InfoHub Logo

Dárilik melıssa (melıssa lekarstvennaıa, Melissa officinalis) — bıiktigi 120 santımetrge deıin jetetin, kóp jyldyq, shóp tektes ósimdik. Sabaǵy túzý ári tórt qyrly, syrtyn túk basqan, butaqtary kóp. Japyraqtary qarama-qarsy ornalasqan, sabaqtary uzyn, jumyrtqa tárizdi. Shetteri ara tisti, ushtary súıir, joǵarǵy jaǵy qoıý jasyl týsti, tómengi jaǵy ashyq jasyl tústi, shetterinde qyzyl daqtary bar. Gúlderi maıda, 6-10-nan jınalyp, joǵarǵy jaǵyndaǵy japyraqtarynyń qýysyna ornalasqaı. Gúl tostaǵanshasy tútikshe tárizdi, qos erindi, joǵarǵy erninde 3 qalaqshasy, tómengi erninde 2 qalakshasy bar. Gúl táji de uzynsha kelgen tútikshege uqsaıdy. Ol qos erindi, aq tústi, 5 gúl japyraqshasynan turady, ıýl-avgýst aılarynda gúldeıdi, ıisi lımonnyń ıisine uqsas. Ol butalardyń arasynda, ormannyń kún sáýlesi kóp túsetin jerlerinde, turǵyn úılerdiń mańaıynda ósedi.

Dári jasaý úshin dárilik melıssanyń jer betindegi bóligin gúldeı bastaǵan kezinde jınap alady. Quramynda efır maılary, askorbın, kofeın, ýrsol qyshqyldary, ılik zattar, maılar bar.

Halyq medısınasynda dárilik melıssanyń tunbasyn denedegi aýyrǵan jerlerdi tynyshtandyratyn jáne qolaıaqtyń bulshyq etteriniń jıyrylýyna qarsy áser etetin dári retinde qoldanady. Sonymen qatar, bul ósimdikten jasalǵan dáriler júıkeni tynyshtandyryp, júrektiń jumysyn jaqsartady. Osyǵan baılanysty aýrýdyń entikkeni, júrek tusynyń aýyrǵany basylady. Júrek qalyptan tys jıi soqpaıtyn bolady. İsh jeldengende, qan qysymy kóterilgende, bas aınalǵanda, asqazan túınep aýyrǵanda, áıelderde etekkir keshigip kelgende osy ósimdikten jasalǵan dárilermen emdeýge bolady. Uıqy qashqanda, júıke qajyǵanda, júrek demikpesinde, qan azaıǵanda jáne keıde ish júrgizetin dári retinde halyq medısınasynda keńinen paıdalanylady. Sonymen qatar bul ósimdikpen revmatızmdi de emdeıdi.

Dárini daıyndaý jáne qoldaný tásili

15 gram ósimdikti 1 stakan qaınap turgan sýǵa salyp, 40 mınýt tundyrady da, 1 as qasyktan 3 ret ishedi. Spırtti tunba: 25 gram ósimdikti 100 gram spırtqe salyp 8-10 kún tundyrady da, daıar bolǵan dárini podagra jáne revmatızm aýrýlaryna baılanysty syrqyraǵan býyndarǵa jaǵady.

---