InfoHub Logo

Bıologıa 8 synyp
Sabaqtyń taqyryby: Bozbalalar men boıjetken qyzdardyń jetilýi. Bıologıalyq jáne áleýmettik jetilý. Otbasyn qurýdy josparlaý. Ana men balany qorǵaý.
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Bozbalalar men boıjetken qyzdardyń jynystyq jetilýi
Damytýshylyq: Oqýshylardyń belsendiligin arttyrý, óz betimen izdenisin qalyptastyrý, oılaý qabilet damytý.
Tárbıelik: Tez oılaýǵa alǵan bilimderin ómirde asyra bilýge tárbıeleý.
Sabaqtyń kórnekiligi: Interaktıvti taqta, tapsyrmalar, oqýlyq

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý bólimi.
İİ.. Úı tapsyrmasyn suraý
İİİ. Jańa sabaqty túsindirý
İV. Bekitý.
V. Úıge tapsyrma berý
VI. Baǵalaý

İ. Uıymdastyrý bólimi.
Amandasý. Sabaqqa ázirleý. Túgeldeý, Sabaq maqsatymen tanystyrý.
İİ. Úı tapsyrmasyn suraý
Kóbeıýdiń mańyzy, kóbeıý músheleriniń qurylysy men qyzmeti. Jynys hromosomalary. Analyq jynys júıesi. Jumyrtqa jasýshasynyń damýy. Atalyq jynys júıesi. Spermatogenez.
1. Analyq jynys júıesi?
2. Atalyq jynys júıesi?
3. Jynys hromosomalary?
Jynys — organızmniń erkek ne urǵashy darabasqa (osobqa) jatatyndyǵyn bildiretin belgiler jıyntyǵy. Jynys belgileri boıynsha ajyratý tek jynystyq jolmen kóbeıetinderge ǵana tán. J - tyq aıyrmashylyqtar janýarlarǵa, ósimdikterge jáne mıkroorganızmderge de tán, olar bolar - bolmas ne aıqyn da bilinýi múmkin. Erkek pen urǵashy J - y arasyndaǵy negizgi aıyrmashylyq – erkek pen urǵashy darabastary ár túrli jynys jasýshalaryn – gametalardy túzetindiginde (q. Jynyssyz kóbeıý. Jynystyq kóbeıý). Adamdar men janýarlarda gametalar arnaıy jynys organdarynda – jynys bezderinde (gonadalarda) túziledi. Erkek darabastarda bul – en (atalyq bez), ol atalyq jynys jasýshalaryn (enýyz) túzedi, al urǵashylarynda – analyq bez, bular analyq jasýshasyn túzedi. Ádette, analyq jasýsha qozǵalyssyz bolady (atalyq jasýshadaı qozǵalǵysh emes) jáne atalyq jasýshadan kólemdirek keledi, óıtkeni onda uryqtyń bastapqy damý satysyna qajetti qorektik zattar qory bolady. Ár jynysqa tán jáne jynystyq zat túzetin bezderdi jynys bezderi dep ataıdy. Bular ishki jáne syrtqy sekresıa bóledi. Atalyq Jynys beziniń syrtqy sekresıasyna atalyq Jynys jasýshasy – spermatozoıd jatady. Bul adamda 15 jas shamasynda túzile bastap, 55 – 60 jasta toqtalady. Analyq Jynys beziniń syrtqy sekresıasyna analyq Jynys jasýshasy jatady. Bul 12 – 15 jastan bastap, 45 – 50 jasqa deıin túziledi. Organızmniń alǵashqy jáne sońǵy jynys belgileriniń qalyptasýyna, jynystyq áreketterdiń oryndalýyna áser etetin jáne zat almasý prosesine qatysatyn jynys bezderinen bólinetin bıol. aktıvti zattar jynys gormondary dep atalady. Jynys gormondary hım. quramy jaǵynan – steroıdtar jáne polıpeptıdter dep bólinedi.

İİİ. Jańa sabaqty túsindirý
«Otbasyn josparlaý ortalyǵyna kelgende, eń birinshi, bolashaq ata - ananyń ana minezi qaralady, ıaǵnı, olardyń týǵan - týystary týberkýlezben, basqa da tuqym qýalaıtyn, psıhıkalyq aýrýlarmen aýyrǵan - aýyrmaǵany tekseriledi. Ol úshin otbasyn josparlaý ortalyǵyna balanyń ata - anasy qosa kelgenderi durys, sebebi balanyń boıyndaǵy genetıkalyq aqparat ekeýinen birdeı darıdy. Ekinshiden, bolashaq ata - ana qazirgi kezde aýyryp júrgen aýrýlar týraly anamnez alynady. Odan keıin olardyń jumysyndaǵy jaǵdaılary eskeriledi, sebebi densaýlyqqa zıan keltiretin jumystar da bar. Eger ata - ananyń biri sondaı óndiriste qyzmet istese, bala josparlamas buryn demalys alyp, densaýlyǵyn túzetý úshin shıpajaı nemese kýrortqa barýǵa keńes beriledi.
Bozbalalar men boıjetken qyzdardyń jetilýi. Bıologıalyq jáne áleýmettik jetilý. Otbasyn qurýdy josparlaý. Ana men balany qorǵaý. júkteý