InfoHub Logo

Maqsaty: adamgershilik qasıet turǵysynan qanaǵat, raqym uǵymdarynyń mánin sheshý.
Mindetteri: Qanaǵat jáne qanaǵatsyzdyq uǵymdaryn salystyra otyryp uǵyndyrý; Eliktiretin, qyzyqtyratyn dúnıege óz sezimderin tejep, oıyna, is – áreketine synı kózben qaraýyn damytý. Oqýshylardyń óz qanaǵat sezimderin basqara alýǵa tárbıeleý.

Abaıdyń óleńi «Ǵylym tappaı maqtanba»
Ǵylym tappaı maqtanba,
Oryn tappaı baptanba,
Qumarlanyp shattanba,
Oınap bosqa kúlýge.
Bes nárseden qashyq bol,
Bes nársege asyq bol,
Adam bolam deseńiz.
Tileýiń, ómiriń aldyńda,
Oǵan qaıǵy jeseńiz.
Ósek, ótirik, maqtanshaq,
Erinshek, beker mal shashpaq –
Bes dushpanyń, bilseńiz,
Talap, eńbek, tereń oı,
Qanaǵat, raqym, oılap qoı –
Bes asyl is, kónseńiz.
Abaıdyń 17 - shi qara sózine sahnalyq kórinis
(Qaırat, aqyl, júrek úsheýi ónerlerin aıtysyp talasyp kelip, ǵylymǵa júginedi - bul kóriniske 5 oqýshy qatysady)

Qudaıberdiulynyń «Talap pen aqyl» óleńi
Talap degen bir júırik tulpar syndy,
Babyn tappaı mingendi qylar jyndy.
Taýǵa ura ma basyńdy, tasqa ura ma,
Al endi oǵan kisi qaıtip mindi.
Talap shapsa, aqylǵa minip alyp
Jaqsy, jaman bárine birdeı salyp,
Anyq aqyl adymyn ashylmaıdy,
Esh nárse odan qutylmas jetpeı qalyp.
Talap degen yndynmen entelemek,
Oıǵa alyp qyzyqqanyn qylsam demek.
Ol isi oraıly ma, oraısyz ba,
Oılanyp ony aqylǵa salsa kerek.
Tapqysh oı ǵoı aqyldyń maǵynasy,
Tony júrek bolady, mıdan basy.
Orynsyzǵa umtyltpaı, toqtatýǵa
Talaptyń alty túrli bar noqtasy.
Ynsap, rahym, ar, uıat, sabyr, saqtyq –
Talapqa alty túrli noqta taqtyq..
Altaýynyń ishinde ynsap ádil,
Ózgesiniń tizginin soǵan ustattyq..
Ynsap degen aspaıdy, kem qalmaıdy,
Ornyn tappaı ol, sirá, qozǵalmaıdy.
Raqym jaqsy kóredi aıaǵandy,
Adamǵa qattylyqty oıǵa almaıdy.
Ar, demek – adamshylyq namys degen,
Aryń ketpes jaǵyńa qarys degen.
Teris uǵyp júrmesin muny bireý,
Sóz emes kúnshil bolyp, alys degen.
Namys sol – óziń qorlan kemdigińe,
Qurbyńmen umtylyp baq teńdigińe,
Almaı óz aldyńǵynyń aıaǵynan,
Soqtyqpaı óziń izden eńbegine.
Uıat sol – aýlaqta uıal kórgendeı - aq
Urlaǵan malyń shyǵyp bergendeı - aq,
Orynsyzdy isteýge ólgenshe uıal,
«Uıat kúshti ólimnen» - degendeı - aq.
Sabyr degen – ár iske shydamdylyq,
Qatty kerek adamǵa bul bir qylyq..
Qoly jetpeı talaı jan yzdanady,
Osydan kep shyǵady adamshylyq.
Saqtyq degen – árqashan baıqap júrmek,
Paıda ma, ne zalal ma, - eskerilmek.
Kórgenin, estigenin esepke alsa,
Sonda ońaı árbir isti oılap bilmek.
Oımenen, talappenen boldy segiz,
Aıtylmaı oıda qaldy nemenemiz.
Ózge jaqsy minezdiń bári - daǵy
Shyǵady osylardan túgel deńiz.
Sabyr, saqtyq, oı, talap bolmaǵan jan
Anyq tómen bolmaı ma haıýannan?
Ynsap, rahym, ar, uıat tabylmasa,
Ólgen artyq dúnıeni bylǵaǵannan.

Pikirlesý
Qanaǵat degenimiz ne?
Qanaǵatshyldyq sezimi adamdy únemi jaqsylyqqa jeteleı me?
Qanaǵatsyzdyq adamdy qandaı jaǵdaılarǵa ıtermeleıdi?

Mátinmen jumys
S. Aqataıdyń áńgimesi usynylady.
Oqýshylarǵa suraqtar qoıý
Úsh anany bir oshaqtyń basyna biriktirgen qandaı qasıet dep oılaısyz?
Adamdar qandaı jaǵdaıda jaıdary, jarqyn ómir súredi?

Jańa aqparat
Adamnyń barǵa rıza bolyp, mise tutýynan, nysaptan shyqpaı, nápsige ermeýinen qanaǵatshyldyq qasıeti kórinedi. Boıyna qanaǵatshyl qasıet daryǵan adam ómirde kishipeıil, qarapaıym bolady ári qoldaǵy baryna, qol jetkizgen tabystaryna razy bolyp, shúkirshilik etedi. Qanaǵatshyldyq ashkózdilikke jol bermeı, bireýdiń baılyǵyna, dúnıesine suǵanaqtyq jasattyrmaıdy. Sondyqtan halyq: «Adamdy qanaǵat azdyrmaıdy», - deıdi.
Qanaǵat etý – jetispeýshilikke, tarshylyqqa tózip shydaý emes, aqylǵa súıenip, ózin – ózi tejep, qunyǵýdan bas tartý.
Baılyqtyń bir kózi eńbek pen qanaǵat.
Maqal – mátelder
Adam bolar balanyń
Kisimenen isi bar.
Adam bolmas balanyń
Kisimenen nesi bar.
Táni sulý – sulý emes,
Jany sulý – sulý.
Aqyl azbaıdy,
Bilim tozbaıdy.
Oı oılasań, keń oıla,
Aldy – artyńdy teń oıla.
Oqy da bil,
Oına da kúl.
Bilimdiden shyqqan sóz,
Talaptyǵa bolsyn kez.

Mátinmen jumys
M. Qulkenovtyń áńgimesin usyný

Oqýshylarǵa suraqtar qoıý
Almastyń shyndyǵyn aıtýynyń sebebi ne dep oılaısyńdar?
Almastyń áreketin qalaı baǵalar edińiz?
Áńgimeden qandaı oı túıdińiz?

Nazar aýdaraıyq
İzgilik pen raqymshylyqqa, qanaǵatshyldyqqa umtylý – barlyq adamzatqa tán qasıet, biraq ol qasıetter adam boıynda únemi týa bitkennen bola bermeıdi. İzgilikke, adamgershilikke, qanaǵatshyldyqqa óz bolmysyn shekteı alatyn adamdar ǵana qol jetkizedi. Ózin - ózi únemi rýhanı jaǵynan jetildirip, áleýetin kóterip otyratyn adam rýhy bıik adam deńgeıine jetedi.
Imannan bastaý alatyn meıirim, raqym, qanaǵatshyldyq, izgilik, sabyrlyq, tózim, keshirim, zıalylyq, t. b. adamgershilik qasıetterdiń toǵysatyn jeri ol – parasattylyq. Adamdy basqaǵa tanytatyn da, ózgemen tabystyratyn da osy – parasaty.

Úıge tapsyrma
«Ynsap saıyn bereke» degen taqyrybyna esse.(jazyp kelý)
Júrekten júrekke
Q. Myrza Álı
Balam, ozyq óren bol,
Qyz kózindeı tereń bol.
Minedi me? Qulaq sal.
Maqtady ma? Kereń bol!
Ádildikke jýyq bol,
Áljýazdaý týypty ol.
Kúnshýaqtaı jyly bol,
Kók súńgideı sýyq bol!
Qaptap tursa tysta qol,
Basqarýǵa usta bol.
Kenen oıǵa uzyn bol,
Qıaryńdy qıyp bol,
Tyıaryńdy tyıyp bol.
Óz ulyńnan tómen bol,
Óz ákeńnen tómen bol!
Qaraly eldiń tańy bol,
Jaraly eldiń jany bol,
Sónip ólme, ólseń de
Óz otyńa janyp ól!