InfoHub Logo

Kaırova Aqerke Tleýnıazovna jaratylystaný ǵylymdarynyń magıstri, oqytýshy
Ishanbergen Aqbaıan Ǵabıtqyzy
Qojýova Aǵlen Nurtazaqyzy
Jaras Nazerke Qonarbaıqyzy
bıologıa mamandyǵynyń, 4 kýrs stýdentteri
Q. Jubanov atyndaǵy Aqtóbe óńirlik ýnıversıteti
Aqtóbe q., Qazaqstan

Anotasıa: Bul maqalada bıologıa sabaǵynda sandyq bilim berý resýrstarynyń tıimdiligi, múmkindikteri jáne bilim berý júıesindegi alatyn orny týraly baıandalady. Sandyq bilim berý resýstary -  bilim berý sapasyn jaqsartý, jańa aqparattyq tehnologıalardy damytý, zamanaýı qaǵaz prosesterin jeńildetý arqyly, bilim berý úderisine kóp kómegin tıgizedi.

Anotasıa: V etoı state rasskazyvaetsá ob effektıvnostı, vozmojnostáh ı meste sıfrovyh obrazovatelnyh resýrsov v sısteme obrazovanıa na ýroke bıologıı. Sıfrovye obrazovatelnye resýrsy-eto ýlýchshenıe kachestva obrazovanıa, razvıtıe novyh ınformasıonnyh tehnologıı, ýproshenıe sovremennyh býmajnyh prosesov.

Annotation: This article describes the effectiveness, opportunities and place of digital educational resources in the education system in the biology lesson. Digital educational resources are about improving the quality of education, developing new information technologies, and simplifying modern paper processes.

Kilt-sózder: sandyq bilim berý resýrstary, platforma, ınterfeıs, servıs, kommýnıkatıvti, braýzer

Klúchevoe slovo: sıfrovye obrazovatelnye resýrsy, platforma, ınterfeıs, servıs, kommýnıkatıvnye, braýzer

Keyword: digital educational resources, platform, interface, service, communication, browser

HHİ ǵasyr adamynyń erekshelikterin, qazirgi qoǵamnyń damýy úshin aqparattyń mańyzdylyǵyn, sonymen qatar ıdeıalar men adam qyzmetiniń ónimderiniń tez ózgerýin eskere otyryp, adamdarǵa úzdiksiz bilim berýdiń obektıvti qajettiligi týraly aıtýǵa bolady. Búgingi kúni bilim berý ashyq bola túsýde, onyń álemdik jetistikterin biriktirý tendensıasy baıqalady. Kıberkeńistiktiń damýyna baılanysty bilim kózderi men bilim berý tehnologıalarynyń sany kóbeıip keledi, sonyń biri – sandyq bilim berý [1].

Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy bilim berý salasynyń qazirgi zamanǵy júıesin qalyptastyrýdyń negizgi alǵy sharttary - «oqytýdan» «bilim berýge» kóshý, jeke tulǵanyń shyǵarmashylyq qabilettilikterin damytý jeke tulǵaǵa baǵyttalǵan, ashyq bilim berýge kóshý; bilimdi jınaqtaý men júıeleýde, oqýshylarǵa bilimdi berý úderisinde sandyq bilim resýrstaryn paıdalaný [2]. Álemdik tájirıbede sandyq bilim berý qazirgi bilimniń ajyramas bólikteriniń biri bolyp tabylady.

Sandyq bilim berý – ol qazirgi zaman talaby. Sandyq bilim berý resýrstaryn qoldaný arqyly – sabaqtyń maqsat-mindetterin júzege asyrýda grafıkalyq, sandyq, tildik, mýzykalyq, vıdeo, sýret jáne basqa da aqparattan turatyn aqparat kózin tıimdi paıdalaný.  Sandyq bilim berý resýrstary - bul sandyq formada usynylǵan fotosýretter, beınefragmentter, dınamıkalyq úlgiler, vırtýaldy shynaıy jáne ınteraktıvti úlgileý obektileri, kartografıalyq materıaldar, dybys jazbalary, sımvoldyq obektiler jáne iskerlik grafıka, mátindik qujattar jáne oqý prosesinde resýrstar bolyp tabylatyn ózge de oqý materıaldary [3].

Sandyq bilim berý resýrstary:

— oqytýdyń zamanaýı túrlerine baǵyttalǵan ,bilim berýdiń jańa sapasyn qamtamasyz etý úshin, kórneki quraldardyń keń aýqymyn qoldaný arqyly joǵary ınteraktıvtilikti jáne oqýshynyń ózindik jumysyna arnalǵan tapsyrmalardyń jańa túrleri úshin;

— oqýshylardyń ár túrli qyzmet salalarynda (kommýnıkatıvti, tanymdyq, baǵalyq, tájirıbelik) máselelerdi derbes sheshýge qabilettiligimen sıpattalatyn quzyrettiligi - jańa bilim berý nátıjelerine qol jetkizýge baǵyttaný úshin;

— deńgeıli saralaý men oqytýdy daralaý múmkindigin (bul pándik daǵdylardy qalyptastyrý deńgeıine de, zıatkerlik jáne jalpy daǵdylarǵa da qatysty) qamtamasyz etý úshin;

— oqýshylardyń jas ereksheligine baılanysty psıhologıalyq-pedagogıkalyq sıpattamalaryn jáne oqýshylardyń mádenı tájirıbesindegi aıyrmashylyqtardy eskerý úshin;

— ártúrli formada (grafıkter, kesteler, ártúrli janrlardyń kompozıtıvti jáne túpnusqalyq mátinderi) berilgen aqparatpen jumys jasalýyna baǵyttalý úshin jáne eń aldymen standartty emes sheshimderdi talap etetin jumystaryna baǵyttalý úshin;

— oqýshylardyń óz is-áreketterine strategıalardy tańdaýdy talap etetin tapsyrmalardy (eń aldymen, testilik tapsyrmalardy) oryndaýǵa tájirıbe jınaqtaý ýshinengizilgen [4, 8].

Sandyq bilimdi bıologıa sabaǵynda tıimdi qoldanýdaǵy negizgi maqsat: - oqýshylardyń málimettermen jumys jasaý daǵdylaryn qalyptastyrý arqyly kommýnıkatıvtik qabiletterin, aqyl-oıyn, tanymdyq jáne shyǵarmashylyq qabiletterin damytý yqpal jasaý [5, 7]. Sandyq bilimdi qoldaný barysynda ár jeke tulǵanyń bıologıa páni boıynsha bilim-bilik sapasy men saýattylyǵyn keńeıtýge járdemdesedi. Mysaly: bıologıa sabaǵynda sandyq bilimdi qoldanýdaǵy negizgi baǵyttar: elektrondyq oqytý, vırtýaldy tájirıbeler, taqyrypqa saı aqparat izdeý, túrli saıttar arqyly joǵary deńgeıdegi kórnekilikterdi paıdalanýǵa bolady. Zamanaýı úlgige saı taqyrypqa saı beıne, aýdıo jazbalardy qoldaný oqýshynyń dúnıetanymyn keńeıtedi. Ásirese, taraýlardy qorytyndylaý kezinde oqýshylar qosymsha materıaldar jınaqtap, bilimderin keńeıtip, tanymdyq belsendiligin arttyryp qana qoımaı, qısyndy oılaý júıesin qalyptastyryp, shyǵarmashylyǵyn damytady [8].

Osyǵan oraı sabaqtyń kez kelgen bóliminde «Wordwoll» platformasyn qoldandyq. Wordwall - bilim berý prosesiniń basty mindetteriniń biri-oqýshylardyń yntasyn arttyrýǵa kómektesetin ámbebap oqý resýrsy!

Wordwall ınteraktıvti tapsyrma qurý servısin qoldaný tómendegideı maqsatty kózdeıdi:

— oqýshylardyń aqparatpen jumys jasaý iskerligin qalyptastyrý arqyly kommýnıkatıvtik qabiletterin, aqyl-oıyn, tanymdyq jáne shyǵarmashylyq qabiletterin damytý

— alǵan bilimderin praktıkalyq is-árekette qoldanýǵa úıretý.

— oqý motıvasıasyn arttyrý;

— oqýshylardyń tanymdyq belsendiligin damytý;

— sabaqqa daıyndyq kezinde oqýshylardyń derbestigin yntalandyrý;

— bilim berý sapasyn arttyrý;

— oqý prosesin uıymdastyrýdyń formalary men ádisterin jetildirý.

Osy resýrstyń kómegimen ár balanyń múmkindikterin eskere otyryp, ınteraktıvti nemese baspa jattyǵýlaryn jasaý arqyly oqýdy saralaý men jekelendirýdi uıymdastyrýǵa bolady. Wordwall - ınteraktıvti jáne baspa materıaldaryn jasaýǵa arnalǵan kóp fýnksıaly qural. Kóptegen shablondar ınteraktıvti jáne baspa túrinde qol jetimdi. Interaktıvti jattyǵýlar Internetke qol jetimdi kez-kelgen qurylǵyda oınatylady: kompúterde, planshette, telefonda nemese ınteraktıvti taqtada. WordWall qyzmetiniń artyqshylyqtarynyń biri- baǵdarlamada kóptegen tilderde túsinikti paıdalanýshy ınterfeısi bar. Eń jıi paıdalanylatyn shablondar, mysaly, jattyǵýlar, leksıkalyq daǵdylaryn jatqyzýǵa bolady. Sonymen qatar oıyn úlgileri: "Salystyrý", "tolyq jazý", "Dıagram men etıketkala", "Kezdeısoq kartasy", "Kezdeısoq koleso", "Anagram", "Qurastyrý" jup, "Vıselısa", "Sózjumbaq" t.b. bar. Úı tapsyrmasyn jasaý úshin Wordwall qyzmeti muǵalimge burynnan jasalǵan mazmundy qol jetimdi baspa formasyna jedel túrlendirýdi qoldanýdy usynady. Bul óte yńǵaıly, óıtkeni ol muǵalimniń ýaqytyn aıtarlyqtaı únemdeıdi.

Sýret 1.Sabaq berý sátinen

Flippity-bul keste negizinde oqytý úshin ártúrli ınteraktıvti tapsyrmalardy jasaýǵa bolatyn onlaın qyzmet. Fýnksıonaldyǵy boıynsha Flippity LearningApps sıaqty tanymal qyzmetterge uqsas. Flippity ınteraktıvti jumystarynyń eń tanymal túrleri: Mátindi engizý jattyǵýy; Emleni tekserý; Krosvord; Týrnır kestesi; Ýaqyt shkalasy; Sózderdi izdeý; Bıngo. Ár tapsyrma úshin qurý nusqaýlary, sondaı-aq shablon men demo nusqasy bar. Flippity ınterfeısi aǵylshyn tilinde, biraq ıntýıtıvti ınterfeısi bar. Sondaı-aq, servıspen jumys isteý kezinde braýzerge salynǵan avtomatty aýdarmashyny paıdalanýǵa bolady, mysaly, mundaı múmkindik Google Chrome braýzerinde bar.

Óz oqytý  tájirıbemizde osy platformany paıdalanýdyń kelesi artyqshylyqtaryn atap ótsek:

1. Oıyn túrinde yntalandyrýshy tapsyrmalardy qurý.

2. Oqýshylardyń bilimin úzdiksiz baqylaý úshin qarapaıym jáne jyldam qoldaný.

3. Barlyq pánder úshin qolaıly.

4. Interfeıs tilin ózgertý múmkindigi.

5. Úlgilerdi jyldam ózgertýge jáne osylaısha jańa tapsyrmalar jasaýǵa bolady.

6. Siz basqa platformalarda kezdespeıtin biregeı úlgilerdi paıdalana alasyz.

7. Tapsyrmalardy tekserý úshin muǵalimnen qosymsha ýaqyt qajet emes, óıtkeni júıe baldy avtomatty túrde esepteıdi

Qorytyndylaı kele, elektrondyq oqytý júıesi aqparattyq ortany qurýda, elektrondyq memlekettik qyzmetterdi avtomattandyrýda jáne turǵyndardyń kompúterlik saýattylyǵyna baılanysty máselelerdi sheshýde  basty rólge ıe. Kompúterdiń muǵalimderdiń oqý prosesin, synyptan tys jumystardy, ártúrli shyǵarmashylyq jumystardy uıymdastyrýda berer kómegi kóp ekeni az aıtylyp, az jazylyp júrgen joq. Mektep ómirine kompúterdiń kelgenine biraz jyl ótti, osy jyldarda oqý prosesinde esepteýish tehnıkalardy qoldanýdyń tujyrymdamalary biriniń ornyn biri almastyrýda. Kompúterlik baǵdarlamalar ǵana, emes, kompúterlik tehnıkanyń jańa túrleri qoldanysqa enýde.

Al, búginde bizge sandyq bilim berý resýrstaryn jasaý jáne paıdalaný qajettigi týyndady. Bıologıa sabaqtarynda tiri aǵzalardaǵy bıologıalyq prosesterdi kórneki quraldarsyz, saýsaq qımylymen túsindirý múmkin emes. Sondyqtan muǵalim oqý prosesin uıymdastyrýda tıimdi oqytýdyń tehnıkalyq quraldaryn tańdaýy tıis. Elektrondy resýrstardy qoldanyp bilim berý barysynda dástúrli sabaqtyń aýqymyn keńeıtip, aqparattyq ortany edáýir joǵarylatyp, bilim berý úrdisin kórý arqyly qabyldaýyn qamtamasyz etedi. Jańa  tehnologıany meńgerý oqytýshynyń oqý –tárbıe úrdisin júıeli uıymdastyrýyna kómektesedi. Oqytýdyń ozyq tehnologıasyn meńgerý oqytýshynyń kásiptik sheberligine baılanysty. Bul árbir ustazdy oılandyryp, jańasha jumys isteýge,jańa izdenisterge jeteleıdi. Osy oraıda Júsipbek Aımaýytov «Sabaq berý úırenshikti jáı ǵana emes, ol jańadan jańany tabatyn óner» - dep tujyrym jasaıdy. Sondyqtan oqytýshy óz pánine psıhologıalyq turǵydan qarap,ádistemelik sheberlikpen kelý kerek. Sabaq barysynda ınteraktıvti tehnologıalardy qoldaný oqytýshy jumysyn ónimdi, nátıjeli, al oqýshylardyń bilim alý áreketin mándi, qyzyqty, paıdaly etedi.

Paıdalanylǵan ádebıetter:

1. A.Ǵabıtqyzy. Kásibı quzyrettilik jáne jańa aqparattyq tehnologıalar.// Qazaqstan mektebi, №11,2012,-5-bet.

2. B.Ibraımova.Aqparattyq tehnologıa -nátıjeli bilim berýdiń kózi.// Qazaqstan mektebi,№6,2012,-3- bet.

3. Qazaqstan Respýblıkasynda bilim berýdi damytýdyń 2021-2025 jyldarǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlamasy.

4. Bilim tehnologıalary -2010.-№ 2 https://youtu.be/wrlYNXehJWg

5. Nazarbaev N.A. Poslanıe Prezıdenta RK narodý Kazahstana «Sosıalno-ekonomıcheskaıa modernızasıa - glavnyı vektor razvıtıa Kazahstana» ot 27 ıanvará 2012 g.

6. Ob osobennostáh prepodavanıa osnov naýk v obsheobrazovatelnyh organızasıah Respýblıkı Kazahstan v 2015 -2016 ýchebnom godý. Instrýktıvno-metodıcheskoe pısmo. – Astana: Nasıonalnaıa akademıa obrazovanıa ım. I. Altynsarına, 2015. – 232 s.

7. Ahmetova G.K., Semchenko A.A., Mýhambetjanova S.T. ı dr. Metodıka vnedrenıa sıstemy elektronnogo obýchenıa v organızasıah obrazovanıa.Metodıcheskoe posobıe, Almaty: RIPK SO, 2012. -76 s.

8. Á.M.Nurmaǵambetova. Aqparattyq-kommýnıkatıvtik tehnologıany oqý úrdisinde paıdalaný.// Pedagogıkalyq álmanah,№3-4,2010,-64-bet.

---