InfoHub Logo

Delphi7 baǵdarlamalaý ortasynda birneshe málimetter qoryna qatynaý mehanızmderi bar: InterBase, Informix, IB Server, BDE, ODBC jáne de ADO tehnologıasy. Solardyń ishinen birazyna toqtalyp óteıik.

Delphi kómegimen qurylǵan jáne faıl-serverlik málimetter qorymen jumys isteýge arnalǵan baǵdarlamalar arnaıy BDE (Borland Database Engine – Borland korporasıasynyń málimetter qorynyń mashınasy) baǵdarlamalar kitaphanasyna negizdeledi. BDE ár túrli formattaǵy tómen deńgeıli DLL kitaphanasynyń jıyntyǵyn usynady. BDE Delphi-di ornatyp jatqan kezde avtomatty túrde ornatylady jáne Windows-tiń 32-razrádty nusqamasynda tirkeledi. BDE MQBJ-nyń kóptegen kestelerimen jumys atqara alady, máselen, faıl-serverlik (dBase, Paradox, FoxPro, Clipper), sondaı-aq klıent-serverlik (Inter Base, Microsoft SQL Server, Oracle jáne t.b). BDE mehanızminde SQL tiliniń óziniń ınterpretatory bar, ıaǵnı sonyń arqasynda tek málimetter qorynyń serverine ǵana emes, sonymen birge, faıl-server kestelerine de suranys qura alady.

Kompúterde BDE ornatylmasa jáne tirkelmese Delphi-de jasalǵan jáne BDE mehanızmin qoldanatyn birde bir málimetter qory jumysyn jalǵastyra almaıdy. Bul jaǵdaı baǵdarlamany taratýdy qıyndata túsedi, sebebi baǵdarlamamen birge BDE kitaphanasynyń jıyntyǵyn da birge jiberý kerek bolady.

BDE mehanızmine uqsas ODBC (Open Data Base Connection – málimetter qorymen ashyq baılanysý) draıverler júıesi de qoldanylady. ODBC draıverleri de BDE mehanızminiń fýnksıalaryn, ıaǵnı tómen deńgeıli málimetter qoryna qatynas qurady jáne baǵdarlamamen birge taratylady.

Microsoft fırmasynyń óńdeýimen jasalynǵan MQBJ múmkindikteriniń ózara baılanysy bolyp tabylady. Ol qoldanyp otyrǵan MQBJ men deńgeı qosymshalarynyń arasyndaǵy baılanysty ornatady. ODBC qyzmeti - qosymshalardan tańdalyp alynǵan aqparat boıynsha suranystar qabyldaý jáne olardy málimetter qory ıadrosynyń tiline aýdarý .

ODBC mehanızminiń negizgi taǵaıyndalýy: qosymshalardy abstrogırleıdi, ıaǵnı sol arqyly serverlik málimetter qory kez kelgen klıenttik qosymshalarǵa ashyq, qol jetkizimdi bola alady.

ODBC mehanızminiń artyqshylyǵy bolyp onyń qosymshalardy óńdeýdegi qarapaıymdylyǵy jáne MQBJ-nyń kez kelgen qoryna qatynaý múmkindiginiń bolýy tabylady.

Negizgi MQBJ-nyń múmkindikterin paıdalanyp, klıent-serverlik qosymsha, al SQL Server-diń múmkindikterin paıdalanyp, server bóligin taǵaıyndaýǵa bolady.

Negizgi kemshiligi málimetter qoryna qatynaý jyldamdyǵyn baıaýlatatyn suranystar translásıasy bolyp tabylady. Klıent-server júıesinde bul olqylyq suranysty klıent-kompúterinen server kompúterine aýystyrý arqyly joıylady.

Delphi7-de BDE men ODBC- den basqa keńirek qarastyrylyp otyrǵan ADO  mehanızmi qoldanylady.

ADO mehanızmi. Delphi-de  málimetter qoryna qatynaýdyń Borland Database Engine jáne ODBC sıaqty dástúrli quraldary sıaqty Microsoft ActiveX Data Objects (ADO) tehnologıasyn da qoldanýǵa bolady, ıaǵnı bul tehnologıa SOM múmkindikterine, sonyń ishinde OLE DB ınterfeısine negizdelgen.

ADO tehnologıasy ámbebaptylyǵynyń arqasynda óńdeýshiler arasynda tanymaldylyqqa ıe boldy. Endi OLE DB ınterfeısiniń bazalyq jınaqtamasy Microsoft operasıalyq júıesiniń barlyǵynda bar desek te bolady. Sondyqtan da  osy jolmen málimetterge qatynaý úshin tek ADO baılanys provaıderin kórsetip, qajet málimetter qory men ADO ornatylǵan kez kelgen kompúterge baǵdarlamany tasymaldaı alamyz.

Delphi komponentteriniń palıtrasynda málimetterge ADO arqyly qatynasatyn, málimetter qorynyń tolyq qosymshasyn jasaı alatyn komponentter jıyntyǵynan turatyn ADO paraǵy bar.

Microsoft ActiveX Data Objects (ADO)  MQ qosymshalarynan málimetterge ámbebap qatynaýdy qamtamasyz etedi. ADO tehnologıasy men OLE DB ınterfeısi qosymshaǵa ár tıpti málimetter negizine biregeı qatynaý ádisin qamtamasyz etedi.

Mysaly, ADO-ny qoldanatyn qosymsha korporatıvti SQL serverde saqtalatyn málimetterge de, elektrondy kestelerge de, jergilikti MQBJ-ǵa da birdeı qıyndyqty operasıalardy qoldana beredi. ADO arqyly kez kelgen málimetke jiberilgen SQL suranys oryndalady.

Mynadaı suraq týyndaýy múmkin: bul suranysty derekter kózi qalaı atqara alady?

MQ serverlerin kóp oılap qajeti joq, SQL suranystaryn óńdeý – olardyń basty mindeti. Faıldyq tizbek, elektrondy keste, elektrondy pochta jáne t.b. úshin ADO mehanızmi men OLE DB ınterfeısi shaqyrylady. OLE DB málimetterdi óńdeýdiń standartty fýnksıalaryn ınkasýlırleıtin arnaıy SOM obektiler jıyntyǵy men obektiler arasynda derekter almasýdy qamtamasyz etip otyratyn arnaıy derekter kóziniń fýnksıalary men ınterfeısterdi usynady.

ADO tehnologıasyna sáıkes kez kelgen derek kózi (málimetter qory, elektrondy keste, faıl), málimetter provaıderiniń kómegimen qosymshaǵa qatynasatyn málimetter qoımasy dep atalady. Qosymshadaǵy mınımaldi komponentter quramyna baılanys obektisi, derekter tobynyń obektisi, suranystar prosesorynyń obektileri kiredi.

Jalpy, ADO tehnologıasy tek ózine OLE DB obektilerin ǵana emes, qosymsha men derekter obektileriniń ózara qatynasyn retteıtin mehanızmderdi de engizedi.

Mundaı arhıtektýra obektiler jıyntyǵy men ınterfeısti ashyp ári keńeıtedi. Obektiler jıyntyǵy men sáıkes provaıder kez kelgen derekter qoımasyna aǵymdaǵy ADO qurylymyn ózgertpeı-aq qurylýy múmkin.

Osy kezde–aq málimetter uǵymy keńeıe túsedi, ıaǵnı dástúrli emes kestelik derekterge obektiler jıyntyǵy men ınterfeısti óńdep shyǵýǵa bolady.

ADO tehnologıasy Windows-tiń júıelik mehanızmi bolyp tabylatyn SOM standartty ınterfeısterine negizdelgendikten baǵdarlamalyq kodtyń kólemin azaıtyp, MQ qosymshalaryn qosymsha baǵdarlamalar men kitaphanalardyń kómeginsiz taratýǵa múmkindik beredi.

OLE DB spesıfıkasıasy obektilerdi kelesi tıpterge bóledi:

-    Tizimdeýshi (Enumenator) drekter kózin nemese basqa da tizimdeýishterdi izdestiredi. ADO provaıderleriniń fýnksıonerlenýin qamtamasyz etip otyrady;
-     Derekter kózi obektisi (Data Source Object) derekter qoımasyn usynady;
-    Sesıa(Session) bir derekter qoımasyna júginetin obektiler jıyntyǵyn biriktiredi;
-    Tranzaksıa (Trasaction) tranzaksıany oryndaý mehanızmderin ınkapsýlırleıdi;
-    Komanda (Command) óziniń buıryq mátinine ıe jáne onyń oryndalýyn qadaǵalaıdy. Komanda retinde SQL suranysy, mq kestelik usynysy jáne t.b. bolýy múmkin;
-    Qatarlar jıyny (Rowset) - ADO buıryǵynyń oryndalý nátıjesi bolatyn derekter jolynyń jıyntyǵy;
-    Obekt qatesi (Error) erekshe jaǵdaı jaıly aqparatty qamtıdy.

«Túrkistan gýmanıtarlyq-tehnıkalyq koleji» MKQK
arnaıy pánder oqytýshysy
Jakıpova Qarakóz Týrganalıevna

---