Kirispe

 

       Jalpy «búdjet»  termıni (budget) degen – aǵylshyn sózi. Onyń aýdarmasy, belgilili bir ýaqyt aralyǵyndaǵy aqshalaı kirister men shyǵystardyń eseptelýin bildiretin uǵym. Al «memlekettik» degenimiz-ol, sol eseptelýdiń belgili bir memlekettike qatysty anyqtalýyn aıtamyz. Memlekettik búdjet memlekettiń paıda bolýymen, ıaǵnı obektıvti anyqtalýymen tikeleı baılanysty. Memlekettik búdjet-taýarly óndiristiń áleýmettik-ekonomıkalyq formasıasyna baılanysty kategorıa dep aıtýymyzǵa da bolady. Onyń damý memlekettik qajettilikterdi qanaǵattandyrý jáne saıası mekemelerdiń belgili kólemdegi qarjy resýrstarynyń baılanysýymen týyndaıdy. Búdjet ekonomıkalyq kategorıa  retinde obektıvti. Búdjet negizinen ekonomıkalyq, ǵylymı jáne áleýmettik basqa da sferalardy belgili kólemde qarjylandyrýǵa baǵyttalǵan.

      Qarjylyq kózqaras jaǵynan memlekettik búdjettiń úsh negizi túsiniktemesi bar;

   1) memlekettik búdjet –ekonomıkalyq kategorıa retinde qarastyrylady.

   2) memlekettiń negizgi qarjylyq jospary retinde.

   3) memlekettik búdjet-qarjylyq sıstemanyń ortalyqtandyrylǵan zvenosy.

       Aıta ketetetin jaıt, qarjylyq sıstemanyń ortalyqtandyrylǵan zvenosy jáne memlekettiń negizgi qarjylyq jospary retinde memlekettik búdjet óz kezeginde ekonomıkalyq kategorıa bolyp tabylady.

      Memlekettik búdjet, kez kelgen basqa ekonomıkalyq kategorıa sıaqty, óndiristik qatynastardy bildiredi jáne olarǵa sáıkes keletin materıaldyq –zattyq túrinde bolady; búdjet qatynastary memlekettiń ortalyqtandyrylǵan aqsha qorynda búdjettik qorynda zattalynady. Munyń nátıjesinde qoǵamda bolyp jatqan naqty ekonomıkalyq (bólgishtik) prosester memlekettiń jumyldyratyn jáne paıdalanatyn aqsha qarajattarynyń aǵymynda óziniń kórinisin tabady.

      Memlekettik búdjette qoǵamdaǵy barlyq ekonomıkalyq prosester beınelenetindikten, sondaı-aq barlyq negizgi qarjy ınstıtýttary- salyqtar, memlekettiń shyǵystary, memlekettik nesıe, memlekettik qaryzdar taǵy sol sekildi óziniń shoǵyrlanǵan kórinisin tabatyndyqtan búdjet memlekettiń negizgi qarjy jospary retinde sıpattalady. Ol naqty kezeńge, ádette, bir jylǵa jasalynady, búdjettiń kiristeriniń, shyǵystarynyń, ortalyqtandyrylǵan qarjy resýrstarynyń sheshýshi bóliginiń qozǵalysyn anyqtaıdy. Búdjettiń negizgi jospary dep moıyndaý onyń ulttyq tabysty qaıta bólinedegi mańyzdy ornyn, josparlarynyń júıesindegi basymdyq jaǵdaıyn, sondaı aq qoǵamdyq udaıy aıryqsha rólin anyqtaıdy.

 

 

  

 

 

 

1.Taraý Qazasktan Respýblıkasynyń Búdjet júıesi jáne bújet qurylymy

 

1.1 Memlekettik búdjettiń ekonomıkalyq máni, qyzmeti, róli

 

      Qarjylyq baılanystardyń orasań zor ár alýandyǵynda jeke ortaq erekshelikterimen kózge túsetin oqshaýlanǵan sferalardy bólip kórsetýge bolady. Máselen memlekettiń sharýashylyq júrgizýshisi sýbektilerimen jáne halyqpen qalyptasatyn qarjy qatynastary ónimdi qundyq bólýdiń erekshe salasyn quraıdy jáne qlǵamdyq qajettilikterdi qanaǵattandyrýǵa arnalǵan ortalyqtandyrylǵan aqsha qoryn qalyptastyrýmen jáne paıdalanýmen baılanysty bolady. Qarjy qatynastarynyń bul jıyntyǵy «melekettik búdjet» uǵymynyń ekonomıkalyq mazmunan quraıdy.

      Ekonomıkalyq qatynastardyń jıyntyǵy retindegi memlekettik búdjetin  obektıvti sıpaty bar. Bólýdiń derbes sferasy retindegi obektıvti qajettigi ulǵaımaly udaı óndiristiń qajetilikterimen, melekettiń tabıǵatymen jáne fýnksıasymen baılanysty. Bul tıisti ortalyqtandyrylǵan  resýrstardy qajet etedi. Aqasha qarajattaryn ortalyqtandyrý búkil ulttyq sharýashylyq aýqymynda úzdiksiz aýyspaly aınalymdy uıymdastyrý úshin, jalpy ákonomıkanyń jumys etýin qamtamasyz etý úshin qajet.

      Ekonomıka damýynyń qazirgi kezeńinde ortalyqtandyrylǵan qarjy resýrstary memleketke qoǵamdyq óndiristiń qajetti qarqyny men úlesin qamtamasyz etýge, onyń salyq jáne aýmaqtyq qurylymyn jetildirýge, ekonomıkanyń saldaryn damytýdyń birinshi kezekti baǵdarlamasy úshin qajetti kólemde qarajattardy qalyptastyrýǵa, ári áleýmettik ózgeristerdi júrgizýge múmkindik beredi. Qarjyny ortalandyrýdyń arqasynda aqsha qarajattary memlekettiń ekonomıkalyq jáne álýmettik saıasatyn tabysty iske asyrý úshin jaǵdaılardy daıyndaı otyryp, ekonomıkalyq jáne áleýmettik damýdyń sheshýshi ýchaskelerine shoǵyrlandyryldy.

      Sóıtip obektıvti obektıvti bólgishtik qatynastyrdyń ekonomıkalyq nysany bola otyryp, qundyq bólinistiń erekshe bóligi retinde memlekettik búdjet aıryqshylyqty qoǵamdyq arnalymdy oryndaıdy-jalpy memelekettik qajettilikterdi qanaǵattandyrýǵa qyzmet etedi, ekonomıkalyq kategorıa retinde kórinedi. Qarjy qatynastarynyń belgili bir jıyntyǵy retinde memlekettik búdjetke eń aldymen  jalpy qarjy kategorıasynan ajyratatyn ózgeshe begiler tán; búdjet qatynastarynyń bólgishtik sıpaty bar, árqashan aqsha nysanynda júzege asyryldy, maqsaty aqsha qorlaryn qalyptastyrýmen jáne paıdalanýmen qosarlana júredi. Sonymen birge, búdjet qatynastaryna belgili bir ózindik erekshelik tán, alaıda ol qarjymen ortaq ózgeshe belgilerdiń sheńberinen shyqpaıdy. Qundyq bólinistiń aıryqshylyqyty sferasy retinde memlekettik búdjet myna ózgeshe belgilermen sıpattalady:

a) memleketten jalpy qoǵamdyq ónimniń bir bóligin oqýshylarmen jáne ony qoǵamdyq qajettilikterdi qanaǵattandyrýǵa paıdalanýmen baılanysty bólgishtik qatynastardyń aıryqsha ekonomıkalyq nysany bolyp tabylady.

b) qundy jasaý jáne ony tutyný prosesin sharttastyratyn materıaldyq óndiris qarjysynan jáne qundy tutynýǵa qyzmet etetin óndiristik emes sferasy qarjysynan memlekettik búdjettiń aıyrmashylyǵy ol ulttyq sharýashylyqtyń salalary, aýmaqtar, ekonomıkanyń sektorlary, qoǵamdyq qyzmettiń sferalary arasynda qundy qaıta bólýge arnalǵan.

v) qoǵamdyq ónimniń taýar nysandaǵy qozǵalysymen tikeleı baılanysty emes qundyq  bólinistiń stadıasyn bildiredi jáne odan belgili úziliste júzege asyryldy, al qatynastary materıaldyq óndiriste de, óndiristik emes sferada da taýar –aqsha qatynastarymen tyǵyz toıqalasyp jatady.

        Memlekettik búdjet, kez kelgen basqa ekonomıkalyq kategorıa sıaqty, óndiristik qatynastardy bildiredi jáne olarǵa sáıkes keletin naqty materıaldyq  zattyq túrinde bolady; búdjet qatanastary memlekettiń ortalyqtandyrylǵan aqsha qorynda-bújettik qorynda zattalyndy.

        Memlekettik búdjet ulttyq ekonomıkany basqarýdyń basty mehanızimderiniń biri. Ol ekonomıkaǵa memlekettiń ortalyqtandyrylǵan aqsha  qoryn jasaý men paıdalanýdyń nysandary men ádisteriniń jyıyntyǵy bolyp tabylatyn búdjettik mehanızm arqyly yqpal etedi. Jalpy ekonomıkaǵa yqpal etýdiń quraly retindegi búdjettiń róli osynda kórinedi. Ekonomıka retteý ortalyqtandyrylǵan aqsha qorynyń sandyq kólemin anyqtaý, ony jasaý men bólýdiń nysandary men ádisterin retteý, búdjettiń atqarylýy prosesinde qarjy resýrstaryn qaıta bólý jolymen júzege asyrady. Aqyrynda memlekettik búdjet memlekettik zańdarynyń biri bolyp tabylady (mysaly, kelesi qarjy jylyna arnalǵan respýblıkalyq búdjet týraly Zań).

       Sóıtip, búdjettiń san qyrly mańyzynan eskere otyryp, ony osy joǵaryda aıtylǵandardyń jıyntyǵy retinde qaraǵan jón. (Qosymsha 1)

      Memlekettik búdjet-ulttyq tabys pen jalpy ishki ónimdi qaıta bólýdiń negizgi quraly. Memlekettik búdjet (shyǵys bóliginiń) kómegimen ulttyq tabystyń 30 paıyz jalpy ishki ónimniń 20 paıyz jalpy qoǵamdyq 10 paıyz bólinedi. Búdjet Qazaqstannyń búkil aýmaǵynda óndiristik kúshterdi neǵurlym  utymdy ornalastyrýdyń, ekonomıka men mádenıetti kóterýdiń talaptaryn eskere otyryp sala aralyq aýmaqtyq qaıta bólý úshin paıdalanyp keledi. Naryqtyq mehanızmge kóshý jaǵdaıynda memlekettik búdjettiń qarajattary eń aldymen ekonomıkanyń qurylymyn qaıta qurýdy keshendi maqsaty búdjettik baǵdarlamalardy qarjylandyrýǵa, ǵylymı tehnıkalyq áleýetti arttyrýǵa, áleýmettik damytýdy tezdetýge jáne halyqtyń eń az qamtyǵan jigin áleýmettik qorǵaýǵa baǵytalýy tıis.

     Shyǵystar men salyqtar arqyly búdjet ekonomıka men ınvestısıalardy retteýdiń jáne yntalandyrýdyń, óndiris tıimdiligin arttyrýdyń mańyzdy quraly bolyp tabylady.

    Búdjet qarajattarynyń áleýmettik baǵyttylyǵynyń zor mańyzy bar. áleýmettik saıasattaǵy basymdyqtar- halyqtyń tabysy az jikterin (zeınetkerlerdi, múgedekterdi, az qamtylǵan ot basylaryn) qoldaý, sondaı-aq densaýlyq saqtaý bólimi, bilim berý jáne mádenıet mekemeleriniń jumys istep turýy.    

 

1.2 Qazaqstan Respýblıkasynyń búdjet zańdary

 

     Qazaqstan Respýblıkasynyń búdjet zańdary Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýsıasyna negizdeledi.Qazaqstan Respýblıkasy búdjet zańdary qoldanylýy  Qazaqstan Respýblıkasynyń búkil aýmaǵynda qoldanysta bolady jáne barlyq jeke jáne zańdy tulǵalarǵa qoldanylady. Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti men jergilikti atqarýshy organdardyń tıisinshe respýblıkalyq jáne jergilikti búdjetterden tıisti qarjy jylyna arnap aqsha bólý týraly aktileri, osy aktilerdiń qaıtarymdy negizde aqsha bólý týraly erejelerin qospaǵanda, aǵymdaǵy qarjy jyly aıaqtalǵannan keıin kúshin joıady. Tıisti qarjy jylyna arnalǵan respýblıkalyq búdjet týraly zańǵa ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly zańdar, tıisti qarjy jylyna arnalǵan jergilikti búdjet týraly máslıhattardyń sheshimderine ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly máslıhattardyń sheshimderi, sondaı-aq Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti men jergilikti atqarýshy organdardyń olardy iske asyrý týraly aktileri tıisti qarjy jylynyń 1 qańtarynan bastap qoldanysqa engiziledi.Zań aktilerinde jáne ózge de normatıvtik quqyqtyq aktilerde Qazaqstan Respýblıkasynyń búdjet zańdaryna qaıshy keletin erejeler kózdelse, onda Qazaqstan Respýblıkasy búdjet zańdarynyń erejeleri qoldanylady.

      Memlekettik organdardyń ózderiniń fýnksıalarynyń oryndalýy úshin basqarýdyń barlyq deńgeılerinde tıisti qarjy bazasy bolýy tıis. Osy maqsatpen ár elde aımaqtardyń sharýashylyǵyn, áleýmettik sferasyn, árbir ákimshilik-aýmaqtyq birlikterdi abattandyrýdy, Zań shyǵarýshy bılik, basqarý apparatyn ustaýdy jáne basqa da sharalardy qarjylandyrý úshin olardyń aqsha resýrstaryn jumsalýdy qamtamasyz etetin búdjettik tarmaqtarynyń jelisi quralady. Búdjetterdiń jekelegen túrleriniń kiristeri men shyǵystaryn qalyptastyrý, olardy prosesinde zańmen otyratyn  belgili qarjylyq ózara –qatynastar paıda bolady. Osy elemetterdiń barlyǵy-búdjet júıesin uıymdastyrý men qurýdyń  qaǵıdattarry, onyń býyndarynyń ózara  qatynastary men baılanystarynyń  uıymdyq nysandary búdjet quqyqtarynyń jıyntyǵy-búdjet qurylysyn qaraıdy. Dúnıe júziniń ár túrli elderinde búdjet qurylysy memlekettiń qurylysyna, aýmaqtyq-ákimshilik birligine, ekonomıkanyń damý dengeıine baılanysty ózgeshelikterimen ereksheledi.  Búdjet qurylysynda basty oryndy búdjet júıesi alady, ol ekonomıkalyq qatynastarǵa jáne quqytyq normalarǵa negizdelgen  túrli deńgeılerdi búdjetterdiń jıyntyǵyn bildiredi. Ár túrli elderdiń búdjet júıeleri óziniń qurylymy, búdjetterdiń jekelegen túrleriniń sany jaǵynan túrlishe bolyp keledi,  óıtkeni olardyń aýmaqtyq qurylysy men onyń aýmaqtyq bólinisine baılanysty bolady.

      Búdjet júıesiniń quramy eldiń ulttyq – memlekettik qurylymymen  anyqtalady. Memlekettiń federatıvtik jáne ýnıtarlyq qurylymy bolýy múmkin. Federatıvti memleketterde búdjet úsh býynan turady; memlekettik búdjet nemese federaldyq búdjet ortalyq memlekettiń búdjeti, federasıa músheleriniń (AQSH-ta shtattardyń , GFR da jerlerdiń (landrattardyń) Kanada provınsıalardyń Reseıde federasıa sýbektilerdiń búdjetteri);

Jergilikti búdjetter:

      Ýnıtarlyq (birlikter) memleketterde eki býyndy júıesi qoldanylady; ortalyq búdjet jáne tolyp jatqan jergilikti búdjetter. Eki jaǵdaıda da búdjetterdiń oqshalanýy men derbestigin túrli dárejesi bolýy múmkin, biraq  ádettegideı, áleýmettik –ekonomıkalyq prosesterdi basqarýdy ortalyqtandyrý deńgeıine baılanysty tómendegi búdjetterge qatysy boıynsha belgili bir retteýshi rol  ortalyq búdjetke saqtalady.

       Qazaqstan Respýblıkasynyń búdjet júıesi bújet qurylymynyń ýnıtarlyq tıpimen anyqtalady, óıtkeni Qazaqstan-federaldyq esem, basqarýdyń Prezıdenttik nysany jáne saılanatyn Parlamenti bar ýnıtarlyq memleket. Qazaqstan Respýblıkasynyń búdjet júıesi ekonomıkalyq qatynastarǵa tıisti quqytyq  normalarǵa negizdelgen ár túrli deńgeılerdi búdjetti qamtıdy. Qazaqstanda jıyntyǵynda memlekettik búdjetti quraıtyn respýblıkalyq búdjetter derbes jumys isteıdi. 1991 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń búdjet júıesi túbirli ózgeristerge ushyrady. Buǵan deıin Qazaqstannyń memlekettik búdjeti, basqa odaqtas respýblıkalarynyń memlekettik búdjetteri sıaqty, KSRO-nyń memlekettik búdjetine kiredi, onda el aýmaǵynyń barlyq bújetteri, sonyń ishinde aýyldyq  jáne poselkalyq búdjetterde qamtylyp kórsetiledi. Ol odaqtyq búdjetten 15 odaqtas respýblıkanyń memlekettik búdjetterinen jáne memlekettik áleýmettik saqtandyrý búdjetinen turady. Odaqty búdjetke 1970-1990 jyly melekettik bújet resýrystarynyń jalpy aýqymynyń 52-50 paıyz tııdi, onyń 35 paıyzy respýblıkalardyń respýblıkalyq búdjetteriniń jáne  15 paıyz jergilikti qaramaǵynda bolady. (Qosymsha 2)

        Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik búdjettiń basty respýblıkalyq búdjette  shoǵyrlanǵan. Respýblıkalyq búdjet-bul túsimder  men búdjet tapshylyǵyn qarjylandyrý (profesıti paıdalaný) esebinen qalyptastyrylatyn jáne ózine Qazaqstan Respýblıkasynyń Konsıtetýsıasy men zańnamalyq aktilerge júktelgen mindetterdi júzege asyrý Úkimet anyqtaıtyn respýblıkalyq búdjet baǵdarlamalaryn qarjylandyrýǵa arnalǵan Qazaqstan Respýblıkasynyń zańmen bekitilgen ortalyqtandylyrǵan aqsha qory.

      Jergilikti búdjetter (ákimshilik-aımaqtyq birlikterdiń búdjetteri) –oblystyq búdjtter, qalalarrdyń (aýdandyq mańyzy bar qalalardan basqasy), aýdandardyń (qaladaǵy aýdandardyń qospaǵanda) búdjetteri. Qarjy jylyna arnalǵan respýblıkalyq bújet Qazaqstan Respýblıkasynyń zańmen, jergilikti búdjetter maslıhattardyń sheshimderimen bekitiledi. Búdjet júıesiniń jumys isteý búdjetterdiń ár túrli deńgeıleriniń ózara baılanysyna negizdeledi.   

 

1.3   Búdjettiń qurylymy

 

Búdjettiń túsimderi men shyǵystary

Kirister, búdjet kredıtterin óteý, memlekettiń qarjy aktıvterin satýdan túsetin túsimder, sondaı-aq memlekettik qaryzdar búdjettiń túsimderi bolyp tabylady.Shyǵyndar, búdjet kredıtteri, qarjy aktıvterin satyp alý, qaryzdar boıynsha negizgi boryshty óteý búdjettiń shyǵystary bolyp tabylady.

Búdjettiń qurylymy mynadaı bólimderden turady:

1) kirister:

salyqtyq túsimder;

salyqtyq emes túsimder;

negizgi kapıtaldy satýdan túsken túsimder;

resmı transfertter túsimderi;

2) shyǵyndar;

3) operasıalyq saldo;

4) taza búdjettik kredıt berý:

búdjettik kredıtter;

búdjettik kredıtterdi óteý;

5) qarjy aktıvterimen jasalatyn operasıalar boıynsha saldo:

qarjy aktıvterin satyp alý;

memlekettiń qarjy aktıvterin satýdan túsetin túsimder;

6) búdjet tapshylyǵy (profısıti);

7) búdjet tapshylyǵyn qarjylandyrý (profısıtin paıdalaný):

qaryzdar túsimi;

qaryzdardy óteý;

búdjet qarajaty qaldyqtarynyń qozǵalysy.

Búdjetterdi bekitý jáne búdjetterdiń atqarylýy týraly esepterdi túzý osy baptyń 1-tarmaǵynda kórsetilgen qurylym boıynsha júzege asyrylady.

Búdjet kiristeri Salyq jáne basqa da mindetti tólemder, resmı transfertter, memleketke óteýsiz negizde beriletin, qaıtarylatyn sıpatta bolmaıtyn jáne memlekettiń qarjy aktıvterin satýǵa baılanysty emes, osy Kodekske jáne  Qazaqstan Respýblıkasynyń basqa da  zań aktilerine sáıkes búdjetke eseptelýge tıisti aqsha búdjet kiristeri bolyp tabylady.

Salyqtyq túsimder – Qazaqstan Respýblıkasynyń Salyq kodeksinde belgilengen salyqtar jáne búdjetke tólenetin basqa da mindetti tólemder.

Salyqtyq emes túsimder – Qazaqstan Respýblıkasynyń Salyq kodeksinde belgilengen, negizgi kapıtaldy, granttardy satýdan túsetin túsimderge jatpaıtyndardan basqa, osy Kodekste jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń basqa da zań aktilerinde belgilengen búdjetke tólenetin mindetti, qaıtarylmaıtyn tólemder, sondaı-aq, resmı transfertterden basqa, búdjetke óteýsiz negizde beriletin aqsha.

Mynadaı aqshalar negizgi kapıtaldy satýdan túsetin túsimder bolyp tabylady:

1) memlekettik mekemelerge bekitilip berilgen memlekettik múlikti satýdan túsetin aqsha;

2) memlekettik materıaldyq rezervten taýarlardy satýdan túsetin aqsha;

3) memleket menshigindegi jer ýchaskelerin jeke menshikke satýdan nemese olardy t±raќty nemese ýaќytsha jer paıdalanýǵa berýden ne Ќazaќstan Respýblıkasynyњ zaњdarynda nemese halyќaralyќ sharttarda kµzdelgen jaѓdaılarda jer ýchaskelerin µzge ќ±ќyќtyќ nysandarda ótkizýden túsetin aqsha;

4) memleketke tıesili materıaldyq emes aktıvterdi satýdan túsetin aqsha.

Resmı transfertter túsimderi – búdjettiń bir deńgeıinen ekinshisine, Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq qorynan búdjetke túsetin transfertter túsimderi. Kiristerdiń jańa túrlerin engizý, qoldanylyp júrgenderiniń kúshin joıý nemese olardy ózgertý osy Kodekske mindetti túrde ózgerister nemese tolyqtyrýlar engizile otyryp júzege asyrylady. Nysanaly resmı transfertterdi qospaǵanda, kiristerdiń nysanaly maqsaty bolmaıdy.

 

Búdjet shyǵyndary qaıtarylmaıtyn negizde bólinetin búdjet qarajaty búdjet shyǵyndary bolyp tabylady.Búdjet shyǵyndary mynadaı túrlerge bólinedi:

1) memlekettik   mekemelerdiń   qyzmetin    qamtamasyz    etetin shyѓyndar;

2) turaqty sıpaty joq is-sharalardy uıymdastyrý men ótkizýge baılanysty shyѓyndar;

3) memlekettik tapsyrysќa arnalѓan shyѓyndar – memlekettik saıasatty iske asyrý maqsatynda (memlekettik organdardyń ózderiniń tutynýyna arnalmaǵan) óndiriletin taýarlarǵa (jumystarǵa, kórsetiletin qyzmetterge) memlekettik organdardyń aqy tóleýi;

4) jeke tulǵalarǵa aqshalaı tólemder – qyzmetkerlerge eńbegi úshin aqshalaı tólemderden basqa, Qazaqstan Respýblıkasynyń zaњ aktilerine sєıkes jeke tulǵalarǵa aqshalaı nysandaǵy tólemdermen baılanysty shyǵyndar;

5) zańdy tulǵalarǵa sýbsıdıalar –memlekettik mekemeler jáne qoǵamdyq birlestikter bolyp tabylmaıtyn zańdy tulǵalardy óteýsiz jáne qaıtarylmaıtyn negizde qarjylandyrý;

6) resmı transfertter – búdjettiń bir deńgeıinen ekinshisine, sondaı-aq Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq qoryna transfertter tóleý;

7) memlekettiњ mindettemelerin oryndaýѓa arnalѓan shyѓyndardyњ µzge de t‰rleri.

Zańdy tulǵalarǵa sýbsıdıalar naqty salany nemese qyzmet aıasyn áleýmettik-ekonomıkalyq damytý mindetterin iske asyrýdyń basqa, neǵurlym tıimdi tásili bolmaǵan retterde ǵana Qazaqstan Respýblıkasynyń zań aktilerinde kózdelgen jaǵdaılarda berilýi múmkin. Zańdy tulǵalarǵa sýbsıdıa berýdiń basym baǵyttary orta merzimdi fıskaldyq saıasatpen aıqyndalady. Resmı transfertterdiń jalpylama sıpaty da, nysanaly maqsaty da bolýy múmkin. Nysanaly sıpaty bar resmı transfertter nysanaly transfertter bolyp tabylady.

Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti men jergilikti  atqarýshy organdardyń rezervteri. Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti men jergilikti atqarýshy organdardyń rezervteri respýblıkalyq jáne jergilikti búdjetterdi ázirleý kezinde olardy boljaýǵa bolmaǵandyqtan josparlanbaǵan jáne aǵymdaǵy qarjy jylynda keıinge qaldyrýǵa bolmaıtyn qarjylandyrýdy talap etetin shyǵyndardy qarjylandyrý úshin respýblıkalyq jáne jergilikti búdjetterdiń quramynda qurylady. Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń, jergilikti atqarýshy organdardyń rezervi:

1) tótenshe rezervti;

2) shuǵyl shyǵyndarǵa arnalǵan rezervti:

3) oblystyq búdjetterdiń, respýblıkalyq mańyzy bar qalalar, astana búdjetteriniń, aýdandar (oblystyq mańyzy bar qalalar) búdjetteriniń kasalyq alshaqtyǵyn jabýǵa  arnalǵan rezervti qamtıdy.

Tótenshe rezerv Qazaqstan Respýblıkasynyń jáne basqa memleketterdiń aýmaǵyndaǵy tabıǵı jáne tehnogendik sıpattaǵy tótenshe jaǵdaılardy joıý maqsatynda ǵana paıdalanylady.

Shuǵyl shyǵyndarǵa arnalǵan rezerv Qazaqstan Respýblıkasynyń nemese onyń ákimshilik-aýmaqtyq birliginiń saıası, ekonomıkalyq jáne áleýmettik turaqtylyǵyna, sondaı-aq adamdardyń ómiri men densaýlyǵyna qater tóndiretin jaǵdaılardy joıý, sottardyń sheshimderi boıynsha Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń, ortalyq memlekettik organdardyń, jergilikti atqarýshy organdardyń mindettemelerin oryndaý maqsatynda ǵana paıdalanylady.

Oblystyq búdjettiń, respýblıkalyq mańyzy bar qala, astana búdjetiniń kasalyq alshaqtyǵyn jabýǵa arnalǵan rezerv olarda kasalyq alshaqtyq paıda bolǵan jaǵdaıda oblys búdjetine, respýblıkalyq mańyzy bar qala, astana búdjetine kredıt berý úshin  tıisti ќarjy jylyna arnalѓan respýblıkalyq búdjette kózdeledi.

Aýdandar (oblystyq mańyzy bar qalalar) búdjetteriniń kasalyq alshaqtyǵyn jabýǵa arnalǵan rezerv olarda kasalyq alshaqtyq paıda bolǵan jaǵdaıda aýdan (oblystyq mańyzy bar qala) búdjetine kredıt berý úshin oblystyq búdjette kózdeledi.

Kasalyq alshaqtyqty jabýǵa qaryz berý qarjy jyly sheginde alty aıǵa deıingi merzimge júzege asyrylady jáne respýblıkalyq nemese jergilikti búdjetti naqtylaýdy talap etpeıdi.Qazaqstan Respýblıkasy Úkimeti rezerviniń jáne jergilikti atqarýshy organ rezerviniń jalpy kólemi tıisti búdjet túsimderi kóleminiń eki prosentinen aspaýǵa tıis.Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń jáne jergilikti atqarýshy organdardyń rezervterinen aqsha bólý tıisti qarjy jylyna arnalǵan respýblıkalyq nemese jergilikti búdjetterde bekitilgen kólemder sheginde  tıisinshe Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń jáne jergilikti atqarýshy organdardyń aǵymdaǵy qarjy jyly aıaќtalѓannan keıin kúshin joıatyn sheshimderi boıynsha júzege asyrylady.Rezerv quramynda kózdelgen aqsha tolyq kóleminde paıdalanylǵan jaǵdaıda Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti nemese jergilikti atqarýshy organ qajet bolǵan kezde Qazaqstan Respýblıkasynyń Parlamentine nemese tıisti máslıhatqa tıisti qarjy jylyna arnalǵan respýblıkalyq búdjet týraly zańǵa nemese tıisti qarjy jylyna arnalǵan jergilikti búdjet týraly máslıhattyń sheshimine ózgerister men tolyќtyrýlar engizý arqyly Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti nemese jergilikti atqarýshy organ rezervteriniń mólsherin ulǵaıtý týraly usynystar engizedi.

Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń nemese jergilikti atqarýshy organnyń rezervinen bólingen aqsha qarjy jyly ishinde paıdalanylmaѓan nemese ishinara paıdalanylǵan jaǵdaıda, búdjet baǵdarlamasynyń ákimshisi bólingen aqshanyń paıdalanylmaǵan bóligin aǵymdaǵy qarjy jylynyń sońyna deıin tıisti búdjetke qaıtarýdy qamtamasyz etedi. Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń jáne jergilikti atqarýshy organdardyń rezervterin paıdalaný tártibin Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti belgileıdi.

Operasıalyq saldo búdjet kiristeri men shyǵyndary arasyndaǵy aıyrma retinde aıqyndalady. Búdjet shyǵyndarynyń búdjet kiristerinen asyp túsken somasy teris operasıalyq saldo bolyp tabylady.Búdjet kiristeriniń búdjet shyǵyndarynan asyp túsken somasy oń operasıalyq saldo bolyp tabylady.Búdjet shyǵyndarynda búdjettik damý baǵdarlamalary bolǵan jaǵdaıda teris operasıalyq saldoǵa jol beriledi.

Aǵymdaǵy búdjettik baǵdarlamalardyń jalpy kólemi búdjet kiristeriniń kóleminen asyp túspeýge tıis. Teris operasıalyq saldonyń jol beriletin shekti mólsheri orta merzimdi fıskaldyq saıasatpen aıqyndalady.

Taza búdjettik kredıt berý  búdjettik kredıtterdiń jáne búdjettik  kredıtterdi óteýdiń arasyndaǵy aıyrma retinde aıqyndalady.

 Qarjy aktıvterimen jasalatyn operasıalar:

1) qarjy aktıvterin satyp alýdy;

2) memlekettiń qarjy aktıvterin satýdan túsetin túsimderdi qamtıdy.

Qarjy aktıvterin satyp alý –  zańdy tulǵalardyń,  sonyњ ishinde halyqaralyq uıymdardyњ qatysý úlesterin, baǵaly qaǵazdaryn memlekettik menshikke satyp alý operasıalarymen baılanysty búdjet shyǵystary. Memlekettiń qarjy aktıvterin satýdan túsetin túsimder – memlekettik menshiktegi zańdy tulǵalardyń, sonyњ ishinde halyqaralyq uıymdardyњ, múliktik keshen túrindegi memlekettik mekemeler men memlekettik kásiporyndardyń qatysý úlesin, baǵaly qaǵazdaryn, sondaı-aq memlekettik kásiporyndardyń jedel basqarýyndaǵy nemese sharýashylyq júrgizýindegi µzge de memlekettik múlikti satý jónindegi operasıalarǵa baılanysty búdjetke túsetin túsimder. Qarjy aktıvterimen jasalatyn operasıalar boıynsha saldo  qarjy aktıvterin satyp alý men  memlekettiń  qarjy aktıvterin satýdan túsetin túsimderdiń arasyndaǵy aıyrma retinde aıqyndalady. Qarjy aktıvterin satyp alý jáne memlekettiń qarjy aktıvterin satýdan túsetin túsimder Qazaqstan Respýblıkasynyń zań aktilerine jáne áleýmettik-ekonomıkalyq damýdyń orta merzimdi josparyna sáıkes júzege asyrylady.

 

1.4 Búdjet júıesiniń prınspteri

 

Búdjet júıesi mynadaı prınsıpterge negizdeledi: 1) birlik prınsıpi – Qazaqstan Respýblıkasynyń aýmaǵynda Qazaqstan Respýblıkasynyń biryńǵaı búdjettik zańdarynyń qoldanylýyn, sonyń ishinde biryńǵaı búdjettik synyptaýdy, búdjet prosesin júzege asyrýdyń biryńǵaı rásimderin paıdalanýdy qamtamasyz etý;

2) tolyqtyq prınsıpi – Qazaqstan Respýblıkasynyń zańdarynda kózdelgen barlyq túsimder men shyǵystardy búdjetterde jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq qorynda kórsetý, búdjet qarajatyn paıdalana otyryp, ózara talaptardy esepke alýǵa, sol sıaqty búdjet qarajaty boıynsha talaptar quqyqtarynan  sheginýge jol bermeý;

3) realısik prınsıpi – bekitilgen (naqtylanǵan, túzetilgen) búdjet kórsetkishteriniń orta merzimdi fıskaldyq saıasatqa jáne Qazaqstan Respýblıkasy men aımaqtardy áleýmettik-ekonomıkalyq damytýdyń orta merzimdi josparynyń bekitilgen (túzetilgen) ólshemderi men baǵyttaryna sáıkes kelýi;

4) transparenttilik prınsıpi – memlekettik nemese zańmen qorǵalatyn ózge de qupıa bolyp tabylatyn málimetterdi qospaǵanda, Qazaqstan Respýblıkasynyń búdjet zańdary salasyndaǵy normatıvtik quqyqtyq aktilerdi, bekitilgen (naqtylanǵan, túzetilgen) búdjetterdi jáne olardyń atqarylýy týraly esepterdi, memlekettiń fıskaldyq saıasatyna qatysty basqa da aqparatty mindetti túrde jarıalaý; búdjet prosesiniń ashyqtyǵy, memlekettik qarjy baqylaýyn júrgizý;

5) dáıektilik prınsıpi –  búdjettik qatynastar aıasynda buryn qabyldanǵan sheshimderdi memlekettik basqarý organdarynyń saqtaýy;

6) tıimdilik jáne nátıjelilik prınsıpi –  búdjetterdi búdjettik baǵdarlamalar pasporttarymen kózdelgen belgili bir  nátıjelerge qol jetkizý  qajettiligin negizge alyp, búdjet qarajatynyń osy nátıjelerge  qol jetkizý  úshin qajetti ońtaıly kólemin paıdalana otyryp  ázirleý jáne atqarý nemese búdjettik qarajattyń bekitilgen kólemin paıdalana otyryp eń úzdik nátıjeni qamtamasyz etý;

7) basymdyq prınsıpi – búdjettik prosesti respýblıkanyń nemese aımaqtyń áleýmettik-ekonomıkalyq damýynyń basym baǵyttaryna sáıkes júzege asyrý;

8) jaýapkershilik prınsıpi – búdjet prosesine qatysýshylardy Qazaqstan Respýblıkasynyń búdjettik zańdaryn buzǵany úshin jaýapqa tartý;

9) búdjetterdiń derbestik prınsıpi – túrli deńgeıdegi búdjetter arasynda túsimderdiń turaqty túrde bólinip turýyn ornyqtyrý jáne osy Kodekske sáıkes olardyń jumsalý baǵyttaryn anyqtaý, memlekettik basqarýdyń barlyq deńgeıleriniń osy Kodekske sáıkes búdjet prosesin derbes júzege asyrý quqyǵy, jergilikti búdjetterdiń atqarylýy barysynda qosymsha alynǵan kiristerdi, osy Kodekstiń 40-babynyń 6-tarmaǵynda belgilengen jaǵdaılardy qospaǵanda, jergilikti búdjetter qarajatynyń bos qaldyqtaryn joǵary turǵan búdjetke alyp qoıýǵa jol berilmeıtindigi, tıisti ótemsiz tómen turǵan búdjetterge qosymsha shyǵystar júkteýge jol berilmeıtindigi.

 

1.5 Qazaqstan Respýblıkasy Parlamentiniń respýblıkalyq búdjet jobasynyń qaraý jáne bekitý prosesi

 

Respýblıkalyq búdjet jobasyn Qazaqstan  Respýblıkasynyń Parlamentinde qaraý

1. Tıisti qarjy jylyna arnalǵan respýblıkalyq búdjet týraly zańnyń jobasyn Qazaqstan Respýblıkasy Parlamentiniń Májilisi men Senatynyń jalpy otyrystarynda talqylaý Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti ýákilettik bergen adamnyń (adamdardyń) Qazaqstan Respýblıkasynyń orta merzimdi áleýmettik-ekonomıkalyq damý jospary, orta merzimdi fıskaldyq saıasat jáne tıisti qarjy jylyna arnalǵan respýblıkalyq búdjet týraly zańnyń jobasy boıynsha, Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq Banki Tóraǵasynyń aqsha-kredıt saıasaty boıynsha baıandamalaryn, sondaı-aq Qazaqstan Respýblıkasy Parlamentiniń palatalary ýákilettik bergen adamdardyń zań jobasy boıynsha qorytyndylarymen qosa baıandamalaryn qamtıdy.
2. Qazaqstan Respýblıkasy Parlamentiniń palatalary jalpy otyrystarda aldaǵy qarjy jylyna arnalǵan respýblıkalyq búdjet týraly zańnyń jobasy boıynsha respýblıkalyq búdjettik baǵdarlamalar ákimshileri basshylarynyń sózderin tyńdaýǵa quqyly.
3. Aldaǵy qarjy jylyna arnalǵan respýblıkalyq búdjet týraly zańnyń jobasy Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti palatalarynyń birlesken otyrysynda keminde eki oqylymda qaralady.

Talqylaý Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti ýákilettik bergen adamnyń (adamdardyń) Qazaqstan Respýblıkasynyń áleýmettik-ekonomıkalyq damýynyń orta merzimdi jospary, orta merzimdi fıskaldyq saıasat jáne tıisti qarjy jylyna arnalǵan respýblıkalyq búdjet týraly zańnyń jobasy jónindegi, Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq Banki Tóraǵasynyń aqsha-kredıt saıasaty jónindegi, sondaı-aq Qazaqstan Respýblıkasy Parlamentiniń Palatalary ýákilettik bergen adamdardyń zań jobasy boıynsha qorytyndylarymen qosa baıandamalaryn qamtıdy.

Birinshi oqylymda respýblıkalyq búdjet kiristeriniń, shyǵyndarynyń, operasıalyq saldosynyń, taza kredıt berýiniń, qarjy aktıvterimen júrgiziletin operasıalar boıynsha saldosynyń, tapshylyǵynyń (profısıttiń), tapshylyǵyn qarjylandyrýdyń (profısıtti paıdalanýdyń) jalpy kólemderi bekitiledi.

Kelesi oqylymdarda tıisti jylǵa arnalǵan respýblıkalyq búdjet týraly zańnyń jobasy baptary boıynsha bekitiledi.

Tıisti qarjy jylyna arnalǵan respýblıkalyq búdjetti bekitý

Tıisti qarjy jylyna arnalǵan respýblıkalyq búdjetti bekitý  Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti  palatalarynyń birlesken otyrysynda  zań  qabyldaý arqyly júzege asyrylady.

 

1.6  Máslıhattyń jergilikti búdjet jobasyn

qaraý jáne bekitý prosesi

 

 Jergilikti búdjet jobasyn máslıhattyń turaqty  komısıalarynda  qaraý.Jergilikti búdjet jobasy tıisti máslıhattyń turaqty komısıalarynda  qaralady. Tıisti máslıhattardyń turaqty komısıalary komısıa músheleriniń arasynan jumys toptaryn qurady. Jumys toptaryna jergilikti atqarýshy organdardyń ókilderi tartylýy múmkin. 

Turaqty komısıalar jumys toptarynyń pikirlerin eskere otyryp,  tıisti negizdemelermen jáne  eseptermen qosa jergilikti búdjet jobasyna ózgerister men tolyqtyrýlar engizý jóninde usynystar jasaıdy jáne olardy  tıisti máslıhat belgilegen bas turaqty komısıaǵa jiberedi.

Bas turaqty komısıa turaqty komısıalardan túsken usynystardyń jınaqtamasyn jasap, ony máslıhattyń sesıasyna shyǵarady. Bul rette jınaqtamaǵa tıisti negizdemeleri men esepteri bar usynystar ǵana engiziledi.

Tıisti máslıhattyń sesıasynda jergilikti búdjettiń jobasyn   talqylaý tıisti ákimshilik-aýmaqtyq birlik ákiminiń nemese jergilikti atqarýshy organ  ýákilettik bergen adamnyń (adamdardyń) tıisti ákimshilik-aýmaqtyq birliktiń orta merzimdi áleýmettik-ekonomıkalyq damý baǵdarlamasy,  orta merzimdi fıskaldyq saıasat jáne tıisti qarjy jylyna arnalǵan jergilikti búdjettiń jobasy boıynsha baıandamalaryn, sondaı-aq máslıhat ýákilettik bergen adamdardyń jergilikti búdjettiń jobasy boıynsha qorytyndysymen qosa baıandamalaryn qamtıdy.

 Máslıhat sesıada  aldaǵy qarjy jylyna arnalǵan jergilikti búdjet boıynsha jergilikti búdjettik baǵdarlamalar ákimshileri basshylarynyń sózderin tyńdaýǵa quqyly.

Búdjetterdiń atqarylýy men naqtylaýy bıýdjetke túsimderdiń túsýin, búdjettik baǵdarlamalardyń iske asyrylýyn qamtamasyz etý, sondaı-aq búdjet tapshylyǵyn qarjylandyrý (profısıtti paıdalaný) jónindegi is-sharalar keshenin oryndaý búdjettiń atqarylýy bolyp tabylady. Búdjettiń atqarylýy aǵymdaǵy qarjy jylynyń 1 qańtarynda bastalyp, 31 jeltoqsanynda aıaqtalady.Osy Kodekste kózdelgen jaǵdaılardy qospaǵanda, búdjettiń atqarylýy kasalyq negizde júzege asyrylady. Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti respýblıkalyq búdjettiń atqarylýyn qamtamasyz etedi.Jergilikti atqarýshy organdar jergilikti  búdjetterdiń atqarylýyn  qamtamasyz etedi. Búdjetti atqarý jónindegi ortalyq ýákiletti organ osy Kodekske sáıkes jergilikti búdjetterdiń atqarylýyna qyzmet kórsetýdi júzege asyrady.

Búdjettiń atqarylý prısıpteri búdjet qarajatyn nysanaly paıdalaný prısıpi - búdjettik baǵdarlamalardyń pasporttarymen, memlekettik mekemelerdiń azamattyq-quqyqtyq mámilelerimen, normatıvtik quqyqtyq aktilermen aıqyndalyp, búdjettik baǵdarlamalar solarǵa sáıkes júzege asyrylatyn is-sharalarǵa búdjet qarajatyn paıdalaný. Ýaqtylylyq prınsıpi – búdjet túsimderin esepke alý jáne búdjet qarajatyn belgilengen merzimderde paıdalaný.Búdjettiń birqalypty atqarylý prısıpi – qarjy jylynyń aıaǵyna qaraı  tólemder kóleminiń jınaqtalyp qalýyna jol bermeý maqsatynda búdjet qarajatyn qarjy jyly ishinde birqalypty bólý.

 Kasanyń biryńǵaılyq prınsıpi – túsimderdiń barlyǵyn biryńǵaı qazynashylyq shotqa esepke alý jáne kózdelgen shyǵystardyń barlyǵyn biryńǵaı qazynashylyq shottan ulttyq valútamen júzege asyrý. Búdjet júıesiniń barlyq deńgeıdegi búdjetteri kasanyń biryńǵaılyǵy prısıpi negizinde atqarylady.

Biryńǵaı qazynashylyq shot biryńǵaı qazynashylyq shot – aýdarym operasıalaryn ortalyqtandyryp júzege asyrý jáne olardyń esebin júrgizý  úshin Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq Bankinde ashylatyn shot. Biryńǵaı qazynashylyq shot qolma-qol aqshany baqylaý shottaryndaǵy  qarajat qaldyqtaryn, memlekettik mekemeler shottaryn jáne basqa da shottardy qamtıdy. Qolma-qol aqshany baqylaý shoty búdjettiń tıisti deńgeıinen túsken túsimder men tólengen tólemder boıynsha operasıalardy esepke alýǵa arnalǵan. Memlekettik mekemeniń shottary búdjettik shyǵystar men Qazaqstan Respýblıkasynyń zań aktilerinde ruqsat etilgen ózge de qarajatty esepke alýǵa arnalǵan. Shetel valútasymen túsetin túsimder boıynsha búdjettik operasıalardy júzege asyrý jáne olardyń esebin júrgizý úshin búdjetti atqarý jónindegi ortalyq ýákiletti organ Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq Bankinde shetel valútalarynyń túrleri boıynsha bank shotyn ashady.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2- taraý  Qazaqstan Respýblıkasynyń Búdjet júıesiniń minezdemesi

 

2.1   Birińǵaı búdjettik synyptama

 

Biryńǵaı búdjettik synyptama búdjet túsimderi men shyǵystaryn synyptama obektilerine toptamalyq kodtar bere otyryp, fýnksıonaldyq, vedimistik jáne ekonomıkalyq sıpattamalar boıynsha toptastyrý bolyp tabylady. Biryńǵaı búdjettik synyptama búdjet júıesiniń barlyq deńgeıdegi búdjetteri kórsetkishteriniń salystyrymdylyǵyn qamtamasyz etedi.Búdjet prosesi biryńǵaı búdjettik synyptama negizinde júzege asyrylady.Biryńǵaı búdjettik synyptama  búdjetterdiń barlyq deńgeıleri úshin biryńǵaı jáne  mindetti bolyp tabylady.Biryńǵaı búdjettik synyptama Qazaqstan Respýblıkasy zań aktileriniń, Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti jarlyqtarynyń, Qazaqstan Respýblıkasy Úkimeti qaýlylarynyń negizinde ázirlenedi.

 Biryńǵaı búdjettik synyptamany búdjettik josparlaý jónindegi ortalyq ýákiletti organ ázirleıdi jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti bekitedi.

Biryńǵaı búdjettik synyptamanyń quramy  búdjet túsimderiniń synyptamasyn, búdjet shyǵystarynyń fýnksıonaldyq synyptamasyn, búdjet shyǵystarynyń ekonomıkalyq synyptamasyn qamtıdy.

Búdjet túsimderiniń synyptamasy  barlyq deńgeıdegi búdjetter túsimderiniń belgili bir sıpattamalar boıynsha Qazaqstan Respýblıkasynyń búdjet zańdaryna negizdelgen toptamasy búdjet túsimderiniń synyptamasy bolyp tabylady. Búdjet túsimderi  synyptamasynyń toptamasy sanattan, synyptan, ishki synyptan jáne  erekshelikten turady. Sanattar túsimderdi ekonomıkalyq belgiler boıynsha toptastyrý bolyp tabylady. Synyptar men ishki synyptar túsimderdi olardyń kózderi men túrleri boıynsha toptastyrady.  Erekshelik búdjetke tólenetin tólem nemese túsim túrin aıqyndaıdy.

 Búdjet shyǵystarynyń fýnksıonaldyq synyptamasy memleket fýnksıalarynyń oryndalýyn, respýblıkada memlekettik saıasatty iske asyrýdy beıneleıtin fýnksıonaldyq jáne vedimistik belgiler boıynsha búdjettik qarajattardyń jumsalý baǵyttaryn aıqyndaıtyn barlyq deńgeılerdegi búdjetter shyǵystarynyń toptamasy búdjet shyǵystarynyń fýnksıonaldyq synyptamasy bolyp tabylady. Búdjet shyǵystarynyń fýnksıonaldyq synyptamasynyń toptamasy mynadaı deńgeılerden:

fýnksıonaldyq toptardan;

fýnksıonaldyq ishki toptardan;

búdjettik baǵdarlamalardyń ákimshilerinen;

búdjettik baǵdarlamalardan jáne ishki baǵdarlamalardan turady.

3. Fýnksıonaldyq top – búdjet shyǵystaryn salalyq belgiler men fýnksıonaldyq baǵyt boıynsha biriktirý.

Fýnksıonaldyq ishki top búdjet qarajatynyń fýnksıonaldyq top ishinde jumsalý baǵytyn naqtylaıdy.Búdjet shyǵystarynyń fýnksıonaldyq synyptamasy negizinde búdjettik baǵdarlamalar ákimshilerin, fýnksıonaldyq toptar men búdjettik baǵdarlamalardy (ishki baǵdarlamalardy) toptastyrý arqyly jasalatyn búdjet shyǵystarynyń vedimistik synyptamasy  qalyptastyrylýy múmkin. Búdjettik  baǵdarlamalar ákimshisiniń anyqtamasy búdjettik baǵdarlamalardyń ákimshisi – búdjettik baǵdarlamalardy josparlaýǵa, negizdeýge jáne  iske asyrýǵa jaýapty memlekettik organ. Búdjettik baǵdarlamalardyń ákimshisi oǵan júktelgen fýnksıalar men ókilettikterge sáıkes aıqyndalady. Búdjettik baǵdarlamalardyń ákimshisi búdjet qarajatyn búdjettik baǵdarlamalardyń maqsattary men mindetterine sáıkes bekitilgen (naqtylanǵan, túzetilgen) búdjet sheginde derbes paıdalanady, olardyń tıimdi, nátıjeli jáne nysanaly paıdalanylýyna jaýapty bolady.  Memlekettik organdardyń qurylymdyq jáne aýmaqtyq bólimsheleri búdjettik baǵdarlamalardyń ákimshileri bola almaıdy.

Respýblıkalyq búdjettik baǵdarlamalardyń ákimshileri ortalyq atqarýshy jáne ózge de ortalyq memlekettik organdar respýblıkalyq búdjettik baǵdarlamalardyń ákimshileri bolyp tabylady.

Jergilikti búdjettik baǵdarlamalardyń ákimshileri   jergilikti búdjettik baǵdarlamalardyń ákimshileri Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti bekitetin jergilikti memlekettik basqarýdyń úlgilik qurylymy negizge alyna otyryp aıqyndalady. Oblystyq búdjetten, respýblıkalyq mańyzy bar qala, astana búdjetinen qarjylandyrylatyn jergilikti memlekettik basqarýdyń jekelegen fýnksıalaryn júzege asyrýǵa oblystar, respýblıkalyq mańyzy bar qalalar, astana ákimdigi ýákilettik bergen atqarýshy organdar, oblystar, respýblıkalyq mańyzy bar qalalar, astana ákimderi men  máslıhattarynyń apparattary oblystyq búdjettik baǵdarlamalardyń, respýblıkalyq mańyzy bar qalalardyń, astananyń búdjettik baǵdarlamalarynyń ákimshileri bolyp tabylady.

 Aýdan (oblystyq mańyzy bar qala) búdjetinen qarjylandyrylatyn jergilikti memlekettik basqarýdyń jekelegen fýnksıalaryn júzege asyrýǵa aýdan (oblystyq mańyzy bar qala) ákimdigi ýákilettik bergen atqarýshy organdar, aýdan (oblystyq mańyzy bar qala) ákimi men máslıhatynyń apparattary aýdandyq (qalalyq) búdjettik baǵdarlamalardyń ákimshileri bolyp tabylady.

Qaladaǵy aýdan, aýdandyq mańyzy bar qala, kent, aýyl (selo), aýyldyq (selolyq) okrýg ákimderiniń apparattary osy ákimshilik-aýmaqtyq birlikterdiń búdjettik baǵdarlamalarynyń ákimshileri bolyp tabylady.

 

2.2 Búdjettiń túsimderi men shyǵystaryna áser etetin  normatıvtik quqyqtyq aktiler

 

 Respýblıkalyq nemese jergilikti búdjetterdiń shyǵystaryn ulǵaıtýdy nemese túsimderin qysqartýdy kózdeıtin Qazaqstan Respýblıkasy zańdary jobalarynyń  erejeleri Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń oń qorytyndysy bolǵan jaǵdaıda ǵana engizilýi múmkin. Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń qorytyndysy Respýblıkalyq búdjet komısıasynyń usynystary eskerile otyryp jasalady. Respýblıkalyq nemese jergilikti búdjetterdiń shyǵystaryn ulǵaıtýdy nemese túsimderin qysqartýdy kózdeıtin Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń jarlyqtary jáne Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń qaýlylary jobalarynyń erejelerin Respýblıkalyq búdjet komısıasynyń mindetti túrde qaraýyna jatady.Osy baptyń 1-tarmaǵynda kórsetilgen aktiler jobalarynyń erejeleri Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń (Respýblıkalyq búdjet komısıasynyń) qorytyndysy aǵymdaǵy jyldyń birinshi jartysynda berilgen jaǵdaıda qoldanysqa  kelesi qarjy jylynan erte  engizile almaıdy. Qorytyndy aǵymdaǵy jyldyń ekinshi jartysynda berilgen jaǵdaıda atalǵan erejeler qoldanysqa josparlanyp otyrǵan jyldan keıingi qarjy jylynan erte engizile almaıdy.

 Jergilikti búdjetterdiń shyǵystaryn ulǵaıtýdy nemese túsimderin qysqartýdy kózdeıtin jergilikti ókildi organdar sheshimderiniń jobalary  ákimdiktiń oń qorytyndysy bolǵan jaǵdaıda ǵana máslıhattardyń qaraýyna engizilýi múmkin. Ákimdiktiń qorytyndysy tıisti búdjet komısıasynyń usynystary eskerile otyryp jasalady.

Jergilikti búdjetterdiń shyǵystaryn ulǵaıtýdy nemese túsimderin qysqartýdy kózdeıtin jergilikti atqarýshy organdar aktileri jobalarynyń erejelerin tıisti búdjet komısıasynyń mindetti túrde qaraýyna jatady.

Osy baptyń 3-tarmaǵynda kórsetilgen erejeler ákimdiktiń (tıisti búdjet komısıasynyń) oń qorytyndysy bolǵan jaǵdaıda qoldanysqa  kelesi qarjy jylynan erte engizile almaıdy.Osy baptyń 2 jáne 4-tarmaqtarynda kórsetilgen erejeler tıisti qarjy jylyna arnalǵan respýblıkalyq búdjet týraly zańǵa ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly zańdarǵa jáne tıisti qarjy jylyna arnalǵan jergilikti búdjet týraly máslıhattardyń sheshimderine ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly máslıhattar sheshimderine, sondaı-aq olardy iske asyrý týraly normatıvtik quqyqtyq aktilerge qoldanylmaıdy.

 

2.3   Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq qory

 

Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq Bankindegi shotynda shoǵyrlandyrylatyn, memlekettiń qarjylyq aktıv túrindegi, sondaı-aq, materıaldyq emes aktıvterdi qospaǵanda, ózge de múlik túrindegi aktıvteri Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq qory bolyp tabylady. Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq qory memlekettiń turaqty áleýmettik-ekonomıkalyq damýyn qamtamasyz etýge, qarjylyq  aktıvterdiń jáne, materıaldyq emes aktıvterdi qospaǵanda, ózge de múlikterdiń qorlanýyna, ekonomıkanyń shıkizat sektoryna táýeldiligin jáne qolaısyz syrtqy faktorlardyń yqpalyn tómendetýge arnalǵan.Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq qory jınaqtaý jáne turaqtandyrý fýnksıalaryn júzege asyrady. Jınaqtaý fýnksıasy qarjylyq  aktıvterdiń jáne, materıaldyq emes aktıvterdi qospaǵanda, ózge de múlikterdiń qorlanýyn qamtamasyz etedi. Turaqtandyrý fýnksıasy shıkizat resýrstaryna álemdik baǵanyń konúnktýrasyna respýblıkalyq búdjettiń táýeldiligin tómendetýge arnalǵan.Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq qoryn qalyptastyrý men paıdalaný dúnıejúzilik jáne ishki taýar men qarjy rynoktarynyń konúnktýrasy, memlekettegi jáne shet elderdegi ekonomıkalyq jaǵdaı, respýblıkanyń áleýmettik-ekonomıkalyq damýynyń basymdyqtary eskerile otyryp, bul rette makroekonomıkalyq jáne fıskaldyq turaqtylyq jáne Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq qorynyń negizgi maqsattary men mindetteri saqtala otyryp  aıqyndalady. Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq qorynyń túsimi men jumsalýy ulttyq jáne sheteldik  valútalarmen júrgiziledi. Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq qorynyń operasıalar jónindegi esebi men eseptiligi ulttyq valútamen júzege asyrylady.

 Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq qoryn senimgerlik basqarýdy Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq Banki men Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti arasynda jasalatyn senimgerlik basqarý týraly sharttyń negizinde Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq Banki júzege asyrady.

 

2.4  Búdjet tapshylyǵy (profısıti)

 

Búdjet tapshylyǵy (profısıti)) taza búdjettik kredıt berýdi jáne qarjy aktıvterimen jasalatyn operasıalar boıynsha saldony shegerip tastaǵandaǵy operasıalyq saldoǵa teń.

Teris belgimen alynǵan shama –  búdjet tapshylyǵy, oń belgimen  alynǵan shama búdjet profısıti bolyp tabylady. Búdjet tapshylyǵynyń jol beriletin shekti mólsheri áleýmettik-ekonomıkalyq damýdyń orta merzimdi josparymen belgilenedi.

Búdjet tapshylyǵyn qarjylandyrý (profısıtin paıdalaný)– qaryz alý jáne búdjet qarajatynyń bos qaldyqtary esebinen búdjet tapshylyǵyn jabýdy  qamtamasyz etý.Búdjet tapshylyǵyn qarjylandyrý kólemi alynǵan qaryzdar somasynyń, búdjet qarajaty qaldyqtary qozǵalysynyń qaryzdar boıynsha negizgi boryshty óteý somasynan asyp túsýi retinde belgilenedi.Búdjet tapshylyǵyn qarjylandyrý máni oń belgimen belgilenedi jáne búdjet tapshylyǵynyń shamasyna saı keledi.

Búdjet profısıtin paıdalaný – qaryzdar boıynsha negizgi boryshty óteýge búdjet profısıtin, qaryzdar qarajatyn, búdjet qarajatynyń bos qaldyqtaryn jumsaý.Búdjet profısıtin paıdalaný kólemi qaryzdar boıynsha negizgi boryshty óteý somasynyń alynǵan qaryzdar jáne búdjet qarajaty qaldyqtarynyń qozǵalysy somasynan asyp túsýi retinde belgilenedi.Búdjet profısıtin paıdalaný máni teris belgimen belgilenedi jáne búdjet profısıtiniń shamasyna saı keledi.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3 - Taraý. Búdjet saıasatynyń negizgi  perspektıvalary men baǵyttary

 

3.1   Ontústik Qazaqstan oblys búdjetiniń

2006 jylǵy oryndalýy.

     Kirister,  2005 jyly oblys búdjetine 23,9 mlrd.teńge kirister túsip, jospar 102,4  % nemese 553,5 mln teńgege artyǵymen oryndaldy. Bul 2004 jyl kórsetkishimen  salystyrǵanda 2,5 mlrd.teńgege kóp. Onyń ishinde salyq túsimder 22,7 mlrd.tengeni nemese 95  % qurady (jospar 102,2 4  % nemese 479,6 mln teńgege artyǵymen oryndaldy). 2004 jylmen salystyrǵanda 2,2 mlrd teńgege kóp.

    Bul oraıda úles salmaǵyn kóp mólsheri áleýmettik salyqa 42,3 paıyz jeke tabys salyǵynda 19,8 paıyz aksızde 23 paıyz boldy.

   2005 jyly búdjetke múlik salyǵynan 1,5 mlrd teńge, jer salyǵynan 507,0  mln teńge qorshaǵan ortany lastaǵany úshin tólenetin tólemderden 394 mln teńge jáne aksızden 5,2 mlrd teńge tústi. Aksız jospary 9,7 paıyzǵa oryndalmaýy atalǵan salyq somasynyń nóldik stavkasy boıynsha ósimine baılanysty boldy. Salyq emes túsimder 212,0 mln teńgeni nemese túsimniń 0,8 paıyzdy qurady (jospar 90,3 paıyzǵa oryndaldy) 2004 jylmen salystyrǵanda 29,6 mln teńgege  az. Bul jónindegi kórsetkishtiń 2004 jyldan tómen bolý sebebi qorshaǵan ortany lastaǵany úshin tólenetin aıyppuldardan alynatyn túsimderdiń «Búdjet kodeksine» sáıkes 2005 jyldan bastap respýblıkalyq búdjetke aýdarylýyna baılanysty  boldy.

    Negizgi kapıtalmen satýdan túsetin túsimder 928,2 mln teńgeni nemese kiristiń 3,8 paıyzy qurady (jospar 111,6 paıyzǵa nemese 96,6 mln teńgege artyǵymen oryndaldy). 2004 jylmen salystyrǵanda 279 mln teńgege kóp.

    Shyǵystar, tutastaı oblys búdjeti boıynsha 2005 jyly shyǵystardyń kólemi 70,1 mlrd teńgeni qurap jospar 99,7 paıyzǵa oryndaldy, bul 2004 jylǵy qol jetken deńgeıden 14,5 mlrd teńgege nemese 27 paıyz artyq. 2006 jyly obylys búdjetiniń kólemi 81,2 mlrd teńgeni quraıdy. 2005 jylǵy oblys búdjeti shyǵystarynyń jalpy kóleminiń 74 paıyzy nemese 52 mlrd teńge áleýmettik sala shyǵystardy quraıdy jáne 2004 jylmen salystyrǵanda 10 mlrd teńgege kóp, atap aıytqanda; bilim berý salasy (41 paıyz) denseýlyq salasy 25 paıyz áleýmettik qamsyzdandyrý jáne áleýmettik qamtamasyz etý salasy 4 paıyz mádenıet sport týrızm jáne aqparat keńestik 3 paıyz damýdyń ınvestısıalyq basym baǵytynda turǵyn-úı komýnaldyq sharýashylyq salasy 13 paıyz.

    Eńbekaqy qory,  2006 jyldyń 1 qańtaryndaǵy jaǵdaı boıynsha oblys búdjetinen qarjylandyratyn memlekettik  mekemelerge   jarnamalardy qosa  eseptegende 27,6 mlrd. teńge  mólsheerinde eńbek   aqy tólendi. Sonymen qatar  memlekettik  kásiporyndardyń  jalaqysyna  5,2 mlrd .teńge  bólindi. Onyń ishinde: memlekettik mekemelerdiń,  memlekettik qyzmetker emes  memlekettik mekeme  jáne  qazynalyq kásiporyndar  jumysshylary  eńbekaqysynyń  32 paıyz  artýyna  baılanysty 4,1  mlrd. teńge  bólindi, onyń ishinde  aýdandar men  qalalar búdjetinen qarjylandyrylatyn  memlekettik mekemeler  men kásiporyndar  boıynsha 2,6 mlrd. teńge  jáne oblystyq  búdjetten  qarjylandyrylatyndar –1,5 mlrd . teńge jumsaldy.

     Áleýmettik sala, 2005 jyly halyqty  áleýmettik qorǵaý  shyǵystary  2,4 mlrd. teńge qurady. Bul  qarjylardan túrli áleýmettik  qoldaýlar  kórsetetin,atap aıtqanda 10 mekeme:  4 júıke aýrýlary ınternaty, qarttar men múgedekter  jáne  ardagerler úıi , múgedek  balalarǵa arnalǵan  2 ınternat, múgedekter úshin kásibı  mektep jáne  2005 jyla ashylǵan “Meıir” ardagerler  úıi  qarjylandyryldy.

    Halyqty áleýmettik  qoldaýdy qamtamasyz etý  úshin oblysta birqatar  baǵdarlamalar  bekitildi. Olar negizinen  kedeılik pen  jumyssyzdyqty  tómendetýge, azamattardyń jekelengen sanattaryn  áleýmettik qorǵaýǵa  baǵyttalǵan. “Oblys halqyn  áleýmettik qorǵaý jónindegi   2002-2005  jyldarǵa  arnalǵan oblystyń keshendi baǵdarlamasyn” júzege asyrýdyń basty maqsaty  halyqtyń  áleýmettik  deńgeıin  jaqsartý  bolyp  tabylady.

       2005 jyly  búdjet esebinen 76 myńnan asa  adamǵa  memlekettik  ataýly  járdemaqy  tólenip,  580  mln. teńge jumsaldy. Uly Otan soǵysynyń 3825 múgedegi men  qatysýshylaryna materıaldyq  kómek  kórsetildi. Sońǵy 2002-2005  jyldar kezeńinde  densaýlyq saqtaý  departamentiniń joldamasymen  arnaıy  ortalyqtarǵa, Saryaǵash, Mankent jáne Birkólik  sanatorılerine nemese ǵylymı –zertteý  ınstıtýttaryna baryp emdeý úshin Uly Otan soǵysynyń múgedekteri men eńbek  múgedekterine  jeńildikpen  qarjy tólendi. 2005 jyly  bul  shyǵystarǵa  14,6 mln. teńge bólindi.

      Ótken 2005 jyly  oblys búdjeti  men respýblıkalyq búdjet esebinen  Uly Otan  soǵysynyń  múgedekteri men qatysýshylaryna  150 mln. teńge  mólsherinde  bir jolǵy  materıaldyq  kómek kórsetildi. Sonymen qatar  múgedekter  97 mln. teńge  somasyna ártúrli deńgeıde áleýmettik  qoldaýmen  qamtamasyz etildi jáne azamattardyń  jekelengen toptaryna  máslıhattardyń sheshimi  boıynsha 22 mln. teńgege  kómek kórsetildi.

     Eger 2001 jyly oblys boıynsha 500 múgedek  oryndyq  oryndyq-arbamen  qamtamasyz etý qajet bolsa, 2004-2005 jyldary  bul tehnıkalyq quralmen  954  múgedek  qamtamasyz etildi, 2005 jyly  bul maqsatqa 8,2 mln. teńge bólindi. 2005 jyly 381 múgedek  22,7 mln. teńge somasyna  sýrdo jáne 1494  tıflotehnıkasymen  qamtamasyz etildi.

      2005 jyly  oblystyq búdjet esebinen  múgedekterdi  protezdi-ortepedıalyq  buıymdarmen  qamtamasyz etý  shyǵystary 33,6  mln. teńgeni  qurady, protezdi- ortepedıalyq  buıymmen  1392 myń múgedek  qamtamasyz etildi. Múgedekterdi  qaıta  ońaltýǵa 2005 jyly 9,2  mln. teńge  kózdelip jaratyldy.

     2006 jylǵy  búdjetke tabysy az otbasylardyń  18 jasqa deıingi  balalaryna  memlekettik  járdemaqylar  tóleýge 510 mln. teńge  qaraldy. Sonymen qatar, 2006 jyly búdjette: muqtaj múgedekterdiá arnaıy  gıgıenalyq quraldarmen  qamtamasyz etý jáne múgedekti ońaltýdyń jeke baǵdarlamasyna sáıkes  ymdaý  tili mamandarymen jeke kómekshilerdiń  qyzmetter kórsetýine –56343 myń teńge; qalalyq  telekomýnıkasıa  jelileriniń abonentteri bolyp tabylatyn, áleýmettik jaǵynan  qorǵalatyn azamattardyń telefon úshin abonenttik  tólem tarıfiniń kóterilýin óteýge –754 myń teńge kózdelgen.

      Densaýlyq saqtaý,  salasy boıynsha   2005 jylǵy shyǵystar 17,7 mlrd. teńge qurady. Sońǵy úsh jyl  kóleminde densaýlyq saqtaý shyǵystaryn Qazaqstannyń túrli  óńiri boıynsha  teńestirý saıasatynyń júrgizilýine  oraı  1 turǵynǵa  shaqqandaǵy shyǵystar 2000 jyldan beri 3,5 esege kóbeıtilip, 2005 jyly 8080 teńgeni qurady.  Ár naýqasqa  beriletin tamaqqa  shyǵystar 2005 jyly  orta eseppen 220 teńgeni qurady jáne 2004  jylmen salystyrǵanda  50,2% artty,   dári dármek shyǵystary  tıisinshe 676,1  teńgeni qurady jáne 75,2 % artty. Tegin medısınalyq  kómektiń  kepildik berilgen  kólemi boıynsha oblysta  232  memlekettik mekeme  men 127 memlekettik  qazynalyq komýnaldyq kásiporny medısınalyq qyzmet kórsetedi.

    2003 jyldan 2005 jyl aralyǵynda  medısınalyq  qyzmet kórsetý  shyǵystary  edáir ósti. QR Úkimeti  belgilegen basym baǵyttarǵa sáıkes jyl saıyn  densaýlyq saqtaý   uıymdary aýrýdyń ár túrin emdeýge tolyq kólemde  qarjymen  qamtamasyz etilýde. 2003 jyldan 2005 jyl  aralyǵynda qazirgi  zamannyń medısınalyq jabdyqtar men  snıtarlyq satyp alýǵa búdjetten 1,6  mlrd. teńge bólingen. 2005 jyly 57 medısınalyq uıymǵa 873 mln. teńgeniń  kúrdeli jóndeý jumystary júrgizildi.

     Balalar men júkti áıelderdi  dári-dármektermen qamtamasyz  etýde oblysta naqtyly  sharalar júzege asyrylyp keledi. 2005 jyldyń 1 shildesinen bastap 5 jasqa deıingi  balalar úshin búdjetten  56,4 mln. teńgege dári-dármek satyp alyndy, quramynda temir-ıody bar preparattardy  satyp alýǵa 179,1 mln. teńge, vaksınalar men  basqa da ımmınobıologıalyq preparattardy satyp  alýǵa 482 mln. teńge bólindi.

       Al, 2006 jyly  respýblıkalyq búdjetten  ambýlatorıalyq emdeý deńgeıinde 5 jasqa deıingi balalardy dári- dármekpen  qamtamasyz etýge –98564 myń teńge; júkti áıelderdi  quramynda temir jáne ıody  bar preparattarmen qamtamasyz etýge –187999 myń teńge; sozylmaly aýrýlardy ambýlatorıalyq emdeý kezinde   dıspanserlik  esepte  turǵan balalar  men jasóspirimderdi dárilik zattarmen  qamtamasyz etýge-130648 myń teńge; ambýlatorılyq emdeý deńgeıinde azamattardyń jekelengen sanattaryn jeńildikti jaǵdaılarda dárilik zattarmen qamtamasyz etýge-353810 myń teńge; dárilik zattardy, vaksınalardy jáne basqa ımmýndy bıologıalyq preparattardy  satyp alýǵa –478779 myń teńge; bastapqy medısınalyq- sanıtarlyq kómektiń  medısınalyq uıymdaryn shtattyq normatıvterge sáıkes medısına  kadrlarymen jasaqtaýǵa jáne jalpy praktıkalyq dárigerlik  júıeni damytýǵa-232989 myń teńge; azamattardyń jekelengen sanattaryn medısınalyq-profılaktıkalyq tekserýdi júzege asyrýǵa- 716976 myń teńge; onkologıalyq uıymdardy sáýleli terapıanyń qazirgi zamanǵy  aqparattarmen  jáne rentgen –dıagnostıkalyq jabdyqtarmen  jaraqtandyrýdy qosa alǵanda, jergilikti deńgeıde medısınalyq densaýlyq saqtaý uıymdaryn materıaldyq-tehnıkalyq jaraqtandyrýǵa –1032883 myń teńge; jergilikti deńgeıdegi  qan ortalyqtaryn materıaldyq-tehnıkalyq jaraqtandyrýǵa-11380 myń teńge qarastyrylyp otyr.

Bilim berý

      Oblys aýmaǵyndaǵy  1019 jalpy bilim berý  mektepteri jumys isteıdi, olarda  532,8 myń oqýshy  bilim alady. Mektep jasyna deıingi balalarǵa  arnalǵan  117 bilim uıymdary jumys isteıdi. Kásiptik mektep sany 22 birlikti quraıdy.Oblysta 15 kolej 6587  myń oqýshy bilim alady.

      2005 jyly jergilikti atqarýshy  organdarynyń  memlekettik tapsyrysy  negizinde  orta arnaýly  oqý oryndarynda  oqyp jatqan  stýdentterdiń  stependıa  mólsherin  arttyrýǵa  respýblıkalyq búdjetten 81,8 mln teńge nysanaly transfertter jumsalsa, sondaı-aq, jergilikti atqarýshy organdardyń memlekettik  tapsyrysy  negizinde  orta arnaýly  oqý oryndarynda  oqyp jatqan  oqýshylardyń  jolaqysyna  ótemaqy jasaýǵa  búdjetten 20,2 mln. teńge bólindi.

       Oblys boıynsha  jalpy orta bilim berý  memlekettik mekemelerin  lıngafondyq jáne mýltımedıalyq bólmelermen jabdyqtaýǵa 920,9 mln. teńge, pedagog qyzmetkerlerdiń kásibin jetildirý men qaıta daıarlaýǵa 45 mln teńge bólindi. Sonymen qatar  arnaýly bilim  berý  uıymdaryn arnaıy  tehnıkalyq  quraldarmen  qamtamasyz etý úshin oblystyq búdjetten 68,9  mln. teńge ,  bastapqy-kásibı bilim mekemeleriniń materıaldyq-tehnıkalyq bazasyn nyǵaıtýǵa 53,3 mln. teńge baǵyttaldy. Memlekettik mekemelerdi Internetke qosýǵa jáne trafıgine aqy tóleýge shyǵystar 60 mln teńgeni qurady.

       Jańadan iske qosylatyn bilim berý obektilerin  ustaýǵa búdjetten 202,9 mln teńge memlekettik bilim berý  uıymdarynyń úlgi shtattaryn ustaýǵa  qamtamasyz etý shyǵystaryna 518,8 mln. teńge bólindi.

         2006 jyly búdjetten: jańadan  iske qosylatyn bilim berý obektilerin  ustaýǵa, orta bilim berýdiń  memlekettik  mekemeleriniń  úlgi shtattaryn  ustaýdy  qamtamasyz etýge, tamaqtanýdy , turýdy jáne  balalardy testileý  pýnktilerine jetkizýdi uıymdastyrýǵa, jalpy orta bilim berýdiń memlekettik mekemelerin Internet jelisine  qosýǵa  jáne olardyń trafıgin tóleýge, jalpy orta bilim berýdiń memlekettik  mekemelerine  kitaphanalyq qorlaryn jańartý úshin oqýlyq pen  oqý-ádistemelik keshenin satyp alýǵa jáne jetkizýge, jalpy orta bilim berýdiń memlekettik mekemeleri úshin lıngafondyq jáne mýltımedıalyq kabınetter jasaýǵa, bastaýysh kásiptik bilim beretin memlekettik mekemelerdiń materıaldyq-tehnıkalyq bazasyn nyǵaıtýǵa, oblystyq(qalalyq) pedagog kadrlardyń biliktiligin arttyrý ınstıtýttarynda pedagog qyzmetkerlerdi qaıta daıarlaýǵa jáne olardyń biliktiligin arttyrýǵa, oblystyq (qalalyq) pedagog  kadrlardyń biliktiligin arttyrý ınstıtýttarynyń materıaldyq- tehnıkalyq bazasyn nyǵaıtýǵa arnaýly (túzetý) bilim berý uıymdaryn arnaıy tehnıkalyq jáne ornyn toltyrýshy  quraldarmen qamtamasyz etýge, sonymen qatar 2006 jyly  mektepterdi  kompúterlendirý úshin oblystyq búdjettiń «Orta  bilim berý  júıelerin aqparattandyrý» baǵdarlamasy  boıynsha 142,4 mln. teńge qarjy kózdeldi.

   Qurylys, 2005 jyly  48 bilim berý obektileriniń qurylysyna  2181 mln. teńge, 16 densaýlyq saqtaý obektileriniń  qurylysyna 1249 mln.teńge, 34  sýmen jabdyqtaý  obektileriniń  qurylysyna 814 mln.teńge  jáne  jáne 91  komýnaldyq turǵyn-úı qurylystaryn  salýǵa  1379,9 mln.teńge jumsaldy. Sonymen qatar , 397 turǵyn-úı ıpotekalyq nesıe esebinen (5903,5 mln.teńge) salyndy. onyń ishinde:

   Turǵyn úı qurylysy sońǵy eki jylda turǵyn  úı qurylysyna  oblys   búdjetinen 9618 mln.teńge baǵyttaldy, onyń  ishinde  turǵyn –úı  qurylysyn nesıeleý  7554  mln.teńgeni quraıdy. Al  2006  jyly  atalǵan maqsatqa 1,4 mlrd.teńge kózdeldi.

       2005 jyly oblys búdjetinen   turǵyn úı salý  qurylysy úshin 7283 mln.teńge bólindi, onyń  ishinde turǵyn  úı qurylysy  baǵdarlamasyn  júzege asyrý  sheńberinde  respýblıkalyq búdjetten  memlekettik komýnaldyq  turǵyn úı  qorynyń  qurylysyna  391,3 mln.teńge bólindi jáne  turǵyn úı qurylysyn nesıeleýdi qarjylandyrýǵa 5,9 mlrd.teńge jumsaldy.Oblystyq búdjetten  salynyp jatqan  turǵyn úı qurylystarynyń ınjenerlik  komýnıkasıasyna  988,6 mln.teńge baǵyttaldy.

   Bilim berý obektileriniń    qurylysy 2005 jyly  oblys búdjetinen 2,0 mlrd.teńge somasynda 48 bilim berý obektileriniń qurylystary júrgizildi.2006 jyly 44  obektige 3,1 mlrd. teńge  qaraldy, onyń ishinde respýblıkalyq búdjetten 21 obektige 2,4 mlrd.teńge jáne oıýlystyq búdjet esebinen  23 obektige 673,1 mln.teńge kózdeldi, onyń ishinde:

2005 jyly  respýblıkalyq búdjetten  15 bilim  berý obektileriniń  qurylysyna 1473 mln.teńge bólindi (onyń ishinde Shymkent qalasynyń «Nusat» móltek   aýdandaǵy orta mektep  qurylysyn salýǵa 125,5 mln.teńge, Maqtaaral  aýdanynyń Jańa aýyl aýylyndaǵy  «Jańa  qurylys» eldi mekendegi orta mekteptiń  qurylysyna-100 mln.teńge jáne Ketebaı  aýylyndaǵy  orta mekteptiń qurylysyna  -104,5 mln.teńge, Shardara aýdanynyń Meldebı  aýylyndaǵy  orta mekteptiń qurylysyna 160,7  mln.teńge,Saryaǵash aýdanynyń  Abaı  aýylyndaǵy  orta mekteptiń qurylysyna -28  mln.teńge, Qazyǵurt aýdanynyń  Aınatas ,Atbulaq  aýyldaryndaǵy  orta mektepterdiń  qurylystaryna  43 mln. teńge  jáne Qazyǵurt  aýylyndaǵy Q.Sátpaev  atyndaǵy orta mekteptiń  qurylysyna  80 mln.teńge ,Sozaq aýdanynyń  Sholaqqarǵan  aýylyndaǵy orta mekteptiń  qurylysyna 152,9 mln.teńge ,Tólebı aýdanynyń Toǵys aýylyndaǵy orta mektteptiń  qurylysyna -109,9 mln .teńge Túlkibas  aýdanynyń  Yntymaq aýylyndaǵy  Orazbaev  atyndaǵy  orta mekteptiń qurylysyna -133  mln.teńge, Saıram aýdanynyń  Saıram  aýylyndaǵy Hasanov atyndaǵy, Otyrar  aýdanynyń  Arys aýylyndaǵy T.Ibragımov  atyndaǵy orta mekteptiń  qurylysyna 100 mln. teńge)

        2006 jyly bilim berý obektileriniń  qurylysyna  respýblıkalyq búdjetten 21  obektige 2417 mln.teńge  qaraldy.

        2005 jyly oblystyq búdjetten  27 bilim   obektileriniń  qurylysyna  690,2 mln.teńge  baǵyttaldy.(onyń ishinde Saryaǵash  aýdanynyń  Samal aýylyndaǵy  600 oqýshy oryndy mekteptiń  qurylysy ,Maqtaaral aýdanynyń Sátpaev  atyndaǵy aýyldyq okrýgindegi 504 oqýshy- oryndyq mekteptiń  qurylysy  jáne Túrkistan  qalasynyń «Eski Ihan» aýylyndaǵy 1056  oqýshy- oryndyq  orta mekteptiń  qurylystary bar).

          2006 jyly  bilim berý obektileriniń  qurylysyna oblystyq búdjet esebinen  23 obektige 673 mln.teńge qaraldy.

           2005 jyly aýdandar búdjetteriniń esebinen alty bilim berý obektisiniń qurylysy (Baıdibek aýdandaǵy Qosbulaq orta mektep  qurylysy jáne  Qazyǵurt aýdanynda jáne  Túrkistan qalasyndaǵy 3 mektep qurylysy) júrgizildi.

      Densaýlyq saqtaý obektileriniń qurylysy  2005 jyly oblys  búdjetinen 1,2 mlrd.teńge  somasynda 16 densaýlyq saqtaý obektileriniń qurylysy júrgizildi. 2006 jyly 18 obektige  2 mlrd teńge  qaraldy,onyń ishinde  respýblıkalyq  búdjetten  8 obektige  1,6 mlrd.teńge  jáne oblystyq búdjet esebinen  10 obektige  379 mln.teńge baǵyttaldy.

      2005 jyly densaýlyq saqtaýdyń 6 obektisiniń  qurylysyna  respýblıkalyq búdjetten 1079 mln. teńge bólindi (Saıram aýdanynyń Aqsý eldi  mekenindegi  týberkýlezge qarsy aýrýhanasynyń  qurylysyn salýǵa -200,9 mln.teńge, Arys  qalasynyń   týberkýlezge qarsy aýrýhanasynyń  qurylysyna -100 mln.teńge, Saryaǵash  aýdanynyń Abaı aýylyndaǵy  aýdandyq ortalyq  aýrýhananyń qurylysyna  -240 mln.teńge, Ordabas aýdanynyń  Temirlan aýylyndaǵy  aýdandyq  ortalyq  emhananyń qurylysyna -249 mln.teńge ,Otyrar aýdanynyń Sháýildir eldi  mekenindegi  týberkýlezge qarsy  aýrýhanasynyń  qurylysyna 80 mln.teńge ,Shymkent qalasynyń  oblystyq balalar  emhanasynyń  qurylysyna-209 mln.teńge).

        Sonymen qatar  oblystyq búdjetten  densaýlyq saqtaýdyń  10 obektisiniń qurylysyna 169,5  mln.teńge bólindi (aıtalyq,Qazyǵurt  aýdanynyń  Rabat selosyndaǵy,  Otyrar  aýdanynyń  Otyrar aýylyndaǵy jáne Túrkistan  qalasynyń  Maıdantal  aýylyndaǵy   ýchaskelik  aýrýhanalar, Báıdibek  aýdanyndaǵy  feldsherlik –akýsherlik pýnkter,Otyrar aýdanyndaǵy  aýyldyq-dárigerlik  ambýlatorıa , Shymkent qalasyndaǵy perınetaldy ortalyǵy).

      Sýmen jabdyqtaý obektileriniń qurylysy  2005 jyly  oblys búdjetinen  814 mln. teńge  somasynda  34 sýmen jabdyqtaý obektileriniń  qurylystary júrgizildi.Al 2006 jylǵy  búdjette 26 obektige  1430 mln.teńge qaraldy.Sýmen jabdyqtaý  júıesin damytý  úshin  respýblıkalyq búdjetten  12 obektige  529  mln.teńge bólindi,onyń ishinde 8 obekti  Otyrar  aýdanynda (Sháýildir, Arys,  Shoımanov, Temir, Qoǵam, Kókmardan, Ámetbek  eldi mekenderdiń  sýmen jabdyqtaý obektileriniń qurylysyna  226 mln .teńge),Saryaǵash aýdanynyń  Abaı aýylyndaǵy  sýmen jabdyqtaý obektisine-124 mln.teńge , Saıram aýdanynyń Jibek joly  aýylyna -47,5  mln.teńge jáne Túrkistan  qalasyna -100 mln teńge bólindi.

      Sýmen jabdyqtaý  júıesin damytý úshin oblystyq  búdjetten 16 obektige  273 mln teńge bólindi (máselen,Shardara aýdanyndaǵy sý tetikterin  jańartý, Otyrar aýdanynyń Kóksaraı  aýylyndaǵy sý júıeleri,Sozaq aýdanynyń  Sozaq  jáne  Syzǵan aýylyndaǵy  sý júıeleri).

    Jol qurylysy avtojol qurylysyn salý úshin búdjetten  102,6 mln. teńge bólindi (Báıdibek aýdanyna-8 mln. teńge, Túlkibasqa -6,6 mln.teńge, Saıram  aýdanyna -19,9 mln.teńge jáne Arys  qalasyna -58 mln.teńge, Shymkent qalasyna -10 mln. teńge ).

    Basqa da qurylys obektileri sonymen qatar  2005 jyly  barlyǵy 52 túrli  mándegi ,onyń ishinde  12 obektiniń   qurylystaryna   oblystyq  búdjet   esebinen  347 mln.teńge  jáne 20 obektiniń qurylysyna 72,9 mln.teńge bólindi.

   Shaǵyn kásipkerlik 2005 jyly shaǵyn kásipkerlikti damytý  baǵdarlamasyna  búdjetten  30 mln.teńge bólindi. «Indýstrıaldyq-ınnovasıalyq damý  strategıasyn  iske asyrý» búdjettik baǵdarlamasy boıynsha  jyldyq jospardyń  100%  qarjy ruqsattary  berilip,103 mln.teńge bólindi. Bul  baǵdarlama  boıynsha qarjy jyl ishinde Lengir qalasynda  sement ,ák, jáne taǵy basqa qurylys materıaldarynyń  óndirisi úshin terıkondardy paıdalaný boıynsha  kómir úıindi qaldyqtaryn  qaıta óńdeý jáne ıgerý, sonymen  qatar ınovasıalyq jobalardy, tehnıkalyq jáne  ekonomıkalyq negizdeme  daıyndaýdy uıymdastyrý  is-sharalaryna jumsaldy.

    Qyzmetin birjolǵy talondarmen júzege asyratyn jeke tulǵalardyń 2006 jyldyń 1 qańtaryna deıingi jaǵdaıy boıynsha jeke  tabys salyǵynyń oryndalýy  2006 jyldyń 1 qańtaryndaǵy jaǵdaı boıynsha  oblysta  27331 saýda orny bar  154 bazar  tirkelgen, onyń ishinde  Shymkent qalasy boıynsha  15250 saýda  oryndyq 58 bazar  tirkelgen.2004 jyly oblysta 28093  saýda orny bar 166 bazar tirkelgen, onyń ishinde   Shymkent qalasy  boıynsha  15185  saýda oryndyq 60 bazar tirkelgen.  Oblys boıynsha bazarlar sany 12 birlikkke qysqaryp, saýda oryndarynyń sany 766-ge azaıǵan. Onyń ishinde Otyrar aýdany boıynsha 1-bazar, Tólebıde-2, Saryaǵashta-5, Túlkibasta -3,  Túrkistan qalasynda-1, Shymkentte-2  bazar qysqardy  jáne  Qazyǵurtta  1 bazar, Arysta 1 bazar jańadan quryldy.

       Qyzmetin birjolǵy talondarmen júzege  asyratyn jeke tulǵalardyń jeke tabys salyǵy  jónindegi bekitilgen  jyldyq jospar 353451 myń  teńgeni quraıdy nemese  bul  arǵy  jylmen  salystyrǵanda  128,4% kóp.

     2006 jyldyń 1 qańtary boıynsha  birjolǵy talondar boıynsha  naqtylanǵan jospar  285072  myń teńgeni quraıdy nemese  bul arǵy jylmen salystyrǵanda 103,5%  kóp  jáne  68379 myń  teńgege azaıǵan,  onyń ishinde:

-Ordabasy  aýdanynda 570,0 myń teńge,

-Qazyǵurt aýdanynda 713,0 myń teńge,

-Tólebı aýdanynda 580,0 myń teńge,

-Saıram aýdanynda 1020,0 myń teńge,

-Saryaǵash aýdanynda 4400,0 myń teńge,

-Sozaq aýdanynda 105,0 myń teńge,

-Túlkibas aýdanynda 500,0 myń teńge,

-SHardara aýdanynda 217,0 myń teńge,

-Kentaý qalasynda 1774,0 myń teńge,

-Túrkistan qalasynda 6500,0 myń teńge,

-SHymkent qalasynda- 20000,0 myń teńge.

         2005 jyly qyzmetin birjolǵy talondarmen  júzege asyratyn  jeke tulǵalardyń  jeke tabys  salyǵynan  288388  myń  teńge tústi,  al  2004 jyly bul túsim 275355 myń  teńgeni quraǵan bolatyn nemese bul jónindegi  jospar 104,7% oryndaldy,  ıaǵnı  túsim  13033 myń  teńgege  artty.

          Jeke tabys  jónindegi   túsim 2005 jyly  oblys boıynsha  101,2%  oryndaldy, sondaı-aq  oblystyń barlyq  aýdandary men qalalary  jospardy  100% jáne odan  da  joǵary  oryndap  shyqty.

          Ótken jyldyń  osy kezeńimen  salystyrǵanda  túsimder oblys boıynsha 104,7% kóbeıdi. Tek  qana bul jónindegi túsimder  Kentaý qalasy boıynsha  1067 myń teńgege  tómendedi (ótken jylǵy  jospardyń oryndalýy  79,6% qurady) jáne Shymkent qalasy boıynsha  4443 myń teńge tómendedi (ótken jylǵy jospardyń oryndalýy 99,7% qurady).

         Saýda oryndarynyń  sany ótken jyldyń osy  kezeńimen  salystyrǵanda 7620 birlikke , onyń ishinde Otyrar aýdany  boıynsha -126 orynǵa,Saıram  aýdany boıynsha 1538 orynǵa,  Sozaqta -227 ,  Shardarada-79, Kentaý qalasynda-79 orynǵa  azaıǵan. Sondaı-aq bazarlar sanynyń  da azaıǵany baıqalady, degenmen saýda oryndary  Qazyǵurt  aýdanynda 326 orynǵa, Túlkibasta 166,Túrkistan qalasynda 302 orynǵa jáne Shymkent qalasynda  65 orynǵa kóbeıgen.

          Birjolǵy talondar jónindegi baqylaýshylar  sany  aýdandar men qalalar  boıynsha  36 birlikke  azaıdy, tıisinshe  ár baqylaýshynyń jyl ishindegi  salyq júktemesi  457,1 myń teńgege  kóbeıtildi. Ár baqylaýshynyń  salyq júktemesi  2004  jyly  1504,7 myń teńge bolsa, bul  2005 jyly   1961,8  myń teńgege jetti.

          Báıdibek aýdanynda  ár baqylaýshynyń  salyq júktemesi 2004 jyly 345,0 myń teńge,  al 2005 jyly  ol 1363,0 myń teńge bolsa  (Eskertý-1-bazar), Otyrar aýdanynda  ár baqylaýshynyń salyq   júktemesi 2004 jyly 530,7 myń teńge,  2005 jyly 2062,0 myń teńge boldy (Eskertý-3 bazar jáne olar túrli jerde shashyrańqy ornalasqan), t.t. Baqylaýshylardy qysqartý negizinen  oblystyń aýdandary esebinen júrgizilgen. Oblystyń aýdandary boıynsha  1 bazarǵa  bir baqylaýshydan  keletin bolsa, kóp jerde 2-3 bazarǵa (Otyrar-Qazyǵurt ,Tólebı, Sozaq, Shardara) 1  baqylaýshydan keledi. Árıne, mundaı jaǵdaıda  túsimdi  jınaý  ońaıǵa  soqpaıdy.

     Komýnaldyq menshik 2006 jyldyń 1 qantaryna oblystyń  komýnaldyq menshiginde  535 memlekettik   komýnaldyq kásiporyndar bar, sonyń ishinde  sharýashylyq júrgizý  quqyqyndaǵylar  sany 64 jáne 456 qazynalyq kásiporny ,, aksıonerlik qoǵam jáne memlekettik qatysý úlesi bar 47  jaýapkershiligi  shekteýli   seriktestikter  bar.

    «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy  jergilikti  memlekettik basqarý týraly» Qazaqstan  Respýblıkasynyń  Zańyna ózgerister  engizilýine  baılanysty aýdan jáne qalanyń komýnaldyq menshigine 101 memlekettik mekemeler men 186 memlekettik komýnaldyq kásiporyndar , sonyń  ishinde 30 sharýashylyq júrgizý  quqyqyndaǵy  jáne 156 qazynalyq kásiporyndar berildi.

      2005 jyly 90 memlekettik komýnaldyq kásiporyndar taratyldy jáne zańdy tulǵalar tiziminen alyndy, sonyń ishinde 63-i densaýlyq saqtaý júıesindegi  kásiporyndar.

     Taratylý  jaǵdaıyndaǵy  sharýashylyq  júrgizý  quqyqyndaǵy 7 kásiporyn «Gúlder»  MKK-ne qosý  jolymen jáne 6 qazynalyq  kásiporyndar  «Qalalyq demalys aıdaǵy»   MKQK-ne  qosý  jolymen   qaıta  uıymdastyryldy.

      Jumys toby oblys ákimdigimen  birlese otyryp, básekelestik ortaǵa  kásiporyndar sanyn anyqtady, olardyń quramyna  sharýashylyq   júrgizý quqyqyndaǵy 20 kásiporyn  jáne jedel basqarý quqyqyndaǵy 19 kásiporyn endi.

       Oblys, aýdan, qala  ákimdikteri  olardy jaýapkershiligi shekteýli seriktestikter   etip qaıta  qurý jumystaryn júrgizýde.

       2006 jyldyń  1 qańtaryna 2 kásiporyn  jaýapkershiligi shekteýli seriktestik  bolyp,  qaıta  quryldy,  11 kásiporyn   boıynsha  olardy  qaıta qurý  týraly  qaýlynyń jobasy daıyndalýda,  2 kásiporyn  taratylýda, «Ońtústik Qazaqstan oblysynyń  kınobeıne ortalyǵy»   MKQK jáne «Ońtústik Qazaqstan oblysynyń jańa  tehnologıalar  óńirlik ortalyǵy» MQQK basshylary   qaıta uıymdastyrýdy júrgizý boıynsha jarǵylyq kapıtalyn   anyqtaý  úshin  býhgalterlik  qujattardy  usyný  ýaqytyn sozyp otyr.

      Qarjy  departamenti  aýdan men qala  ákimdikterimen  birlese otyryp  komýnaldyq menshik  obektileriniń tıimdi   paıdalanýyna jáne  maqsattylyǵyna  baqylaý júrgizip keledi. Komýnaldyq menshikti  tıimdi paıdalaný  jáne Qazaqstan Prezıdentiniń «Kishi kásipkerlikti damytý jáne qoldaýdy kúsheıtý sharalary týraly» Jarlyǵyna sáıkes  bos turǵan,  paıdalanylmaıtyn ǵımarattar men jaılar kishi  kásipkerlik sýbektileriniń menshigine  senimgerlik   basqarýǵa  óndiristik qyzmetti 6 aı ishinde uıymdastyrý  shartymen berilgen. Artyq múlikter  jalǵa berilip, paıdalanylmaıtyn, tozyǵy  jetkender  aýksıondyq saýda sattyqta satylady.

       2005 jyly 10 obekt  kishi   kásipkerlik sýbektilerine  qaıtarymsyz negizde berilgen.Olar  bul bos turǵan jaılarǵa 59,6 mln.teńge  somasynda  ınvestısıa quıyp, 119 jumys ornyn qurǵan. Mysaly, Jetisaı qalasynyń mádenıet jáne demalys  orny múlkiniń bazasynda  kishi  kásipkerlik sýbektileri saıabaqty  kógaldandyryp, balalar avtodromyn, karýselder, ákimshilik  ǵımarat  jáne kafe salǵan. 15 jumys orny qurylyp,  22 mln.teńge quıylǵan.

      Shymkent qalasynyń  Ýálıhanov  kóshesindegi   ornalasqan turǵyn emes jaıdy senimgerlik  basqarýǵa alǵan sýbek kondıterlik  seh ashqan.  Olar 2,9 mln.teńge quıyp,  23   jumys  ornyn  ashqan.

      2005 jyly otyz bir obektige tekserý jumystary júrgizildi.obektilerde kafe jumys isteıdi, shashtarazy, stolárlyq seh, avtojóndeý sehtary uıymdastyrylǵan,  kserokóshirme  jáne  kompúterlik  qyzmet   kórsetiledi.

      Toqsan saıyn   turǵyn emes memlekettik  jaılardy múliktik jalǵa berý boıynsha  monıtorng júrgiziledi.

       2005 jyly jalǵa berýden  búdjetke túsken  túsim somasy 31534 myń teńgeni qurady. Jalǵa  berýden  túsim jospary 110,9 % oryndalǵan. Ótken jyldyń esepti  kezeńine saı jalǵa berýden túsken soma 2077 myń teńgege tómendegen, bul  oblys ákimdiginiń 2004 jylǵy 14 mamyrdaǵy № 246 qaýlysyna sáıkes  bilim berý obektileri boıynsha jalǵa berý stavkasynyń tómendeýi esebinen bolyp otyr.

       Joǵaryda kórsetilgen qaýlynyń endirilýine saı bilim berý obektileri boıynsha  jalǵa berý tóleminiń  túsimi bir jylǵa 5570,4 myń teńgege tómendeý múmkin ekendigin kórsetedi.

       2005 jyldyń ishinde 87 komýnaldyq menshik obektileri ishinen aýksıon men tenderde 71-i 12638 myń teńgege satylǵan,olardyń ishinde 66-sy kólik birligi jáne «Shymkent-Mega  ortalyǵy» bir aksıonerlik qoǵamnyń memlekettik paketi jáne Medtehservıs  sharýashylyqtyń memlekettik úlesi 4016 myń teńgege satyldy. Obektilerdi  jekeshelendirýden búdjetke 15780 myń teńge túsim tústi.

        Satýǵa bos turǵan obektiler qoıylýda.  Mysaly, Ordabasy aýdanynyń jazǵy  meıramhanasy, Arys qalasy ákimshiliginiń  burynǵy  ashana ǵımaraty, Jibek- joly   kóshesindegi  fontandar.

        Sharýashylyq júrgizý quqyqyndaǵy memlekettik  komýnaldyq kásiporyndardyń taza tabysynyń bir bóligin esepti kezeńniń qorytyndysy boıynsha  tıisti búdjetke tolyq  ári ýaqtyly  aýdarylýyna baqylaý júrgizilýde.

         2004 jyldy ońtaıly qarjylyq nátıjemen 23 kásiporyn aıaqtaǵan, taza tabys somasy 38,9 mln.teńgeni qurap,  2003 jylmen salystyrǵanda 22,1 myń teńgege kóbeıgenin kórsetedi, olar jergilikti búdjetke aýdarylýǵa  jatatyn taza  tabys somasynyń bir bóligin 19451,7 myń teńge kóleminde aýdarǵan, bul 2003 jyldyń  qorytyndysymen salystyrǵanda 11201,7 myń teńgege kóp. Búdjetke  taza tabys somasynyń  bir  bóligi 11311 myń teńge somasynda túsken.

     «Ońtústik  sý sharýashylyǵy» MKK  respýblıkalyq búdjetten 23,5 mln.teńgeni túgel  almaýyna  baılanysty taza tabys  somasynyń bir bóligin, ıaǵnı  7054 myń  teńgeni  búdjetke aýdarmaǵan.

       Departament  qurǵan komısıa músheleri aksıonerlik qoǵamdar men jaýapkershiligi  shekteýli  seriktestikter basshylarynyń 2004  jyldyń  jumys qorytyndylaryn  tyńdady.

       2004 jyldyń  jumys qorytyndysy  boıynsha 1 aksıonerlik qoǵam men memlekettik qatysý  úlesi bar 4 JSHS qarjylyq jyldy 17 658 myń teńge kóleminde tabyspen aıaqtaǵan, olar 8829 myń teńge somasynda dıvıdentter  eseptep,   búdjetke  9327 myń  teńge  aýdarǵan.

       Búgingi kúni jyljymaıtyn múlik  ortalyǵynda komýnaldyq menshik obektileriniń  tirkelý jumystary jalpy  alǵanda aıaqtalǵan.

        Ońtústik Qazaqstan   oblysy ákimdiginiń memlekettik  komýnaldyq kásiporyndary  men  memlekettik  esebinde  turǵan  tirkelmegen 27 jyljmaıtyn obektileri qalǵan, olardyń memlekettik basqarý organdary tómendegiler:

 Oblys  tabıǵı  resýrstar  jáne  tabıǵat paıdalanýdy retteý basqarmasy, oblys  bilim  berý departamenti,  oblys  densaýlyq  saqtaý  departamenti,  oblys mádenıet basqarmasy, oblys jumyspen  qamtýdy úılestirý jáne áleýmettik   baǵdarlamalar departamenti, oblys ishki saıasat departamenti, oblys muraǵattar jáne qujatttama  basqarmasy.

         Departamentter men  basqarmalar memlekettik komýnaldyq kásiporyndar men mekemelerdiń jyljymaıtyn múlik obektilerin tirkeý boıynsha  jumystar  júrgizilýde.  2005 jyly  31 obekt  tirkelgen.

        OQO ishki ister departamenti  olarǵa senimgerlik  basqarýǵa berilgen komýnaldyvq   menshik   obektilerin tirkeý jumystaryn  júrgizilýde. Olardyń  sany-63,  búgingi   kúni   tirkelmegeni-2.         

 

3.2 Ońtústik Qazaqstan  oblysy Qazyǵurt aýdany

búdjetiniń  2005 jylǵy qorytyndysy.

1. Búdjet qurylymy:

     Jalpy búdjet kólemi - 1497975,0 myń teńge, naqty oryndalǵany 1480554,0 myń teńge, ıaǵnı 98,8 % - ke oryndaldy.

      İshki kiris kóziniń jospary jergilikti búdjet boıynsha 100,5 paıyzǵa, ıaǵnı jospar boıynsha qaralǵan 180293,0 myń teńgeniń ornyna, búdjet esebine 181 206,0 myń teńge túsip, jospar 913,0 myń teńge artyq oryndaldy, kontıngent boıynsha 311969,0 myń teńge túsip, belgilengen jospar 100,8 paıyzǵa oryndalyp aýdan búdjetine 2 598,0 myń teńge artyq tústi.

    Sýbvensıa -   868 389,0 myń teńge  sýbvensıa tolyǵymen tústi .

    Jergilikti búdjetten berilgen nesıelerdiń  qaıtarylýy boıynsha - 13959,0 myń  teńge josparlanyp, naqty túsimi 1314,0 myń teńgeni qurap 9,4%  oryndaldy, aýdan búdjetine  12645,0 myń teńge túspeı qaldy.

    Damý búdjeti boıynsha- jospar 237737,0 myń teńge, naqty oryndalǵany-228207,0 myń teńge, ıaǵnı jospar 96%-ke oryndaldy, jospar 9530,0 myń teńgege oryndalmady.

    Aǵymdaǵy búdjet boıynsha – jospar 1260238,0 myń teńge, naqty oryndalǵany-1252347,0 myń teńge, ıaǵnı jospar 99,3 %-ke oryndaldy, 7891,0 myń teńgege oryndalmady.   

II.Kirister:

         Aýdan boıynsha jergilikti búdjettiń 2005 jyldyń  barlyq kiristeriniń belgilengen jospardaǵy 1 497 434,0 myń teńgeniń ornyna 1 480 293,0 myń teńge túsip, aýdan búdjetine 17 141,0 myń teńge túspeı,  belgilengen jospar 98,9 paıyzǵa oryndaldy.   

         İshki kiris kóziniń jospary jergilikti búdjet boıynsha 100,5 paıyzǵa ıaǵnı búdjet esebine 181 206,0 myń teńge túsip, jospar 913,0 myń teńge artyq oryndaldy, kontıngent boıynsha 311969,0 myń teńge túsip, belgilengen jospar 100,8 paıyzǵa oryndalyp aýdan búdjetine 2 598,0 myń teńge artyq tústi.

         Al 2004 jylmen salystyra kele, ishki kirister boıynsha jergilikti búdjetke  172 533,0 myń teńge túsken bolsa, tómendegi kestemen qaraǵanda, 2005 jyly 8 673,0 myń teńgege artty.

   

Jergilikti búdjet boıynsha                                                 (ishki kiris kózi.)
Jyldar boıynsha	Belgilengen Jospar	Naqty túskeni.	Oryndalǵany %	Aıyrymy
2004 jyl	171 524,0	172 533,0	100,6	1 009,0
2005 jyl	180 293,0	181 206,0	100,5	913,0
Aıyrymy:	8 769,0	8 673,0

                                       

         Oblystyq búdjetten beriletin 868 389,0 myń teńge  sýbvensıa tolyǵymen tústi .

      Jergilikti búdjetten berilgen nesıelerdiń  qaıtarylýy boıynsha  13959,0 myń  teńge josparlanyp, naqty túsimi 1314,0 myń teńgeni qurap 9,4%  oryndaldy, aýdan búdjetine  12645,0 myń teńge túspeı qaldy onyń  ishinde:

• Qaryz alýshy bankterge jergilikti búdjetten berilgen búdjettik kredıtterdi óteý boıynsha búdjet esebine 1000,0 myń teńge túsip  jospar 100% oryndaldy.  
• Zańdy tulǵalarǵa jergilikti búdjetten 2005 jylǵa deıin berilgen búdjettik kredıtterdi óteý boıynsha búdjet esebine 197,0 myń teńge túsip  jospar 1,6 % oryndaldy.  
• Jeke tulǵalarǵa jergilikti búdjetten berilgen búdjettik kredıtterdi óteý boıynsha búdjet esebine 117,0 myń teńge túsip  jospar 15,9 % oryndaldy.  

        Berilgen nesıeniń qaıtarylýy úlken qyındyq týdyraýda, 1998-2000 jyldary aralyǵynda berilgen nesıe qaryzdarynyń qaıtpaýynyń basty sebebi, nesıe bergen kezde kepilge alynǵan múlikterdiń durys zańdastyrylmaǵandyǵy, kepilge tıimsiz múlikterdiń alynýy, ıpotekalyq sharttardyń tıisti oryndarǵa tirkelinbeýi jáne sol kezdegi nesıe boıynsha jumys atqarǵan azamattardyń óz jumystaryna salǵyrt qaraýynan bolýda.

         Aýdan búdjetine túsken túsimder jospary kiris kózderiniń eki túrinen oryndalmady, atap aıtqanda:  

        Jyljymaıtyn múlikke jáne olarmen mámile jasaý quqyǵyn memlekettik tirkegeni úshin alynatyn alym boıynsha  2005 jyly 3539,0 myń teńge túsip jospar 62,5% oryndaldy sebebi, aýdandyq jyljymaıtyn múlikti tirkeý ortalyǵynyń málimetine sáıkes, jalpy 15029 jyljymaıtyn múlik bolsa,  búgingi tańda jalpy 4841 jyljymaıtyn múlik tirkelgen, jeke tulǵalar der kezinde ózderine qarasty jyljymaıtyn múlikterin tirketpeýinen jospardyń oryndalýyna keri áserin tıgizýde.

      Jer ýchaskelerin satýdan túsetin túsim  boıynsha 880,0 myń teńgege oryndalmaý sebebi, jyl basynda 21,8 ga jer kólemi satylyp búdjet esebine 5461,0 myń teńge túsýin josparlanǵan bolatyn, alaıda  jer suranysy az bolý saldarynan búdjet qoryna 4581,0 myń teńge túsip 18,3 ga jer kólemi satylýy  jospardyń oryndalmaýyna negiz bolyp otyr.

Aýdan búdjetine  túsken túsimder josparynyń

artyǵymen oryndalý sebepteri.

     Qyzmetin birjolǵy talon boıynsha júzege asyratyn jeke tulǵalardan alynatyn jeke tabys salyǵy jospary (kontıngent) boıynsha 14,0 myń teńgege artyq oryndalý sebebi, jalpy aýdan kóleminde 12 saýda-sattyq kók-ónis bazary tirkelgen, búgingi tańda jumys istep jatqan 10 saýda-sattyq bazardan  2005 jylda aýdan búdjet esebine  (kontıngent) boıynsha 6402,0 myń teńge túsip,  bazarlarda saýda-sattyq jasaýshy saýdagerler  sany artyp  jalpy 86263 myń  bir jolǵy talon taratylýy, belgilengen jospardyń oryndalýyna yqpal bolyp otyr.

     Jeke tulǵalardan kólik quraldaryna salynatyn salyq jospary 42,0 myń teńgege artyq oryndalý sebebi, aýdandyq jol polısıasynyń málimeti boıynsha búgingi tańǵa jeke tulǵalardyń tehnıkalyq baıqaýdan 2298 avtokólik quraldary ótip tirkelgen, onyń ishinde QR-nyń Salyq Kodeksine sáıkes jeńildetilgen avtokólik sany 878 al tóleýge qalǵan 1420 avto kólike eseptelgen salyq somasy 4016,1 myń teńge, ıaǵnı ótken 2004 jylmen salystyrǵanda aýdanda 104 avtokólik sany ósken, jol polısıasyna tirkelgen avtokólikter tehnıkalyq baıqaýdan ótý kezinde salyqtyda ýaqytyly tóleý netıjesinde belgilengen jospar artyq oryndaldy.

    Zańdy jáne jeke tulǵalarǵa bólshek saýdada ótkiziletin, sondaı-aq óz óndiristik muqtajdaryna paıdalanylatyn benzın otyny jospary 39,0 myń teńgege artyq oryndalý sebebi, aýdanda 14 janar-jaǵar maı beketi tirkelgen, onyń ishinde jumys istep turǵany 2 janar-jaǵar maı beketinde dızel otyny satylady, 2005 jylda kúz mezgilinde egin jınaý jumystaryn júrgizý maqsatynda sharýaqojalyqtarǵa  jeńildetilgen baǵamen 20075 lıtr benzın otyny satylý saldarynan aýdan búdjetine (kontıngent) boıynsha 1064,0 myń teńge túsip belgilengen jospar artyq oryndaldy. 

      Jeke kásipkerlerdi memlekettik tirkegeni úshin alynatyn alym  jospary 9,0 myń teńgege artyq oryndalý sebebi, aýdandyq salyq komıtetiniń málimetine súıene kele saýda-sattyq qyzmetimen aınalysatyn kásipkerler sany artý saldarynan 2005 jylda búdjet esebine 779,0 myń teńge túsip belgilengen jospar 101,3 paıyzǵa oryndaldy.

      Komýnaldyq menshiktegi múlikti jaldaýdan túsetin kirister jospary 11,0 myń teńgege artyq oryndalý sebebi, aýdandyq ekonomıka jáne búdjetti josparlaý bóliminiń bergen málimetine oraı aýdanda tirkelgen komýnaldyq menshik paıdalanýshy 48 zańdy tulǵa, 106 jeke tulǵalar, kelisim  shart negizinde  eseptelgen túsimdi der kezinde tóleý saldarynan, 2005 jyly  búdjet qoryna 794,0 myń teńge túsýi  jospardyń  artyq oryndalýyna septigin tıgizýde.

       Jergilikti memlekettik organdar salatyn ákimshilik aıyppuldar, ósimpuldar, sanksıalar jospary 724,0 myń teńgege artyq oryndalý sebebi, ákimshilik aıyppul salýshy jergilikti memlekettik organdar, QR-nyń zańdaryna sáıkes salynǵan  ósimpuldar men sanksıalardy der kezinde óndirý nátıjesinde aýdan búdjetine 2056,0 myń teńge túsip  jospar  154,4 paıyzǵa artty.                       

III.Shyǵystar:

      Qazyǵurt  aýdan búdjetiniń shyǵystary  2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar 1497975,0 myń teńge, naqty oryndalǵany 1480554,0 myń teńge, ıaǵnı 98,8 % - ke oryndaldy, onyń ishinde:

1. Jalpy sıpattaǵy memlekettik qyzmetter kórsetý:

              Jalpy sıpattaǵy memlekettik qyzmetter kórsetý boıynsha 2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar 92496,0  myń teńge, naqty oryndalǵany 92124,0 myń teńge, ıaǵnı jospar 99,6 % - ke oryndaldy,  onyń ishinde:

           112.01.03  Qazyǵurt aýdandyq maslıhat apparatyn qamtamasyz etý boıynsha  2005 jylǵa  anyqtalǵan  jospar 7956,0  myń teńge,  naqty oryndalǵany 7956,0  myń teńge, ıaǵnı 100  % - ke oryndaldy,  onyń ishinde:

             139 (sharýashylyq shyǵyny) –ereksheligi boıynsha 2005 jylǵy qaralǵan 825,0 myń teńge tolyǵymen ıgerilip, tómendegilerge jumsalyndy:

   Mekeme balansyndaǵy avtokólikke janar-jaǵar maıǵa-272,0 myń teńge, avtokóliktiń mator maıyna jáne qosalqy bólshekterge-43,0 myń teńge, keńse-sharýashylyq zattaryn alýǵa- 395,0 myń teńge, aýdannyń «Qurmetti azamaty» ataǵyn berý úshin-28,0 myń teńge, 2005 jylǵa qyzmettik basylymdarǵa-82,0 myń teńge jumsalyndy.

          146 (Ǵımarattardy, úı-jaılardy ustaý, olarǵa qyzmet kórsetý, aǵymdaǵy jóndeý, jabdyqtar men basqa da negizgi quraldardy jóndeý sharýashylyq shyǵyny) –ereksheligi boıynsha 2005 jylǵy qaralǵan 105,0 myń teńge tolyǵymen ıgerilip, tómendegilerge jumsalyndy:  

         Mekeme balansyndaǵy avtokólikti jáne negizgi quraldardy aǵymdaǵy tolyq jóndeýge -85,0 myń teńgesi jeke kásipker J.Smaılovpen kelisim-shartqa otyryp- 75,0 myń teńgege avtokólikti jóndeý jumystaryna jáne 10,0 myń teńgesine JSHS «Omega-Úg» mekemesine kompúterdi jóndeýge,  15,0 teńgesine ǵımaratty aǵymdaǵy jóndeý jumystaryna jumsalǵan.

          411 (Negizgi quraldarǵa jatatyn taýarlardy satyp alý) –ereksheligi boıynsha 2005 jylǵy qaralǵan 2000,0 myń teńge tolyǵymen ıgerilip, tómendegilerge jumsalyndy:

  GAZ 3102 markaly avtokólikti satyp alý úshin – 1445,0 myń teńge;

  Kompúterdiń monıtoryn satyp alý úshin- 55,0 myń teńge;

  Kabınetke ofıs mebel ornatýǵa- 300,0 myń teńge;

   1 dana kompúter satyp alýǵa- 100,0 myń teńge;

   2 dana kondısıoner satyp alýǵa- 100,0 myń teńge jumsalyndy.

      122.01.03. Aýdan Ákimi apparatyn qamtamasyz etý boıynsha  2005 jylǵa  anyqtalǵan  jospar 23302,0  myń teńge,  naqty oryndalǵany 23299,0  myń teńge, ıaǵnı 100  % - ke oryndaldy,  onyń ishinde:

    139 (sharýashylyq shyǵyny) –ereksheligi boıynsha sharýashylyq jáne keńselik zattardy alý shyǵyndary boıynsha qaralǵan qarjy 2794,0 myń teńge. Bul qarjy myna maqsattarǵa jaratyldy. Atap aıtqanda: keńselik zattar satyp alý úshin kasaǵa kiris 582,0 myń teńge, avtokólikterge benzın úshin JK “ Sholpanov J ” –qa - 920,0 myń teńge, keńselik zattar satyp alý úshin “ Natım “ JSHS –ne 514,4 myń teńge, konvert,marka úshin “ Qazposhta” –ǵa 38,5 myń teńge, qyzmettik basylymdarǵa  “ Ernýr-Press” JSHS-ne 87,6 myń teńge, kartrıjderdi zapravka jasaý úshin “ Copy Servise”-ke –46,1 myń teńge, keńse zattaryn satyp alý úshin JK “ Begalıev A “-ǵa 155,6 myń teńge, keńse zattaryn satyp alý  úshin  JK “ Orynova A”-ǵa 276,8 myń teńge, fırmalyq blankalar satyp alý úshin “ Kitap” JSHS-ne  72,0 myń teńge, keńselik zattar satyp alý úshin “ Qazyǵurt Org Teh Servıs”-ke 20,0 myń teńge, keńselik jáne sharýashylyq zattar satyp alý úshin JK “ Begalıev T” –qa 81,0 myń teńge, jalpy barlyǵy bolyp 2794,0 myń teńge ıgerilgen.

    146 erekshelik negizgi quraldardy / qorlardy /  kútý, qaraý shyǵyndary boıynsha qaralǵan qarjy 2379,0 myń teńge, atalǵan qarjy: avtokólikterge qosalqy bólshekter satyp alý úshin JK “ Aqjol “- ǵa 776,3 myń teńge aýdaryldy, tehnıkalyq qyzmetkerlerdiń eńbek aqysy – 652,9 myń teńge, tabys salyǵyna- 29,3 myń teńge, zeınet aqy qoryna – 80,9 myń teńge, áleýmettik salyqqa – 140,8 myń teńge, kásipodaq jarnasyna- 7,3 myń teńge, áleýmettik saqtandyrý qoryna – 10,1 myń teńge, kompúter komplektilerin jóndetýge           “ Natım” JSHS –ne – 184,5 myń teńge, eńbekke jaramsyzdyq paraqshasyna – 7,5 myń teńge, kartrıj jóndeýge “Copy Servise”-ke – 4,1 myń teńge, aýdan ákimi ǵımaratyn gaz júıesine qosý úshin jóndeý aqysyna  - 422,0 myń teńge, tútin júrý joldaryn tazalaǵany úshin STK “ Qazyǵurt ” –qa – 9,3 myń teńge. Jalpy barlyǵy 2379,0 myń teńge ıgerilgen.

  149 erekshelik basqada kórsetilgen qyzmetter jáne jumystar shyǵyndary boıynsha 3901,3 myń teńge qaralǵan. Budan ıgerilgeni: tehnıkalyq qyzmetkerlerdiń eńbek aqysyna – 1524,4 myń teńge, tabys salyǵyna – 64,5 myń teńge, zeınet aqy qoryna –171,4 myń teńge, áleýmettik salyqqa – 257,4 myń teńge, kásipodaq jarnasyna – 15,1 myń teńge, áleýmettik saqtandyrý qoryna- 21,6 myń teńge, qarjylyq qyzmetke – 22,3 myń teńge, jyljymaıtyn múlikterdi túgendeý qyzmetterine OQO Jyljymaıtyn Múlikti tirkeý ortalyǵyna – 980,9 myń teńge, zańdar jınaǵy bazasy úshin QR ÁM RQK “ Zakon” bazasyna- 96,7 myń teńge, normatıvtik quqyqtyq aktilerdi  jarıalaý úshin “ Qazyǵurt tynys jáne gazeta” JSHS-ne 204,0 myń teńge, is-sapar shyǵyndaryna – 29,9 myń teńge, ǵımaratty kúzetý shyǵyndaryna “ OQO kúzet basqarmasy” MM-ne – 99,0 myń teńge, statısıkalyq málimetter úshin “ Statısıkalyq ortalyq”-qa – 220,0 myń teńge, eńbekke jaramsyzdyq paraǵy úshin – 57,9 myń teńge,basqada qyzmetter úshin – 74,6 myń teńge, qupıa baza ornatqany úshin “ Kaz spes predprıatıa “ QR UQK-net 13,9 myń teńge, qorshaǵan ortany lastaǵany úshin arnaıy ruqsat alýǵa joba jasaǵany úshin “ Ozon” JSHS –ne 45,0 myń teńge, jeke basylydar úshin – 1,1 myń teńge, jeke baılanys qyzmetin paıdalanǵany úshin –1,5 myń teńge. Jalpy barlyǵy: 3901,3 myń teńge.

   009.411. materıaldyq tehnıkalyq bazany nyǵaıtý shyǵyndary boıynsha qaralǵan qarjy. 170,0 myń teńge. Bul qarjy aýdan ákimi apparatyna 1 dana kishi ATS alýǵa jaratyldy ıaǵnı “ Nátim” JSHS-ne aýdarylyp berildi.

 

      123.01.03. Aýyl  okrýgi   ákimderiniń  apparattaryn qamtamasyz etý boıynsha 2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar 61131,0  myń teńge, naqty oryndalǵany 60780,0  myń teńge, ıaǵnı 99,4 % - ke oryndaldy,  onyń ishinde:

myń teńge

r/s	Aýyl okrýgi	Jyldyq jospary	Naqty oryndalǵany	Oryndalý paıyzy
1	Altyntóbe	3989,0	3984,3	99,9
2	Jańabazar	4887,0	4839,8	99,0
3	Kókibel	3759,0	3694,7	98,3
4	Qarabaý	3170,0	3155,2	99,5
5	Qazyǵurt	14750,0	14743,1	99,9
6	Qaqpaq	4296,0	4292,0	99,9
7	Qyzylqıa	4330,0	4291,4	99,1
8	Rabat	6993,0	6874,7	98,3
9	Turbat	4601,0	4583,3	99,6
10	Shanaq	3112,0	3082,2	99,0
11	Sharaphana	3388,0	3384,2	99,9
12	Sharbulaq	3856,0	3855,1	100
	Barlyǵy	61131,0	60780,0	99,4

 

        Sharýashylyq  shyǵyndary  boıynsha  -    org.tehnıkaǵa, keńselik jáne  sharýa shylyq zattarǵa   – 793,6 myń teńge, janar – jaǵar  maı úshin  JK   Sholpanovqa   - 2044,8  myń teńge,  gazet, jýrnal t.b. basylymdarǵa –  561,6 myń teńge , barlyǵy  jospardaǵy -  3400,0 myń teńge tolyǵymen ıgerildi.

r/s	Aýyl okrýgi	Erekshelik boıynsha jyldyq jospar	Janar  – jaǵar maı úshin	İ jáne İİ jarty jyldyqtaǵy basylymdar  úshin	Kans.taýar, shar. shyǵyndar  jáne org.tehnıka úshin
1	Altyntóbe	267,0	115,0	54,0	98,0
2	Jańabazar	289,0	195,0	45,0	49,0
3	Kókibel	276,0	188,0	32,0	56,0
4	Qarabaý	250,0	150,0	36,0	64,0
5	Qazyǵurt	292,0	134,0	62,0	96,0
6	Qaqpaq	310,0	204,0	62,0	44,0
7	Qyzylqıa	300,0	203,0	41,0	56,0
8	Rabat	286,0	135,0	55,0	96,0
9	Turbat	290,0	198,5	45,0	46,5
10	Shanaq	270,0	203,0	20,2	46,8
11	Sharaphana	265,0	198,3	40,4	26,3
12	Sharbulaq	305,0	135,0	55,0	115,0
	Barlyǵy	3400,0	2058,8	547,6	793,6

         Komýnaldy  qyzmet boıynsha – kópsalaly komýnaldy sharýashylyq mekemesine aýyz  sý  úshin – 17,0  myń teńge qaralyp, tolyǵymen ıgerildi.

         Baılanys qyzmeti úshin –  abonenttik tólemderge jyldyq jospar 390,0  myń teńge, ıgerilgeni 375,0 myń teńge.

         Elektr energıasyn paıdalanǵany úshin tólemder – jyldyq jospar 281,0 myń teńge bolsa, ıgerilgeni – 280,0 myń teńge.

          Jylý  júıesine nemese jylý úshin tólemder boıynsha –  jyldyq jospar 281,0 myń teńge bolsa, «Ońtústik Qazaqstan gaz sharýashylyǵy» mekemesine – 59,0 myń teńge,  « Azamat R» JSHS-ne –  kómir úshin 105,0  myń teńge, barlyǵy – 164,0  myń teńgesi  ıgerildi.

        Aǵymdaǵy  jóndeý boıynsha –  jyldyq jospar 2218,0 myń teńge bolsa, ıgerilgeni 2205,0 myń teńge. Onyń ishinde: kelisim  shart negizindegi qyzmetkerleriniń  aılyq jalaqysy men áleýmettik salyqqa, áleýmettik saqtandyrýǵa – 2157,0  myń teńge,  JK Abıshovke avtobólshekter úshin – 42,0 myń teńge,  basqa da shyǵystarǵa – 6,0 myń teńge jumsalǵan.

        Basqa da shyǵystar ereksheligi boıynsha –  jyldyq jospar 2502,0 myń teńge bolsa, ıgerilgeni 2473,4 myń teńge. Onyń ishinde: kelisim  shart negizindegi qyzmetkerleriniń  aılyq jalaqysy men áleýmettik salyqqa, áleýmettik saqtandyrýǵa – 2236,4  myń teńge,  qorshaǵan ortany qorǵaýda «OZON» JSHS-nen ruqsatnama alý  úshin – 176,0 myń teńge, banktik qyzmetke jáne basqa da shyǵystarǵa – 61,0 myń teńge jumsalǵan.  

          Aktıvterdi  satyp alý  boıynsha -  jyldyq jospar 1540,0 myń teńge, ıgerilgeni 1532,0 myń teńge. Onyń ishinde:11 komplekti kompúter, 1 faks apparatyn alýǵa «Natım» JSHS-ne 1532,0 myń teńge aýdarylyp berilgen.

         Ǵımarattardy satyp alý boıynsha - jyldyq jospar 1052,0 myń teńge, ıgerilgeni 1052,0 myń teńge. Onyń ishinde: Jańabazar aýyl ákimdiginiń ǵımaratyn satyp alýǵa – 300,0 myń teńge, Týrbat aýyl ákimdiginiń ǵımaratyn satyp alýǵa – 752,0 myń teńge jumsaldy.

  

       2.Qorǵanys:

            Qorǵanys salasy boıynsha 2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar 3450,0  myń teńge, naqty oryndalǵany 3364,0 myń teńge, ıaǵnı jospar 97,5 % - ke oryndaldy, onyń ishinde:

          139 (sharýashylyq shyǵyny) –ereksheligi boıynsha qaralǵan qarjy 445,0 myń teńge, onyń 394,0 myń teńgesi  keńselik zattar  men blankiler satyp alý úshin jáne 51,0 myń teńgesi mekeme jıHazyna TOO Juldyzǵa aýdaryldy.

        146 erekshelik negizgi quraldardy / qorlardy /  kútý, qaraý shyǵyndary boıynsha qaralǵan qarjy 709,0 myń teńge, naqty oryndalǵany 694,0 myń teńge, ıaǵnı jospar 97,9 % - ke oryndaldy, onyń ishinde: 397,9 myń teńgesi tehqyzmetkerlerdiń eńbekaqysyna, 285,0 myń teńgesi TOO «Qurylysshy» aǵymdaǵy jóndeý jumystaryna aýdaryldy.

       149 erekshelik basqada kórsetilgen qyzmetter jáne jumystar shyǵyndary boıynsha 1387,0 myń teńge qaralǵan. Budan ıgerilgeni 1337,0 myń teńge, onyń ishinde:  – 1332,3 myń teńgesi tehqyzmetkerlerdiń eńbekaqysyna aýdaryldy.

     Qazyǵurt aýdan ákimdiginiń 2005 jyl 18 mamyr kúngi «Dala, toǵaı, orman órtterin boldyrmaý jáne túrli sıpattaǵy órtterden týyndaǵan tótenshe jaǵdaılardy joıý úshin 632,0 myń teńge bólý týraly» №322 qaýlysymen- 632,0 myń teńge bólinip, tolyǵymen ıgerildi.

 

      3.Bilim berý:

           Bilim berý salasy boıynsha 2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar 1133692,0  myń teńge, naqty oryndalǵany 1124498,0 myń teńge, ıaǵnı jospar 97,5 % - ke oryndaldy, onyń ishinde:

    454.007.000.311 Mektepke deıingi tárbıe jáne oqytý:

            Mektepke deıingi tárbıe jáne oqytý salasy boıynsha 2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar 33391,0  myń teńge, naqty oryndalǵany 33391,0 myń teńge, ıaǵnı jospar 100 % - ke oryndaldy, onyń ishinde:

      «Sharbulaq» balabaqshasy  memlekettik komýnaldyq qazynalyq kásiporyna, 2005 jyly Respýblıkalyq búdjet esebinen 11926,0 myń teńge qarjy qaralyp, 100 paıyz jumsalyndy. Jalpy balabaqshada 23,76 shtattyq birlikte 26 qyzmetker jumys isteıdi quralǵan bir aılyq eńbekaqy  qory  331,9 myń teńge. Balabaqshaǵa  60 bala qabyldanyp 2 top ashyldy.

111–erekshelik boıynsha: 2005 jylǵa 1186,0 myń teńge jumsalǵan qaralǵan qarjy  kólemi  tolyǵymen ıgerildi, onyń  25 %  738,1 myń teńgeni quraıdy.

131–erekshelik boıynsha: Azyq-túlik esebine 2005 jylǵa búdjetten 400,0 myń teńge bólinip tolyǵymen ıgerildi,  Sharbulaq balabaqshasyn azyq-túlikpen túzelgen kelismim shart negizinde JK J.Lebaevpen  qamtamas etedi.   Jumsalǵan azyq-túlik shyǵynyna saraptama júrgize kele joǵaryda kórsetilgendeı balabaqsha qarasha aıynda ashylǵandyqtan jylsońyna deıin tárbıelenip jatqan jalpy      60 balaǵa  400,0  myń teńge qarjy jumsalady,

sonda bir balaǵa shaqqanda 1 kúnde 81 teńge,

al bir balaǵa 1 aıda  ortasha  1620 teńge jumsalady.

2 aıda jylpy 60 balaǵa  400,0 myń teńge jumsaldy.

139–erekshelik boıynsha: jalpy ótken 2005 jyly 5425,0 myń teńge qaralyp tıisti qarjy kólemi tolyǵymen aýdaryldy, atap aıtqanda:

     JK K.Mýsaevpen  2783,0 myń teńgege túzelgen kelisim shart negizinde 1403,0  myń teńgege jumsaq ınventar zattary, jáne 1380,0 myń teńgege qatty ınventar zattary alyndy.

     JSHS Kazygýrt-Agro 2495,2 myń teńgege túzelgen kelisim shart negizinde    qatty ınventar zattary  alyndy.

    JSHS Elektrokompleks-1  67,1 myń teńgege elektor jabdyqtary alynyp,   JK K.Jýmanovpen kelisim shart negizinde 36,0 myń teńgege  elektor jabdyqtardy ornattyldy.

    Balabaqshaǵa  qajetti sharýashylyq shyǵyndar úshin 38,7 myń teńge jáne keńse zattary úshin 5,0 myń teńge jumsalyndy.

132–erekshelik boıynsha:jalpy 42,0 myń teńge bólinip  túzelgen kelisim shart negizinde  JSHS Formasıaplús -12,0 myń teńge dári dármekter jáne JAQ Iýjkazmedtehnıka-30,0 myń teńgege medısınalyq jabdyqtar alyndy.    

431–erekshelik boıynsha: Balabaqsha  ǵımaratyn  kúrdeli jóndeýden ótkizý úshin túzelgen smetalyq qujat quny  7015,1 myń teńge baǵalandy JSHS «Ernar-bı» mekemesimen kelisim shartqa turyp Respýblıkalyq búdjet esebinen 2005 jyly 4400,0 myń teńge bólinip tıisti qarjy tolyǵymen ıgerildi,  qúrdeli jóndeý jumystary 2006 jyly aıaqtalatydyqtan  qalǵan  2615,0 myń teńgesi 2006 jyl esebine kirgizildi.

        «Sholpan» balaqshasy  memlekettik komýnaldyq qazynalyq kásiporyna, 2005 jyly jergilikti  búdjet esebinen 16395,0 myń teńge qarjy qaralyp, 100 paıyz jumsalyndy. Jalpy balabaqshada 53,46 shtattyq birlikte 53.4 qyzmetker jumys isteıdi, quralǵan bir aılyq eńbekaqy  qory  824,9 myń teńge. Balabaqshaǵa  290 bala qabyldanyp 9 top ashyldy, 2005 jyldyń qorytyndysy boıynsha ata-analyq jarna esebine balabaqsha qoryna 1834,0 myń teńge qarjy kólimi kiriske alynyp,  balabaqsha ákimshiligi kerekti sharýashylyq shyǵyndarǵa jumsalǵan qarjyǵa  atk túzildi. 

111–erekshelik boıynsha: 2005 jylǵa  8508,0 myń teńge jumsalǵan qaralǵan qarjy  kólemi  tolyǵymen ıgerildi, onyń  25 % 1747,0 myń teńgeni quraıdy.

131–erekshelik boıynsha: Azyq-túlik esebine 2005 jylǵa búdjetten 2563,0 myń teńge bólinip tolyǵymen ıgerildi, al ata-analyq jarna qoryna  túsken qarjydan 1300,0 myń teńge jumsaldy, Sholpan balabaqshasyn azyq-túlikpen túzelgen kelismim shart negizinde JK B.Nazarov qamtamas etedi.   Jumsalǵan azyq-túlik shyǵynyna saraptama júrgize kele joǵaryda kórsetilgendeı balabaqshada tárbıelenip jatqan jalpy  199 balaǵa  1 jylda 3863,0 myń

sonda bir balaǵa shaqqanda 1 kúnde 81 teńge,

al bir balaǵa 1 aıda  ortasha  1620 teńge jumsalady.

1 jylda  bir balaǵa 19440 myń teńge jumsaldy.

139–erekshelik boıynsha: JK Reshametovtan 1219,3 myń teńgege, JK A.Begalıevtan 100,0 myń teńgege, jáne JK B.Nazarovtan 542,0 myń teńgege       qatty jáne jumsaq zattar,  JK A.Orynovadan 138,7 myń teńgege as ydys-aıaq zattaryn  jalpy 2000,0 myń teńgege túzelgen esep-shot faktýrasy negizinde alyndy. JSHS «Qazposhta» mekemesimen kelisim sharqa turyp balabaqsha  21,0 myń teńgege gazet-jýrnaldarǵa jazyldy.

Sporttyq zattar, kreslo, jáne temir seıfin 60,0 myń teńge alyndy.

146–erekshelik boıynsha:jalpy 1002,0 myń teńge bólinip tıisti qarjy tolyǵymen ıgerildi, aýdandyq komýnaldyq sharýashylyq memlekettik mekemesimen  kelisim shartqa turyp  balabaqsha ǵımaratyn 500,0 myń teńgege aǵymdaǵa  jóndeýden ótkizildi, ótken 2004 jyly atalǵan mekeme gaz qubyryn jóndegen úshin  qalǵan bereshek qaryz somasy 463,6 myń teńge aýdaryldy. Dız bólimine 38,4 myń teńge aýdaryldy.

411–erekshelik boıynsha  1 komplekt kompúter alýǵa 139,0 myń teńge jumsaldy.

     «Aqqý» balaqshasy  memlekettik komýnaldyq qazynalyq kásiporyna, 2005 jyly jergilikti  búdjet esebinen 5070,0 myń teńge qarjy qaralyp, 100 paıyz jumsalyndy. Jalpy balabaqshada 15,0 shtattyq birlikte 24 qyzmetker jumys isteıdi, quralǵan bir aılyq eńbekaqy  qory  219,9 myń teńge. Balabaqshaǵa  75 bala qabyldanyp 3 top ashyldy, 2005 jyldyń qorytyndysy boıynsha ata-analyq jarna esebine balabaqsha qoryna 345,0 myń teńge qarjy kólimi kiriske alynyp,  balaqsha ákimshiligi kerekti sharýashylyq shyǵyndarǵa jumsalǵan qarjyǵa  túzegen akt túzelip taldaý jasalyndy. 

111–erekshelik boıynsha: 2005 jylǵa  2400,0 myń teńge jumsalǵan qaralǵan qarjy  kólemi  tolyǵymen ıgerildi, onyń  25 % 511,2 myń teńgeni quraıdy.

131–erekshelik boıynsha: Azyq-túlik esebine 2005 jylǵa búdjetten 1540,0 myń teńge bólinip tolyǵymen ıgerildi, al ata-analyq jarna qoryna  túsken qarjydan  90,0 myń teńge jumsaldy, Aqqý balabaqshasyn azyq-túlikpen túzelgen kelismim shart negizinde JK B.Nazarov qamtamas etedi.   Jumsalǵan azyq-túlik shyǵynyna saraptama júrgize kele joǵaryda kórsetilgendeı balabaqshada tárbıelenip jatqan jalpy  75 balaǵa 12 aıda 1458,0 myń teńge jumsalady. 

sonda bir balaǵa shaqqanda 1 kúnde 81 teńge,

al bir balaǵa 1 aıda  ortasha  1620 teńge jumsalady.

1 jylda  bir balaǵa 19440 myń teńge jumsaldy.

139–erekshelik boıynsha:  150,0 myń teńgege 100 bala oryndyǵy, 67,2 myń teńgege 24 as stoly, 75,0 myń teńgege jumsaq zattar,  JK B.Nazarovtan  qatty  jáne jumsaq zattaryn  jalpy 292,2 myń teńgege túzelgen kelisim shart negizinde alyndy. JSHS «Qazposhta» mekemesimen kelisim sharqa turyp balabaqsha  7,8 myń teńgege gazet-jýrnaldarǵa jazyldy.

146–erekshelik boıynsha:jalpy 48,0 myń teńge bólinip tıisti qarjy tolyǵymen Qazyǵurt aýdandyq SES saraptama ortalyǵyna dızınfeksıa qyzmeti úshin aýdaryldy.

411–erekshelik boıynsha  «EAGLES» JSHS men kelisim sharqa turyp 1 komplekt kompúter alýǵa 100,0 myń teńge jumsaldy.

   454.008.100 bastaýysh,  negizgi  jáne orta mektepter  boıynsha  2005 jylǵy anyqtalǵan  jospar  927080,0 myń  teńge, naqty oryndalǵany  920006,0 myń  teńge, ıaǵnı  99,2  %-ke  oryndaldy.    

      111- Aılyq jalaqy boıynsha  2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar  733658,0 myń  teńge, naqty oryndalǵany  728672,0 myń  teńge, onyń ishinde 25 % -ti 1567,0 myń teńge.

     131- Tamaq shyǵyndary boıynsha  2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar  3378,0 myń  teńge, naqty oryndalǵany  3378,0 myń  teńge, ıaǵnı  100,0  %-ke  oryndaldy, atap aıtqanda: Qapparov orta mektebine- 2021,0 myń teńge,Toqtarov  orta mektebine 1357,0 myń teńge jumsaldy. Qapparov orta mektebinde 73 bala. Tósek kúni  13797 kún. Fýnksıonaldy kún 189. Jylyna bir balaǵa shaqqanda   27684 teńge 93 tıyn. Bir balaǵa bir kúnge shaqqanda 146 tenge 48 tıyn. Toqtarov  orta mektebinde 37 bala. Tósek kúni  7025 kún. Fýnksıonaldy kún 188. Jylyna bir balaǵa shaqqanda 36675 teńge 67 tıyn. Bir balaǵa bir kúnge shaqqanda 193 tenge 17 tıyn. Jalpy jıyny Qapparov jáne Toqtarov  orta mektepter boıynsha 110 bala , Tósek kúni 20822  kún. Fýnksıonaldy kún 333. Tamaq shyǵystary jylyna bir balaǵa shaqqanda  30709 teńge 09 tıyn. Bir balaǵa bir kúnge shaqqanda 163 tenge 34 tıyn.  

     139- Sharýashylyq shyǵystary boıynsha  2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar  4884,0 myń  teńge, naqty oryndalǵany  4792,0 myń  teńge, ıaǵnı  98,1  %-ke  oryndaldy, atap aıtqanda: keńse zattary men sharýashylyq shyǵyndaryna 402,0 myń teńge, gazet jýrnal basylymdaryna 2042,0 myń  teńge, oqýshy partasyna 1335,0 myń teńge, keńse jıhazyna 400,0 myń teńge, jazǵy balalar lagerine muzdatqysh alýǵa 50,0 myń teńge, elektrondy eseptegishke  459,0 myń teńge , prıntr- 24,0 myń teńge, katrıj- 28,0 myń  teńge, seıf – 52,0 myń teńge  jumsaldy.

     141- Komýnaldy  qyzmet boıynsha  2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar  436,0 myń  teńge, naqty oryndalǵany  434,0 myń  teńge, ıaǵnı  99,5  %-ke  oryndaldy, atap aıtqanda: Bolashaq orta mektebine- 234,0 myń teńge, Q. Satpaev  orta mektebine 103,0 myń teńge, T. Rysqulov orta mektebine- 60,0 myń teńge, Q. Abdalıev orta mektebine- 27,0 myń teńge,  Sharbýlaq orta mektebine- 10,0 myń teńge sýǵa jumsaldy.

    145- Jylý shyǵystary boıynsha  2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar 20068,0 myń  teńge, naqty oryndalǵany  20049,0 myń  teńge, ıaǵnı  99,9  %-ke  oryndaldy, atap aıtqanda: Bolashaq orta mektebine- 1751,0 myń teńge, Q. Satpaev  orta mektebine 1958,0 myń teńge, T. Rysqulov orta mektebine- 586,0 myń teńge, Ashybýlaq orta mektebine- 688,0 myń teńge,  Komsomol orta mektebine- 593,0 myń teńge jáne kómirge 14473,0 myń teńge jumsaldy.

    146- Aǵymdaǵy shyǵystary boıynsha  2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar  8169,0 myń  teńge, naqty oryndalǵany  8153,0 myń  teńge, ıaǵnı  99,8  %-ke  oryndaldy. Aǵymdaǵy jóndeýge Bolashaq orta mektebine- 1371,0 myń teńge, M.Áýezov  orta mektebine 400,0 myń teńge, Aqbastaý orta mektebine- 200,0 myń teńge, Jandosov orta mektebine- 930,0 myń teńge,  Enbek orta mektebine- 200,0 myń teńge , Týrab  Týla orta mektebine- 500,0 myń teńge, Jamalov orta mektebine- 1700,0 myń teńge, Qaqpaq orta mektebine- 500,0 myń teńge, Jambyl orta mektebine- 30,0 myń teńge, Qyzylsengir orta mektebine- 82,0 myń teńge, Zańǵar bastaýysh  mektebine- 100,0 myń teńge,  Ogem bastaýysh mektebine 92,0 myń teńge, barlyǵy 5901,0 myń teńge,   mek-tepterdi dezınfeksıalaý jumystaryna 1645 ,0 myń teńge jáne OZON ruqsat qaǵazyn  alýǵa 607,0 myń teńge jumsaldy.

    153- Mindetti bir jolǵy ótem qory shyǵystary boıynsha  2005 jylǵy  anyq-  talǵan  jospar  3397,0 myń  teńge, naqty oryndalǵany  3111,0 myń  teńge, ıaǵnı  91,6  %-ke  oryndaldy, onyń ishinde tul jetim jáne turmysy nashar otbasy balalarynyń

kıimderine 1673,0 myń teńge, Taý samaly lagerine 32 balanyń demalýyna 400,0 myń teńge, Shapaǵat  lagerine 361 balanyń demalýyna 867,0 myń teńge, ystyq tamaqqa 171,0 myń teńge jumsaldy.

    159- Basqa aǵymdaǵy qyzmet shyǵystary boıynsha  2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar  4779,0 myń  teńge, naqty oryndalǵany  4747,0 myń  teńge, ıaǵnı  99,3  %-ke oryndaldy. Lastaǵan ortany qorǵaýǵa – 4091,0 myń  teńge, Asol oqýshylardy áskerı  daıyndyqtan  ótkizýge  – 656,0 myń  teńge  jumsaldy.

     411- Aktıvterdi  satyp alý shyǵystary boıynsha  2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar  450,0 myń  teńge, naqty oryndalǵany  450,0 myń  teńge, ıaǵnı  100,0  %-ke  oryndaldy. Ádisker kabınetine 3 dana kompúter  alý úshin.

  Jyl basynda  oqýshylar sany  27275 bala, jyl sońynda № 11 mektep ınternat-tyń  348 balasyn jáne mektep aldy  daıarlyq  104 tobynan 2110 balany, «Daryn» mamandandyrylǵan mekteptiń  198 balasyn shegergende  aýdandyq bilim bólimine qarasty mektepter boıynsha 24484 bala. Jyl basynda klass- komplekt sany 1076  

jáne 89 mektep aldy daıarlyq toby  bolǵan, al qyrkúıek aıynan klass- komplekt sany 1084 jáne  104  mektep aldy daıarlyq toby  jumys istep keledi.

2005 jyldyń  basynda 3318,67 shtattyq birlik bolsa,  aýdandyq maslıhattyń 12.02.2005 jylǵy  № 2/95 – III  jáne  06,06,2005 jylǵy  № 14/109 - III  sheshimderi, aýdan ákiminiń  18 aqpandaǵy  № 47 jáne qazan aıyndaǵy № 250 ókimi boıynsha memlekettik bilim berý uıymdarynyń  úlgi  shtattaryn  ıaǵnı 125 shtattyq birlik  Respýblıkalyq  búdjet esebinen jáne jergilikti búdjet esebinen 4,0 shtattyq birlik berilip, jyl sońynda jalpy shtattyq birlik sany 3447,67 birlik boldy.

        Aýdandyq ádistemelik kabınette jyl basynda 11 shtattyq birlik jumys

júrgizse  aýdan ákiminiń qazan aıyndaǵy № 250 ókimi boıynsha 2 shtattyq birlik

berilip, jyl sońynda 13 shtattyq birlikti  quraıdy.

        Aýdandyq ortalyqtandyrylǵan býhgalterıada  jyl basynda 6  shtattyq birlik jumys júrgizse  aýdan ákiminiń qazan aıyndaǵy № 250 ókimi boıynsha  2 shtattyq birlik qaraýyl jáne 1 shtattyq birlik  ekonomıs shtaty berilip, jyl sońynda  9 shtattyq birlikti  qurady.

         454.011.00 Balalar men jas óspirimder úshin qosymsha bilim berý baǵdarlamasy boıynsha jalpy jospar  boıynsha qaralǵany 25307,0 myń teńge, naqty oryndalǵany 25301,0 myń teńge, ıaǵnı jospar 100 % - ke oryndaldy, onyń ishinde:

         «Jas qanat»  sport mektebi boıynsha jyldyq jospar boıynsha qaralǵany 15943,0 myń teńge, naqty oryndalǵany 15937,0 myń teńge, ıaǵnı jospar 100 % - ke oryndaldy, atap aıtqanda:

         111- Aılyq jalaqy boıynsha  2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar  3803,0 myń  teńge, naqty oryndalǵany  3797,0 myń  teńge, onyń ishinde 25 % -ti 860.4 myń teńge.

           139 (sharýashylyq shyǵyny) –ereksheligi boıynsha 2005 jylǵy qaralǵan 595,0 myń teńge tolyǵymen ıgerilip, tómendegilerge jumsalyndy:

   Sport ınventarlardy satyp alýǵa – 555,0 myń teńge, keńse-sharýashylyq zattaryn alýǵa- 25,0 myń teńge, jáne 2005 jylǵa qyzmettik basylymdarǵa-15,0 myń teńge jumsalyndy.

          146 (Ǵımarattardy, úı-jaılardy ustaý, olarǵa qyzmet kórsetý, aǵymdaǵy jóndeý, jabdyqtar men basqa da negizgi quraldardy jóndeý sharýashylyq shyǵyny) –ereksheligi boıynsha 2005 jylǵy qaralǵan 1900,0 myń teńge  Jańabazar e.m. «Jigirgen» sport saraıyn aǵymdaǵy jóndeýden ótkizip, tolyǵymen ıgerildi.  

          411 (Negizgi quraldarǵa jatatyn taýarlardy satyp alý) –ereksheligi boıynsha 2005 jylǵy qaralǵan 100,0 myń teńgege 1 dana kompúter satyp alynyp tolyǵymen ıgerildi.

        431 ( Úı-jaılardy, ǵımarattardy,  qurylystardy kúrdeli jóndeý) ereksheligi boıynsha 2005 jylǵy qaralǵan 8400,0 myń teńge  Qazyǵurt e.m.  sport saraıyn kúrdeli jóndeýden ótkizip, tolyǵymen ıgerildi.  

         Jyl basynda  oqýshylar sany  570 bala, jyl sońynda 682 bala..

2005 jyldyń  basynda 18 shtattyq birlik bolsa,  aýdan ákiminiń  30.03.2005  jylǵy  № 39 ókimi boıynsha 1 sht.birlik, 20.04.2005  jylǵy  № 105 ókimi boıynsha 2 sht.birlik, 28.09.2005  jylǵy  № 245 ókimi boıynsha 7 sht.birlik, jáne 22.12.2005  jylǵy  № 321 ókimi boıynsha 6 sht.birlik berilip, jyl sońynda 34 shtat birlik boldy.

     «Boks»  sport mektebi boıynsha jyldyq jospar boıynsha qaralǵany 3326,0 myń teńge, naqty oryndalǵany 3326,0 myń teńge, ıaǵnı jospar 100 % - ke oryndaldy, atap aıtqanda:                       111- Aılyq jalaqy boıynsha  2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar  1925,0 myń  teńge, naqty oryndalǵany  1925,0 myń  teńge, onyń ishinde 25 % -ti 345,3 myń teńge.

         139 (sharýashylyq shyǵyny) –ereksheligi boıynsha 2005 jylǵy qaralǵan 266,0 myń teńge tolyǵymen ıgerilip, tómendegilerge jumsalyndy:

   Sport ınventarlardy satyp alýǵa – 237,5 myń teńge, keńse-sharýashylyq zattaryn alýǵa- 18,5 myń teńge.

          146 (Ǵımarattardy, úı-jaılardy ustaý, olarǵa qyzmet kórsetý, aǵymdaǵy jóndeý, jabdyqtar men basqa da negizgi quraldardy jóndeý sharýashylyq shyǵyny) –ereksheligi boıynsha 2005 jylǵy qaralǵan 31,0 myń teńge sport mektebin aǵymdaǵy jóndeýden ótkizip, tolyǵymen ıgerildi.  

        «At sport mektebi»  sport mektebi boıynsha jyldyq jospar boıynsha qaralǵany 1834,0 myń teńge, naqty oryndalǵany 1834,0 myń teńge, ıaǵnı jospar 100 % - ke oryndaldy.

      111- Aılyq jalaqy boıynsha  2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar  1102,0 myń  teńge, naqty oryndalǵany  1102,0 myń  teńge, onyń ishinde 25 % -ti 115,2 myń teńge.

Aýdandyq saz mektebi boıynsha 2005 jylǵa 3190.0 myń teńge josparlanyp  josparlanǵan qarjy kólemi tolyǵymen 100 paıyz aýdaryldy.

 111–erekshelik boıynsha: jyl basynda jalpy shtat birilik sany 22,76 bolǵan aýdan ákiminiń 2005 jylǵy 28 qyrkúıek aıynda №244 sandy shyǵarylǵan ókimine sáıkes saz mektebine dombyra synybyn ashý úshin 1(bir) birlik shtat berilip jalpy 23,76 shtat birlik sany boldy. 2005 jylda búdjet esebinen 3381,0 myń teńge qaralyp, tıisti qaralǵan qarjy kólemi tolyǵymen aýdaryldy al 25% 712,0 myń teńge quraıdy.

139–erekshelik boıynsha:2005 jylǵa búdjte esebinen 9,0 myń teńge qaralyp bólingen qarjyǵa gazet jýrnaldarǵa jazylýǵa jumsaldy.

 149–erekshelik boıynsha:2005 jylǵa búdjte esebinen 33,0 myń teńge qaralyp bólingen qarjyǵa bank qyzmeti úshin  jumsaldy.

 411–erekshelik boıynsha:2005 jylǵa búdjte esebinen 150,0 myń teńge qaralyp bólingen qarjyǵa 1 komplek kompúter sapyp alyndy.

    457.003.015-019. Bilim obektilerin damytý baǵdarlamasy boıynsha jospar boıynsha qaralǵan 138230,0 myń teńge, naqty oryndalǵany 136116,0 myń teńge, ıaǵnı jospar 98,5 % - ke oryndaldy. 

-  “Qarabastaý”JSHS-i – 22900,0 myń teńge qarjy túsip,  22008,9 myń teńgeni ıgerdi  (660 oryndyq Atbýlak e.m. J.Kapparov mektep qurylysyna), eskpertıza men JSQ-ynyń qarjysy oblystyq búdjetke qaıtarý qajet bolatyn 891,1 myń teńgesi qazynashylyq bólimde aqsha túsiminiń bolmaýynan ıgerilmeı otyr.

- “SMÝ-7” JSHS-i – 22796,0 myń teńge qarjy túsip, 21 581,0 myń teńgege ıgerip, qabyldaý aktisi bitken (360 oryndyq Aınatas e.m. Komsomol mektep qurylysyna) eskpertıza men JSQ-ynyń qarjysy oblystyq búdjetke qaıtarý qajet bolatyn 1215,0 myń teńgesi qazynashylyq bólimde aqsha túsiminiń bolmaýynan ıgerilmeı otyr.

 

- “Evro-qurylys” JSHS-ine – 80716,2 myń teńge túsip, tolyǵymen ıgerdi (1200 oryndyq Q.Satpaev mektep qurylysyna),

• “Argentına”JSHS-ine 1200 oryndyq Q.Satpaev mektebiniń JSQ-yn daıyndaý úshin – 4950,0 myń teńge tolyǵymen túsip, ıgerildi.

      

- 1 900,0 myń teńgesi Eńbekshi mektep qurylysyna ıgerildi.

- 1 300, 0 myń teńge Amangeldi mektep qurylysyna ıgerilmedi.

-  800,0 myń teńge Baıtursynova mektep qurylysyna ıgerildi.

457.003.015-149. Bilim obektisin iń jobalyq smetalyq qujattarǵa:

-320,0 myń teńge «Ońtústiksaraptama» (Rabat a\o Qyzyl dala JSQ)

-321,0 myń teńge «Ońtústiksaraptama» (Kókibel  a\o Qyzyl ata JSQ)

-298,0 myń teńge «Ońtústiksaraptama» (Shanaq  e\m  Aqjar a/o 320 oryndyq mektep qurylysyna  JSQ )

-459,0 myń teńge «Qazyǵurt-Proekt» JSHS (Jyly-bulaq e\m 150 oryndyq mektep qurylysyna  JSQ )

-448,0 myń teńge «Atrıým-AS» JSHS (Amangeldi e\m  150 oryndyq mektep qurylysyna  JSQ)

Barlyǵy; 2860,0 myń teńge ıgerilmedi.

457004020 ıpotekalyq turǵyn úı qurylysyna 66752,0 myń teńge qarjy qaralyp -61731,0 myń teńge ıgerildi, atap aıtqanda:

- “Bazıs- A” JSHS –ine – 18544,8,0 myń teńge qarjy túsip, 17493,0 myń teńgesi ıgerildi, 1051,8 myń teńge qazynashylyq bólimde aqsha túsiminiń bolmaýynan ıgerilmeı otyr (1-tıp 5 úı qurylysyna).

- “Balapan-HHI” –JSHS-ine – 15393,5 myń teńge qarjy túsip, 14517,0 myń teńgesi ıgerildi, 876,5 myń teńge qazynashylyq bólimde aqsha túsiminiń bolmaýynan ıgerilmeı otyr   (2-tıp 5 úı qurylysyna).

- “Bereke” JSHS-ine – 32813,0 myń teńge qarjy túsip, 29721,0 myń teńgesi ıgerildi, 3092,0 myń teńge qazynashylyq bólimde aqsha túsiminiń bolmaýynan ıgerilmeı otyr   (10 úı qurylysyna).

        4.Densaýlyq saqtaý:

        Erekshe jaǵdaılarda syrqaty aýyr adamdardy dárigerlik kómek kórsetetin eń jaqyn densaýlyq saqtaý uıymyna jetkizýdi uıymdastyrýǵa jospar boıynsha qaralǵan 100,0 myń teńge, naqty oryndalǵany 100,0 myń teńge, ıaǵnı jospar 100 % - ke oryndaldy. 

        5.Áleýmettik kómek jáne áleýmettik qamsyzdandyrý:

        Áleýmettik kómek jáne áleýmettik qamsyzdandyrý salasy boıynsha 2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar 60428,0  myń teńge, naqty oryndalǵany 60112,0 myń teńge, ıaǵnı jospar 99,5 % - ke oryndaldy, onyń ishinde:

         451.002.100. Aqyly qoǵamdyq jumystarǵa jospar boıynsha qaralǵan 5324,0 myń teńgeniń 5321,0 myń teńgesi ıgerilip, aýdan boıynsha 490 adam aqyly qoǵamdyq jumystarǵa tartylyp jospar 99,9 %-ke oryndaldy.

         451.002.101. Jumyssyzdardy kásiptik daıarlaý jáne qaıta daıarlaý baǵdarlamasy boıynsha josparda qaralǵan 2577,0 myń teńge tolyǵymen ıgerilip, 70 adam oqýǵa jiberildi.

         451.005.00. Ataýly áleýmettik kómek baǵdarlamasyna qaralǵan 28243,0 myń teńgeniń, 28242,0 myń teńgesi ıgerilip, aýdan boıynsha 692 otbasyna  ataýly áleýmettik kómek tólenip jospar 99,9 %-ke oryndaldy. 

        451.007.00. Jergilikti ókiletti organdardyń sheshimi boıynsha azamattardyń jekelegen toptaryna áleýmettik kómek baǵdarlamasy boıynsha anyqtalǵan  jospar 5138,0  myń teńge, naqty oryndalǵany 5136,0 myń teńge, ıaǵnı jospar 99,9 % - ke oryndaldy, onyń ishinde:

       UOSM men UOS qatysýshylaryna «Atalar sózi» basylymyna 299 dana barlyǵy 238,3 myń teńgege jazylymǵa;

       UOSM men UOS qatysýshylaryna, UOS ardagerlerine teńestirilgenderge «Qazyǵurt tynysy» basylymyna 698 dana barlyǵy 508,6 myń tenge;

       UOSM men UOS qatysýshylaryna «Kóp jasa» basylymyna 299 dana barlyǵy 244,3 myń teńge; «Sana jáne naryq» basylymyna 299 dana barlyǵy 221,5 teńge; «Ońtústik Qazaqstan» basylymyna 164  dana barlyǵy 183,9 myń teńge; «Altyn alqa» , «Batyr ana» jáne jalǵyzlikti  analarǵa 8-naýryz merekesine aýdan Ákiminiń 01.03.2005 jylǵy № 100 sandy qaýlysyna sáıkes syılyq retinde 731 adamǵa barlyǵy -731,0 myń teńge jumsalyndy.

     UOSM men UOSQ jáne UOS jaýyngerleriniń jesirlerine, UOS teńestirilgenderge 9 mamyr Jeńis kúnine aýdan Ákiminiń 04.04.2005 jylǵy № 217 qaýlysyna saı 832,0 myń teńge jumsalyndy.

     Az qamtamasyz etilgen azamattarǵa bir rettik beriletin materıaldyq kómekke 163 adamǵa barlyǵy– 1421,4 myń teńge tólendi.

      1-qazan halyqaralyq qarttar jáne múgedekter kúnine, 100 jastan asqan qarttarǵa aýdan Ákiminiń 23.09.2005 jylǵy № 531 qaýlysyna saı 195 adamǵa 390,6 myń teńge jumsalyndy.

      Ár aı saıynǵy beriletin járdemaqy 29 adamǵa 364,8 myń teńge berildi.

        6.Turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyq:

        Turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyq salasy boıynsha 2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar 130661,0  myń teńge, naqty oryndalǵany 123244,0 myń teńge, ıaǵnı jospar 94,3 % - ke oryndaldy, onyń ishinde:

457004020 ıpotekalyq turǵyn úı qurylysyna 66752,0 myń teńge qarjy qaralyp -61731,0 myń teńge ıgerildi, atap aıtqanda:

- “Bazıs- A” JSHS –ine – 18544,8,0 myń teńge qarjy túsip, 17493,0 myń teńgesi ıgerildi, 1051,8 myń teńge qazynashylyq bólimde aqsha túsiminiń bolmaýynan ıgerilmeı otyr (1-tıp 5 úı qurylysyna).

- “Balapan-HHI” –JSHS-ine – 15393,5 myń teńge qarjy túsip, 14517,0 myń teńgesi ıgerildi, 876,5 myń teńge qazynashylyq bólimde aqsha túsiminiń bolmaýynan ıgerilmeı otyr   (2-tıp 5 úı qurylysyna).

- “Bereke” JSHS-ine – 32813,0 myń teńge qarjy túsip, 29721,0 myń teńgesi ıgerildi, 3092,0 myń teńge qazynashylyq bólimde aqsha túsiminiń bolmaýynan ıgerilmeı otyr   (10 úı qurylysyna).

Eldi mekenderde kóshelerdi jaryqtandyrý baǵdarlamasy boıynsha 123.008.000.149 – jyldyq jospar  2120 myń teńge, ıgerilgeni 2120,0 myń teńge ıaǵnı 100 paıyzǵa oryndalǵan.

Eldi mekenderdiń sanıtarıasyn qamtamasyz etý baǵdarlamasy boıynsha 123.009.000.149 – jyldyq jospar  3738,0 myń teńge, ıgerilgeni 3738,0 myń teńge ıaǵnı 100 paıyzǵa oryndalǵan.

Eldi mekenderdi abattandyrý men kógaldandyrý baǵdarlamasy boıynsha 123.011.000.149– jyldyq jospar 8746,0 myń teńge, ıgerilgeni 8745,0 myń teńge ıaǵnı 100 paıyzǵa oryndaldy.

Igerilgen qarjy aýyl okrýgteri boıynsha tómendegishe:                                                     myń teńge

r/s	Aýyl okrýgi	123.008.000.149		123.009.000.149		123.011.000.149
		Jyldyq jospar	Igerilgeni	Jyldyq jospar	Igerilgeni	Jyldyq jospar	Igerilgeni
1	Altyntóbe	0	0	20,0	20,0	97,0	97,0
2	Jańabazar	0	0	80,0	80,0	115,0	115,0
3	Kókibel	0	0	20,0	20,0	146,0	146,0
4	Qarabaý	0	0	20,0	20,0	16,0	15,0
5	Qazyǵurt	1860,0	1860,0	2115,0	2115,0	5848,0	5848,0
6	Qaqpaq	0	0	220,0	220,0	25,0	25,0
7	Qyzylqıa	0	0	463,0	463,0	342,0	342,0
8	Rabat	260,0	260,0	720,0	720,0	1991,0	1991,0
9	Turbat	0	0	20,0	20,0	32,0	32,0
10	Shanaq	0	0	20,0	20,0	48,0	48,0
11	Sharaphana	0	0	20,0	20,0	15,0	15,0
12	Sharbulaq	0	0	20,0	20,0	71,0	71,0
	Barlyǵy	2120,0	2120,0	3738,0	3738,0	8746,0	8745,0

 

 

        7.Mádenıet, sport, týrızm jáne aqparattyq keńistik:

    Mádenıet, sport, týrızm jáne aqparattyq keńistik salasy boıynsha 2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar 48299,0  myń teńge, naqty oryndalǵany 48280,0 myń teńge, ıaǵnı jospar 99,9 % - ke oryndaldy.

     455.003.311. Mádenı-demalys jumysyn qoldaý  baǵdarlamasy boıynsha

2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar 17163,0  myń teńge, naqty oryndalǵany 17163,0 myń teńge, ıaǵnı jospar 100 % - ke oryndaldy, onyń ishinde:

         111- Aılyq jalaqy boıynsha  2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar  9994,0 myń  teńge, naqty oryndalǵany  9994,0 myń  teńge, onyń ishinde 25 % -ti 2131.2 myń teńge.

          139 (sharýashylyq shyǵyny) –ereksheligi boıynsha 2005 jylǵy qaralǵan 900,0 myń teńge tolyǵymen ıgerilip, tómendegilerge jumsalyndy:

   Mádenıet qyzmetkerlerine kıimder men mýzykalyq aspaptar alý úshin- 431,0 myń teńge, afısha jasatý úshin -45,0 myń teńge, ınventarlardy satyp alýǵa – 20,0 myń teńge, keńse-sharýashylyq zattaryn alýǵa- 101,0 myń teńge, jáne 2005 jylǵa qyzmettik basylymdarǵa-303,0 myń teńge jumsalyndy.

          146 (Ǵımarattardy, úı-jaılardy ustaý, olarǵa qyzmet kórsetý, aǵymdaǵy jóndeý, jabdyqtar men basqa da negizgi quraldardy jóndeý sharýashylyq shyǵyny) –ereksheligi boıynsha 2005 jylǵy qaralǵan 645,0 myń teńgeniń, 360,0 myń teńgesi Qyzyl-qıa aýyldyq mádenıet úıiniń shatyryn aýystyrýǵa, 104,0 myń teńgesi Týrbat aýyldyq klýbyn aǵymdaǵy jóndeýden ótkizýge, jáne 181,0 myń teńgesi avtokólik pen mýzykalyq aparatýralardy aǵymdaǵy jóndeýden ótkizýge jumsalyndy.  

          159 (Ózge de aǵymdaǵy shyǵyndar) –ereksheligi boıynsha 2005 jylǵy qaralǵan 2698,0 myń teńge tolyǵymen ıgerilip, tómendegilerge jumsalyndy:

       «Araı» jas estradalyq ánshiler baıqaýyna- 21,0 myń teńge;

        Aqyn-sazgerler baıqaýyna- 55,0 myń teńge;

         8-Naýryz meresine- 160,0 myń teńge;

         22-Naýryz meıramyna- 235,0 myń teńge;

         Jańa- jyl -2005 merekesi feıervergine-250,0 myń teńge;

         1-mamyr merekesine- 32,0 myń teńge;

         9-mamyr Uly jeńistiń 60 jyldyǵyna- 1007,0 myń teńge;

         QR Konstıtýsıa kýni merekesine- 171,0 myń teńge;

         Aýdandyq sport keshenin ashý merekesine- 250,0 myń teńge;

         «Úlgili otbasy» aýdandyq baıqaýyna- 22,0 myń teńge;

          Respýblıka kýni jáne Altyn kúz merekesine- 295,0 myń teńge;

           16-jeltoqsan jáne Jańa-jyl-2006 merekesine- 200,0 myń teńge.   

          411 (Negizgi quraldarǵa jatatyn taýarlardy satyp alý) –ereksheligi boıynsha 2005 jylǵy qaralǵan 180,0 myń teńgege 1 dana kompúter satyp alynyp tolyǵymen ıgerildi.

        455.006.00.Aýdandyq kitaphanalardyń jumys isteýi baǵdarlamasy boıynsha 2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar 10696,0  myń teńge, naqty oryndalǵany 10696,0 myń teńge, ıaǵnı jospar 100 % - ke oryndaldy, onyń ishinde:     

111- Aılyq jalaqy boıynsha  2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar  7046,0 myń  teńge, naqty oryndalǵany  7046,0 myń  teńge, onyń ishinde 25 % -ti 1554,0 myń teńge.

           139 (sharýashylyq shyǵyny) –ereksheligi boıynsha 2005 jylǵy qaralǵan 734,0 myń teńge tolyǵymen ıgerilip, tómendegilerge jumsalyndy:

   Qyzmetkerlerge arnaıy kıimder tiktirýge- 62,0 myń teńge, jylytý júıeleriniń tazalyǵyna ruqsat alý úshin -5,0 myń teńge, keńse-sharýashylyq zattaryn alýǵa- 168,0 myń teńge, jáne 2005 jylǵa qyzmettik basylymdarǵa-499,0 myń teńge jumsalyndy.

          146 (Ǵımarattardy, úı-jaılardy ustaý, olarǵa qyzmet kórsetý, aǵymdaǵy jóndeý, jabdyqtar men basqa da negizgi quraldardy jóndeý sharýashylyq shyǵyny) –ereksheligi boıynsha 2005 jylǵy qaralǵan 211,0 myń teńge ortalyq kitaphanany aǵymdaǵy jóndeýge jumsalynyp, tolyǵymen ıgerildi. 

       411 (Negizgi quraldarǵa jatatyn taýarlardy satyp alý) –ereksheligi boıynsha 2005 jylǵy qaralǵan 840,0 myń teńgeniń, 550,0 myń teńgesi Uly Jeńistiń 60-jyldyǵyna, 140,0 myń teńge jerles aqyn H.Eskaraqyzynyń kitábin satyp alýǵa, jáne 150,0 myń teńge redaksıadan satyp alynǵan «Analar asyl jandar» atty kitábin satyp alýǵa jumsalyndy.

   457.013.000.Mádenıet obektisin damytý baǵdarlamasy boıynsha 260,0 myń teńge qaralyp, ol -“Qazyǵurt-Proekt” JSHS-ine (Rabat e.m. Almaty-Termez jolynan etnopark salýǵa  JSQ daıyndaý úshin jumsalynyp, tolyǵymen ıgerildi.

        45708000421 – Sport obektilerin damytý baǵdarlamasy boıynsha Qazyǵurt eldi mekenindegi sport keshenin qaıta jabdyqtaý jumystaryna  8 700,0 myń teńge qaralyp tolyq ıgerildi.

- 8 700,0 myń teńge “Mýh-Dan” JSHS-ine qarjylandyryp, Qazyǵurt e.m. sport keshenin tolyǵymen aıaqtady.

456001003 Qazyǵurt aýdandyq ishki saıasat bólimi  boıynsha 2005 jylǵa 3190.0 myń teńge josparlanyp 100 paıyzǵa  qarjylandy.

111 – erekshelik boıynsha

Qazyǵurt aýdandyq ishki saıasat bóliminiń  4 qyzmetkerine aılyq jalaqy qoryna 2005 jylǵa 1237,0 myń teńge qaralǵan.  2005 jylǵa aılyq jalaqy qoryna  1237,0 myń teńgege qarjylandyrylyp,  bul somma tolyǵymen 2005 jyldyń aılyq jalaqysyna jumsalyndy. 2005 jylǵa aılyq jalaqydan 122,0 myń teńge qaryz .

139 – erekshelik  boıynsha

Bul erekshelikke 2005 jylǵa 462,0 myń teńge qaralǵan.  bolsa, Bul sommaǵa qarjy tolyǵymen túsip, qarjysy tolyǵymen ıgerilgen. Sonyń ishinde: 

              Mekeme balansyndaǵy avtokólikke janar-jaǵar maıǵa 75.0 teńge aýdaryldy.

             Mekemede jumys istep turǵan prınterlerge val alý jáne katrıdjdi toltyrý úshin, keńse-sharýashylyq zattaryn alýǵa 186,5  myń teńge jumsaldy.

monıtor LG, kameraǵa arnalǵan okýmýlátor, telefon apparaty,  sıstemnyı blok, sıfrovoı dıktafon, projektor, modem 56K, setevoı fıltr, kompter kolonkalary  úshin – 178,5 myń teńge

2005 jylǵa qyzmettik basylymdarǵa  jazylýǵa - 22,0 myń teńge jumsaldy.

146 – erekshelik boıynsha

Bul erekshelik boıynsha 2005 jylǵa 45,0 myń teńge qaralǵan. 2005 jylǵa bul erekshelikke  45,0 myń teńge bólingen. Bul sommadan mekeme balansyndaǵy avtokólikke mator maıyna jáne qosalqy bólshekter úshin 30,0 myń teńge, TOO Tehnology  mekemesine kompúterdi jóndeý jumystaryna 15,0 myń teńge jumsalǵan.

149 – erekshelik  boıynsha

Bul erekshelikke 2005 jylǵa 474,0 myń teńge qaralǵan. Bul qarjy tolyǵymen kelisim shart  negizinde jumys isteıtin 4 qyzmetkerlerdiń  aılyq jalaqysyna, tabys salyǵyna, 10% zeınetaqy qoryna, áleýmettik salyqqa, kásipodaq jarnasyna, áleýmettik saqtandyrý qoryna jáne  bank qyzmetine aýdaryldy. 2005 jylǵa aılyq jalaqydan 43,0 myń teńge qaryz .

159 – erekshelik  boıynsha

Bul erekshelik boıynsha 2005 jylǵa 100,0 myń teńge qaralǵan. BAQ qyzmetkerleri kúni men Qazyǵurt tynysy gazetiniń 70 jyldyq mereı toıyna       100,0 myń teńgege «Qazyǵurt tynysy» mekemesine kompúter alynyp berildi.

411 – erekshelik  boıynsha

Negizgi qorlardy satyp alý úshin 2005 jylǵa 220,0 myń teńge qaralǵan.        2005 jylǵa bul erekshelikke bólingen qarjy 220,0 myń teńge bolsa , 220,0 myń teńgesi ıaǵnı qarjy tolyǵymen  ıgerildi. Sonyń ishinde:

       KONICA MINOLTA fotoaparatyn  satyp alý úshin  - 85,0 myń teńge,

        Kompúterdiń sıstemnyı blogin, monıtoryn satyp alý úshin – 65,0 myń teńge

        Materıaldy – tehnıkalyq bazany nyǵaıtý úshin  – 70,0 myń teńge.

456003000 – baǵdarlama  boıynsha

Bul baǵdarlama boıynsha 2005 jylǵa 850,0 myń teńge qaralǵan. 850,0 myń teńge tolyǵymen jastar saıasaty salasyndaǵy óńirlik baǵdarlamalardy iske asyrý úshin jumsaldy.

456002100 – baǵdarlama  boıynsha

Bul baǵdarlama boıynsha 2005 jylǵa 3312,0 myń teńge qaralǵan. 2005 jylǵa bul baǵdarlamaǵa bólingen qarjy 3312,0 myń teńge bolsa , 3312,0 myń teńgesi ıaǵnı qarjy tolyǵymen buqaralyq aqparatquraldary arqyly memlekettik aqparat saıasatyn júrgizý úshin ıgerildi. Sonyń ishinde:

       «Qazyǵurt tynysy» gazetine  úshin  - 2892,0 myń teńge,

        «Qazyǵurt aınasy» gazetine  – 300,0 myń teńge

        «Analar – asyl jandar» gazetine – 70,0 myń teńge.

         «KÓP JASA» gazetine – 50,0 myń teńge.

456002101 – baǵdarlama boıynsha

1. Bul baǵdarlama boıynsha 2005 jylǵa 590,0 myń teńge qaralǵan. 2005 jylǵa bul baǵdarlamaǵa bólingen qarjy 590,0 myń teńge bolsa , 590,0 myń teńgesi ıaǵnı qarjy tolyǵymen jergilikti jerdegi telearnalar arqyly memlekettik saıası aqparattar júrgizý jene «Qazyǵurt teledıdary» memlekettik komýnaldyq qaznalyq kásiporynnyń jabylýyna baılanysty, mekemeniń shyǵyndaryna tólem jasaý úshin ıgerildi.

 

     8.Aýyl, sý, orman, balyq sharýashylyǵy, erekshe qorǵalatyn tabıǵı aýmaqtar, qorshaǵan ortany jáne janýarlar dúnıesin qorǵaý, jer qatynastary:                

     Aýyl, sý, orman, balyq sharýashylyǵy, erekshe qorǵalatyn tabıǵı aýmaqtar, qorshaǵan ortany jáne janýarlar dúnıesin qorǵaý, jer qatynastary salasy boıynsha 2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar 7749,0  myń teńge, naqty oryndalǵany 7748,0 myń teńge, ıaǵnı jospar 99,9 % - ke oryndaldy.

      450.001.003 Qazyǵurt aýdandyq aýyl sharýashylyǵy jáne jer qatynastary organdarynyń apparattary  2005 jylǵa 3190.0 myń teńge josparlanyp 100 paıyzǵa  qarjylandy.

  139 –erekshelik boıynsha: Sharýashylyq shyǵyndarǵa naqty oryndalǵany 350,0 myń teńge  taldaı kele, janar-jaǵar maıǵa /benzın otyny/-208,2 myń teńge.

  JK A.Orynova men túzetken esep-shot faktýrasy negizinde keńselik zattarǵa 69,0 myń teńge, jumys kabınetin jóndeý jumysyna kerekti /kraska, shetka, razbavıtel, ızvestka, sınka, esik syrtyn qaptaýǵa dermantın/ alýǵa 3260,0 myń teńge, jáne esik qulypyn alýǵa 1,8 myń teńge.

  146 –erekshelik boıynsha:Aǵymdaǵy jóndeýge  naqty oryndalǵany 81,0 myń   teńge.  JK Smaılovpen túzetken  esep-shot faktýra negizinde avtokólik bólshekterin alý úshin 25,7 myń teńge, JSHS Natım men túzetilgen kelisim shart negizinde  kompúter prınterin jóndeý úshin 31,9 myń teńge, JSHS «Servıs-plús» túzetilgen kelisim shart negizinde prınter katrıdj ýntaqpen tolyqtyrý ushin 3,8 myń teńge jumsaldy.

149 –erekshelik boıynsha  naqty oryndalǵany 696,0 myń teńge osy erekshelik boıynsha 5 qyzmetker kelisim-shart negizinde jumys istep jalpy  eńbek aqy qory 484,0   myń teńge, áleýmettik salyq 96,0 myń teńge, zeınet aqy qory 57,9 myń teńge, bank qyzmeti 10,3 myń teńge, kásipodaq jarnasy 6,2  myń teńge, tabys salyǵy 25,6 myń teńge, áleýmettik saqtandyrý tólemi  7,9 myń teńge, jáne eńbekke jaramsyzdyq qaǵazy 8,0 myń teńge. 

159 –erekshelik boıynsha 2005 jylǵa 225,0 myń teńge jumsalyp atap aıtqanda:  avtokólikti tehıkalyq baıqaýdan ótkizgen ushin 0,8 myń teńge, lastanǵan ortany qorǵaý úshin -14,2 myń teńge, «Altyn kúz» merekesin ótkizý úshin marapattaý syılyqtaryna 170,0 myń teńge, «Jármenke» merekesin ótkizýge 40,0 myń teńge.

411–erekshelik boıynsha  1 komplekt kompúter alýǵa 140,0 myń teńge jumsaldy.

450.009.000.--baǵdarlama boıynsha qaralǵan –2393,0 tenge mal sharaýshylynda paıdalanylatyn arnaıy ќoımalardy kútip ustaý úshin “Aýyl”  MKЌM aýdarylyp tolyǵymen ıgerildi.

 

        9.Ónerkásip, sáýlet,qala qurylysy jáne qurylys qyzmeti:

    Ónerkásip, sáýlet,qala qurylysy jáne qurylys qyzmeti salasy boıynsha 2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar 2148,0  myń teńge, naqty oryndalǵany 2145,0 myń teńge, ıaǵnı jospar 99,9 % - ke oryndaldy, onyń ishinde:

          457001003111- erekshelik boıynsha 1139,0 myń teńge qarjy qaralyp, 4 qyzmetkerge  1139,0 myń qarjy tolyǵymen ıgerildi.

        457001003139 - erekshelik  boıynsha  308,0 myń qarjy qaralyp,  308,0 myń qarjy keńse shyǵyndaryna tolyǵymen jumsaldy. Atap aıtqanda:

3. 149 erekshelik boıynsha 149,0 myń teńge qarjy qaralyp, 149,0 myń teńge tolyǵymen ıgerildi. Atap aıtqanda:

1 shtat kasa isi jónindegi ınspektordyń aılyq jalaqy qoryna-124300 teńge

Áleýmettik salyqqa aýdarylǵany-16900 teńge

Tabys salyqqa aýdarylǵany-5000 teńge

Qarjylyq qyzmetke aýdarylǵan qarjy – 2800 teńge

159 – erekshelik  boıynsha 3,0 myń teńge jumsalǵan  qarjy:

Qorshaǵan ortany qorǵaý /ekologıa/ úshin – 3000 teńge jumsaldy.

10. Kólik jáne komýnıkasıalar:

   Kólik jáne komýnıkasıalar salasy boıynsha 2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar 9200,0  myń teńge, naqty oryndalǵany 9194,0 myń teńge, ıaǵnı jospar 99,9 % - ke oryndaldy, onyń ishinde

  458.023.000. Avtomobıl joldaryn ustaýǵa qaralǵan 6500,0 myń teńgeniń 6494, myń teńgesi  «Qazyǵurt joldary» JSHS-ne aýdarylyp, jospar 99,9 %-ke oryndaldy.

11. Basqalar:

    Basqa shyǵyndar boıynsha 2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar 7750,0  myń teńge, naqty oryndalǵany 7744,0 myń teńge, ıaǵnı jospar 99,9 % - ke oryndaldy.

   Jergilikti atqarýshy organnyń shuǵyl shyǵyndarǵa arnalǵan rezerviniń esebinen is-sharalar ótkizý úshin 2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar 2280,0  myń teńge, naqty oryndalǵany 2280,0 myń teńge, ıaǵnı jospar 100,0 % - ke oryndaldy, onyń ishinde:

    Qazyǵurt aýdan ákimıatynyń 2004 jyl 6 jeltoqsan kúngi «Kópirlerdiń jóndeý jumystaryn júrgizgeni úshin 61,0 myń teńge qaryzdy tóleý týraly» №584 qaýlysy.

    Qazyǵurt aýdan ákimıatynyń 2005 jyl 24 qańtar kúngi «Aýdandyq mal dárigerlik qyzmeti taralýyna baılanysty jeltoqsan aıynyń eńbekaqysyn jáne qorytyndy esebin berý úshin 969,0 myń teńge bólý jaıly» №39 qaýlysy

    Qazyǵurt aýdan ákimıatynyń 2005 jyl 12 sáýir kúngi «Aýdan kóleminde taýly aımaqtarda qarlardyń erýine baılanysty jáne jaýyn shashynnyń mol bolýy áserinen jergilikti turǵyndardyń ómirine qaýip týyndaǵan tótenshe jaǵdaılardyń aldyn alý maqsatynda 200,0 myń teńge bólý týraly» №257 qaýlysy

   Qazyǵurt aýdan ákimıatynyń 2005 jyl 12 sáýir kúngi «Kókibel aýyl okrýgine qarasty Qyzyl-kemer kanalynyń basyndaǵy toǵanda jáne Jigirgen ózeniniń kóktemgi jaýyn-shashynnyń áserinen Shaqpaq eldi mekeni tusyndaǵy arnasy aýyp, jergilikti turǵyndardyń ómirine qaýip týyndaǵan tótenshe jaǵdaılardyń aldyn alý maqsatynda 500,0 myń teńge bólý týraly» №256 qaýlysy

    Qazyǵurt aýdan ákimdiginiń 2005 jyl 15 tamyz kúngi «Jergilikti turǵyndardyń ómirine qaýip tóndirgen, aýdan kólemindegi dúleı daýyldan keltirilgen zalaldardy qalpyna keltirý jumystaryn júrgizý úshin 550,0 myń teńge bólý týraly» №471 qaýlysy.

12. Resmı transfertter:

  Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq qoryna beriletin resmı transfertter  boıynsha 2005 jylǵy  anyqtalǵan  jospar 2002,0  myń teńge, naqty oryndalǵany 2001,0 myń teńge, ıaǵnı jospar 100 % - ke oryndaldy.

2005 jylǵy

esep – qysap jumystaryna túsinikteme

        Qazyǵurt aýdandyq qarjy bólimi tarapynan 2005 jyldyń baqylaý – ekonomıkalyq jumys josparyna sáıkes aýdannyń búdjettik mekemelerinde esep-qysap jumystaryna taldaý jasalyp, esepshilerge praktıkalyq kómek berildi.

Atap aıtqanda : Qazannyń 30 jyldyǵy, Elshibek batyr, Altynsarın, Jambyl orta mektepterinde, Shanaq, Kókibel, Qarabaý, Jańabazar aýyl okrýgi ákimderiniń apparatynda esep-qysap jumystary boıynsha taldaý jasalyndy. Nátıjesinde keıbir búdjettik mekemelerdiń býhgalterlik provodkalary durys berilmegendigi, muǵalimder men tehqyzmetkerlerdiń bet esepteri eski forma úlgisimen júrgizilgendigi, kasalyq jáne naqty shyǵys esebiniń, ózge debıtor jáne kredıtorlar esebiniń kitaptary, zeınetaqy tóleminiń esebin júrgizý kitaby, negizgi quraldar men arzan baǵaly tez tozatyn zattardyń esebin júrgizýge arnalǵan kitaptardyń ashylmaǵandyǵy anyqtaldy. Taldaý júrgizý barysynda esepshilerge praktıkalyq kómek kórsetilip, kemshilikter ornyna keltirildi.

 

3.3  Memlekettik basqarý organdarynyń búdjettik

qatynastary  retteý salasyndaǵy quzyret.

Memlekettik basqarýdyń búdjettik qatynastardy retteý  salasyndaǵy qurylymy Memlekettik basqarýdyń búdjettik qatynastardy retteý salasyndaǵy qurylymyn:

Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti;

Qazaqstan Respýblıkasynyń Parlamenti;

Respýblıkalyq búdjettiń atqarylýyn baqylaý jónindegi esep komıteti;

Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti;

ekonomıkalyq josparlaý jónindegi ortalyq ýákiletti organ;

búdjettik josparlaý jónindegi ortalyq ýákiletti organ;

búdjetti atqarý jónindegi ortalyq ýákiletti organ;

ishki baqylaý jónindegi ortalyq ýákiletti organ;

máslıhat;

jergilikti atqarýshy organ quraıdy.

Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń quzyreti

Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti búdjettik qatynastardy retteý salasynda:

respýblıkalyq búdjetti ázirleý jáne onyń atqarylýy týraly esep berý tártibin aıqyndaıdy;

Respýblıkalyq búdjet komısıasyn qurady, ol týraly erejeni bekitedi, onyń quramyn aıqyndaıdy;

Qazaqstan Respýblıkasynyń aýmaǵynda tótenshe memlekettik búdjet engizý týraly sheshim qabyldaıdy jáne ony ázirleý tártibin aıqyndaıdy;

memlekettegi jaǵdaı men respýblıkanyń ishki jáne syrtqy saıasatynyń negizgi baǵyttary týraly Qazaqstan halqyna jyl saıynǵy joldaýda aldaǵy jylǵa arnalǵan Qazaqstan Respýblıkasynyń búdjet saıasatynyń negizgi baǵyttaryn aıqyndaıdy;

Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq qoryn basqarý jónindegi keńes qurady jáne ol týraly erejeni bekitedi;

Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq qoryn qalyptastyrý jáne  paıdalaný tıimdiligin arttyrý jóninde, sondaı-aq ony paıdalanýdyń kólemi men baǵyttary jóninde sheshimder qabyldaıdy;

Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq qoryn qalyptastyrý jáne paıdalaný týraly esepterdi bekitedi;

osy Kodekste kózdelgen jaǵdaılarda tıisti qarjy jylynyń birinshi toqsanyna arnalǵan respýblıkalyq qarjy josparyn bekitedi;

Qazaqstan Respýblıkasynyń zańdaryna sáıkes ózge de ókilettikterdi júzege asyrady.

Qazaqstan Respýblıkasy Parlamentiniń quzyreti

Qazaqstan Respýblıkasynyń Parlamenti búdjettik qatynastardy retteý salasynda: respýblıkalyq búdjetti, sondaı-aq respýblıkalyq búdjetke  ózgerister men tolyqtyrýlar engizýdi bekitedi; Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti men Respýblıkalyq búdjettiń atqarylýyn baqylaý jónindegi esep komıtetiniń respýblıkalyq búdjettiń atqarylýy týraly esepterin bekitedi; Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýsıasyna sáıkes ózge de ókilettikterdi júzege asyrady.

Respýblıkalyq búdjettiń atqarylýyn baqylaý jónindegi esep komıtetiniń quzyreti, Respýblıkalyq búdjettiń atqarylýyn baqylaý jónindegi esep komıteti búdjettik qatynastardy retteý salasynda:

respýblıkalyq búdjettiń atqarylýyna syrtqy baqylaýdy júrgizý tártibin belgileıdi;

 ishki baqylaý jónindegi ortalyq ýákiletti organmen birlesip memlekettik qarjy baqylaýynyń standarttaryn ázirleıdi, sondaı-aq olardy bekitedi jáne olardyń saqtalýyna baqylaýdy júzege asyrady;

respýblıkalyq búdjettiń atqarylýyna syrtqy baqylaýdy júzege asyrady;

   tótenshe memlekettik búdjettiń atqarylýyna baqylaýdy júzege júzege asyrady;

 baqylaý is-sharalarynyń qorytyndylary boıynsha qabyldanǵan sheshimderdiń oryndalýyn baqylaýdy júzege asyrady;

 Qazaqstan Respýblıkasynyń zańdaryna sáıkes ózge de ókilettikterdi júzege asyrady.

Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń quzyreti

Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti búdjettik qatynastardy retteý salasynda:

Qazaqstan Respýblıkasynyń Parlamentine respýblıkalyq búdjetti jáne onyń atqarylýy týraly jyldyq esepti tabys etedi;

Respýblıkalyq búdjettiń atqarylýyn baqylaý jónindegi esep komıtetine respýblıkalyq búdjettiń atqarylýy týraly jyldyq esepti tabys etedi;

 jergilikti búdjetterdiń jobalaryn ázirleý tártibin aıqyndaıdy;

 respýblıkalyq búdjettiń atqarylýyn qamtamasyz etedi, respýblıkalyq jáne jergilikti búdjetterdi atqarý tártibin aıqyndaıdy;

 tıisti qarjy jylyna arnalǵan respýblıkalyq búdjet týraly zańdy iske asyrý týraly qaýly qabyldaıdy;

 qaryz alýdy júzege asyrady;

 shıkizat sektory uıymdarynyń tizbesin bekitedi;

 orta merzimdi fıskaldyq saıasat jobasyn ázirleý tártibin aıqyndaıdy; búdjettik ınvestısıalyq jobalardy (baǵdarlamalardy) qaraý tártibin aıqyndaıdy; salyqtyq emes túsimderdi alýǵa jaýapty jáne olardyń túsýine baqylaýdy júzege asyratyn ýákiletti memlekettik organdardyń tizbesin, olardy búdjetke aýdarý tártibin aıqyndaıdy; memlekettik emes qaryzdar boıynsha memlekettik kepildikter berý qajettigi týraly sheshimder qabyldaıdy;Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń memlekettik emes qaryzdar boıynsha memlekettik kepildikter berý tártibin, memlekettik jáne memleket kepildik bergen qaryzdardy alý, paıdalaný, óteý jáne olarǵa qyzmet kórsetý, olardy tirkeý men esepke alý, memlekettik jáne memleket kepildik bergen boryshtyń  monıtorıńi men  ony basqarý tártibin aıqyndaıdy;memlekettik mekemelerdiń óz ıeliginde qalǵan taýarlardy (jumystardy, kórsetiletin qyzmetterdi) ótkizýden túsetin aqshany paıdalaný tártibin aıqyndaıdy; Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń jáne jergilikti atqarýshy organdardyń rezervin paıdalaný tártibin aıqyndaıdy; Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq qoryna aktıvterdi esepteý, Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq qoryn paıdalaný tártibin  aıqyndaıdy; Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq Bankimen birlesip Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq qoryn ornalastyrý úshin ruqsat etilgen qarjylyq   aktıvterdiń jáne, materıaldyq emes aktıvterdi qospaǵanda, ózge múliktiń  tizbesin aıqyndaıdy; Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq qorynyń jyl saıynǵy aýdıtiniń ótkizilýin qamtamasyz etedi; tómen turǵan búdjetterden joǵary turǵan búdjetke - búdjettik alyp qoıýlardyń jáne joǵary turǵan búdjetten tómen turǵan búdjetterge búdjettik sýbvensıalardy aýdarýdyń tártibi men kezeńdiligin aıqyndaıdy; jalpy sıpattaǵy resmı transfertter kólemderi esepteriniń ádistemesin aıqyndaıdy; Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń orta merzimdi fıskaldyq saıasatyn bekitedi; zattaı normalardy bekitedi; biryńǵaı búdjettik synyptamany bekitedi jáne ony jasaý tártibin aıqyndaıdy; búdjettik baǵdarlamalardyń tıimdiligin baǵalaýdy júrgizý tártibin aıqyndaıdy; ishki baqylaý júrgizý tártibin belgileıdi; ortalyq atqarýshy organdardyń, sondaı-aq olardyń aýmaqtyq organdarynyń jáne olarǵa vedimistik baǵynysty memlekettik mekemelerdiń shtat sanynyń lımıtin bekitedi; jergilikti memlekettik basqarýdyń úlgilik qurylymyn jáne jergilikti atqarýshy organdardyń shtat sany lımıtin bekitedi; Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq Bankimen birlesip Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq qoryn qalyptastyrý jáne paıdalaný týraly jyldyq esepti jasaıdy; Qazaqstan Respýblıkasynyń zańdaryna jáne Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń aktilerine sáıkes ózge de ókilettikterdi júzege asyrady.

      Búdjettik josparlaý jónindegi ortalyq ýákiletti  organnyń quzyreti

Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń orta merzimdi fıskaldyq saıasatynyń jobasyn ázirleıdi;

tıisti qarjy jylyna arnalǵan respýblıkalyq búdjet týraly, búdjetke ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly zańdardyń jobalaryn ázirleıdi jáne olardy qaraýǵa Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimetine tabys etedi;

tıisti qarjy jylyna arnalǵan respýblıkalyq búdjet týraly zańdy iske asyrý týraly Qazaqstan Respýblıkasy Úkimeti qaýlysynyń jobasyn ázirleıdi;

búdjettik ótinim jasaýdyń jáne tabys etýdiń tártibin aıqyndaıdy;

memlekettik mekemelerdiń óz ıeliginde qalatyn taýarlardy (jumystardy, kórsetiletin qyzmetterdi) ótkizýden túsetin túsimder men aqsha shyǵystarynyń boljamyn jasaý nysanyn belgileıdi;

búdjet túsimderin boljaý ádistemesin aıqyndaıdy;

biryńǵaı búdjet synyptamasynyń jobasyn ázirleıdi;

jyldyq qarjylandyrý josparyn ázirleıdi jáne bekitedi;

respýblıkalyq búdjetti naqtylaý (túzetý) jóninde usynystar engizedi;

búdjettik baǵdarlamalardyń tıimdiligin baǵalaýdy júzege asyrady;

memlekettik jáne memleket kepildik bergen qaryz alýdy jáne boryshty josparlaý men taldaýdy júzege asyrady;

 búdjettik kredıtteýdi josparlaý men taldaýdy júzege asyrady;

Qazaqstan Respýblıkasynyń zańdaryna sáıkes ózge de ókilettikterdi júzege asyrady.

Ekonomıkalyq josparlaý jónindegi ortalyq ýákiletti organ búdjettik qatynastardy retteý salasynda:

respýblıkanyń áleýmettik-ekonomıkalyq damýynyń orta merzimdi josparynyń jobasyn ázirleıdi;

basym búdjettik ınvestısıalyq jobalardyń (baǵdarlamalardyń) tizbesin qalyptastyrady;

granttardy tartýǵa basymdyǵy bar ótinimderdiń tizbesin qalyptastyrady jáne ony Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimetine bekitýge engizedi;

 búdjettik ınvestısıalar men granttardyń tıimdiligin baǵalaýdy júrgizedi;

 Qazaqstan Respýblıkasynyń zańdaryna sáıkes ózge de ókilettikterdi júzege asyrady.

Búdjettiń atqarylýy jónindegi ortalyq ýákiletti organ:

 respýblıkalyq búdjetti atqarady jáne jergilikti búdjetterdiń atqarylýyna qyzmet kórsetýdi júzege asyrady;

 tıisti  qarjy jylyna arnalǵan respýblıkalyq búdjet týraly, búdjetke ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly zańdardyń jobalaryn ázirleýge qatysady;

tıisti qarjy jylyna arnalǵan respýblıkalyq búdjet týraly zańdy iske asyrý týraly Qazaqstan Respýblıkasy Úkimeti qaýlysynyń jobasyn ázirleýge qatysady;

 búdjetke túsetin túsimderdi boljaýǵa jáne memlekettik búdjetke kiristerdiń túsýi salasyndaǵy memlekettik saıasattyń maqsattary men basymdyqtaryn aıqyndaýǵa qatysady;

 respýblıkalyq búdjettiń túsimderi men ony qarjylandyrýdyń jıyntyq josparlaryn bekitedi jáne olarǵa ózgerister engizedi;

 respýblıkalyq búdjettik baǵdarlamalardyń ákimshilerine ruqsattar beredi;

 memlekettik mekemelerdiń azamattyq-quqyqtyq mámilelerin tirkeýdi júzege asyrady;

 memlekettik mekemelerdiń mindettemeleri boıynsha tólemderdi júzege asyrady;

 ýaqytsha bos búdjettik aqshany Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq Bankindegi salymdarǵa (depozıtterge) ornalastyrady;

 banktik shottardan shetel valútasyn qaıta aıyrbastaý tártibin aıqyndaıdy;

 osy Kodekste belgilengen jaǵdaılarda qarjylandyrýdy toqtata turady;

 búdjetti atqarý jónindegi ortalyq ýákiletti organda memlekettik mekemelerdiń shottaryn ashý, jabý jáne júrgizý tártibin aıqyndaıdy;

 búdjettik esepke alýdy júrgizý tártibin aıqyndaıdy;

 eseptilik jasaýdyń jáne tabys etýdiń tártibin aıqyndaıdy;

 Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń qaryzdaryn alady, paıdalanady, tirkeıdi, óteıdi jáne olarǵa qyzmet kórsetedi, baǵaly qaǵazdardyń uıymdastyrylǵan rynogynda ózi shyǵarǵan memlekettik emısıalyq baǵaly qaǵazdardy satyp alý men satýdy júzege asyrady;

 memlekettik emes qaryzdardyń memlekettik kepildikteri boıynsha mindettemelerdiń oryndalýyn qamtamasyz etedi;

 búdjet qarajatyn ıgerý monıtorıńin júzege asyrady;

 respýblıkalyq búdjettiń atqarylýy barysynda respýblıkalyq búdjettik baǵdarlamalardyń tıimdiligin baǵalaýdy júzege asyrady;

 respýblıkalyq jáne jergilikti búdjetterdiń atqarylýy, búdjettik esepke alý, eseptilik jónindegi ádistemelik basshylyqty júzege asyrady;

 Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń tapsyrmasy boıynsha kelissózder júrgizedi, Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń qaryzdar sharttaryna qol qoıady, Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń memlekettik emısıalyq baǵaly qaǵazdaryn shyǵarady, memlekettik emes qaryzdar boıynsha memlekettik kepildikter beredi;

 Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń qaryzdaryna jáne memlekettik kepildikteri bar memlekettik emes qaryzdarǵa qyzmet kórsetýge ekinshi deńgeıdegi bankterdi  konkýrstyq negizde aıqyndaıdy jáne olarǵa ýákilettik beredi;

 respýblıkalyq búdjet qarajaty esebinen búdjet kredıtteriniń berilýin, olarǵa qyzmet kórsetilýin jáne olardyń nysanaly paıdalanylýyna baqylaýdy júzege asyrady, olardyń esepke alynýyn, monıtorıńin jáne qaıtarylýyn qamtamasyz etedi;

 Qazaqstan Respýblıkasynyń zańdaryna sáıkes ózge de ókilettikterdi júzege asyrady.

bap. Oblys, respýblıkalyq mańyzy bar qala, astana, aýdan 

(oblystyq mańyzy bar qala) máslıhatynyń quzyreti

Oblystyń, respýblıkalyq mańyzy bar qalanyń, astananyń, aýdannyń (oblystyq mańyzy bar qalanyń) máslıhaty:

 jergilikti búdjetti jáne onyń atqarylýy týraly jyldyq esepti bekitedi;

 jergilikti búdjettiń atqarylýyn syrtqy baqylaýdy júzege asyratyn máslıhattyń tekserý komısıasyn saılaıdy;

 jergilikti búdjettiń atqarylýyna syrtqy baqylaý júrgizý týraly esepterdi qaraıdy;

 Qazaqstan Respýblıkasynyń zańdaryna sáıkes ózge de ókilettikterdi júzege asyrady.

 Oblys, respýblıkalyq mańyzy bar qala, astana, aýdan             

             (oblystyq mańyzy bar qala) ákimdiginiń quzyreti

Oblys, respýblıkalyq mańyzy bar qala, astana, aýdan (oblystyq mańyzy bar qala) ákimdigi:

 jergilikti búdjet jobasyn ázirleıdi jáne ony máslıhatqa tabys etedi;

 jergilikti búdjettiń atqarylýyn qamtamasyz etedi jáne máslıhatqa onyń atqarylýy týraly jyldyq esepti tabys etedi;

 tıisti qarjy jylyna arnalǵan jergilikti búdjet týraly jergilikti ókildi organnyń sheshimin iske asyrý týraly qaýly qabyldaıdy;

 jergilikti atqarýshy organnyń orta merzimdi fıskaldyq saıasatyn bekitedi;

 ekonomıkalyq, búdjettik josparlaý, búdjetti atqarý jónindegi jergilikti ýákiletti organdardy qurady;

oblystyń, respýblıkalyq mańyzy bar qalanyń, astananyń, aýdannyń (oblystyq mańyzy bar qalanyń) búdjet komısıasyn qurady, ol týraly erejeni bekitedi, onyń quramyn aıqyndaıdy;

osy Kodekste kózdelgen jaǵdaılarda tıisti qarjy jylynyń birinshi toqsanyna arnalǵan jergilikti qarjy josparyn bekitedi;

Qazaqstan Respýblıkasynyń zańdaryna sáıkes ózge de ókilettikterdi júzege asyrady.

 

3.4 Melmekettik búdjet esebinen beriletin nesıe saıasaty

Búdjettik kredıt – búdjetten qaıtarymdy, merzimdi jáne aqyly negizde bólinetin aqsha. Búdjettik kredıtteý – búdjettik kredıtti berý,  paıdalaný, oǵan qyzmet kórsetý jáne ony óteý týraly sheshim qabyldaý rásimderin qamtıtyn proses. Kredıttik shart – búdjettik kredıtti berý, paıdalaný, oǵan qyzmet kórsetý jáne ony óteý kezinde taraptardyń quqyqtyq qatynastaryn belgileıtin, kredıtor, búdjettik baǵdarlama ákimshisi jáne  qaryz alýshy arasyndaǵy kelisim.  

Búdjettik kredıtter: orta merzimdi áleýmettik-ekonomıkalyq damý josparynyń sheńberinde búdjettik ınvestısıalyq jobalardy (baǵdarlamalardy) iske asyrýǵa; memlekettiń syrtqy ekonomıkalyq qyzmetin iske asyrýǵa; oblystyq búdjetterdiń, respýblıkalyq mańyzy bar qalalar, astana, aýdandar (oblystyq mańyzy bar qalalar) búdjetteriniń kasalyq alshaqtyǵyn jabýǵa; memlekettiń júz prosent qatysýymen    qarjy agenttikteriniń (budan ári – qarjy agenttikteri) memlekettik ınvestısıalyq saıasatty iske asyrýyna baǵyttalady.

 Búdjettik kredıtter tıisti qarjy jylyna arnalǵan respýblıkalyq jáne (nemese) jergilikti búdjettik baǵdarlamalarda kózdelgen baǵyttar boıynsha jáne somalar  sheginde beriledi.

 Búdjettik kredıtter zańdy tulǵalardyń jarǵylyq kapıtaldaryna qatysý maqsattaryna, qaryz alýshynyń sharýashylyq qyzmetiniń zalaldaryn jabýyna, kórsetiletin qyzmetter úshin senim bildirilgen tulǵalarǵa (agentterge) aqy tóleýge berilmeıdi.   

Búdjettik kredıtter mynadaı talaptar saqtalǵan jaǵdaıda beriledi:

1) salyq jáne búdjetke tólenetin basqa da mindetti tólemder boıynsha beresheginiń bolmaýy;

2) qaryz alýshynyń búdjettik kredıt boıynsha mindettemelerdi oryndaýdy qamtamasyz etetin jaǵdaıynyń bolýy;

3) qaryz alýshynyń buryn berilgen búdjettik kredıtter boıynsha beresheginiń  bolmaýy.

Búdjettik kredıtter Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti aıqyndaıtyn Qazaqstan Respýblıkasynyń orta merzimdik fıskaldyq saıasatyna sáıkes júzege asyrylady.

Búdjettik kredıtter berý mynadaı prınsıpterge:

1) kredıt shartyna sáıkes búdjettik kredıtti óteý mindettiligin kózdeıtin qaıtarymdylyq prınsıpine;

2) mindettemelerdiń oryndalýyn Qazaqstan Respýblıkasynyń zańdarymen belgilengen tásildermen qamtamasyz etetin jaǵdaıynyń bolýyn kózdeıtin qamtamasyz etilý prınsıpine;

3) búdjettik kredıtti bergeni úshin qaryz alýshyǵa aqy tóleýin kózdeıtin aqylylyq prınsıpine;

4) búdjettik kredıtti berý merzimin belgileýdi kózdeıtin merzimdilik prınsıpine sáıkes júzege asyrylady.

Búdjettik kredıtteý ólshemderi

Búdjettik baǵdarlama mynadaı ólshemder saqtalǵan jaǵdaıda búdjettik kredıt berý arqyly iske asyrylady:

1) orta merzimdi áleýmettik-ekonomıkalyq damý josparyna sáıkes kelý;

2) is-sharalardy búdjettik kredıtteý arqyly iske asyrýdyń ekonomıkalyq jáne áleýmettik tıimdiligi;

3) búdjettik kredıt esebinen iske asyrylatyn is-sharalardyń ózin-ózi aqtaýy;

4) qaryz alýshynyń Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti aıqyndaıtyn ólshemderge sáıkes kredıttik qabileti.

Búdjettik kredıtteý sýbektileri kredıtor, búdjettik baǵdarlamanyń ákimshisi, qaryz alýshy, sońǵy qaryz alýshy, senim bildirilgen ókil (agent) bolyp tabylady. Búdjettik kredıtteý sýbektileriniń quqyqtary men mindetteri osy Kodekske jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń basqa da zań aktilerine sáıkes kredıttik shartpen jáne (nemese) tapsyrma shartymen aıqyndalady.

Kredıtor – Qazaqstan Respýblıkasynyń búdjettik jáne azamattyq zańdaryna sáıkes búdjettik kredıt beretin kredıt shartynyń taraby. Respýblıkalyq búdjetten búdjettik kredıtteý kezinde Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti kredıtor bolyp tabylady.Búdjettik kredıtteý kezinde búdjetti atqarý jónindegi ortalyq ýákiletti organ Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń atynan áreket etedi.Jergilikti búdjetten búdjettik kredıtteý kezinde tıisti jergilikti atqarýshy organ kredıtor bolyp tabylady. Kredıtor osy Kodekske jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń zańdaryna sáıkes búdjettik kredıt berýdi qamtamasyz etedi, kredıt sharty talaptarynyń oryndalýyn baqylaýdy júzege asyrady.

Búdjettik baǵdarlamalardyń ákimshisi búdjettik kredıtteý kezinde kredıttik sharttyń taraby bolyp tabylady jáne:

1) qarjy agenttikterin qospaǵanda, qaryz alýshy bankterdi jáne senim bildirilgen ókilderdi (agentterdi) konkýrstyq negizde aıqyndaýdy;

2) búdjettik kredıtterdiń nysanaly jáne tıimdi paıdalanylýynyń, ótelýi men olarǵa qyzmet kórsetilýiniń baqylaýy men monıtorıńin júzege asyrady.

Qaryz alýshy – búdjettik kredıtti alýshy, negizgi boryshty óteý jáne syıaqy, sondaı-aq kredıttik shartqa sáıkes basqa da tólemderdi tóleý jóninde mindettemeler alatyn kredıt shartynyń taraby.

1) jeke tulǵalar – Qazaqstan Respýblıkasynyń azamattary;

2) qaryz alýshy bankter – Qazaqstan Respýblıkasynyń rezıdentteri bolyp tabylatyn bankter men bank operasıalarynyń jekelegen túrlerin júzege  asyratyn uıymdar;

3) jergilikti atqarýshy organdar;

4) sheteldik memleketter qaryz alýshylar bola alady.

Sońǵy qaryz alýshy – qaryz berýshi bank oǵan kredıtor nemese qarjy agenttigi aıqyndaǵan sharttarmen beretin búdjettik kredıtti sońǵy alýshy.

Qazaqstan Respýblıkasynyń rezıdentteri bolyp tabylatyn, kásipkerlik qyzmetti júzege asyratyn jeke jáne zańdy tulǵalar sońǵy qaryz alýshylar bola alady.

Sońǵy qaryz alýshylardy irikteýdi jáne kredıtteýdi búdjettik baǵdarlamanyń maqsatyna, sondaı-aq ózderiniń kredıttik saıasatyna sáıkes qaryz alýshy bankter júzege asyrady.

1. Senim bildirilgen ókil (agent) – tapsyrma shartynyń negizinde kredıtordyń (senimgerdiń) atynan jáne onyń esebinen jáne onyń nusqaýlaryna sáıkes búdjettik kredıt berýge baılanysty belgili bir tapsyrmalardy jasaıtyn tulǵa.
2. Senim bildirilgen ókil (agent) kredıtordyń (senimgerdiń) tapsyrmasy boıynsha mynadaı is-qımyldardy oryndaı alady:

1) qaryz alýshylardy - jeke tulǵalardy aıqyndaý jáne olarmen kredıttik sharttar jasasý;

2) búdjettik kredıtterge qyzmet kórsetý;

3) qaryz alýshylarmen esep aıyrysý;

4) Qazaqstan Respýblıkasynyń zańdaryna sáıkes bereshekti óndirip alý.

 Qazaqstan Respýblıkasynyń rezıdentteri bolyp tabylatyn, bank nemese bank operasıalarynyń jekelegen túrlerin júzege asyratyn uıym senim bildirilgen ókilder (agentter) bolyp tabylady.

 Qarjy agenttigin qospaǵanda, senim bildirilgen ókildi (agentti) búdjetti atqarý jónindegi ýákiletti organ nemese búdjettik baǵdarlamanyń ákimshisi Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik satyp alý týraly zańdaryna sáıkes belgileıdi.

 Kredıtor (senimger) tıisti búdjet qarajaty esebinen senim bildirilgen ókilge (agentke) tapsyrmalardy oryndaǵany úshin syıaqy tóleýdi júzege asyrady.

Senim bildirilgen ókilge (agentke) tapsyrmalardy oryndaǵany úshin syıaqy tóleý mólsheri tapsyrma  sharttarynda belgilenedi.

. Búdjettik kredıtteý sharttary Kredıttik shartta búdjettik kredıttiń mynadaı negizgi talaptary mindetti túrde bolýǵa tıis:

1) berýdiń maqsaty;

2) mólsheri;

3) valútasy;

4)  merzimi;

5)  ıgerý kezeńi;

6)  syıaqy stavkasy.

 Búdjettik kredıttiń negizgi sharttary jáne qaryz alýshylardyń sanaty kredıtordyń sheshimimen belgilenedi.Kredıttik shartqa qosymsha talaptar, sonyń ishinde búdjettik kredıtti berý tásilin aıqyndaıtyn talaptar, búdjettik kredıtti óteý jáne oǵan qyzmet kórsetý kestesi, búdjettik kredıt boıynsha mindettemelerdiń oryndalýyn qamtamasyz etý tásilderi engiziledi.

Búdjettik kredıttiń merzimi – qaryz alýshy búdjettik kredıt alatyn, paıdalanatyn, oǵan qyzmet kórsetetin jáne ony óteıtin ýaqyt kezeńi.Búdjettik kredıttiń merzimi búdjettik kredıttiń qarajatyn kredıtordyń shotynan aýdarǵan kezden bastap esepteledi.Búdjettik kredıtter  berilý merzimine qaraı mynadaı túrlerge bólinedi:

1) qysqa merzimdi – 1 jylǵa deıin;

• orta merzimdi – 1 jyldan 5 jylǵa deıin;
• uzaq merzimdi – 5 jyldan 30 jylǵa deıin.

Búdjettik kredıtti ıgerý kezeńi – búdjettik kredıttiń berilý maqsattaryna sáıkes is-sharalardy iske asyrý úshin qaryz alýshy búdjettik kredıtti paıdalana alatyn ýaqyt kezeńi.

Búdjettik kredıttiń paıdalanylmaǵan bóligi ıgerý kezeńi aıaqtalǵan kúnnen bastap úsh kúnniń ishinde tıisti búdjetke qaıtarylýǵa tıis.

Búdjettik kredıt boıynsha mindettemelerdiń oryndalýy kepilmen, kepildikpen, kepilgerlikpen nemese Qazaqstan Respýblıkasynyń zańdarynda nemese shartta kózdelgen basqa da tásildermen qamtamasyz etiledi.Tizbesin Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti aıqyndaıtyn qarjy agenttikterine respýblıkalyq búdjetten búdjettik kredıtter mindettemelerdi  oryndaý qamtamasyz etilmeı bólinýi múmkin. Búdjettik kredıttiń qaıtarylýyn qamtamasyz etý q±ny syıaqy somasy eskerile otyryp,  búdjettik kredıt mólsherinen kem bolmaýǵa tıis.Búdjettik kredıt jónindegi mindettemelerdiń oryndalýyn qamtamasyz etýdi baǵalaý Qazaqstan Respýblıkasynyń zańdaryna sáıkes júzege asyrylady.Búdjettik kredıt boıynsha mindettemelerdiń oryndalýyn qamtamasyz etýdi baǵalaý jóninde kórsetilgen qyzmetterge aqy tóleýdi qaryz alýshy júrgizedi.

 Syıaqy stavkasy  syıaqy – búdjettik kredıt berilgeni úshin qaryz alýshy júzege asyratyn tólem. Syıaqy stavkasy – jyldyq prosentter túrinde kórsetiletin syıaqy mólsheri. Syıaqy stavkasy tirkelgen nemese qubylmaly bolýy múmkin.Tirkelgen syıaqy stavkasy – mólsheri búdjettik kredıttiń barlyq merzimine ózgerissiz belgilenetin syıaqy stavkasy. Qubylmaly syıaqy stavkasy – qarjy rynogyndaǵy konúnktýraǵa baılanysty ózgerip turatyn syıaqy stavkasy. Búdjettik kredıtter boıynsha syıaqy stavkasy, búdjettik kredıtter boıynsha qarjy agenttikterine syıaqy stavkalaryn qospaǵanda, búdjetti atqarý jónindegi ortalyq ýákiletti organ shyǵarǵan memlekettik baǵaly qaǵazdardyń tıisti túrleri boıynsha tabystylyqtyń orta ólshemdi stavkasynan tómen emes shamada belgilenedi.Búdjetti atqarý jónindegi ortalyq ýákiletti organ shyǵarǵan tıisti memlekettik baǵaly qaǵazdar boıynsha tabystylyqtyń orta ólshemdi stavkasyn anyqtaý tártibin Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti belgileıdi.

Búdjettik kredıt berý tásili qaryz alýshynyń tólem qujattaryna aqy tóleý bir merzimde ne aýdarý kestesine sáıkes bólip-bólip nemese qaryz alýshynyń tıisti qujattar berýine qaraı qaryz alýshynyń bank shotyna aýdarý arqyly berilýi múmkin.

Búdjettik kredıtti óteý men oǵan qyzmet kórsetý kestesi  búdjettik kredıtti óteý jáne oǵan qyzmet kórsetý kestesi búdjettik kredıtti óteý jáne oǵan qyzmet kórsetý jónindegi tólemderdiń merzimderin, kezeńdiligin belgileıdi. Kredıttik shartta jeńildik kezeńin berý kózdelýi múmkin.Jeńildik kezeńi – búdjettik kredıt merziminiń quramyna kiretin ýaqyt kezeńi, bul kezeńde qaryz alýshy kredıtti qaıtarýdy júzege asyrmaıdy.

        Búdjettik kredıtteý rásimderi búdjettik kredıt berý týraly sheshim qabyldaý búdjettik josparlaý jónindegi ortalyq ýákiletti organ belgilegen tártippen  memlekettik, salalyq (sektorlyq), aımaqtyq baǵdarlamalardyń is-sharalaryn búdjettik kredıtteýdiń, áleýmettik-ekonomıkalyq damýdyń orta merzimdi jospary men orta merzimdi fıskaldyq saıasattyń maqsatqa saı ekendigin  aıqyndaýdy; búdjettik josparlaý jónindegi ýákiletti organnyń búdjettik baǵdarlamalar ákimshileriniń búdjettik ótinimderin búdjettik kredıtteý arqyly iske asyrý usynylatyn búdjettik baǵdarlamanyń búdjettik kredıtteý ólshemderine sáıkestigine qatysty qaraýyn; búdjettik ótinimdi jáne búdjettik josparlaý jónindegi ýákiletti organnyń qorytyndysyn búdjettik komısıanyń qaraýyn; búdjettik komısıanyń oń sheshimi bolǵan jaǵdaıda tıisti qarjy jylyna arnalǵan búdjettiń jobasyna búdjettik baǵdarlama engizýdi qamtıdy.  

Búdjettik kredıt berý rásimi mynadaı kezeńderdi:

1) búdjettik kredıttiń negizgi talaptaryn aıqyndaýdy;

          2) qaryz alýshyny aıqyndaýdy;

3) kredıttik shart jáne olarmen baılanysty sharttar jasasýdy;

4) qaryz alýshyǵa búdjettik kredıt berýdi qamtıdy.

Búdjettik baǵdarlamalardyń ákimshileri kezekti qarjy jylyna arnalǵan tıisti búdjetter bekitilgennen keıin búdjettik kredıtterdiń negizgi sharttary men qaryz alýshylardyń sanattary týraly kredıtor sheshimderiniń jobalaryn bekitýge engizedi.

 Qaryz alýshylardy: Qazaqstan Respýblıkasynyń azamattaryn búdjettik kredıtteý kezinde  tapsyrma shartyna sáıkes senim bildirilgen ókil (agent); qarjy agenttikterin qospaǵanda, qaryz alýshy bankterdi búdjettik kredıtteý kezinde konkýrs nátıjeleri boıynsha búdjettik baǵdarlama ákimshisi aıqyndaıdy. Qaryz alýshy bankterdi irikteý tártibin Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti belgileıdi; jergilikti atqarýshy organdar búdjettik kredıtteý kezinde qaryz alýshylar osy Kodekske sáıkes aıqyndalady; shet memleketterdi búdjettik kredıtteý kezinde qaryz alýshylar Qazaqstan Respýblıkasynyń halyqaralyq sharttaryna sáıkes aıqyndalady.

 Qazaqstan Respýblıkasynyń azamattary Qazaqstan Respýblıkasynyń zań aktilerinde kózdelgen jaǵdaılarda búdjettik kredıtter alady.Qazaqstan Respýblıkasynyń azamattaryn búdjettik kredıtteý senim bildirilgen ókilder (agentter) arqyly júzege asyrylady. Búdjettik kredıt berý kredıttik shart, tapsyrma sharttary  jáne búdjettik kredıt boıynsha mindetemelerdiń oryndalýyn  qamtamasyz etýdi rastaıtyn qujattar jasalyp, tirkelgennen keıin júzege asyrylady.Búdjettik kredıt berý kezindegi qajetti qujattar tizbesin búdjetti atqarý jónindegi ýákiletti organ belgileıdi.Búdjettik kredıtter berý jónindegi qarjylyq rásimder Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń sheshimimen aıqyndalady.

Shet memleketterge búdjettik kredıtter Qazaqstan Respýblıkasy bekitken halyqaralyq sharttarǵa sєıkes respýblıkalyq búdjet qarajaty esebinen beriledi.  Shet memleketterge búdjettik kredıtter shet memleketter búdjettik kredıt berý týraly halyqaralyq shartqa mindetti k‰sh berý ‰shin qajetti memleketishilik rєsimderdi j‰rgizgen jaǵdaıda beriledi.Shet memleketterdi búdjettik kredıtteýdiń tєrtibi men talaptary búdjettik kredıt berý týraly halyqaralyq shartta belgilenedi. Shet memleketterge berilgen búdjettik kredıt boıynsha negizgi borysh shet memleketterdiń Qazaqstan Respýblıkasy aldyndaǵy boryshyn q±raıdy.

Búdjettik kredıtti paıdalaný qaryz alýshy búdjettik kredıt qarajatyn búdjettik baǵdarlama pasporty men kredıttik shartta kózdelgen maqsattarǵa ǵana paıdalanady. Búdjettik kredıt óz nysanasynda paıdalanylmaǵan jaǵdaıda qaryz alýshy Qazaqstan Respýblıkasynyń zańdaryna sєıkes jaýaptylyqta bolady.

Búdjettik kredıtke qyzmet kórsetý –  búdjetti atqarý jónindegi ýákiletti organnyń nemese senim bildirilgen ókildiń (agenttiń) búdjettik kredıt qarajatynyń paıdalanylýyn esepke alý jáne qaryz alýshynyń kredıttik sharttyń talaptaryna sáıkes negizgi boryshty, syıaqyny jáne basqa da tólemderdi óteýge tólemder  jasaýdy júzege asyrý jónindegi qyzmeti.Negizgi borysh – ol boıynsha eseptelgen syıaqy, komısıalyq tólemder, t±raqsyzdyq tólemderi (aıyppuldar, µsimder) somasy eskerilmeı alynǵan jáne ótelmegen búdjettik kredıt somasy. Negizgi boryshqa qyzmet kórsetý – kredıttik shart talaptaryna sáıkes, belgili bir ýaqyt kezeńindegi syıaqynyń, ózge de tólemderdiń jıyntyq tólemderi.

Bereshek – búdjettik kredıtti (kredıttik shartty) óteý jáne oǵan qyzmet kórsetý kestesine  sáıkes merzimi bastalǵan, qaryz alýshy tólemegen tólemder somasy.Syıaqyny esepteý kredıtordyń shotynan búdjettik kredıt aýdarylǵan kúnnen bastap ol tolyq ótelgen kúnge deıin búdjettik kredıt boıynsha negizgi borysh somasyna qoıylǵan syıaqy stavkasy boıynsha júrgiziledi. Syıaqyny esepteý tártibi kredıttik shartta belgilenedi.Syıaqyny esepteý úshin jyldyń 360 kúni jáne aıdyń 30 kúni esepke alynady.Tólem merzimi bastalǵan kezde qaryz alýshy negizgi borysh pen syıaqy boıynsha tıisti búdjetke tólem tapsyrmasymen aqsha aýdarý arqyly kezekti tólemderdi júzege asyrýǵa mindetti. Bereshek paıda bolǵan kezde búdjettik kredıtke qyzmet kórsetý tólemderdiń mynadaı kezektiligimen júzege asyrylady:

1) eseptelgen t±raqsyzdyq tólemi (aıyppuldar, ósimpul);

2) eseptelgen syıaqy;

3) negizgi boryshty óteý.

Búdjettik kredıtti óteý - kredıttik shartqa jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń zańdaryna sáıkes búdjettik kredıt boıynsha negizgi boryshty qaryz alýshynyń µteýi. Búdjettik kredıtten qaryz alýshylardyń kredıtormen nemese senim bildirilgen ókilmen (agentpen) kelisim boıynsha kredıtti merziminen buryn óteýge quqyǵy bar. Qaryz alýshy kredıttik sharttyń talaptaryn buzǵan kezde kredıtordyń  nemese senim bildirilgen ókildiń (agenttiń) tapsyrma shartyna sáıkes kredıtti merziminen buryn óteýdi talap etýge quqyǵy bar. Qaryz alýshyda búdjettik kredıt boıynsha bereshek paıda bolǵan kezde kredıtor nemese senim bildirilgen ókil (agent) tapsyrma shartyna sáıkes Qazaqstan Respýblıkasynyń zańdarynda belgilengen tártippen kredıttiń ótelýin qamtamasyz etetin sharalar qabyldaıdy. Búdjettik kredıt boıynsha bereshekti óteý esebinen óndirilip alynǵan múlik Qazaqstan Respýblıkasynyń zańdarynda belgilengen tártippen ótkizilýge jáne (nemese) memlekettik menshikke aınaldyrylýǵa jatady.Búdjettik kredıtti óteý esebinen memlekettik menshikke aınaldyrylatyn múlikke baǵalaý j‰rgizýge arnalǵan shyǵystar tıisti  búdjet qarajaty esebinen tólenedi. Búdjettik kredıt boıynsha bereshekti óteý esebinen múlikti memlekettik menshikke aınaldyrý kezinde kredıtor talaptarynyń mµlsheri múlik qunynyń somasyna kemitiledi.

Búdjettik kredıt boıynsha jergilikti atqarýshy organda bereshek bolǵan nemese ol búdjettik kredıttiń nysanaly maqsatyna paıdalanylmaǵan jaǵdaıda kredıtor bereshek somasyn nemese nysanaly maqsaty boıynsha paıdalanylmaǵan somany Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti belgilegen tártippen jergilikti búdjettiń esebinen shyǵarýdy júzege asyrady.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Qorytyndy.

 

      Qoryta kelgende, sońǵy jyldary memlekettik búdjet jaǵdaıy jaqsaryp keledi. Sebebi keıingi jyldarda memlekettik búdjettegi artyqshylyqty (profesıt) baıqap otyrmyz. Ol árıne oń nátıjelerge alyp keletin jaǵdaı. Memleket óz kezeginde árqashan, ıaǵnı jyl saıyn 1%-2,5%-3% ǵa deıin búdjet tapshylyǵyn (defesıt) josparlap otyrady. Ol tek qana bizdiń Qazaqstan Respýblıkamyzdaǵy ǵana tán nárse emes. Ol árbir memlekette qaralady jáne júrgiziledi.

     Búdjet tapshylyǵy shyǵystar men búdjetten qaıtarymdy negizinde bólingen kredıtter aýqymynyń búdjetke túsetin túsimderdiń  jalpy somasynan asyp túsýin qamtyp kórsetedi. Bekitilgen respýblıkalyq búdjet tapshylyǵynyń kólemi ulttyq valútamen jáne jalpy ishki ónimge paıyzben, al oblystyq búdjetter, Astana jáne Almaty qalalary búdjetterdiń tapshylyǵy ulttyq valútamen kórsetedi. Al búdjet profesıti-bul búdjetke túsetin kirister men resmı transfertter túsimderiniń jáne buryn búdjetten teriletin kredıtterdi aýqymynan asyp túsýi. Bekitilgen búdjet profesıtiniń kólemi de ulttyq valútamen nemese jalpy ishki ónimge paıyzben esepteledi.

Memlekettik búdjettiń sońǵy bóligi-búdjet tapshylyǵyn (profesıtin paıdalaný) qarjylandyrý ishki jáne syrtqy memlekettik boryshty óteý jónindegi shyǵystardy qamtyp kórsetedi;

Onyń qos arnalymy bar;

1) tapshylyq bolǵan jaǵdaıda-ishki kózden (Ulttyq bankten, komersıalyq bankterden, baǵaly qaǵazdar satýdan, esepke alý boıynsha, shyǵystardy jabýǵa baǵyttalǵan jyl basyndaǵy búdjet qarajattarynyń qaldyqtary) jáne syrtqy qaryzdardan qarajattar  tartý. 

2) profesıt kezinde-jospardan tys túsimderdi, birinshisi kezekte melekettik mindettemelerdi óteýge nemese birinshi kezektegi búdjettegi baǵdarlamalardy qosymsha qarjylandyrýǵa paıdalaný.

Bújettik josparlaý –memlekettiń qarjy saıasatynyń talaptaryna baǵyndyrylǵan qarjylyq josparlaýdyń mańyzdy quramdy bóligi. Mundaı josparlaýdyń mańyzdy ekonomıkalyq máni eldiń jalpyulttyq eleýmettik ekonomıkalyq damýy negizinde túrli deńgeıdegi búdjetti josparlaý men olardyń atqarylýy prosesinde búdjet júıesiniń býyndary arasynda qoǵamdyq ónimniń quny men ulttyq tabysty bólý jáne qaıta bólýde bolyp otyr. Búdjettik josparlaý barysynda qarjy eldiń damýynyń memlekettik baǵdarlamasynyń ekonomıkalyq jáne sapalyq kórsetkishterine jáne oǵan qosa tabıǵı, materıal, eńbek jáne qarjy resýrstaryna belsendi yqpal jasady. Búdjettiń kiristeri – búdjetke qaıtarylmaıtyn negizinde salyqtardan, alymdardan jáne búdjetke tólenetin basqa da mindetti alynatyn túsimderdiń, sońynda aq kapıtalmen jasalatyn operasıalardan túsetin kiristerdiń kólemi. Búdjettiń shyǵystary- bul bekitilgen sheginde qaıtarylmaıtyn negizinde bólinetin qarajattar.

        Aıta kele men búdjet júıesine qosar ýsynysym búgingi tańǵa búdjettik synyptama negizinde, qaladaǵy aýdan, aýdandyq mańyzy bar qala, kent, aýyl  (selo), aýyldyq (selolyq) okrýg ákiminiń apparaty tómendegi kórsetilgen keste negizinde qajylandyrylady.

Aýyldyq (selolyq) okrýg ákiminiń apparaty búdjet shyǵystarynyń                                   fýnksıonaldyq synyptamasy.
Fýn.top	Kishi fýn	Búd. Baǵd	Baǵdar	Kishi baǵd	Ataýy.
01					Jalpy sıpattaǵy memlekettik qyzmetter
	1				Memlekettik basqarýdyń jalpy fýnksıalaryn oryndaıtyn ókildi, atqarýshy jáne basqa organdar
		123			Qaladaǵy aýdan, aýdandyq mańyzy bar qala, kent, aýyl  (selo), aýyldyq (selolyq) okrýg ákiminiń apparaty
			001		Qaladaǵy aýdannyń, aýdandyq mańyzy bar qalanyń, kenttiń, aýyldyń (selonyń), aýyldyq (selolyq) okrýgtiń ákimi apparatynyń qyzmetin qamtamasyz etý
				003	Jergilikti organdardyń apparattary
				007	Memlekettik qyzmetshilerdiń biliktiligin arttyrý
				008	Memlekettik organdardyń ǵımarattaryn, úı-jaılary jáne qurylystaryn kúrdeli jóndeý
				009	Memlekettik organdardy materıaldyq-tehnıkalyq jaraqtandyrý
04					Bilim berý
	1				Mektepke deıingi tárbıe jáne oqytý
			004		Mektepke deıingi tárbıe uıymdaryniń qyzmetin qamtamasyz etý
	2				Jalpy bastaýysh, jalpy negizgi, jalpy orta bilim berý
			005		Aýyldyq (selolyq) jerlerde balalardy mektepke deıin tegin alyp barýdy jáne keri alyp kelýdi uıymdastyrý
	9				Densaýlyq saqtaý salasyndaǵy ózge de qyzmetter
			002		Erekshe jaǵdaılarda syrqaty aýyr adamdardy dárigerlik kómek kórsetetin eń jaqyn densaýlyq saqtaý uıymyna jetkizýdi uıymdastyrý
	2				Áleýmettik kómek
			003		Muqtaj azamattarǵa úıinde áleýmettik kómek kórsetý
07					Turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyq
	1				Turǵyn úı sharýashylyǵy
			007		Aýdandyq mańyzy bar qalanyń, kenttiń, aýyldyń (selonyń), aýyldyq (selolyq) okrýgtiń memlekettik turǵyn úı qorynyń saqtalýyn uıymdastyrý
	2				Komýnaldyq sharýashylyq
			014		Eldi mekenderdi sýmen jabdyqtaýdy uıymdastyrý
	3				Eldi-mekenderdi kórkeıtý
			008		Eldi mekenderde kóshelerdi jaryqtandyrý
			009		Eldi mekenderdiń sanıtarıasyn qamtamasyz etý
			010		Jerleý oryndaryn kútip-ustaý jáne týysy joq adamdardy jerleý
			011		Eldi mekenderdi abattandyrý men kógaldandyrý
08					Mádenıet, sport, týrızm jáne aqparattyq keńistik
	1				Mádenıet salasyndaǵy qyzmet
			006		Mádenıet uıymdarynyń qyzmetin qamtamasyz etý
12					Kólik jáne komýnıkasıa
	1				Avtomobıl kóligi
			012		Aýdandyq mańyzy bar qalalarda, kentterde, aýyldarda (selolarda), aýyldyq (selolyq) okrýgterde avtomobıl joldaryn ınfraqurylymyn damytý
			013		Aýdandyq mańyzy bar qalalarda, kentterde, aýyldarda (selolarda), aýyldyq (selolyq) okrýgterde avtomobıl joldarynyń jumys isteýin qamtamasyz etý

 

          Aıtar bolsaq 2005 deıin    aýyldyq (selolyq) okrýg ákiminiń apparattary, qarjylandyrý prosesiniń búdjettik baǵdarlama ákimshisi aýdan ákiminiń apparaty bolyp tabylatyn.  Qazaqstan Respýblıkasy El basynyń 2003-2005 jyldary «Aýyl jyly» bolyp jarıalaý baǵytynda aýyl máselesine úlken seripinispen  kónil aýdara bastady. Aýyl jyldarynda Úkimet tek qana aýyl sharýashylyq deńgeıin kóterýmen shektelmeı aýyl búdjetin jaqsartýǵa óte úlken úles qosty.

Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń 2004 jylǵy 24 jeltoqsandaǵy № 1362 qaýlysyna 24 jeltoqsandaǵy  «Qazaqstan Respýblıkasynyń Biryńǵaı búdjettik synyptamasyn bekitý» týraly  № 1362 qaýlysymen, aýdandyq mańyzy bar qala, kent, aýyl  (selo), aýyldyq (selolyq) okrýg ákiminiń apparaty bolyp arnaıy № 123 sandy baǵdarlama ákimshisi bolyp ashyldy. Ashylǵan baǵdarlama ákimshisi tek qana aýyl ákim apparatyn qarjylandyrýmenǵana shektelip qalǵan bolatyn.  2006 jylǵy 1 qańtardan bastap qoldanysqa engen, Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń 2004 jylǵy 24 jeltoqsandaǵy № 1362 qaýlysyna  bir qatar ózgeris pen tolyqtyrýlar engizildi, ózegirske sáıkes aýyl búdjetine  mektepke deıingi tárbıe uıymdaryniń qyzmetin qamtamasyz etý, aýyldyq (selolyq) jerlerde balalardy mektepke deıin tegin alyp barýdy jáne keri alyp kelýdi uıymdastyrý, erekshe jaǵdaılarda syrqaty aýyr adamdardy dárigerlik kómek kórsetetin eń jaqyn densaýlyq saqtaý uıymyna jetkizýdi uıymdastyrý, muqtaj azamattarǵa úıinde áleýmettik kómek kórsetý, aýdandyq mańyzy bar qalanyń, kenttiń, aýyldyń (selonyń), aýyldyq (selolyq) okrýgtiń memlekettik turǵyn úı qorynyń saqtalýyn uıymdastyrý, eldi mekenderdi sýmen jabdyqtaýdy uıymdastyrý, mádenıet uıymdarynyń qyzmetin qamtamasyz etý t.b, qyzmetterin qarjylandyrý tike aýyl ákiminiń quzyryna kirdi. Aýyl búdjeti boıynsha atqarlylǵan jumystar álide jetkiliksiz bolýda, Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti N.Nazarbaevtyń  aıtqanyndaı «Aýyl qalalardyń anasy»   demekshi,  aýyl jaǵdaıyn jaqsartý maqsatynda álide aýyl búdjetine kóp kónil bólý kerek dep esepteımin.

Meniń aıtar negizgi usynysym aýyl búdjetine jalpy bilim júıesine,  densaýlyq saqtaý salasyna, qurylys jumystaryna jánede aýyl sharýashylyq salasyna bólinetin nesıe qarajattarynyń tolyq qarjylandyrylýyn aýyl búdjet quzyryna jatqyzsa,  Qazaq elimizdiń álemdegi básekege qabyletti naryqtyq ekonomıkasy damyǵan 50 eldiń qataryna qosylýǵa degen umtylysy  Táýelsiz eldiń reformalar tájirıbesimen týyndaǵan jańa ekonomıkalyq baǵyt bolady dep senemin.

 

        

Paıdalanǵan ádebıetter tizimi.

1. Vahrın P.I., Neshıtoı A.S., Fınansy: Ýchebnık dlá Vvýzov.-Informasıonno-vnedrıcheskıı sentr «Marketıń» 2000 g. 502 s.
2. Drobozına L.A Fınansy. Ýchebnık dlá Vvýzov.-M.:IýNITI, 2000g. 527 s.
3. Kajıkarımov B.K., Omırbaev S.A. Teorıa fınansov. Ýchebnoe posobıe. –Karaganda.KarGÝ 1996-80 s.
4. Qulypybaev S. Qarjy. Oqý quraldary-Almaty; Mereı 2000 j.-154 b.
5. Qulypybaev S., Baıazıtova Sh., qarjy teorıasy. Oqu quraly-Almaty: Mereı, 2001j-176 b.
6. Melnıkov V.D., Ilásov K.K., Fınansy Ýchebnık dlá výzov.-almaty: 2001 g. 512 s.
7. Melnıkov V.D., Lı V.D., obshıı kýrs fınansov. Ýchebnık dlá výzov-Almaty: ınstıtýt razvıtıa Kazahstana, 2001g – 285s.
8. Mamyrov N.K., Sahova A.N., Ahmetova Sh.S., Brýzatı L.N., M22 Gosýdastvo ı bıznes. Menejmet gosýdarstvennogo sektora. Knıga 3: Ýchebnık –Almaty: Ekonomıka, 2002 g. 736 s.
9. Omırbaev S.M. Fınansy: Ýchebnoe posobe dlá výzov.-Astana: 2003 g. -385
10. Raızberg B.A., Lozokovskıı L.Sh., Starodýbseva E.B. Sovremennyı ekonomıcheskıı slovar. – M: INFRA-M, 1997-496s.
11. Rodıonova V. M. Gosýdarstvennyı búdjet ı ego rol v sbalanstrovannostı razvıtıa ekonomıkı. –M., Fınansy ı statısıka 1992 god -143s.
12. Aımatova G. Ótpeli kezeńniń probelemalary jáne júzege asyrý perspektıvalary. Aqsha-kredıt saıasaty. /// Egemen Qazaqstan: -2004 j. №127-19 mamyr.
13. Ájibekov Q. Búdjettiń júgi zil batpan. /// Qarajy-qarajat; 7/2003 jyl.
14. Erejepov S. Búdjte realnogo razvıtıa. /// Qarajy-qarajat; 1/2001 jyl.
15. Qurmasheva Q. Memlekettik búdjettiń atqarylýy /// Egemen Qazaqstan: -2004 j. №115-14 maýsym.
16. Saparalıev J. Jańa búdjet jalanań jańalyǵy kóp /// Qarajy-qarajat; 3/1999 jyl.
17. Sahova A. Strýktýra búdjetnogo planırovanıe Qarajy-qarajat; 6/2003 jyl.

18.Qazaqstan Respýblıkasynyń  Zańy:  Qazaqstan   Respýblıkasynyń     « Búdjet kodeksi» 2004 jyl 24 sáýir, Qazaqstan   Respýblıkasy Úkimetiniń 2005 jylǵy 5 aqpandaǵy №110 qaýlysy

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Qosymsha 1.

 

 

Memlekettik búdjet sıpattamasy.

 

Negizgi qarjy jospary

Memleket zańy

Áleýmettik-ekonomıkalyq damýdy basqarý mehanızimi

 

Memlekettik búdjet

Memlekettik ortalyqtandyrylǵan aqsha qory	Resýrstar
Ekonomıkalyq kategorıa	Qatynastar

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Qosymsha 2.

 

Qazaqstan Respýblıkasynyń búdjet júıesiniń syzbasy.

 

Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik búdjeti.

Respýblıkalyq búdjet

Jergilikti búdjetter

 

Obylystardyń búdjeti

Astana jáne Almaty qalalarynyń búdjetteri

 

 

 

Oblystyq búdjetter

Aýdandyq búdjetter

Oblystyq baǵynyshtaǵy jáne qalalardyń bújetteri.

Qalalyq bújetter

Aýdandyq búdjetter