ınternetti qoldanýshylarǵa barlyq aqparattar legin beıimdep otyrýǵa kómektesedi.   

8) Qorshaǵan ortany qalpyna keltirý jónindegi ınjener

Aldyn ala jasalǵan boljamdarǵa qaraǵanda 2025 jylǵa qaraı Jerdegi halyq sany on mıllıard adamǵa jetetindikten, tabıǵı resýrstar barlyǵyna jetpeı qalýy múmkin. Qorshaǵan ortany qalpyna keltirý jónindegi ınjenerler búkil dúnıe júziniń florasy men faýnasynynan alynǵan úlgilerdi paıdalana otyryp, ekologıasy nasharlaǵan jerlerdegi ekojúıelerdi ońaltýmen aınalysady. Sonymen qatar, bundaı mamandar joıylyp ketken ósimdikter men jan-janýarlardyń túrlerin qalpyna keltiredi.  

9) Turaqty qýat berý quraldaryn jasaýshy

Zertteýshilerdiń paıymdaýynsha 2020 jyldardyń ortasyna qaraı adamzat tıanaqty energetıkaǵa kóshedi de, kún men jel qýatyn paıdalana bastaıdy. Bolashaq adamdarynyń aldynan shyǵatyn negizgi problema bul qýat kózderin paıdalana almaıtyn kezderi: aýa raıy bulyńǵyr jáne jel joq ýaqytta qýatty qaıdan alý máselesi bolmaq. Turaqty qýat berý quraldaryn jasaýshylar — bul hımıa jáne materıaltaný sıaqty salalardan habary bar mamandar. Olardyń basshylyq etýimen “zattar Internetine” kiriptar bolǵan ústine bola beretin halyqtyń muqtajdyǵyn qanaǵattandyrýǵa qaýqarly batareıalardyń jańa býynyn jasaý bastalady.  

10) Adam denesiniń dızaıneri

Tehnologıalar qaryshtap damyp jatyr. Zertteýshilerdiń boljaýyna qaraǵanda, bolashaqtaǵy adamnyń tinderi men aǵzalary qalpyna keltirý men aýystyrý úırenshikti qubylysqa aınalyp ketedi. Adam denesiniń dızaınerleri, bıoınjenerıany qoldana otyryp, adamdardyń deneleri men dene múshelerin músindep, adamdar ózderiniń túr-tulǵasy qandaı bolǵanyn qalasa, sondaı qylýǵa kómektesedi. Bul sońǵysy protezderdiń — sándik protezderdiń de, fýnksıonaldyq protezderdiń de — keńinen taralýy nátıjesinde iske asady.  

*Materıal brıtandyq basylymnyń aýdarmasy bolǵandyqtan, derekter Ulybrıtanıa boıynsha berilip otyr.

Oqýǵa keńes beremiz: Kásip tańdaý

---