Býddızm. Býddızm ilimi, paıda bolýy, taralýy, negizgi tarmaqtary
Pavlodar oblysy, Lebáji aýdany,
Potanın jalpy orta bilim beretin mektebiniń
tarıh jáne geografıa pániniń muǵalimi
Eleýsızova Nýrkamal Mýhtarhanovna
Dintaný negizderi 9 klass
Taqyryby: Býddızm. Býddızm ilimi, paıda bolýy, taralýy, negizgi tarmaqtary.
/ 2 saǵat/
Maqsaty: - Oqýshylardy Býddızm ilimi, paıda bolýy, taralýy, negizgi tarmaqtarymen tanystyrý.
- Oqýshylardyń óz betinshe jumys istep qorytyndy shyǵarý daǵdylaryn qalyptastyrý, oılaý jáne shyǵarmashylyq qabiletterin damytý.
- Oqýshylardy jaýapkershilikke, derbestikke, belsendi azamattyq kózqarasyna tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: modýldik.
Sabaqtyń ádisi: óz betinshe jumys, toppen jumys.
Qural - jabdyqtar: QR Konstıtýsıasy, ensıklopedıa, dúnıe júzi tarıhy 6 klass, oqýlyq
Sabaqtyń barysy: İ. Uıymdastyrý kezeńi.
İİ. Ótken taqyrypty qaıtalaý: Suraq – jaýap oıyny.
1. Iýdaızmniń paıda bolýynyń teorıalyq negizi ne?
2. Iýdaızm iliminiń erekshelikteri qandaı?
3. Iýdaızmniń qandaı qasıetti kitaptaryn bilesińder?
4. Iýdaızmniń tarıhı kezeńderin atańdar?
5. Iýdaızmniń qandaı dástúrleri men merekeleri bar?
İİİ. Jańa taqyryptyń jospary:
1. Býddızm ilimi, paıda bolýy, taralýy.
2. Negizgi tarmaqtary.
3. Qazirgi Býddızmniń erekshelikteri.
4. Býddızmniń Qazaqstandaǵy tarıhy.
Negizgi sózder: Býddızm, Gaýtama, Karma, Nırvana, Hınaıana, Mahaıana
İÚ. Jańa taqyrypty tirek – keste arqyly túsindirý:
Býddızm
Taralýy
↓
Negizgi tarmaqtary
↓
• Hınaıana
• Mahaıana
↓
dzen - býddızm
lamaızm
İlimi: negizine aınalǵan «tórt aqıqat»:
1. Ómir degen – qasiret. Adamnyń ómiriniń barlyq kezeńderi – onyń týýy, eseıýi, qartaıýi, ólýi – bári qasiret.
2. Adamdar bul dúnıede rahat kórsem, baı bolsam deıdi. Qasiret sebepteri osynda jatyr. Demek, adamnyń qasiret kórýi onyń qanaǵatsyz tilekterinen
3. Barlyq dúnıelik tilekterden tolyq bas tartyp, nırvanaǵa jetkende ǵana qasiretten arylýǵa bolady.
4. Nırvanaǵa jáne qudiretti aqıqatqa «ortańǵy» nemese «segiz túrli» jolmen jetýge bolady. Olar: 1. qasirettiń sebepterin durys túsine bilý;
2. durys oılaı bilý;
3. sózdi durys qurý;
4. durys áreketter jasaý;
5. salaýatty ómir súrý;
6. adal eńbek etý;
7. izgi nárselerdi oıǵa saqtaý;
8. dene kúshi men psıhıkany durys arnaǵa salý.
Paıda bolýy: B. z. d Úİ ǵasyrda kóne Úndistanda paıda boldy. Diniń negizin salýshy Sıdhartha Gaýtama 567 jyly Ońtústik Nepaldaǵy rý basynyń otbasynda dúnıege keldi.
Negizgi tarmaqtary: Hınaıana dinı ilimi men ǵuryptardyń myzǵymastyǵyn jaqtady.
Mahaıana oǵan qosymshalar engizýdi, býddızmge keńirek jáne erkinirek túsindirme berýdi qoldady.
Taralýy: Hınaıana Shrı - Lankada, Taılandta, Bırmada, Laosta, Kambodjada keń tarady.
Úndistanda, Bangladeshte, Vetnamda, Malazıada, Nepalda yqpaly ilgerilerge qaraǵanda solǵyndaý boldy.
Mahaıana Qytaı, Japonıa, Koreıa, Nepal, Býtan, lamaızm túrinde Monǵolıada, Tıbette, Býrátıada, Jońǵarıada.
Aıyrmashylyqtary: mahaıanada Býddany qudaı beınesinde moıyndaıdy, al hınaıanada
Býddany muǵalim dep sanaıdy.
Ú. Oqýshylardyń shaǵyn toppen mátinmen jumys isteýi:
1 topqa beriletin mátin «Býddızmniń paıda bolý alǵysharttaryn sıpattaý.
İİ topqa «Býddızmniń tarıhy, taralýy».
İİİ topqa «Negizgi tarmaqtary».
İÚ topqa «Qazaqstandaǵy Býdda dini».
Úİ. Oqýshylardyń topta istegen jumystaryn tyńdaý.
Úİİ. Oqýshylardyń alǵan bilimin tekserý.
Blıs – týrnır oıyny.
1-suraq. Býddızm dininiń negizin salýshy kim? (Sıddhartha Gaýtama).
2- suraq Úndi memleketiniń negizin qalaǵan Maýrıa áýletinen shyqqan patsha kim? (Ashok)
3 -suraq Býddızm ilimi neshe «aqıqattan» turady? (Tórt)
4- suraq Nırvanaǵa jetý joly nesheý? (Segiz)
5- suraq Negizgi tarmaqtaryn atańdar. (Hınaıana men mahaıana).
6- suraq Qazaqstanǵa býddızm qashan keldi? (İİ - İİİ ǵasyrlarda).
7 -suraq Reseıge býddızm neshinshi ǵasyrda keldi? (HÚİİ – HÚİİİ ǵ. ǵ).
8 -suraq Chan - býddızm degen ne? (Qytaıda mahaıana men jergiligti dinderdiń sıntezi).
9 -suraq Mahaıananyń eki bóligi qalaı atalady? (Lamaızm jáne dzen – býddızm).
10- suraq Býddızm dinı basshylarynyń jınalysy qalaı atalady? (Sangıtı).
11 -suraq Sıddhartha Gaýtama qaı jyly ómirge keldi? (567 jyly)
12- suraq Karma degen ne? (Adamnyń taǵdyry)
Úİİİ. Oqýshylardyń toppen jumys istep taqyrypqa baılanysty sózjumbaq, tester qurastyrý.
İH. Oqýshylardyń istegen jumystaryn tekserý, taldaý.
qorytyndy shyǵarý.
H. Úıge: Oqýlyqtyń 83 betindegi suraqtarǵa jaýap berý.
Tolyq nusqasyn júkteý
Potanın jalpy orta bilim beretin mektebiniń
tarıh jáne geografıa pániniń muǵalimi
Eleýsızova Nýrkamal Mýhtarhanovna
Dintaný negizderi 9 klass
Taqyryby: Býddızm. Býddızm ilimi, paıda bolýy, taralýy, negizgi tarmaqtary.
/ 2 saǵat/
Maqsaty: - Oqýshylardy Býddızm ilimi, paıda bolýy, taralýy, negizgi tarmaqtarymen tanystyrý.
- Oqýshylardyń óz betinshe jumys istep qorytyndy shyǵarý daǵdylaryn qalyptastyrý, oılaý jáne shyǵarmashylyq qabiletterin damytý.
- Oqýshylardy jaýapkershilikke, derbestikke, belsendi azamattyq kózqarasyna tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: modýldik.
Sabaqtyń ádisi: óz betinshe jumys, toppen jumys.
Qural - jabdyqtar: QR Konstıtýsıasy, ensıklopedıa, dúnıe júzi tarıhy 6 klass, oqýlyq
Sabaqtyń barysy: İ. Uıymdastyrý kezeńi.
İİ. Ótken taqyrypty qaıtalaý: Suraq – jaýap oıyny.
1. Iýdaızmniń paıda bolýynyń teorıalyq negizi ne?
2. Iýdaızm iliminiń erekshelikteri qandaı?
3. Iýdaızmniń qandaı qasıetti kitaptaryn bilesińder?
4. Iýdaızmniń tarıhı kezeńderin atańdar?
5. Iýdaızmniń qandaı dástúrleri men merekeleri bar?
İİİ. Jańa taqyryptyń jospary:
1. Býddızm ilimi, paıda bolýy, taralýy.
2. Negizgi tarmaqtary.
3. Qazirgi Býddızmniń erekshelikteri.
4. Býddızmniń Qazaqstandaǵy tarıhy.
Negizgi sózder: Býddızm, Gaýtama, Karma, Nırvana, Hınaıana, Mahaıana
İÚ. Jańa taqyrypty tirek – keste arqyly túsindirý:
Býddızm
Taralýy
↓
Negizgi tarmaqtary
↓
• Hınaıana
• Mahaıana
↓
dzen - býddızm
lamaızm
İlimi: negizine aınalǵan «tórt aqıqat»:
1. Ómir degen – qasiret. Adamnyń ómiriniń barlyq kezeńderi – onyń týýy, eseıýi, qartaıýi, ólýi – bári qasiret.
2. Adamdar bul dúnıede rahat kórsem, baı bolsam deıdi. Qasiret sebepteri osynda jatyr. Demek, adamnyń qasiret kórýi onyń qanaǵatsyz tilekterinen
3. Barlyq dúnıelik tilekterden tolyq bas tartyp, nırvanaǵa jetkende ǵana qasiretten arylýǵa bolady.
4. Nırvanaǵa jáne qudiretti aqıqatqa «ortańǵy» nemese «segiz túrli» jolmen jetýge bolady. Olar: 1. qasirettiń sebepterin durys túsine bilý;
2. durys oılaı bilý;
3. sózdi durys qurý;
4. durys áreketter jasaý;
5. salaýatty ómir súrý;
6. adal eńbek etý;
7. izgi nárselerdi oıǵa saqtaý;
8. dene kúshi men psıhıkany durys arnaǵa salý.
Paıda bolýy: B. z. d Úİ ǵasyrda kóne Úndistanda paıda boldy. Diniń negizin salýshy Sıdhartha Gaýtama 567 jyly Ońtústik Nepaldaǵy rý basynyń otbasynda dúnıege keldi.
Negizgi tarmaqtary: Hınaıana dinı ilimi men ǵuryptardyń myzǵymastyǵyn jaqtady.
Mahaıana oǵan qosymshalar engizýdi, býddızmge keńirek jáne erkinirek túsindirme berýdi qoldady.
Taralýy: Hınaıana Shrı - Lankada, Taılandta, Bırmada, Laosta, Kambodjada keń tarady.
Úndistanda, Bangladeshte, Vetnamda, Malazıada, Nepalda yqpaly ilgerilerge qaraǵanda solǵyndaý boldy.
Mahaıana Qytaı, Japonıa, Koreıa, Nepal, Býtan, lamaızm túrinde Monǵolıada, Tıbette, Býrátıada, Jońǵarıada.
Aıyrmashylyqtary: mahaıanada Býddany qudaı beınesinde moıyndaıdy, al hınaıanada
Býddany muǵalim dep sanaıdy.
Ú. Oqýshylardyń shaǵyn toppen mátinmen jumys isteýi:
1 topqa beriletin mátin «Býddızmniń paıda bolý alǵysharttaryn sıpattaý.
İİ topqa «Býddızmniń tarıhy, taralýy».
İİİ topqa «Negizgi tarmaqtary».
İÚ topqa «Qazaqstandaǵy Býdda dini».
Úİ. Oqýshylardyń topta istegen jumystaryn tyńdaý.
Úİİ. Oqýshylardyń alǵan bilimin tekserý.
Blıs – týrnır oıyny.
1-suraq. Býddızm dininiń negizin salýshy kim? (Sıddhartha Gaýtama).
2- suraq Úndi memleketiniń negizin qalaǵan Maýrıa áýletinen shyqqan patsha kim? (Ashok)
3 -suraq Býddızm ilimi neshe «aqıqattan» turady? (Tórt)
4- suraq Nırvanaǵa jetý joly nesheý? (Segiz)
5- suraq Negizgi tarmaqtaryn atańdar. (Hınaıana men mahaıana).
6- suraq Qazaqstanǵa býddızm qashan keldi? (İİ - İİİ ǵasyrlarda).
7 -suraq Reseıge býddızm neshinshi ǵasyrda keldi? (HÚİİ – HÚİİİ ǵ. ǵ).
8 -suraq Chan - býddızm degen ne? (Qytaıda mahaıana men jergiligti dinderdiń sıntezi).
9 -suraq Mahaıananyń eki bóligi qalaı atalady? (Lamaızm jáne dzen – býddızm).
10- suraq Býddızm dinı basshylarynyń jınalysy qalaı atalady? (Sangıtı).
11 -suraq Sıddhartha Gaýtama qaı jyly ómirge keldi? (567 jyly)
12- suraq Karma degen ne? (Adamnyń taǵdyry)
Úİİİ. Oqýshylardyń toppen jumys istep taqyrypqa baılanysty sózjumbaq, tester qurastyrý.
İH. Oqýshylardyń istegen jumystaryn tekserý, taldaý.
qorytyndy shyǵarý.
H. Úıge: Oqýlyqtyń 83 betindegi suraqtarǵa jaýap berý.
Tolyq nusqasyn júkteý
You Might Also Like
