InfoHub Logo

Qazirgi tańda dinniń atyn jamylyp, ózderiniń qıturqy áreketterin, senimderin taratatyn kóptegen dinı jat aǵymdar bar. Jalpy osy dinı jat aǵymdardyń maqsattary:ózderiniń senimderin taratý, ózderiniń senimderine kóptegen adamdardy óz qataryna qosý bolyp tabylady desekte bolady. Bundaı dinı jat aǵymdar bir elge barmas buryn, sol eldiń mádenıetin, tilin, tarıhyn jetik meńgerip barady. Bizdiń elimizde táýelsizdik alǵannan keıin kóptegen jat aǵymdar ornyǵyp, ózderiniń áreketterin júzege asyrýda. Qazirgi tańda kóptegen jat aǵymdardyń aldyn alyp, shekteý qoıdy. Biraqta jasyryn túrde ózderiniń mısıasyn oryndap júrgen birshama jat aǵymdar bar. Bul aǵymdardyń adam ómirine qaýip tóndiretindeı jaǵdaıǵada jetýi múmkin. Olar tek ózderiniń senimderin ǵana durys sanap, basqalaryn múldem moıyndamaıdy. Jalpy kóptegen aǵymdar Islam dininiń atyn jamylyp áli kúnge deıin ózderiniń senimderin kóptegen jastarǵa taratyp júr.

Búgingi tańda ózderin musylmanbyz dep, basqalardy kápir dep esepteıtin Át-tákfır ýál hıdjra atty aǵym senimderin taratyp júr. Jalpy jat aǵymdardyń eń qaýiptisi ekstremızm, terorızmge ákelip soǵady. Bundaı uıymdar tek bir ǵana adamnyń emes kóptegen adamdardyń ómirine qaýip tóndiretin aǵymdar bolyp tabylady. Kóptegen memleketter osyndaı adam ómirine qaýip tóndiretin aǵymdardyń aldyn-alý sharalaryn júrgizedi. Osyndaı aǵymdar tek Islam dinin ustanatyn musylmandardyń memleketterinde ǵana emes, álemniń túkpir túkpirinde oryn alyp jatyr desekte bolady.

Jalpy aǵymdardyń ózderiniń qoıylǵan maqsat mindetteri bolady, olarda ózderin qarjylandyrý taǵy da basqa kóptegen sharalary bar. Olar senimderin taratpas buryn kóp daıyndalady. Keıin senimderin jasyryn túrde taratyp, ýaǵyzshylar ýaǵyzdaryn aıtyp, kóptegen adamdardy, ásirese jastardyń oıyn, kózqarasyn ózgertý arqyly ózderiniń qatarlaryna qosady.

Dinı jat aǵymdardyń mısıonerlik áreketterine naqtylaı kóshsek. Ár dinı aǵymdardyń ózderiniń senimderin dáriptep, sol senimderine adamdardy kirgizetin ózderiniń jeke daıyndalǵan adamdary bolady. Olar mysalǵa:ýaǵyz aıtýshy adam bolýy múmkin, arator bolý arqyly, qarapaıym adam bolýy múmkin. Olar adamdardyń osal tustaryn tabý arqyly kóńilderin ózderine qaratyp, aqyryndap senimderine kirgizedi. Olar kóptegen kitaptarǵa, habarlandyrý sekildi senimderin jazyp qoıady, mysalǵa:”ómirden kúızelip júrseń bizdiń qatarymyzǵa qosyl, bizdiń qatarymyzǵa qosylsań jan rahattyǵyn sezinesiń” degendeı jazyp qoıady desekte bolady. Sol aǵymdardyń ishinde sózge sheshen aratorlary bolady. Olar sol ózderiniń sóleı mánerimen aǵymdaryn ýaǵyzdap, adamdardyń nazaryn ózine burý arqyl ózderiniń senimderin taratýy múmkin. Bundaı jat aǵymdarǵa ásirese dinı bilimi joq adamdar, ábden kúızelgen adamdar, ózin jalǵyz sezinetin adamdar, jastar kirip ketip jatady. Mysalǵa:jastardyń arasynda dos bolyp júrip aqyryndap óz senimin jaqsy jaǵynan aıtyp kirgizetinderde bar. Qazirgi jastardy dinı bilim, dinı saýat óte az bolyp tabylady, sonyń barysynda olardy kóptep kirgizip jatyr. Aq-qarany ajyrata almaıtyndar, óte sezimtal adamdardyda aldap kirgizip jatqan jaılary bar. Kelesi bir aǵymdar, osyndaı tehnologıa damyǵan zamanda, ózderiniń áreketterin osy ınternet jelisi arqylyda taratyp jatyr. Qazirgi tańda adamdardyń barlyǵy derlik árqaısysynda uıaly telefondary bar. Kóptegen jastarymyz jańadan din jolyna túskeli turǵan jastar, osy ınternet jelisi arqyly basqa jat aǵymdardyń paraqshalaryna kirip sol senim boıynsha qulshylyq jasap, ýaǵyzdaryn tyńdap ketýi ábden múmkin. Mine osyndaı kóptegen sebepter arqyly da basqa kóptegen  aǵymdardyń arbaýyna túsip jatady.

Biraqta qazirgi tańda elimizde osyndaı dinı jat aǵymdarǵa qarsy kóptegen uıymdar ashylǵan. Ol uıymdar osy  aǵymdardyń quıtyrqy áreketteri iske aspas  úshin jumys isteýde. Táýelsidik jyldary elimizde kóptegen jat aǵymdar keldi, olar ózderiniń mısıonerlik áreketterin jasaý arqyly olardyń qatarlary kóbeıdi. Qazirgi tańda olardyń aldyn alý sharalary jaqsy júzege asýy barysynda qazir kóptegen aǵymdardy elimizden shektetken.

Qoryta kelsek ár elde, memlekette jastarǵa dinı saýat berse, ózderiniń dinderin jetik bilse, bundaı dinı jat uıymdarǵa aldanbaıtyn bolady. Osyndaı dinı jat aǵymdardan saqtanýymyz qajet.

Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ «Fılosofıa jáne Saıasattaný»kafedrasynyń Dintaný mamandyǵynyń 4-kýrs stýdenti Jaqanbaı Darhan Jetekshi: PhD aǵa oqytýshy: Muqan.N

---