Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 4 kún buryn)
Dinı ekstremızm – beıbitshilik pen turaqtylyqqa tóngen qaýip
Sabaqtyń taqyryby: Dinı ekstremızm – beıbitshilik pen turaqtylyqqa tóngen qaýip
Sabaq maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylarǵa qazirgi kezdegi salt - dástúrdiń ara qatynasy, ondaǵy sheshimin tabýǵa tıisti máseleler, sondaı - aq qazaq qoǵamyn jaılap bara jatqan túrli kelimsek dúnıe aǵymdar, olarmen kúresý, saqtaný joldary týrasynda pikirlesý. Din máselesi jóninde oń pikir qalyptastyrý.
Damytýshylyq: Dinı nanym - senim men olardyń paıda, zıany týrasynda ómirden naqty mysaldar keltire otyryp túsindirý. álemdik dinder men túrli aǵymdarǵa baılanysty oı - órisi men dúnıetanymyn keńeıtý.
Tárbıelik: Eljandylyqqa, otansúıgishtikke, izgilikke, meıirimdilikke baýlı otyryp, ımandylyq tárbıe berý.

Sabaq barysy
Jospar:
1. Islam týraly ne bilemiz?
2. “Shyndyq pen sumdyq” beınefılminen úzindi kórsetý. Fılmge baılanysty pikir talas
3. “Abaılańyz sekta!.... Dinimizge berik bolaıyq!”
4. “Óz - ózine qol salý - aýyr kúná”
5. “Ne ister ediń?" oqýshylar arasyndaǵy toptyq jumys. Jaǵdaıattardyń sheshimin tabý.

Muǵalim: 1) Jaryq dúnıe dep atalatyn jalǵan men o dúnıe deıtin baqıdy qatar nurlandyryp turǵan ıslamnyń izgiligi men uly murattaryn túsiný úshin adamzat urpaǵy neni mansuqtap, neni qasterleýin bilip, adal joldan adaspaýy úshin ıbaly adam, ımandy qoǵam qurýymyz qajet.
Qasıetti dinimiz sonaý paıǵambarymyz Muhammed (s. ǵ. s) zamanynan bergi 14 ǵasyrǵa jýyq eshbir ózgeriske túspeı, álem musylmandaryna sara jol salyp kele jatqany málim. Qazirgi tańda álemde Allah Taǵalanyń rahymymen ıslamnyń qarqyndy damýy jáne musylmandar sanynyń arta túsýi baıqalady. Árıne, bul bizdi qýantady.
Endeshe ıslam týraly biletin málimetterimizdi ortaǵa salaıyq.
(Oqýshylardyń málimetteri tyńdalady)

Muǵalim: 2) Alaıda qazirgi kezde ıslam men qazaqy salt - dástúrimizdiń ara jigin ajyratý, olardyń arasyndaǵy qarama qaıshylyqtar túsinbeýshilikti taný qıyndyq týdyrýda. Olaı deıtinim – sońǵy kezderi túrli toptar men jurtty aldap, sońynan ertip, áýlıe ámbıelerdiń basyna baryp zıarat jasap, sol jolda paıda taýyp eldi adastyryp júrgen dindar symaqtardyń kóbeıip bara jatqany jasyryn emes.
Osy oraıda atalǵan máseleniń jaı - japsaryn tereńirek taný úshin myna bir beınematerıalǵa nazar aýdaraıyq.
(«Shyndyq pen sumdyq» beınematerıaly arqyly oqýshylar pikirin tyńdaý)
Suraq:
1) Bizdiń dinimiz Islam bolǵandyqtan Quran Kárim kórsetken jolmen ǵana júrýimiz kerek;
2) Din Islam sharttarymen qatar ata - baba jolyn da ustanýymyz kerek
Muǵalim: 3) «Abaılańyz sekta!... Dinimizge berik bolaıyq!»(Dinı ekstremızm)
Qazirgi tańda ıslamǵa «ızm», «terror» jaǵymsyz aıdarlar taǵylýda. Islamǵa bulardyń túkte qatysy joq. Munyń bári jala bop esepteledi. Sonymen ekstremızm degenimiz ne? Ekstremızm degen latyn sózi «shetteý», ıaǵnı ortalyqtan aýytqý, tártipke baǵynbaý, óz pikirimen ǵana is - áreket jasaýshy degen uǵymdy bildiredi. Ekstremızmniń paıda bolýy nadandyqqa, kórsoqyrlyqqa beıimdelgen kózqarastardan týyndaıdy, ıaǵnı olardyń oıy «tek qana meniń pikirim durys, ózgeniki burys degenge saıady». Bul onyń eń alǵashqy kezeńderi bolyp sanalady. Sondaı aq taǵy bir kórinisi - ózgelerdi kóre almaý, túsinbeý nemese túsingisi kelmeý. Olar ózderin óte taza, kirshiksiz sanap, basqany adasýshylarǵa jatqyzady. Týra jol kórsetkenderdi moıyndamaıdy. Mine osy sebepterden, túrli tóńkerister men qantógisterden oryn alýy yqtımal.
Ekstremızm músheleri kózdegen maqsattaryna jetý úshin eshnárseden qaımyqpaıdy. Tipti ózderin qurban etýge ázir. Osylaısha kúsh, qarý qoldaný jáne zańdar senim - nanymdardy aıaqqa taptap, din atyn búrkemelep, dittegenderine jetýge tyrysady. Ózi úshin bógde pikirde sanalatyndardy túrli amal - aılalarmen arandatýdy oılastyrady. Ekstremızm dindegi jeńildetken úkimderdi aýyrlatyp kórsetip, halyqqa túımedeıdi túıedeı etip kórsetip baǵady. Musylmandyq adal, taza tirshilikti laılaýǵa barynsha tyrysyp baqqan, bógde, bóten pasyq pıǵyldy adamdardyń óńmeńdep aramyzdy aramdap jatqan jasyryn emes. Sol aǵymdardyń aldaýyna, azǵyrýyna kónip, solardyń qaramaǵyna ilingen, qaragóz baýyrlarymyzdy oılaǵanda, ózegime órt túskendeı ókinishti sezesiń. Qanshama qandas baýyrlarymyz dinı saýatsyzdyqtyń, rýhanı dúnıeniń taıazdyǵy saldarynan osy teris aǵymdardyń qol - shoqpary bola, solardyń jyrtysyn jyrtyp, soıylyn soǵyp júr.

Qazirgi kezde Qazaqstan aýmaǵynda qyzmetteri arnaıy sot sheshimderimen Zańsyz dep tańylǵan dinı uıymdardyń tizimi jasalǵan.
(keste taqtanyń kómegimen kórsetiledi.)

Kórip otyrǵandaı osy dinı uıymdardyń qaı - qaısysyn alsańyz da, negizi maqsaty terakt uıymdastyrý, memlekettik tóńkeris jasaý, terrorıstter daıyndaý, halıfat qurý. Kerek deseńiz kópshiligi osy ýaqytqa deıin keıbir memleketterde myńdaǵan adamnyń ómirin qıýǵa sebepker bolǵan.
İsteri áshkere bolǵan aǵymdardyń jumysyna el aýmaǵynda toqtam salǵan sot sheshimderi qabyldandy. Alaıda, álide bolsa da jasyryn joldarmen óz tirlikterin júrgizip jatqandarynyń bary jasyryn emes.
(Oqýshylardyń dinı aǵymdardyń isterine baılanysty pikirleri tyńdalady.)
Muǵalim: 4) sońǵy jyldary elimizde jas jetkinshekterdiń ózderine qol jumsap, týystaryn da, búkil qoǵamdy da dúr silkindirýi beleń ala bastaǵandaı. Buqaralyq aqparat quraldary ár aptada osy jaıly keminde birneshe habar berip qoıady. Mundaı jaısyzdyq respýblıkanyń barlyq oblystarynda kórinis berýde. Máselen,
- Almaty oblysy 19 sýısıd;
- Jambyl oblysy 16 sýısıd;
- Qaraǵandy, Ońtústik Qazaqstan oblystary 15 sýısıd;
- Aqmola, Shyǵys Qazaqstan oblystary 14 sýısıd;
- Qyzylorda oblysy 11 sýısıd.

Sondyqtan osyndaı dertten el bolyp, jurt bolyp jumyla kúresýdiń ózektiligi artyp otyr.
Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń málimeti boıynsha, Qazaqstanda 100 myń turǵynǵa shaqqanda 53 kisi ózine qol salyp qaza bolady eken. Bul kórsetkish Orta Azıa elderi boıynsha Qazaqstan eń joǵary deńgeıde eken.
Sońǵy birneshe jylda osyndaı qaza boıynsha kósh basynda Ońtústik Qazaqstan oblysy (72 oqıǵa), Aqtaý (64 - 67 oqıǵa) jáne Soltústik Qazaqstan oblysy (100 myń turǵynǵa shaqqanda 57 adam óz - ózine qol jumsaǵan). Bir atap óterligi – elde adam óltirgenderge qaraǵanda, óz - ózin óltirgender sany áldeqaıda kóp eken.
Jalpy álemde jyl saıyn shamamen mıllıonǵa jýyq adam óz - ózine qol salyp kóz jumady. Olardyń 8 myńy – qazaqstandyqtar, ıaǵnı respýblıkada ár saǵat saıyn bir adam óz erkimen ómirmen qosh aıtysyp jatady.

Ózine - ózi qol jumsaý arqyly qaıtys bolǵandardyń 45, 4 paıyzy oblys ortalyǵynda turatyn balalar
Oblystyń aýdandary 54, 6%
Qyzylorda qalasy 45, 6%

(oqýshy pikiri tyńdalady)
Muǵalim: 5) «Ne ister ediń?» oqýshylarǵa taqyrypqa baılanysty jaǵdaıattar berilip, pikirleri tyńdalady.
1) UBT - DAN JOǴARY UPAI JINAP, QALADAǴY JOǴARǴY OQÝ ORNYNYŃ BİRİNE QABYLDANDYŃ. SABAQTAN QAITYP KELE JATQANDA ALDYŃNAN ÓZİŃ QATARLY JİGİTTER NEMESE QYZDAR SHYǴYP SENİŃ DİNGE DEGEN KÓZQARASYŃDYBİLMEK BOLYP SURAQTAR JAÝDYRDY.
OSY JAǴDAIDAǴY SENİŃ İS ÁREKETİŃ QANDAI? OLARMEN PİKİR BÓLİSESİŃ BE NEMESE ÚNDEMEI KETE BERESİŃ BE? SHESHİMİŃDİ DÁLELDE?
2) SYNYPQA JAŃADAN OQÝSHY KELDİ. ONYMEN JAQYN ÁŃGİMELESE BASTAǴANNAN SAǴAN BEITANYS DİNI AǴYMDAR TÝRALY QYZYQTY OQIǴALAR AITYP, SOL ORTAMEN BAILANYS ORNATÝǴA ÚGİTTEDİ. TİPTİ SENİ MOL QARJY TABÝDYŃ KÓZİ RETİNDE SONDA JUMYSQA SHAQYRDY.
OSY JAǴDAIDAǴY SENİŃ İS ÁREKETİŃ QANDAI? USYNYSQA KÓZQARASYŃ TÝRALY OIYŃDY BÓLİS.
Kelgen qonaqtardyń pikirlerin tyńdaý.

Qorytyndy.
Búgingi sabaǵymyzda din, ádet - ǵuryp, dinı ekstremızm taqyrybynda biraz málimet aldyq degen oıdamyn. ózge dinniń aldaýyna túsip, jylan arbaǵan torǵaıdaı aıanyshty hal keshken qandastarymyzdyń kúrdeli taǵdyry bárimizdi oılandyrýy kerek.
Jazýshy bolsyn, jumysshy, qaıratker bolsyn, rýhtyń kemeldenýi – eń negizgi qasıetterdiń biri. Rýh kemeldenýi úshin adam ıbaly, qoǵam ımandy bolýy kerek.
Búgingi sabaqtyń túıini keleshek qoǵamnyń altyn tiregin saqtap qalý kerek bolsa, ıbaly adam, ımandy sol tirshiliktiń altyn tiregine aınalsyn demekpin. Osyndaı tilekpen búgingi qoǵamymyzdy dóp basar kezinde ult zıalysy, el janashyry Mirjaqyp Dýlatulynyń «Oıan, qazaq!» atty óleńiniń myna bir joldarymen qorytyndylaǵym keledi.
Oıan, qazaq!
Oıan, qazaq! Óz dinińdi umytpa,
Dinińdi sen ardaqtaǵyn, quntta!
Kóz aldyńda týra jolyń turǵanda,
Qatelesip jaman jolmen bylyqpa!

Tyńdaǵandaryńyzǵa rahmet!

You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama