InfoHub Logo

Tárbıelik sharanyń taqyryby: Dinge artylsa senimiń, Imandylyq bolar serigiń
Tárbıelik sharanyń maqsaty:
a) bilimdiligi: Oqýshylarǵa qazirgi kezdegi dinı ahýaldyń qalyptasýy jáne din men salt - dástúrdiń ara qatynasy, jat dinı aǵymdardyń qoǵamǵa yqpaly týraly túsindirý;
á) damytýshylyǵy: dinı nanym - senimderdi ajyrata bilýge, jat dinı aǵymdardan aýlaq júrýge úıretý, álemdik dinder týraly túsinikterin keńeıtý, ózindik kózqarastaryn qalyptastyrý;
b) tárbıeliligi: oqýshylardy ultjandylyqqa, adamgershilikke, tili men dinin, salt - dástúrin qurmetteýge, uıymshyldyqqa tárbıeleý
Tárbıelik sharanyń mindeti:
tili men dinin qurmetteıtin, sanasy tereń, kókiregi oıaý, ulttyq qasıetterin baǵalaı biletin, erteńine senimmen qaraıtyn ultjandy, parasatty tulǵalardy tárbıeleý.

Tárbıelik sharanyń túri: pikiralysý (oıtalqy)

Tárbıelik sharanyń kórnekiligi: Din týraly maqalalar, kitaptar, óleńder,
ınteraktıvti taqta
Tárbıelik sharanyń baǵyty: ultjandylyq tárbıesi
Tárbıelik sharanyń jospary:
İ. Uıymdastyrý (muǵalimniń kirispe sózi)
İİ Din Islam – dińgegim.
İİİ Dinimizge berik bolaıyq!
İV Jat aǵymǵa aldanba!
V Din jáne ata - ana
Vİ Din jáne qoǵam

1 - júrgizýshi: Qaıyrly kún qurmetti ustazdar, ata - analar!
Jaryq dúnıe dep atalatyn álemde Islamnyń izgiligi men uly murat - taryn túsiný úshin, adamzat urpaǵy adal joldan adaspaý úshin ıbaly adam, ımandy qoǵam qurýymyz qajet.
Búgingi tárbıelik sharamyz ıslam dini jáne búgingi qazaq qoǵamyndaǵy dinniń mańyzyna arnalady.
2 - júrgizýshi: Qasıetti dinimiz sonaý Paıǵambarymyz Muhammed (s. ǵ. s.) zamanynan bergi on tórt ǵasyrǵa jýyq eshbir ózgeriske túspeı, álem musylmandaryna sara jol salyp kele jatqany belgili.
1 - júrgizýshi: Prezıdentimiz N. Á. Nazarbaev «Biz tegimiz – túrik, dinimiz - ıslam ekenin umytpaýymyz kerek», - dep dinimizdi berik saqtaýymyz qajet ekendigine aıryqsha nazar aýdarǵan.
Islam on tórt ǵasyrdan beri barsha adamzattyń nanym - senimine, násili men tegine qaramastan, yntymaq pen beıbitshilikke, tazalyq pen sabyrlylyqqa shaqyryp kele jatqan Allah taǵalanyń sońǵy, ári biregeı dini.
2 - júrgizýshi: Alaıda, qazirgi kezde Islam men qazaqy salt - dástúrlerimizdiń ara jigin ajyratý, olardyń arasyndaǵy qaram - qaıshylyqtardy tolyq tanyp bilý qıyndaı túsýde, Olaı deıtinimiz, sońǵy kezderi ár túrli ýaǵyzdar aıtyp, eldi aldap júrgen toptardyń kóbeıip bara jatqany jasyryn emes.
1 - júrgizýshi: Qazirgi kezde Islamǵa «ızm», «terror» degen jaǵymsyz aıdar taǵylýda.
Jalpy, ekstremızm degendi qalaı túsinemiz?
Osy jóninde oqýshylardyń pikirlerin tyńdaıyq.
1 - oqýshy:
Ekstremızm degenimiz – latyn sózi. Ol «shetteý», «óz pikirimen áreket jasaý» degendi bildiredi. Olar ózderin taza, durys sanap, ózgelerdi adasýshylarǵa jatqyzady. Týra jol kórsetkenderdi moıyndamaıdy.
- Olar Islam dininiń talaptaryna ústirt qaraıdy
- Kópshiliktiń júıkesine tıip, alańdatý, kúmán keltirý arqyly pikir
qaıshylyqtaryna barady
- Kóp ilim úırený zıan dep esepteıdi
- Ata Zańymyz ben ózge de zańdardy moıyndamaıdy
2 - oqýshy:
Ekstermızmniń músheleri kózdegen maqsattaryna jetý úshin esh nárseden qaımyqpaıdy. Kúsh, qarý qoldaný arqyly, din atyn búrkemelep, zańdardy aıaqqa taptap, negizgi oılaryn júzege asyrýǵa tyrysady.
Musylmandyq adal tirlikti laılaýǵa tyrysyp, jastardy dinı aǵym - darǵa tartady.
2 - júrgizýshi: Iá, bul ashshy da bolsa, shyndyq. Jat aǵymǵa aldanǵan qarakóz
baýyrlarymyzdy kórgende ózegińe órt túskendeı ókinishti sezesiń.
Buǵan kimdi kinálaımyz, adamdy ma, álde qoǵamdy ma?
1 - júrgizýshi: Kelesi bólimde osy saýalǵa jaýap izdeý maqsatynda
beıne kóriniske nazar aýdaraıyq.
İ - Beıne - kórinis
1 - júrgizýshi: Jańa beınekórinisten baıqaǵanymyzdaı, qazirgi ýaqytta jat dinge senip, basqa aǵymǵa ergen baýyrlarymyzdy kóptep kezdestiremiz.
Oǵan basty sebep ne dep oılaısyzdar?
Adamnyń erik - jigeriniń álsizdigi me, álde qoǵamdaǵy
dinı ahýaldyń tómendigi me?
2 - júrgizýshi: Ata - anasyna «kápirsiń», «namaz oqymaısyń» dep kinalap, aýyr sózder aıtatyn jastar týraly qandaı pikir aıtýǵa bolady?
Osy jóninde oqýshylar men ata - analardyń pikirlerin tyńdasaq.

(ata - analar men oqýshylardyń pikirlerin tyńdaý)

1 - júrgizýshi: Quran - Kárimniń «Ahqar» súresiniń 15 - aıatynda «Adam balasyna áke - sheshesine jaqsylyq jasaýdy nusqadyq delingen».
Quran – tek musylmandarǵa emes, álemge túsken kitap bolǵandyqtan, ata - anaǵa jaqsylyq jasaý qajettigi buıyrylyp tur.
Endigi kezekte qoǵamdaǵy eń negizgi jaıttardy ózek etken
«Dini Islam – dińgegim» óleńin tyńdap kóreıik. Oqıtyn:
2 - júrgizýshi: Din – ǵylymnyń negizi, qoǵamnyń tiregi. Qoǵamda úlken daý
týǵyzyp júrgen «balaq túrý», «hıjab kıý», «ata - anaǵa qarsy kelý» máseleleri.
Quran Kárimniń «Nur» súresiniń 31 - aıatynda búrkenip júrýdi aıtty, biraq «betterińdi tumshalańdar», «qara kıinińder» degen sóz joq. Iaǵnı qoǵam qara kıinýge, betti tumshalaýǵa qarsy bolsa, bizdiń qoǵamdy dinnen alystatýǵa qaqymyz joq.
Oıymyzdy odan ári jalǵastyrý úshin kezekti kelesi beınekóriniske bereıik.

İİ – beınekórinis
1 - júrgizýshi: Jalpy, hıjab kıý musylmanǵa paryz dep esepteısiń be, álde jáı elikteýshilik dep oılaısyń ba?
Osy jóninde oqýshylardyń pikirlerin tyńdasaq.
3 - oqýshy:
Hıjab – jamylǵy degen maǵynany bildiredi. Bul – arabtardyń kıimi. Sebebi olar ıslam dininen buryn osy kıimdi kıgen. Al nıqab, párenjeni Aýǵanstan, Tájikstan, Ózbekstan, Iran halyqtary qoldanady.
Bul rette qazaqtyń kıimi de ıslam mádenıetimen tyǵyz baılanysty. Qazaqtyń burynǵy kıiminde keýdesi ashyq, nemese etegi tizeden keletin kıimder boldy ma? Joq. Demek, qazaqtyń kıiminiń sharıǵatqa eshqandaı qaıshylyǵy joq degen sóz. Qazaqtyń qyzdary qyzyl kóılek, qyzyl kamzol, úkili bas kıim kıgen. Keıin zamanǵa laıyq etip qyzyl oramalmen aýystyrǵan.
Qara – qaıǵynyń belgisi, sondyqtan odan qazaq qyzdary qashyq bolǵan. Qazir de kóp jerde osy dástúr saqtalǵan. Sondyqtan hıjab kıgenshe, óz ata - saltymyzdy damytqanymyz durys.

2 - júrgizýshi: Zań talaptaryna sáıkes bilim berý oryndarynda hıjabqa tıym salynǵan. Bul bilim berý júıesin dinnen bólý degen sóz emes jáne oqýshylarǵa arnalǵan biryńǵaı mektep formasyn kıý kemsitýshilikke jatpaıdy. Óıtkeni, mundaı talap kimniń bolsyn, qaı dinge sengendigine qaramastan, elimizdegi barlyq oqýshylarǵa birdeı qoıylady.

4 - oqýshy
Aǵymǵa ergen azamattardyń tıisti medısınalyq tirkeýden, tipti ekpe egýden bas tartýy, basqa aǵymǵa ergen jasóspirimderdiń mekteptegi oqýlaryn tastap ketýi, mektep jasyndaǵy ul - qyzdardyń mýzyka tyńdaý – haram, memlekettik Ánurandy tyńdamaý, keýdege qol qoımaý, týǵa qurmet kórsetpeý, "jer betinde shekara bolmaýy kerek" dep, Otan qorǵaýdan qashyp, áskerı boryshty ótemeý durys degen baǵyttaǵy ýaǵyzdar júrgizýi túrli dinniń aǵymynda ketkenderdiń ulttyq ádet - ǵuryp, salt - sanany esten shyǵarýynyń aıǵaǵy bolsa kerek. Aıta keterlik nárse, jat pıǵyldy aǵymdardyń jeteginde ketken jastardyń, jalpy adamdardyń qoǵamǵa qaıta oralýy óte qıyn, tipti keıde múmkin de emes.
Óıtkeni olardy Otan, otbasy, birlik syndy qasıetti uǵymdar tolǵandyrmaıdy.

5 - oqýshy:
Sanasy ýlanǵandar tek kósemderi aıtqandy eki aıtpaı oryndaıtyn sarbazdarǵa aınalǵanyn ózderi de túsinbeıdi. Buǵan dálel sońǵy kezderi radıkaldy aǵym músheleriniń birneshe ret qylmysty oqıǵalardyń uıymdastyrýshylary
retinde atalýy. Al bul qoǵam úshin qorqynyshty emes pe?! Sondaı - aq túrli dinniń aǵymynda ketken áke men balanyń bir dastarqannan as ishpek túgil, birin - biri jaý kórýi, áke - sheshesin tyńdamaı, balalary basqa dinniń aǵymynda ketken ata - analardyń sharasyz kúıge túsýi búgingi qazaq qoǵamyn oılandyrýy tıis.

6 - oqýshy
Elimizdegi Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasy da "basqa dinı birlestikter óz dinderin nasıhattasa nasıhattaı bersin, al bizdiń dinde zorlyq joq" dep ózderin "salqynqandy" ustaýda. Sonda dástúrli emes dinderdiń iritki isine tosqaýyldy kim qoıýy kerek?! Aıtpaqshy, "bizdiń dinde zorlyq joq" dep Musylmandar dinı basqarmasy qol qýsyryp otyrǵanda, elimizdegi provoslav dininiń ókilderi qulshylyq etetin sózderin memlekettik tilge aýdarýǵa kirise bastapty. Olar bul áreketin hrıstıan dinin qabyldaǵan keı qazaqtar úshin qajet dep túsindirýde.
Tipti jaqyn arada qazaq tilindegi aýdarmalar jınaǵyn jaryqqa shyǵarýdy josparlap otyrǵan kórinedi. Al sonda bizdiki qandaı jaıbaraqattylyq? Aıta keterlik jaıt, saý qoǵamda azamattardyń sanasynyń ýlanýyna synamalap kirgen dinı aǵymdardan bólek, basqa elderden dinı saýatyn jetildirip kelgen azamattar da óz "úlesin" qosyp otyrǵan kórinedi.
1 - júrgizýshi: Jat dinı aǵymǵa ergen azamattar medısınalyq tirkeýden bas tartyp, Ánurandy tyńdaý, Týǵa qurmet kórsetý – durys emes, áskerı boryshty da ótemeý kerek dep esepteıdi, ata - ananyń aıtqanyna qulaq aspaıdy. Jat pıǵyldyń jeteginde ketken adamdardyń qoǵamǵa qaıta oralýy qıyn, tipti múmkin emes.
2 - júrgizýshi: Eń soraqysy sol, jat dinı aǵymdarǵa aldanǵandar beıitter men qorymdardy olarǵa ornatylǵan eskertkish - taqtalardy qıratyp, tas - talqan etýden de qoryqpaıdy. Eń aldymen olar Allanyń haq ekendigine moıyn usynbaıdy. Mundaı oqıǵa bizdiń Atyraý ólkesinde jasalýy da jat dinı aǵymdardyń beleń alyp bara jatqandyǵynyń kórinisi.

1 - júrgizýshi: Aıtylǵan pikirlerden keıin oıymyzdy túıindeı kelip, keleshek
tiregi – ıbaly adam, ımandy qoǵam bolý úshin dinimizge berik
bolaıyq!
2 - júrgizýshi: Din – ǵylymnyń atasy dep jyrlaǵan,
Muqaǵalı aqylsyz emes edi.
Solardyń da barlyǵyn tolǵandyrǵan,
Sońyndaǵy urpaqtyń keleshegi,- degendeı biz búgingi tárbıelik sharamyzda Islam dininiń qoǵamdaǵy mańyzy týraly oı bólistik.

1 - júrgizýshi: Tárbıelik sharamyzdy «Alladan basqa joq táńir» ánimen qorytyndylaımyz.
Endigi tárbıelik sharamyzdy qorytyndylaý úshin sózdi synyp jetekshimizge beremiz.
Qorytyndy sóz: Búgingi tárbıelik sharanyń negizgi maqsaty ımandy qoǵamnyń
ıbaly adamdaryn tárbıeleý bolatyn.
Iman - senim, nanym degen maǵynany bildiredi. Iman - Islamnyń tiregi. Sondyqtan eń birinshi ımanymyz hám berik bolýy kerek.
«Ulttyń ózin - ózi saqtaıtyn birneshe faktorlary bar. Olar – tili, dini, tarıhy, ata mekeni, dástúri. Sonyń ishinde aıryqshasy: tili men dini.
Kez - kelgen halyqty qurtý úshin onyń dinin qurtsa, ol halyqtyń tutastyǵy ketedi. Dinine myqty bolǵan halyqtyń sanasy sergek, irgesi tutas bolady».