InfoHub Logo

Din men dástúrdiń qoǵamdaǵy alatyn orny joǵary, ulttyq qundylyqtar durys qalyptasý úshin de atqarar mańyzy óte zor. Din – adamdyq izgi qasıetterimizdi asqaqtatsa, salt-dástúr – ult bolyp qalyptasýymyz úshin qajet. Din men dástúr – bizdiń ulttyq bolmysymyz. Halqymyz salt-dástúrge kende emes. Ertede salt-dástúr buljymas zań rólin atqarǵan, sondyqtan onyń el arasyndaǵy tálimdik, tárbıelik jáne halyqtyq máni zor bolǵan. Halyqtyń salt-dástúrine, ulttyq erekshelikterine qazir de úlken mán berilýde. Buǵan Elbasymyz N. Á. Nazarbaevtyń «Biz musylmanbyz, onyń ishinde Ábý Hanıfa mazhabyn ustanatyn súnnıttermiz. Babalarymyz ustanǵan bul jol ulttyq salt-dástúrdi, ata-anany syılaýǵa negizdelgen. Endeshe, búgingi urpaq ta álemdegi eń izgi din – ıslam dinin qadirleı otyryp, ata dástúrin ardaqtaǵany abzal» degen ǵıbratty sózi dálel bola alady.

Din - qoǵam ómiriniń erekshe rýhanı salasy. Din – adamdardyń Jaratýshyǵa senim-nanymdaryn bildiretin jáne sol Jaratýshyny tanýǵa arnalǵan ilimder júıesi. Din – jaratylystan tys bir qudiretti kúsh bar dep senýden paıda bolyp qalyptasqan, adamdar arasyndaǵy qatynastardyń, ıdeıalardyń, áreketterdiń jıyntyǵy. Din uǵymy- meılinshe aýmaqty , kóp nárselerdi qamtıtyn keń uǵym.

«Dástúr» – ıran-parsy tilinen kezinde qazaq tiline engen sóz. Ol latyn tilindegi «tradısıa» sózine, qazaqtyń «salt» degen sózine balamalas. Bul sózderdiń maǵynasy birkelki – urpaqtan-urpaqqa, atadan balaǵa berilip otyratyn ómir súrý qundylyqtary, qaǵıdattary, qalyptary, erejeleri, ıaǵnı burynǵylardyń keıingilerge, olardyń «enshisi» (arapsha «mıras») retinde, beretin kúndelikti tirshilikte qoldanatyn ónegelilik, tárbıelik, rýhanı mańyzǵa ıe ıgilikti de izgilikti dúnıetanymdyq oılary, sózderi jáne is-áreketteri. Qazaqtyń «salt-dástúr» degen sózi osy jerden kelip shyǵady. Dástúr – ultty rýhanı jandandyryp, onyń ishki jáne syrtqy kelbetin órnektep, kórsetip turatyn sıpattar. Din men dástúr – qashanda bir-birimen sabaqtas uǵym. Ekeýi egiz taqyryp desek te bolǵandaı. Din bar jerde dástúr, dástúr bar jerde din de bar dep aıtýǵa bolady. Alla taǵala quranda: «Keshirimdi bol, ǵurypqa jaqsylyqqa buıyr jáne nadandardan jyraq bol» - dep ámir etedi. Ǵuryp degenimiz bir qoǵamda qalyptasqan jaǵymdy ári qaıyrly is. Demek, Alla taǵala joǵarydaǵy aıattarda qoǵamda jaǵymdy jaǵdaılardy qalyptastyryp, olardy negizge alýǵa ámir etip tur.

Qorytyndylaı kele dástúrli dinimiz ben ádet-ǵurpymyzdy qadirlep, qurmetteı bilýimiz kerek. Osyndaı asyl qundylyqtarymyzdy durys saqtaı alsaq qana eldigimizdi saqtaı alamyz. Sonda ǵana egemen elimiz bar dep maqtana alamyz. Máńgilik El tek osyndaı ózindik qadirimen ǵana máńgilik bolmaq dep oılaımyn.

QazUÝ Dintaný mamandyǵy 4 kýrs stýdenti Tursynǵalıev Nurlan, aǵa oqytýsh PhD. Muqan Nurzat

---