InfoHub Logo

Quqyqtaný.
Sabaqtyń taqyryby: Dostyq erejesi
Maqsaty.
Bilimdilik: a) Dos, dostyq, halyqaralyq dostyq týraly túsinik berý; Azamattardyń teń quqyly ekenin uǵyndyrý.
á) Dostyq erejesin qurýǵa úıretý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń oıyn, tilin damytý.
Tárbıelik máni: Oqýshylardy sypaıylyq pen izettilikke, dostyqqa tárbıeleý.

Sabaq tıpi: jańa sabaqty meńgertý.
Sabaq túri: aralas
Ádis - tásil: túsindirý, kórsetý, suraq - jaýap, toptastyrý, esse, problemalyq ádis, taldaý, oı qorytý, baǵalaý.
Kórnekiligi: «Qazaqstan - 2030» baǵdarlamasy, QR - synyń Konstıtýsıasy, Konvensıa, Deklarasıa, dostyq týraly sýretter men sózder, baptar jazylǵan plakattar, kitapshalar.

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý bólimi.
Oqýshylardyń psıhologıalyq daıyndyǵy.
a) Dosqa tilek. Dosyma jaqsylyq tileımin.
İİ. Jańa taqyrypty habarlaý. Maqsatyn aıtý.
Dostyq erejesi.

Kirispe sóz.
İ. Dos bolý – kıeli uǵym.
Ertede dos bolý úshin er azamattar «mal qudaıy» jasap, maldyń baýyzdaý qanyna kóılekterin batyryp, kóılek aýystyryp kıip, júrekterin túıistirip, yrym jasaǵan. «Keýdeleri túıisken, qandy kóılek kıisken» dostardyń bul yrymy, bir - birimiz bir tamshy qanymyz qalǵansha dostyqty saqtaımyz – dep sert bergendikti kórsetedi. Júrek túıistirý «janymyz jaqyn, júregimiz birge bolady» degen sertti bildirgen. Dos bolýdyń «ant sý ishý», «sert berisý» t. b. rásimderi bar.
İİ. «Dos» degen qasıetti uǵym.
1. «Dos» dep kimdi aıtamyz?

- Dos adamdyq asyl qasıetpen saǵan tek jaqsylyq oılaıdy.
- Dos qıyndyqta kómektesedi.
- Dos qýanyshty da, qaıǵyny da birge bólisedi.
- Dos qamqorshy, kómekshi.
- Dos janyn sala syılaıtyn eń jaqyn serik.
- Dos – basyńa aýyr kún túskendegi taıanyshyń, aýyryp syrqasań janyn qıar serigiń.

2. «Dostyq»degen ne?
«Dostyq» degen qudiretti uǵym, aq nıetti adam balasynyń birligin saqtap, tirligin aqtap, ómir kóshin órkenıetti jolǵa salyp keledi.
Dostyq – tirshilik ıesiniń jasaǵan jaqsylyqtary. adamgershiligi qalyptasqan árbir adam basqaǵa baıandy dostyq jasaýdy - óziniń boryshy dep esepteıdi.
Dostyq, dos bolý, dostasý, birlesý, yntymaqtasý, uıymdasý, adamzattyń adamdyq izgi áreketteri, ıgilikti tirshilik nátıjeleri bolyp tabylady.

İİİ. Atadan qalǵan – asyl sóz.
Dostyq nesheý?
- Dostyq ekeý.
- Bireýi adal dostyq.
Ekinshisi amal dostyq.
Adal dostyq - ómirlik nusqa bolady,
Amal dostyq órisi qysqa bolady.

İÚ. Jaǵdaıat.
Muqan esebin shyǵara almaı basy qatyp otyrǵan. Sol sátte oıyna Sáken tústi. Júgirip Sákenge keldi. Ol esebin shyǵaryp qoıypty. Muqan ony kóshirip alǵysy keldi. Biraq Sáken dápterin bermeı qoıdy. Muqan dosyna renjip qaldy. Ol esikke qaraı bettedi. Sáken dosyn toqtatty. Olar uzaq otyryp esep shyǵardy.
Suraq: Muqan men Sáken qandaı dos?
Jaýap: Meniń oıymsha...
Suraq: Nelikten?
Jaýap: Sebebi,...

Ú. Halyqtar dostyǵy.
Dostyqtyń eń joǵarǵy túri – halyqaralyq dostyq.
Suraq: Qazaqstan qandaı memlekettermen dostyq – qarym-qatynasta?
Jaýap: Qazaqstan 5 memleketpen shekaralas. Olar...
Olarmen dostyqtyq qarym-qatynasta.
Bizdiń Otanymyz – Qazaqstan Respýblıkasy. Qazaqstan eli, onyń adamdary basqa memlekettermen ár túrli qarym-qatynastyq baılanysta boldy. Dúnıe júzindegi elderdiń azamattary bir - birine baryp kelip turady.
Qazaqstan azamattary dúnıe júzi azamattarymen dos.
Qazaqstandyqtardyń shetelge sapary men saıahat jasaýy, bizge kelgen shetel qonaqtary arqyly dostyqqa qol jetkizemiz. Dúnıe júzi elderi halyqtarynyń balalary ózara dostasady.
Sergitý sáti: Dos bolaıyq bárimiz.
Sen óz quqyǵyńdy bilesiń be?
Seniń quqyqtaryń
1 - bap
Barlyq adam bolmysynan teń quqyly jáne azat bolyp týady. Barlyq adamǵa aqyl - oı berilgen, sondyqtan týysqandyq, baýyrmaldyq qarym - qatynas jasaýlary tıis.

2 - bap
Árbir adam:
- ultyna, tiline, násiline, jynysyna, dinine, áleýmettik tegine, saıası senimine, baılyǵy men kedeıligine;
- eliniń kólemi men álemdik bedeline qaramastan osynaý Deklarasıa jarıalanǵan barlyq quqyqtar men bostandyqtardy paıdalanýy kerek.
Dostasý – izgi nıetti adamdardyń bir - birine tek jaqsylyq jasaýǵa serttesip, nıet qosyp, is - árekette ortaqtasýy.
Dostasý – ıgi qasıet. ol izgilikke árbir adam beıim bolady.
Dostasýdan – birlik, birlikten – tirlik, tirlikten jeńis, qýanysh, baqyt týady.
Toptasý.
1 - top. Ádebıettanýshy.
Jazýshylardyń dos týraly áńgimesine sholý jasaý.
a) «Eki dos» ertegisi.
Abaı dana «Dosyńa dostyq – qaryz is,
Dushpanyńa ádil bol», - deıdi.
Jaqsy dos – dostyqty boryshym, adamgershilik mindetim dep esepteıdi.
á) «Jaman joldas» áńgimesi. Y. Altynsarın.
«Jaman dos – kóleńke
kún ashyqta qoınyńda,
kún jabyqta moınyńda» - deıdi.

2 - top. Jas aqyndar.
Dostyq týraly qandaı óleńder bilesińder?
a) Dostyq ólkesiniń zańy. Muhtar Shahanov.
á) Dos Á. Tabyldıev.
Dostyq - ádep, syılasym,
Dos - ómirlik, qımasyń.
Dos – aryńdaı qymbatty,
Dostyq sezim – tym tátti.

Dostyq – ıgi jaqsylyq,
Dostyq nıet – jaqsy úmit.
Dostyq jasap adamǵa
Dostasa bil ámánda.
Dos nıetpen, adal keń,
Dos bol izgi adammen.

b) Tatý bol. Muzafar Álimbaı.
Dostar bolsa dostyq atyn aqtaǵan
Alys jolda – jaqyn jol.
Qara bala, sary bala, aq bala,
Týystardaı tatý bol!

v) Dostyq.
Dostyq – meniń baǵym da, qýatym da,
Bıiktetip boıymdy turatyn da.
Dostyq áni qosylyp shyrqaıtynym,
Dostyq sózi – taýsylmas jyr aqynǵa.
Á. Jámishev.

g) Janyna jaqsylyqty jıyp kelgen.
Kóringen árqashan da bıikterden,
Dostyqtyń týyn tikken Qazaqstan
Túlegimin osyndaı súıikti eldiń.
Roza Qýnaqova.

3 - top. Jas qalamger.
«Meniń dosym» atty esse jazý. Jazǵan shaǵyn shyǵarmasyn oqýshylar oqıdy.
4 - top. Jas quqyq qorǵaýshylar.
Dostyq dárejesin qurý.
Dostyq erejesi.
1. Sertińe berik bol.
2. Dos kóńilin qaldyrma.
3. Dosyńa ótirik aıtpa.
4. Dosyńa adal bol.
5. Qınalǵanda kómektes.
6. Dosyń úshin eshnárse aıama.
Bul ereje – jeke azamat úshin ǵana emes, qoǵam úshin de óte mańyzdy ereje. Erejeni kúndelikti ómirde eshkimniń múddesine qaıshy kelmeıtindeı durys qoldana bilý kerek. Dosyńmen oınaýǵa, pikirlesýge, óz qupıańdy aıtýǵa, tabıǵat aıasynda bolýǵa, mádenıet oryndarǵa barýǵa bolady.
Dostyq týraly maqal-mátelder aıtý.

Bekitý. Sen dosyńnyń qandaı bolǵanyn qalaısyń?
Úıge: «Meniń dosym» áńgime jazý.
Baǵalaý: Baǵalaýshylar tobyna sóz berý; Dosyma syılyq.

Aqtóbe oblysy, Aqtóbe qalasy
№32 mektep – gımnazıasynyń bastaýysh synyp muǵalimi
Qajyǵalıeva Klara Januzaqqyzy