InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Dymkov, Bogorod oıynshyqtary
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Dymkov, Bogorod oıynshyqtary týraly túsinik berý, oıynshyqtardyń materıaldary, jasalý joldaryn túsindire otyryp, osy oıynshyqtarǵa tán órnek elementterin qaǵaz betine beıneleýge úıretý.
Damytýshylyq: Órnek elementterin saldyrý arqyly oqýshylardyń beıneleýge degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý.
Tárbıelik: Oqýshylardy estetıkalyq talǵamyn qalyptastyrý

Sabaqtyń túri: Jańa sabaq
Sabaqtyń ádisi: Túsindirý, suraq-jaýap, test, sýretti jumbaq «oılan, tap».
Pánaralyq baılanys: Tarıh
Qural-jabdyqtary: Túrli tústi boıaýlar, qaryndashtar, óshirgish, sýret dápteri

Sabaqtyń jospary:
I Uıymdastyrý kezeńi (2 mın)
II Qaıtalaý (5 mın)
III Jańa sabaq (15 mın)
IV Saramandyq jumys (15 mın)
V Jańa sabaqty bekitý (5 mın)
VI Sabaqty qorytyndylaý, baǵalaý (2 mın)
VII Úıge tapsyrma (1 mın)

Sabaqtyń barysy:
I Uıymdastyrý kezeńi
1. Oqýshylarmen amandasý
2. Synypta joq oqýshylardy belgileý
3. Oqýshylardyń qural-jabdyqtaryn túgendeý
II Úı tapsyrmasyn suraý
Keramıka degenimiz ne?
Zerger dep kimdi aıtamyz?
Sándik qoldanbaly ónerdiń qandaı túrleri bar?
Oıýshy (órnekshi) dep kimdi aıtamyz?
Oıý-órnektiń qandaı túrlerin bilesiń?

III Jańa sabaq
Dymkov oıynshyqtary. Qazaqstan jerinde turatyn ulttardyń biri – orys halqynyń tamyry tereń mádenıetine toqtalyp kóreıik.

Dymkov kásipshiligi – Reseıdegi saz balshyqtan oıynshyqtar jasaıtyn eń iri ortalyq. Árıne, bul sóssiz eń tanymal jáne áıgili kásipshiliktiń túri. Bul kásipshilik Vátka degen eski qalada oryn tepken.
Buryn erte zamanda Vátka turǵyndary kóktemde «Svıstopláska» atty toı jasaıtyn bolǵan. Bul merekege arnap kózeshiler saz balshyqtan jasalǵan oıynshyq ysqyryqtar, dóńgelek syldyrmaqtar ázirlengen. Keıinirek bul kásip damı túsip, kólemdi ónerkásip paıda boldy. Oıynshyqtar arnaıy peshter men oshaqtarda kúıdirilip jasaldy. Sondyqtan saz balshyqtan jasalǵan bul oıynshyqtar Dymkov oıynshyqtar («Dymkov» - tútin) degen ataý alǵan.

Kózeshilerdiń oıynshyqtary áli kúnge óziniń oıýlarynyń anyqtyǵy men sulýlyǵyn saqtap qalǵan. Kóptegen elementterdiń ózindik máni bar. Mysaly: kók tústi tolqyndy syzyqtar – sý, úzilgen syzyqtar – kesilgen bóreneniń dóńes sheti, ortasynda juldyzshasy bar sheńber – Kún men aspan deneleri.

Dymkov oıynshyqtarynyń ózine tán úndestiktegi beınelerdi dep sý tasýshy, kútýshiler, gýsarlar, úırekter, sıyrlar, «Baryná» qýyrshaqtaryn aıtýǵa bolady. Órnekterdiń tústik qatary jyly jáne sýyq tústerdiń kóp bolýymen anyqtalady. Sary, qyzǵylt sary, qyzyl túster elementteriniń ashyqtyǵy kók jáne jasyl tústerdiń azǵana elementimen kúsheıe túsedi.

Qazirgi tańda Dymkov oıynshyqtaryn Vátka qalasynyń ózinde jasap shyǵarady. Al qala shetindegi kóne Dymkov ónerkásibi ashyq aspan astyndaǵy murajaı bolyp tur.
Qazir Dymkov oıynshyqtaryn jasaıtyn kózeshilerdiń birqatar talapty shákirtteri bar. Bul jerde dástúrdiń saqtalý zańdylyǵy aıqyn kórinedi.

Bogorod oıynshyǵy. Reseı jerindegi Sergıevo-Posada qalasy mańynda, bıik taýdyń ortasyn Bogorod atty selo jaılaǵan. Ejelden beri selo turǵyndary aǵashtan jasalǵan oıynshyqtar jáne músindeý shyǵarmashylyǵymen aınalysqan. Tarıhqa júginetin bolsaq, bogorod aǵash oıý kásibi XVI – XVII ǵasyrlarda paıda bolǵan.

Bogorod oıynshyqtary. Bogorod oıynshyqtary men músinderi aǵashtyń jumsaq túrlerinen jasalynǵan. Jumysqa arnalǵan negizgi quraldar – balta, ár túrli pyshaqtar.
Músinshiler ózderiniń oılaryn taza, boıalmaǵan aǵashqa sala bilgen. Bul oıynshyqtar arqyly biz orys halqynyń ótken ǵasyrdaǵy ómirin kóre alamyz. Mysaly: bıkeshter, sheneýnikter, gýsarlar, sharýalar beınesi.

Qazirgi zaman talabyna saı Bogorod selosynda kásiptik-tehnıkalyq mektep bar. Oqý orny barlyq qajetti mehanıka-tehnıkalyq quraldarmen jabdyqtalǵan. Tájirıbesi mol ustazdar jas shákirtterdi úıretip, óner jolyna baýlıdy.
Saramandyq jumys. Oqýshylar Dymkov oıynshyqtarynyń órnek elementterin salady. Órnekterdi sala otyryp, sýretti jumbaq, test jumystary júrgiziledi.

Sýretti jumbaq «Oılan, tap»
İ Sýretti jumbaq "Oılan tap"



Test tapsyrmasy
1. Bogorod aǵash oıý kásibi qaı ǵasyrlarda paıda bolǵan?
A) XVI – XVII
v) XI – XII
s) XIX – XX
2. Bogorod oıynshyǵy qandaı materıaldan jasalady?
A) Jumsaq aǵash
v) Saz balshyq
s) qysh
3. Dymkov oıynshyqtary qaı qalada jasap shyǵarylady?
A) Samara
v) Vátka
s) Rostov-na-Doný
4. Dymkov oıynshyqtary qandaı materıaldan jasalady?
A) Saz balshyq
v) aǵash
s) metaldan

Bekitý.
1. Dymkov oıynshyǵy týraly ne bilesiń?
2. Bogorod oıynshyǵy týraly ne bilesiń?
Qorytyndy, baǵalaý.
Úıge tapsyrma: Dymkov oıynshyqtaryn beınelep, órnekterin salý.