InfoHub Logo

Málimetter bazasy keıbir qoldanbaly aqparattyq júıede qoldanylatyn derekterdi qamtıdy. Mysaly: ’Sırena’ nemese ’Ekspress’ avıa jáne temirjol bıletterin satý sıstemasy. Málimetterdiń uıymdastyrý túrine baılanysty málimetter bazasyndaǵy derekterdiń negizgi modýlderi kelesi túrde bolady:

•    ıerarhıalyq
•    jelilik
•    relásıalyq
•    obekti-baǵyttalǵan

Ierarhıalyq modelde derekter aǵashtárizdes (ıerarhıalyq) qurylym túrinde beriledi. Derekterdiń osyndaı uıymy ıerarhıalyq rettelgen aqparattarmen jumys jasaǵanda yńǵaıly, biraq qıyn logıkalyq baılanystarmen jumys jasaǵanda ıerarhıalyq model álsiz.

Jelilik modelde derekter erikti graf túrinde uıymdastyrylady. Jelilik modeldiń kemshiligi bolyp, qurylymynyń qattylyǵy jáne ony uıymdastyrýdyń qıyndylyǵy bolyp tabylady. Sonymen qatar, ıerarhıalyq jáne  jelilik modelderiniń kemshilikteriniń biri bolyp, derekter qurylymynyń derekter bazasyn jobalaý kezinde berilýi jáne derekterge qatynaý barysynda ózgertýge kelmeıdi.

Obekti-baǵyttalǵan modelde málimetter bazasynyń jazbasy obekt túrinde beriledi. Obekti-baǵyttalǵan model jelilik jáne relásıalyq model erekshelikterin qamtyp, kúrdeli málimetter bazasyn qurýda paıdalanylady.

BDE Administrator

DELPHI qoldanbasy derekter bazasyna qatynaýdy BDE ( Borland DataBase Engine- Borland fırmasynyń derekter bazasynyń posessory ) arqyly júzege asyrady. BDE ózinen derekterge qatynaıtyn dınamıkalyq kitaphanalar jáne draıver jıyntyǵyn quraıdy. BDE derekter bazasymen jumys isteıtin barlyq kompúterlerge ornatylýy tıis. Derekter bazasyna BDE arqyly jiberilgen suranys, qoldanýshy suratqan derekterdi alady.

Jergilikti derekter bazasy jáne onymen jumys isteıtin qoldanba bir kompúterde ornalasady. Bul jaǵdaıda aqparattyq júıe jergilikti sáýletke ıe. (Sýret 1.1)

Derekter bazasymen jumys, erejege saı, birqoldanýshylyq rejımde jumys isteıdi. STANDART draıverler úshin, ádette Paradox derekter bazasy, minezdemeler psevdonımi jıyntyǵy mınımaldy bolady: Type – draıver aty jáne PATH – derekter bazasyna jol. PATH parametrin basqanda, siz kóp núkteli batyrmany kóresiz. Ony basqanda Windows – tiń jańa katalogty tańdaý standartty dıalogy ashylady, ol arqyly biz kerekti katalogty tańdap alamyz.

STANDART tıpti draıverlerdi tek Paradox, dBASE, FoxPro kesteleri úshin qoldanýǵa bolady.        

Jergilikti derekter bazasyna qatynaý úshin BDE  derekter bazasynyń  prosesory standartty draıverlerdi qoldanady. Olar dBase, Paradox, FoxPro jáne tekstik faıldarymen jumys jasaıdy. Jergilikti derekter bazasyn qoldanǵanda, jelide derekter bazasyna kópqoldanýshylyq qatynaýdy uıymdastyrýǵa bolady. Bul jaǵdaıda derekter bazasynyń faıldary jáne osymen jumys isteıtin qoldanbalar jeliniń serverinde ornalasady. Sonda árbir qoldanýshy óz kompúterinen serverde ornalasqan qoldanbany qosqanda, óz kompúterinde qoldanbanyń kóshirmesi iske

Málimetter bazasynyń kestesin qurý

Derekter bazasyn quraıtyn kesteler qatty dıskidegi katalogta turady. Kesteler faıldarda saqtalyp , bólek qujattarǵa nemese  elektrondyq kestelerge uqsas. Kestelerdi kóshirýge, ornyn aýystyrýǵa bolady. Biraq, qujattarǵa qaraǵanda, derekter bazasynyń kesteleri kópqoldanbaly qatynaý rejımin qoldaıdy, ıaǵnı birneshe qoldanbalarmen birmezgilde qoldanylýyna bolady. Bir keste úshin ( derekter, kiltter, ındekster t.b  quraıtyn ) birneshe faıldar jasalady. Osylardyń ishinde negizgisi bolyp kesteniń atymen atalatyn derekter faıly bolyp esepteledi. Kesteni tańdaǵanda, ásirese onyń negizgi faıly tańdalady. Mys: dBase kestesi úshin keńeıtindisi DBF bolatyn faıl, al  Paradox kestesi úshin DB keńeıtindisi bolyp tabylady. Derekter bazasynyń árbir kestesi joldan jáne baǵannan turady, bir tıpti obektilerdiń aqparattyq júıeler derekterin saqtaýǵa negizdelgen.

Óris múmkin bolatyn tıptiń derekterin qamtıdy. Kesteniń negizin  onyń órisiniń sıpaty quraıdy. Árbir kesteniń kem degende bir órisi bolýy tıis. Kesteniń qurylymdyq túsinigi óte keń jáne onyń quramyna:
•    óris sıpaty
•    kilt
•    ındeks
•    óristiń mátinine shek qoıý
•    kesteler arsyndaǵy birtutastyqty saqtaý
•    parlolder

kiredi. Kesteni qurǵanda kesteniń aty jáne qurylymy beriledi. Kesteniń atyn ózgertkende  keste jáne onyń faıldary jańa atqa ıe bolady. Bul úshin derekter bazasynyń kestelerimen jumys isteıtin arnaıy programmalar qoldanylady. Mys: Database nemese Data Pump. Dıskiden kesteni joıǵanda, onyń barlyq faıldary da joıylady.

Al endi málimetter bazasymen jumys jasamas buryn, biz onyń katalogyn quryp alaıyq. Ol katalog bizde D:\BOLATKHAN. Derekter bazasyn qurý DatabaseDesktop (DBD) ýtılıt kómegimen iske asyrylady. DBD ýtılıt kómegimen  kesteni qurýǵa jáne onyń qurylymyn ózgertýge, onyń birinshilik kiltterin jáne ındeksterin, jazbalar qurý jáne ózgertýler jasaýǵa bolady.

Jańa kesteni qurý kelesi komanda boıynsha iske asady: Pýsk\Programmy\Borland Delphi7\Database Desktop. DBD kirgen mezette jumys isteıtin katalogty tańdap alý kerek. Ol úshin DBD menúinde File\Working Directory jáne kórsetilgen terezeden D:\BOLATKHAN katalogyna silteme jasaımyz. Meniń jaǵdaıymda Raspisanie kestesin qurý úshin  File\New\Table. DBD Create Table terezesin shyǵarady, onyń formatyn tańdap alý kerek.

OK-di basyp, biz osy formatty alamyz. Ekranda kelesideı sýret shyǵady:

Qurylyp jatqan kesteniń árbir órisine bir jazba sáıkes keledi. Field Name baǵanyna óris atyn, Type – sımvol, óriste saqtalynatyn málimetterdiń tıpin anyqtaıdy. Size baǵanyna – san qoıylady, óristiń uzyndyǵyn anyqtaıdy.

«Túrkistan gýmanıtarlyq-tehnıkalyq koleji» MKQK
arnaıy pánder oqytýshysy
Jakıpova Qarakóz Týrganalıevna

 

---